Μια μαμά δράκος γράφει…

Η Άννα μου έστειλε πριν λίγο καιρό το κείμενο μιας μαμάς από το εξωτερικό. Να το μεταφράσω; με ρώτησε. Το διάβασα και έβαλα τα κλαμματα… Και το ρωτάς; ήταν η αυθόρμητη απάντησή σου…

Μια μαμά δράκος γράφει

Συγγραφέας: Emily Rapp

Μετάφραση: Άννα Περγαντή

Πηγή: www.nytimes.com

Η Έμιλι Ραπ είναι συγγραφέας του βιβλίου «Poster Child: A Memoir» και καθηγήτρια δημιουργικής γραφής στο Santa Fe University of Arts and Design.

Σάντα Φε, Νέο Μεξικό

Ο γιος μου, ο Ρόναν, με κοιτάει και ανασηκώνει το ένα φρύδι. Τα μάτια του είναι λαμπερά και σταθερά. Στα Ιρλανδικά ρόναν σημαίνει «μικρή φώκια» και του ταιριάζει.

Θέλω να σταματήσω εδώ, πριν το τρομακτικό εμπόδιο: ο γιος μου είναι 18 μηνών και το πιθανότερο είναι ότι θα πεθάνει πριν γίνει τριών χρονών. Ο Ρόναν γεννήθηκε με τη νόσο Tay-Sachs, μια σπάνια γενετική ανωμαλία. Σιγά σιγά μετατρέπεται σε φυτό. Θα μείνει παράλυτος, θα παθαίνει κρίσεις, θα χάσει όλες του τις αισθήσεις πριν πεθάνει. Δεν υπάρχει θεραπευτική αγωγή, ούτε θεραπεία.

Πώς ασκείς τον ρόλο του γονιού χωρίς δίχτυ, χωρίς μέλλον, γνωρίζοντας ότι θα χάσεις το παιδί σου αργά και βασανιστικά;

Ψυχοπλακωτικό; Σίγουρα. Όχι όμως χωρίς σοφία, χωρίς βαθιά κατανόηση της ανθρώπινης εμπειρίας ούτε χωρίς μαθήματα που μαθαίνονται με το δυσκολότερο τρόπο, αργά και σταθερά μέσα από πόνο, απόγνωση και βαθειά αγάπη για το πως να είσαι όχι μόνο μητέρα ή πατέρας αλλά πώς να είσαι άνθρωπος.

Οι γονεϊκές συμβουλές, είναι από τη φύση τους, στραμμένες προς το μέλλον, το γνωρίζω. Διάβαζα όλα τα περιοδικά για γονείς. Κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης μου, καταβρόχθιζα ό,τι οδηγό έπεφτε στα χέρια μου. Ο άνδρας μου κι εγώ σκεφτήκαμε πολλές φορές τις ερωτήσεις που έθεταν: ο θηλασμός θα βελτιώσει την λειτουργία του εγκεφάλου; Αν κάνει μουσική θα βελτιωθούν οι γνωστικές του ικανότητες; Ο σωστός παιδικός σταθμός θα βοηθήσει όντως να μπει σε ένα καλό κολλέγιο; Έφτιαχνα λίστες. Κανόνιζα, σχεδίαζα και ήλπιζα.

Μέλλον, μέλλον, μέλλον.

Πότε δεν σκεφτήκαμε ότι ίσως να γινόμασταν γονείς ενός παιδιού χωρίς μέλλον. Το προγεννητικό τεστ που έκανα για τη νόσο βγήκε αρνητικό· ο γεννητικός μας σύμβουλος πίστευε ότι δεν χρειαζόταν να κάνω το τεστ, καθώς δεν είμαι Εβραία και η νόσος θεωρείται πιθανότερη όταν κάποιος είναι Εβραίος Ασκενάζι. Επειδή εγώ έχω εμμονή με τέτοια θέματα, το έκανα ούτως ή άλλως δύο φορές. Και τις δύο φορές τα αποτελέσματα ήταν αρνητικά.

Τα σχέδια που είχαμε για την ανατροφή του, οι λίστες, οι συμβουλές που διάβαζα πριν γεννηθεί ο Ρόναν έχουν πια λίγη σημασία. Ό,τι κι αν κάνουμε για τον Ρόναν– είτε διαλέξουμε οργανικές τροφές είτε όχι, βαμβακερές πάνες ή πάνες μιας χρήσης, attachment parenting ή εκπαίδευση στον ύπνο- θα πεθάνει. Όλες εκείνες οι αποφάσεις που κάποτε ήταν τόσο σημαντικές, τώρα απλά δεν είναι.

Όλοι οι γονείς θέλουν τα παιδιά τους να ευτυχήσουν, να έχουν αξία. Γράφουμε τα παιδιά μας στη μουσική ή τα πηγαίνουμε σε μαθήματα κολύμβησης γιατί ελπίζουμε ότι θα εκδηλώσουν κάποιο φοβερό ταλέντο που θα τα κάνει -πρώτα αυτά και ύστερα εμάς τους περήφανους γονείς- να ξεχωρίσουν. Παραδοσιακά, το να είσαι γονιός προϋποθέτει φυσικά ένα μέλλον όπου το παιδί θα ζήσει περισσότερο από τους γονείς του και ιδανικά θα γίνει επιτυχημένο, ίσως ακόμη να καταφέρει και κάτι εντυπωσιακό. Το βιβλίο της Amy Chua «Ύμνος Μάχης για την Μητέρα Τίγρη» είναι το τελευταίο εγχειρίδιο για γονείς που ελπίζουν να οδηγήσουν τα παιδιά τους σε αυτόν το δρόμο. Η βασική ιδέα του βιβλίου είναι ότι θα ανταμειφθούμε για τις καλές, προσεχτικές επενδύσεις που κάνουμε στα παιδιά μας με ένα ευτυχισμένο τέλος και ένα πλούσιο μέλλον.

Εγώ όμως έχω εγκαταλείψει το μέλλον και μαζί του, οποιοδήποτε όνειρο να δω τον Ρόναν να παίρνει υψηλή βαθμολογία στα SAT ή να διασχίζει τη σκηνή με το δίπλωμα του Χάρβαρντ ανά χείρας. Δεν περιμένουμε από τον Ρόναν να μας κάνει περήφανους. Δεν περιμένουμε μελλοντικές αποδόσεις των επενδύσεών μας. Έχουμε πετάξει τα γραφήματα με τα αναπτυξιακά οροσήμα και αποφεύγουμε τα περιοδικά για τους γονείς στον παιδίατρο. Ο Ρόναν μας έχει δώσει μια τρομερή ελευθερία απο κάθε είδους προσδοκία, έναν μαγικό κόσμο όπου δεν υπάρχουν στόχοι, δεν υπάρχουν βραβεία, δεν υπάρχουν αποτελέσματα που πρέπει να καταγράψουμε, να συζητήσουμε, να συγκρίνουμε.

Η καθημερινότητα ωστόσο είναι ήσυχη, μπορώ να πω μακάρια.

Αυτή ήταν η μέρα μας σήμερα: αγκαλιές, φαγητό και ύπνος. Μπορεί να δει τηλεόραση αν θέλει· μπορεί να φάει κρέμα και cheesecake για κάθε γεύμα· στο δικό μας σπιτικό, επιτρέπονται σχεδόν τα πάντα. Κάνουμε ό,τι μπορούμε για το παιδί μας, του δίνουμε φρέσκο φαγητό, του βουρτσίζουμε τα δόντια, φροντίζουμε να είναι πάντα καθαρός και ζεστός και ξεκούραστος και… υγιής; Όχι. Ο μοναδικός μας στόχος είναι να τον αγαπάμε και του το λέμε χωρίς να μας νοιάζει που δεν καταλαβαίνει τις λέξεις. Τον ενθαρρύνουμε να κάνει ό,τι μπορεί, παρόλο που αυτός, σε αντίθεση με εμάς, δεν έχει εγωισμό, ούτε φιλοδοξίες.

Ο Ρόναν δεν θα ευημερεύσει, ούτε θα επιτύχει με τον τρόπο που εμείς καταλαβαίνουμε τον όρο αυτό στην κουλτούρα μας· δεν θα περπατήσει ποτέ, ούτε θα πει «μανούλα» και εγώ δεν θα γίνω ποτέ μητέρα-τίγρης. Οι μητέρες και οι πατέρες των παιδιών με ανίατες ασθένειες είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Οι στόχοι μας είναι απλοί και φριχτοί: να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να ζήσουν με όσο το δυνατόν λιγότερη δυσφορία και όσο το δυνατόν περισσότερη αξιοπρέπεια. Δεν προετοιμάζουμε τα παιδιά μας για ένα λαμπρό, γεμάτο προσδοκίες μέλλον, αλλά θα ζήσουμε για να τα δούμε να πεθαίνουν πριν την ώρα τους. Θα προετοιμαστούμε για να τα χάσουμε και μετά, αν είναι ποτέ δυνατόν, για να συνεχίσουμε να ζούμε μετά από αυτήν την απώλεια. Αυτό προϋποθέτει μια νέα αγριότητα, ένα νέο τρόπο σκέψης, ένα νέο ζώο. Είμαστε οι γονείς δράκοι: άγριοι και πιστοί και ικανοί να αγαπήσουμε όσο δεν χωρά ο νους. Οι εμπειρίες μας μάς έχουν διδάξει πώς να μεγαλώνουμε ένα παιδί για το εδώ και τώρα, για να αισθανθούμε ότι είμαστε και εμείς γονείς, για τη ρητή συμπόνια που υπάρχει στην πράξη αυτή καθαυτήν παρ’όλο που όλο αυτό αντιτίθεται στην παραδοσιακή σοφία και στις συμβουλές.

ΚΑΝΕΝΑΣ δεν ζητάει την συμβουλή μας: παραείμαστε τρομακτικοί. Ο θρήνος μας είναι πρωτόγονος και αδέξιος και κάνει τον άλλον να ντρέπεται. Οι βεβαιότητες που θα αντιμετωπίσουν οι περισσότεροι γονείς δεν μας αφορούν και είναι και κάπως χαζές για να είμαστε ειλικρινείς. Οι δικές μας ιστορίες είναι φρικιαστικές, ο πήχης είναι πολύ ψηλά. Συζητήσεις του τύπου ποιο φάρμακο είναι αποτελεσματικότερο στις κρίσεις ή πώς μπορείς να ταΐσεις ένα παιδί που δυσκολεύεται να καταπιεί είναι ισοδύναμες με το να πετάξεις μια βόμβα κατά την διάρκεια ενός εορταστικού δείπνου ή μέσα σε μια παιδική χαρά. Όπως ο dr. Spock που ξαφνικά αντιδρά σαν να τον κατέλαβε ο Al Gore, έτσι κι εμείς λέμε άβολες αλήθειες και προβλέπουμε τραγωδίες.

Και υπάρχει και κάτι ακόμη: Σε μια χώρα σαν τις ΗΠΑ, όπου οι γονείς πρέπει να είναι υπεράνθρωποι, να μεγαλώνουν παιδιά που θα ξεπεράσουν τους συνομίληκούς τους, αυτοί δεν θέλουν να δουν αυτό που βλέπουμε εμείς. Την μακρινή αλήθεια για τα παιδιά τους, για τους ίδιους τους τους εαυτούς: ότι τίποτα από αυτά δεν διαρκεί για πάντα.

Θα διέσχιζα ένα τούνελ φωτιάς αν αυτό θα έσωζε τον γιο μου. Θα ρίσκαρα τα πάντα στο πεδίο μάχης με μια σφεντόνα και μια πέτρα αλά Δαβίδ και Γολιάθ, αν θα άλλαζε κάτι. Αλλά δεν θα αλλάξει κάτι. Μπορώ να βρυχώμαι όσο θέλω για την αδικία αυτής της γελοίας αρρώστιας αλλά τα γεγονότα δεν αλλάζουν. Αυτό που μπορώ να κάνω είναι να προστατεύσω τον γιο μου από τον πόνο όσο περισσότερο γίνεται και μετά να κάνω το δυσκολότερο πράγμα, κάτι που οι περισσότεροι γονείς δεν θα χρειαστεί, ευτυχώς, να κάνουν ποτέ: θα τον αγαπήσω μέχρι το τέλος της ζωής του και μετά θα τον αφήσω να φύγει.

Σήμερα, όμως, ο Ρόναν είναι ζωντανός και η αναπνοή του μυρίζει ρυζόγαλο. Μπορώ να δω την αντανάκλασή μου στα χρυσοπράσινα μάτια του. Εγώ είμαι η εικόνα του και όχι το αντίστροφο και έτσι, πιστεύω, πρέπει να είναι. Σας μιλάω για μια ιστορία αγάπης και όπως όλες οι μεγάλες ιστορίες αγάπης είναι μια ιστορία απώλειας. Κατάλαβα ότι το να είσαι γονιός σημαίνει αγαπώ το παιδί μου σήμερα. Τώρα. Για κάθε γονιό, οπουδήποτε στον κόσμο, αυτό είναι το μόνο που πραγματικά υπάρχει.

—

Λίγα λόγια από την Άννα που έκανε τη μετάφραση:

Μεταφράζοντας αυτό το άρθρο μερικές φορές στην πορεία αναρωτήθηκα αν αξίζει τον κόπο. Φαντάστηκα ότι θα το διαβάσουν μαμάδες ή γυναίκες που θέλουν να αποκτήσουν παιδιά και θα γίνει η καρδιά τους χίλια κομμάτια… όπως γινόταν η δική μου κάθε φορά που το έπιανα στα χέρια μου. Γιατί λοιπόν να μεταφράσω ένα κομμάτι που αφορά μια γυναίκα σε άλλη χώρα, μια ασθένεια σπάνια, μια άλλη πραγματικότητα στην τελική και να προκαλέσω και τόση λύπη; Ίσως «διαβάζομαι» υπερβολική αλλά η ιστορία αυτή, έτσι όπως τη διηγήθηκε αυτή η μητέρα, με συγκλόνισε. Δεν θεωρώ επίσης τυχαίο το επάγγελμά της και πως αυτό συνδέεται με τον τρόπο που έγραψε την ιστορία.

Νομίζω, όμως, ότι οι τελευταίες 2 παράγραφοι ξεπερνούν τα σύνορα των ΗΠΑ και φθάνουν σε κάθε γωνιά του πολιτισμένου δυτικού κόσμου.

[divider]

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ 16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013:

Ο μικρός Ronan έφυγε από τη ζωή στις 15/2/13. Διαβάστε το τελευταίο κείμενο της μητέρας του στο ourlittleseal.wordpress.com