Δικαιώματα γυναικών κατά τον τοκετό: Ουτοπία ή πραγματικότητα;

Δικαιώματα γυναικών κατά τον τοκετό

Ουτοπία ή πραγματικότητα; 

της μαίας Ελένης Σερπετίνη

Διαβάζω συνεχώς ιστορίες γυναικών για τον τοκετό τους. Ιστορίες με αίσιο τέλος, αλλά όχι πάντα ευχάριστη διαδρομή. Ιστορίες που τελειώνουν με τη φράση: «Δεν πειράζει. Μου φτάνει που είναι καλά το μωρό μου». Άραγε αυτό είναι το μόνο ζητούμενο; Αναμφίβολα, ένα γερό μωρό στο τέλος είναι το πρωτεύον. Αλλά στο όνομα ενός γερού μωρού, καταπατούνται καθημερινά στα μαιευτήρια, ανθρώπινα δικαιώματα και στο τέλος, το αποτέλεσμα είναι να έχουμε και μια κουρελιασμένη μητέρα, τόσο ψυχολογικά, όσο και σωματικά.

Στο όνομα ενός γερού μωρού, γίνονται αναίτιες και αδικαιολόγητες, τις περισσότερες φορές, παρεμβάσεις στη φυσιολογική πορεία μιας εγκυμοσύνης και ενός τοκετού, που οδηγούν είτε σε μια αναίτια πρόκληση τοκετού, είτε σε μια καισαρική τομή, είτε σε έναν απότομο αποχωρισμό μητέρας και παιδιού, είτε σε μια ακόμα αποτυχημένη προσπάθεια μητρικού θηλασμού. Και αυτή είναι, δυστυχώς, η κορυφή από το παγόβουνο. Και όλα αυτά, πηγάζουν κυρίως από τη δική μας άρνηση για ενημέρωση. Για ουσιαστική και όχι επιφανειακή ενημέρωση. Σκεφτήκατε ποτέ πόσες ώρες σπαταλάμε για έρευνα αγοράς των καλύτερων ειδών βρεφανάπτυξης, εφόσον θέλουμε να δώσουμε τα καλύτερα στα παιδιά μας, αλλά καθόλου στην ενημέρωση;

Δεν θα αναφερθώ στην ενημέρωση για το μητρικό θηλασμό ή στα οφέλη του φυσιολογικού τοκετού. Θα έχουμε το χρόνο να αναφερθούμε σε αυτά αργότερα. Θα ξεκινήσω με τα θεμελιώδη και νομικά κατοχυρωμένα δικαιώματα των νοσοκομειακών ασθενών που λίγοι τα γνωρίζουν και ακόμα λιγότεροι τα χρησιμοποιούν (Ν.2071/15-07-1992, ΦΕΚ 123/ άρθρο 47). Διατυπώθηκαν με νόμο πρώτη φορά το 1992 και από τον Απρίλιο του 2006 ο νόμος αυτός τέθηκε σε λειτουργία. Δεν αναφέρονται συγκεκριμένα και στις επίτοκες, αλλά καθώς οι περισσότερες γυναίκες γεννούν τα παιδιά τους σε κλινικές, θεωρούνται κι αυτές τρόφιμοι νοσοκομείου.

Τα δικαιώματα αυτά είναι:

1. Ο ασθενής έχει το δικαίωμα προσεγγίσεως στις υπηρεσίες του νοσοκομείου, τις πλέον κατάλληλες για τη φύση της ασθένειας του.

2. Ο ασθενής έχει το δικαίωμα της παροχής φροντίδας σε αυτόν με τον οφειλόμενο σεβασμό στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια του. Αυτή η φροντίδα περιλαμβάνει, όχι μόνο την εν γένει άσκηση της ιατρικής και της νοσηλευτικής, αλλά και τις παραϊατρικές υπηρεσίες, την κατάλληλη διαμονή, την κατάλληλη μεταχείριση και την αποτελεσματική διοικητική και τεχνική εξυπηρέτηση.

3. Ο ασθενής έχει το δικαίωμα να συγκατατεθεί ή να αρνηθεί κάθε διαγνωστική ή θεραπευτική πράξη που πρόκειται να διενεργηθεί σε αυτόν. Σε περίπτωση ασθενούς με μερική ή πλήρη διανοητική ανικανότητα, η άσκηση αυτού του δικαιώματος γίνεται από το πρόσωπο που κατά νόμο ενεργεί για λογαριασμό του.

4. Ο ασθενής δικαιούται να ζητήσει να πληροφορηθεί ό,τι αφορά στην κατάστασή του.

5. Το συμφέρον του ασθενούς είναι καθοριστικό και εξαρτάται από την πληρότητα και την ακρίβεια των πληροφοριών που του δίνονται. Η πληροφόρηση του ασθενούς πρέπει να του επιτρέψει να σχηματίσει πλήρη εικόνα των ιατρικών, κοινωνικών και οικονομικών παραμέτρων της καταστάσεως του και να λαμβάνει αποφάσεις ο ίδιος ή να μετέχει στη λήψη αποφάσεων, που είναι δυνατόν να προδικάσουν τη μετέπειτα ζωή του.

6. Ο ασθενής ή ο εκπρόσωπός του σε περίπτωση εφαρμογής της παρ. 3, έχει το Δικαίωμα να πληροφορηθεί, πλήρως και εκ των προτέρων, για τους κινδύνους που ενδέχεται να παρουσιασθούν ή να προκύψουν εξ αφορμής εφαρμογής σε αυτόν ασυνήθων ή πειραματικών διαγνωστικών και θεραπευτικών πράξεων. Η εφαρμογή των πράξεων αυτών στον ασθενή λαμβάνει χώρα μόνο ύστερα από συγκεκριμένη συγκατάθεση του ίδιου. Η συγκατάθεση αυτή μπορεί να ανακληθεί από τον ασθενή ανά πάσα στιγμή.

7. Ο ασθενής πρέπει να αισθάνεται τελείως ελεύθερος στην απόφαση του, να δεχθεί ή να απορρίψει, κάθε συνεργασία του με σκοπό την έρευνα ή την εκπαίδευσή. Η συγκατάθεσή του για τυχόν συμμετοχή του, είναι δικαίωμά του και μπορεί να ανακληθεί ανά πάσα στιγμή.

8. Ο ασθενής έχει το δικαίωμα στο μέτρο και στις πραγματικές συνθήκες που είναι δυνατόν, προστασίας της ιδιωτικής του ζωής. Ο απόρρητος χαρακτήρας των πληροφοριών και του περιεχομένου των εγγράφων που τον αφορούν, του φακέλου των ιατρικών σημειώσεων και ευρημάτων, πρέπει να είναι εγγυημένος.

9. Ο ασθενής έχει το δικαίωμα του σεβασμού και της αναγνωρίσεως σε αυτόν των θρησκευτικών και ιδεολογικών του πεποιθήσεων.

10. Ο ασθενής έχει το δικαίωμα να παρουσιάσει ή να καταθέσει αρμοδίως διαμαρτυρίες και ενστάσεις και να λάβει πλήρη γνώση των επ’ αυτών ενεργειών και αποτελεσμάτων.

Ο Διεθνής Οργανισμός για τη Μητέρα και το Μωρό (www.imbci.org) έχει καταγράψει και υιοθετήσει τα 20 δικαιώματα της μητέρας και του παιδιού της, τα οποία είναι τα εξής:

1. Εσείς και το μωρό σας έχετε το δικαίωμα να σας συμπεριφέρονται με σεβασμό και αξιοπρέπεια.

2. Έχετε το δικαίωμα να συμμετέχετε και να είστε πλήρως ενημερωμένη για τη φροντίδα της οποίας θα τύχετε εσείς και το μωρό σας.

3. Έχετε το δικαίωμα να σας απευθύνουν το λόγο σε μια γλώσσα και με ορολογία που μπορείτε να καταλάβετε.

4. Έχετε το δικαίωμα της πληροφορημένης συγκατάθεσης ή πληροφορημένης άρνησης για οποιαδήποτε θεραπεία, διαδικασία ή άλλο είδος φροντίδας για εσάς ή το μωρό σας.

5. Εσείς και το μωρό σας έχετε το δικαίωμα να λάβετε την κατάλληλη φροντίδα που ενισχύει και βελτιώνει τις φυσιολογικές διαδικασίες της εγκυμοσύνης, του τοκετού και της λοχείας, υπό το Μαιευτικό μοντέλο φροντίδας (midwifery or motherbaby model of care).

6. Εσείς και το μωρό σας έχετε το δικαίωμα να λαμβάνετε συνεχή υποστήριξη στη διάρκεια του τοκετού σας από αυτούς τους ανθρώπους που έχετε επιλέξει.

7. Έχετε το δικαίωμα να σας προσφερθεί ανακούφιση του πόνου με ή χωρίς τη χρήση παυσίπονων φαρμάκων στη διάρκεια του τοκετού σας, καθώς και να σας εξηγήσουν τα οφέλη της χρήσης αυτών των μέτρων, τόσο σε εσάς, όσο και στους συνοδούς σας.

8. Εσείς και το μωρό σας έχετε το δικαίωμα να λαμβάνετε εκείνη τη φροντίδα που βασίζεται σε αποδεικτικά στοιχεία ότι είναι ωφέλιμη και υποστηρίζει τη φυσιολογία του τοκετού και της λοχείας.

9. Εσείς και το μωρό σας έχετε το δικαίωμα αναζήτησης και λήψης της κατάλληλης φροντίδας, ώστε να αποφευχθούν οι πιθανές επιβλαβείς διαδικασίες και πρακτικές.

10. Έχετε το δικαίωμα να εκπαιδευτείτε σχετικά με την υγιεινή και την πρόληψη των ασθενειών.

11. Έχετε το δικαίωμα να εκπαιδευτείτε αναφορικά με την υπευθυνότητα στις σεξουαλικές επαφές, τον οικογενειακό προγραμματισμό και τα αναπαραγωγικά δικαιώματα των γυναικών.

12. Έχετε το δικαίωμα να λάβετε την κατάλληλη υποστηρικτική φροντίδα πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τον τοκετό, καθώς και τη φροντίδα του νεογέννητου, που ταιριάζει στην φυσική και συναισθηματική σας υγεία, μέσα στα πλαίσια των οικογενειακών σας σχέσεων και του κοινωνικού σας περιβάλλοντος.

13. Εσείς και το μωρό σας έχετε το δικαίωμα της πρόσβασης στη σωστή και επιστημονικά τεκμηριωμένη επείγουσα θεραπεία και αγωγή, για απειλητικές για τη ζωή σας επιπλοκές.

14. Εσείς και το μωρό σας έχετε το δικαίωμα της φροντίδας από μια μικρή ομάδα φροντιστών, οι οποίοι θα συνεργάζονται μεταξύ τους έχοντας πειθαρχικούς, πολιτισμικούς και θεσμικούς φραγμούς και οι οποίοι θα σας παρέχουν τις κατάλληλες πληροφορίες και θα διευκολύνουν τη μεταφορά σας στα κατάλληλα ιδρύματα και στους εξειδικευμένους επαγγελματίες, όταν κριθεί αναγκαίο.

15. Έχετε το δικαίωμα να σας υποδείξουν πώς θα έχετε πρόσβαση στις διαθέσιμες κοινωνικές υπηρεσίες για εσάς και το μωρό σας.

16. Εσείς και το μωρό σας έχετε το δικαίωμα να σας περιθάλψουν επαγγελματίες με γνώσεις και ικανότητες στην υποστήριξη του μητρικού θηλασμού.

17. Έχετε το δικαίωμα να ενημερωθείτε αναφορικά με τα οφέλη και τη διαχείριση του θηλασμού και να σας δείξουν πώς να θηλάσετε και πώς να διατηρήσετε την γαλακτοπαραγωγή σας, ακόμα και αν εσείς και το μωρό σας πρέπει να αποχωριστείτε για ιατρικούς λόγους.

18. Εσείς και το μωρό σας έχετε το δικαίωμα να ξεκινήσετε το θηλασμό μέσα στα πρώτα 30 λεπτά μετά τη γέννα, να παραμείνετε μαζί σε επαφή δέρμα με δέρμα για την πρώτη ώρα τουλάχιστον, να μένετε μαζί 24 ώρες το 24ωρο και να θηλάζετε κατά ζήτηση.

19. Το μωρό σας έχει το δικαίωμα να μην πάρει καμία τεχνητή θηλή ή πιπίλα και να μην λάβει κανένα άλλο γάλα, αφέψημα ή παρασκεύασμα εκτός από το μητρικό γάλα, εκτός και αν υπάρχει ιατρική ένδειξη.

20. Έχετε το δικαίωμα να απευθυνθείτε σε κάποια υποστηρικτική ομάδα θηλασμού, αν είναι δυνατόν, αμέσως μόλις πάρετε εξιτήριο από την κλινική.

Διεθνώς, έγκυες, σύζυγοι, μαίες και γιατροί δραστηριοποιούνται στο κομμάτι των δικαιωμάτων της γυναίκας στον τοκετό. Από την πρόσφατη παγκόσμια προβολή της ταινίας “Freedom for Birth” στις 20 Σεπτεμβρίου 2012, μέχρι και τη δημιουργία ιστότοπων για αυτά, όπως το www.humanrightsinchildbirth.com και το www.imbci.org.

Σκοπός δεν είναι να αρχίσουμε να αντιμαχόμαστε όλες τις ιατρικές πράξεις. Μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν και κάποιες που έχουν σώσει και σώζουν ζωές καθημερινά. Μην φτάσουμε στο άλλο άκρο απορρίπτοντας κάθε τι ιατρικό, μόνο και μόνο από πείσμα. Έτσι, θέτουμε την υγεία μας και του μωρού μας σε κίνδυνο. Σκοπός είναι, πρώτον να μάθουμε τα δικαιώματά μας και άρα να διεκδικούμε επιτέλους και δεύτερον, να μάθουμε επιτέλους να συνδυάζουμε όμορφα τις επιταγές της μαμάς φύσης με την ιατρική τεχνολογία: συνετά και λογικά. Θα πρέπει όλες οι γυναίκες να αφυπνιστούμε και ιδιαίτερα η ευαίσθητη κοινωνική ομάδα των εγκύων, ώστε να μπορούμε ενημερωμένα να αποδεχτούμε ή να απορρίψουμε ιατρικές πράξεις. Μια πληροφορημένη συγκατάθεση, λοιπόν, ή μια πληροφορημένη άρνηση, που τον τελικό λόγο θα τον έχει η μητέρα.

Προκειμένου να πάρουμε στα χέρια μας τον τοκετό μας και να μη γράφουμε άλλο για θλιβερές ή δυσάρεστες ιστορίες τοκετού, πρέπει να ενημερωθούμε. Για να μπορούμε επιτέλους, να γράφουμε μόνο για ευχάριστες εμπειρίες τοκετού. Τέτοιες που να μας κάνουν να ονειρευόμαστε και να επιθυμούμε σφόδρα τον επόμενο τοκετό μας.

Ο κόσμος αλλάζει. Εμείς θα ανεβούμε σε αυτό το τρένο ή όχι;

Με εκτίμηση,

Σερπετίνη Ελένη

Μαία

www.toketosstonero.gr