Όταν η μητέρα που θηλάζει είναι άρρωστη

Όταν η μητέρα αρρωσταίνει, διαταράσσεται η ισορροπία όλης της οικογένειας. Και όταν η μητέρα αυτή θηλάζει, τότε δεν έχει να αντιμετωπίσει μόνο τη δική της αρρώστια, αλλά μπορεί επιπλέον να ανησυχεί για το πώς η αρρώστια ή/και τα φάρμακα που θα πρέπει να πάρει, θα επηρεάσουν το μωρό της.

Ακόμα και κατά τη διάρκεια μιας αρρώστιας ωστόσο, τόσο η μητέρα όσο και το μωρό ωφελούνται από το θηλασμό. Όταν μια θηλάζουσα μητέρα εκτίθεται σε κάποια ασθένεια, το σώμα της αρχίζει να παράγει αντισώματα για να προστατεύσει την ίδια και το μωρό της από αυτήν. Όταν η μητέρα τελικά αρρωστήσει, το μωρό της έχει ήδη εκτεθεί στην συγκεκριμένη ασθένεια. Η συνέχιση του θηλασμού βοηθάει το μωρό να μην αρρωστήσει, αλλά κι αν τελικά αυτό συμβεί, συνήθως νοσεί πιο ελαφρά εξαιτίας των αντισωμάτων και άλλων ανοσοποιητικών παραγόντων που παίρνει από το μητρικό γάλα. Εξάλλου, εάν η μητέρα παίρνει κάποιες προφυλάξεις, όπως να πλένει συχνά τα χέρια της και να αποφεύγει την επαφή πρόσωπο με πρόσωπο με το μωρό, ο κίνδυνος να νοσήσει το μωρό απομακρύνεται ακόμα περισσότερο.

Η συνέχιση του θηλασμού έχει πλεονεκτήματα και για τη μητέρα. Μπορεί να ξεκουραστεί και να ανακτήσει τις δυνάμεις της, θηλάζοντας ξαπλωμένη στο κρεβάτι της κάθε φορά που το παιδί πεινάει. Ο θηλασμός προκαλεί στη μητέρα ένα αίσθημα ομαλότητας και φυσιολογικότητας όταν περνάει δύσκολες καταστάσεις και σε κάποιες περιπτώσεις ίσως να είναι και η μοναδική που μπορεί να βοηθήσει το μωρό, θηλάζοντάς το.

Απ’ την άλλη πλευρά, η ξαφνική διακοπή του θηλασμού εξαιτίας κάποιας ασθένειας μπορεί να χειροτερέψει την κατάσταση της μητέρας, προκαλώντας πρήξιμο στα στήθη, δυσφορία και ίσως και πόνο. Ο ξαφνικός απογαλακτισμός μπορεί επίσης να είναι πολύ δύσκολος συναισθηματικά, γιατί ο θηλασμός εκτός από μέθοδος διατροφής, είναι επίσης κι ένας τρόπος για να δίνεις και να παίρνεις αγάπη. Εάν η πηγή από την οποία τρέφεται και γαλουχείται το μωρό ξαφνικά εξαφανιστεί, το μωρό μπορεί να δυσκολευτεί να διαχειριστεί αυτή την απώλεια, διαταράσσοντας την ισορροπία της οικογένειας ακόμα περισσότερο και καθυστερώντας έτσι την ανάρρωση της μητέρα. Υπάρχει επίσης πάντα η πιθανότητα το μωρό να μη δεχτεί εύκολα το γάλα φόρμουλα.

Ο θηλασμός μπορεί να συνεχιστεί σχεδόν με όλες τις αρρώστιες: γρίπη, μόλυνση, ίωση, δηλητηρίαση, ιλαρά, ερυθρά, ανεμοβλογιά, νόσος του Lyme, χολέρα, τυφοειδής πυρετός, λέπρα, ηπατίτιδα, ακόμα και σε κάποιες μορφές καρκίνου εάν δεν γίνει χημειοθεραπεία. Ο θηλασμός μπορεί να συνεχιστεί και κατά τη διάρκεια χρόνιων νοσημάτων όπως είναι η αρθρίτιδα, το άσθμα, ο διαβήτης, ο ερυθηματώδης λύκος, η κυστική ίνωση, η σκλήρυνση κατά πλάκας, η επιληψία και οι παθήσεις του θυρεοειδή.

Αν και ο θηλασμός μπορεί να συνεχιστεί ταυτόχρονα με όλες σχεδόν τις ασθένειες, υπάρχουν και κάποιες εξαιρέσεις. Η ιλαρά και η ανεμοβλογιά δεν επηρεάζουν το θηλασμό, αλλά εάν η μητέρα εμφανίσει κάποια από τις δύο ασθένειες πέντε μέρες πριν τον τοκετό, συνιστάται η μητέρα να αποχωριστεί από το μωρό αμέσως μετά τον τοκετό για να ελαχιστοποιηθούν οι πιθανότητες να μολυνθεί το μωρό. Περίπου τα μισά από αυτά τα μωρά νοσούν ελαφρά, παρόλο τον αποχωρισμό από τη μητέρα. Τόσο η ιλαρά όσο και η ανεμοβλογιά είναι δυνητικά πιο σοβαρές ασθένειες για ένα νεογέννητο παρά για ένα μεγαλύτερο σε ηλικία μωρό. Παρόλο τον αποχωρισμό πάντως, η μητέρα μπορεί να αντλεί και να δίνει το γάλα της στο μωρό.

Η φυματίωση είναι άλλη μια ασθένεια κατά τη διάρκεια της οποίας, ανάλογα με την κατάσταση της μητέρας, μπορεί να μην επιτρέπεται ο θηλασμός: εάν επιτραπεί στη μητέρα να είναι μαζί με το μωρό της, μπορεί να θηλάσει. Αλλά αν η φυματίωση είναι ενεργή και μπορεί να μεταδοθεί από τη στενή επαφή μητέρας και μωρού, τότε η μητέρα θα πρέπει να απομακρυνθεί από το μωρό μέχρι η θεραπεία της να καταστήσει τη νόσο μη μεταδοτική. Σε κάποιες χώρες του κόσμου όπου η φυματίωση είναι μια διαδεδομένη νόσος, πολλές γυναίκες θηλάζουν χωρίς πρόβλημα.

Οι πληγές από τον έρπη δεν δημιουργούν πρόβλημα στο θηλασμό, εκτός κι αν βρίσκονται κοντά ή επάνω στη θηλή. Σ’ αυτή την περίπτωση η μητέρα θα πρέπει να βγάζει το γάλα της και να το πετάει μέχρι η πληγή να ξεραθεί τελείως και το μωρό εν τω μεταξύ μπορεί να θηλάζει μόνο από το άλλο στήθος.  Εάν οι πληγές από τον έρπη βρίσκονται σε οποιοδήποτε άλλο μέρος του σώματος της, η μητέρα θα πρέπει να καλύπτει εκείνα τα σημεία όταν έχει αγκαλιά το μωρό και να πλένει καλά και συχνά τα χέρια της για την αποφυγή μετάδοσης της νόσου.  Ο επιχείλιος έρπης είναι επίσης μεταδοτικός, οπότε η μητέρα θα πρέπει να αποφύγει να φιλάει το μωρό και φυσικά να πλένει τα χέρια της καλά και συχνά.

Όσον αφορά τον ιό του AIDS (HIV), οι απόψεις είναι αντικρουόμενες. Οι έρευνες δείχνουν ότι ο ιός μπορεί να μεταδοθεί μέσω του θηλασμού και γι’ αυτό ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και το Αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων συστήνουν στις μητέρες του αναπτυγμένου κόσμου που είναι θετικές στον ιό να μην θηλάσουν, εάν υπάρχουν άλλες ασφαλείς εναλλακτικές επιλογές. Στον αναπτυσσόμενο κόσμο όμως, όπου η παιδική θνησιμότητα είναι πολύ αυξημένη εξαιτίας του μη θηλασμού, της κακής διατροφής και των μεταδοτικών νοσημάτων, τα οφέλη του θηλασμού υπερισχύουν του κινδύνου της μετάδοσης του ιού από το μητρικό γάλα.

Εάν η μητέρα είναι θετική στον ιό HTLV I-II, θα πρέπει να μη θηλάσει ούτε να δώσει το γάλα της με άλλο τρόπο στο μωρό.

ΦΑΡΜΑΚΑ

Στην πλειονότητά τους τα φάρμακα είναι συμβατά με το θηλασμό, αν και πολύ μικρές ποσότητες μπορεί να περάσουν στο μητρικό γάλα. Οι αυθεντίες της ιατρικής συμφωνούν ότι τα οφέλη του θηλασμού ξεπερνούν κατά πολύ τους οποιουσδήποτε κινδύνους προέρχονται από τα φάρμακα.

Πριν ξεκινήσει η μητέρα να παίρνει κάποιο φάρμακο θα πρέπει πρώτα να συμβουλευτεί το γιατρό της, κατά προτίμηση τον παιδίατρο, γιατί αυτός είναι πιο πιθανό να ξέρει την επίδραση του συγκεκριμένου φαρμάκου στο μωρό. Όταν ελέγχετε κάποιο φάρμακο, ο γιατρός πρέπει να λάβει υπόψη του την ηλικία του μωρού, το βάρος του, το ιατρικό του ιστορικό, καθώς και τι ποσότητα μητρικού γάλακτος πίνει το μωρό, γιατί ένα μωρό που τρώει στέρεες τροφές σίγουρα θα παίρνει λιγότερο γάλα (και άρα μικρότερη ποσότητα φαρμάκου) απ’ ότι ένα μωρό που θηλάζει αποκλειστικά. Κάποια φάρμακα που θεωρούνται συμβατά για ένα μεγάλο σε ηλικία παιδάκι, δεν αποτελούν καλή επιλογή για ένα νεογέννητο, άρρωστο, ή πρόωρο μωρό.

Εάν μια μητέρα που θηλάζει χρειαστεί να πάρει κάποιο φάρμακο που δεν είναι συμβατό με το θηλασμό, αλλά εκείνη δεν θέλει να αποθηλάσει, έχει διάφορες επιλογές. Καταρχήν θα πρέπει να πει στο γιατρό της ότι θέλει να συνεχίσει το θηλασμό. Μπορεί επίσης να του κάνει τις εξής ερωτήσεις: γιατί πιστεύει ότι το συγκεκριμένο φάρμακο δεν είναι ασφαλές; Υπάρχουν έρευνες που το αποδεικνύουν ή απλώς αυτή είναι η ιατρική του άποψη; Τι λένε οι έρευνες στην ιατρική βιβλιογραφία γι’ αυτό το φάρμακο και πώς θα μπορούσαμε να πάρουμε περισσότερες πληροφορίες; Μήπως υπάρχει κάποιο άλλο φάρμακο συμβατό με το θηλασμό;

Οι σύμβουλοι θηλασμού και η La Leche League έχουν έγκυρες πηγές σχετικά με τα φάρμακα και το θηλασμό. Επίσης η μητέρα μπορεί να πάρει και άλλη γνώμη από άλλο γιατρό. Οι γιατροί διαφέρουν ως προς τη στάση τους απέναντι στο θηλασμό και τα φάρμακα. Κάποιοι πιστεύουν ότι η μητέρα που θηλάζει δεν πρέπει να πάρει κανένα φάρμακο, παρά τις επιστημονικές έρευνες που αποδεικνύουν το αντίθετο. Κάποιοι άλλοι δέχονται κάποιες εξαιρέσεις αλλά είναι γενικά πολύ συντηρητικοί. Οι αιτίες γι’ αυτή τη στάση είναι η νομική τους ευθύνη αλλά και η άγνοια των κινδύνων για την υγεία του μωρού και της μητέρας από τη διατροφή με φόρμουλα και του ξαφνικού απογαλακτισμού. Επίσης, πολλοί γιατροί εμπιστεύονται τις πληροφορίες που δίνουν οι φαρμακευτικές εταιρίες, οι οποίες έχουν την τάση να προσεγγίζουν το θέμα βασισμένες στο φόβο της νομικής ευθύνης, παρά σε μια αντικειμενική σύγκριση των ωφελειών του θηλασμού με τους κινδύνους από το συγκεκριμένο φάρμακο. Εάν θελήσετε να πάρετε μια δεύτερη γνώμη, ρωτήστε κάποιον πιστοποιημένο σύμβουλο θηλασμού ή σύμβουλο της LLL εάν γνωρίζει κάποιον γιατρό στην περιοχή σας ο οποίος να ξέρει τα περί θηλασμού.

Εάν παρόλα αυτά μια μητέρα πρέπει να πάρει φάρμακο που δεν είναι συμβατό με το θηλασμό, μπορεί να αποθηλάσει προσωρινά και να επιστρέψει στο θηλασμό μόλις τελειώσει η θεραπεία της. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να αντλεί το γάλα της τόσο συχνά όσο θα θήλαζε το μωρό, ώστε να διατηρήσει την παραγωγή της και να ανακουφίζει το στήθος της. Η πιο κατάλληλη γι’ αυτό είναι μια ενοικιαζόμενη αντλία διπλής άντλησης. Η διπλή άντληση επιτρέπει στη μητέρα να αντλεί γάλα και από τα δύο στήθη ταυτόχρονα, μειώνοντας έτσι τον χρόνο της άντλησης στο μισό.

Εάν η επιστροφή στο θηλασμό δεν είναι εφικτή (πχ. μητέρα με καρκίνο που θα κάνει χημειοθεραπείες για πολύ καιρό), η καλύτερη λύση είναι ο σταδιακός απογαλακτισμός, όσο πιο σταδιακά είναι εφικτό, δίνοντας στο μωρό περισσότερες αγκαλιές και προσοχή, ενώ παράλληλα αντλείτε γάλα με το χέρι για να ανακουφίσετε το στήθος σας και για να μειωθεί η παραγωγή σας σταδιακά.

Αν και με κάποιες αρρώστιες ή φάρμακα είναι πιθανό να πρέπει να σταματήσετε το θηλασμό, είναι επίσης πιθανό να συνεχίσετε να θηλάζετε αμέσως μετά το τέλος της θεραπείας. Ακόμα και κατά τη διάρκεια μιας αρρώστιας, τόσο η μητέρα όσο και το μωρό ωφελούνται με πολλούς τρόπους τόσο από τα συστατικά του μητρικού γάλακτος, όσο και από την εγγύτητα, την άνεση και την ευκολία που προσφέρει ο θηλασμός.

Βίκυ Φαρδογιάννη – Πιστοποιημένη Σύμβουλος Μητρικού Θηλασμού IBCLC

Πηγές και χρήσιμα links:

http://pediatrics.aappublications.org/content/129/3/e827.full#content-block

http://toxnet.nlm.nih.gov/

http://e-lactancia.org/ingles/inicio.asp

http://pediatrics.aappublications.org/content/108/3/776.full

http://www.cdc.gov/breastfeeding/disease/index.htm

http://viewer.zmags.com/publication/45a53a63#/45a53a63/20
[divider]
Η Βίκυ Φαρδογιάννη είναι πιστοποιημένη Σύμβουλος Θηλασμού IBCLC και εργάζεται στο χώρο του θηλασμού για περισσότερο από δέκα χρόνια.

Θα την βρείτε στο thilasmos.com

και στη Facebook σελίδα “Thilasmos – Θηλασμός“