Η δράση της τελομεράσης στην εγκυμοσύνη και στη γονιμότητα

Dr. Δημήτρης Τσουκαλάς, MD

Στις 9 Μαΐου του 2016 δημοσιεύτηκε στο Molecular Medicine Reports μελέτη ανασκόπησης που αφορά την δράση της τελομεράσης και των τελομερών στην εγκυμοσύνη και τη σχέση της με την γονιμότητα.

Η μελέτη συνοψίζει την υπάρχουσα γνώση στη βιολογία των τελομερών σε σχέση με την εγκυμοσύνη αλλά και την κατάσταση υγείας γενικότερα και εκπονήθηκε από την ομάδα του καθ. Αριστείδη Τσατσάκη στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Κρήτης όπου έχω τη χαρά και την τιμή να συνεργάζομαι στην έρευνα των τελομερών και της τελομεράσης. 

Τελομερή και Τελομεράση 

Τα τελομερή είναι τα τελικά τμήματα των χρωμοσωμάτων και είναι ο βασικός ρυθμιστής της βιολογικής ηλικίας στον άνθρωπο. Με κάθε κυτταρική διαίρεση τα τελομερή συρρικνώνονται γιατί ένα μικρό τμήμα τους κάθε φορά δεν αντιγράφεται. Όταν τα τελομερή κοντύνουν σημαντικά τα κύτταρα χάνουν την ικανότητα τους να διαιρούνται και εισέρχονται σε μια κατάσταση λειτουργίας που αποκαλείται “κυτταρική γήρανση”.

Τα ανθρώπινα κύτταρα όμως εκφράζουν ένα ένζυμο που αποτρέπει την συρρίκνωση των τελομερών. Αυτό το ένζυμο είναι η τελομεράση και έχει την ιδιότητα να καθυστερεί ή και πιθανόν να αναστέλλει τη γήρανση των κυττάρων. 

Βιολογία των Τελομερών και Γονιμότητα

Ισχυρά στοιχεία δείχνουν ότι η γυναικεία γονιμότητα μειώνεται με την αύξηση της ηλικίας και διάφοροι παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων και αλλοιώσεων στην δράση της τελομεράσης, συμβάλλουν στην υπογονιμότητα που σχετίζεται με την αύξηση της ηλικίας.   

Η δράση της τελομεράσης ρυθμίζεται και αλλάζει χρονικά και τοπικά τόσο στους εμβρυϊκούς όσο και στους μητρικούς ιστούς και είναι ζωτικός παράγοντας στην ομαλή ολοκλήρωση της εγκυμοσύνης. Λόγω της σπουδαιότητας του ρόλου της τελομεράσης στην γονιμοποίηση πολλές μελέτες έχουν εστιάσει στη δραστηριότητα της κατά τα στάδια της κύησης. Ο στόχος της συγκεκριμένης μελέτης ήταν να συνοψίσει και να συσχετίσει στοιχεία που συνδέουν τη δράση της τελομεράσης και τις επιπλοκές της εγκυμοσύνης. 

Παραθέτω παρακάτω κάποια βασικά σημεία στα οποία αναφέρεται η μελέτη:

Το μήκος των τελομερών καθορίζει την σταθερότητα του DNA

Σε κάθε κυτταρική διαίρεση χάνονται 5-200 βάσεις που οδηγούν σε συρρίκνωση των τελομερών. Η ταχύτητα απώλειας των βάσεων καθορίζει την ταχύτητα της γήρανσης και τον θάνατο των κυττάρων και του οργανισμού.

Η ακεραιότητα των τελομερών και του DNA ρυθμίζεται από την δράση του ενζύμου της τελομεράσης που μπορεί να προσθέσει επιπλέον βάσεις στα τελομερή. 

Η δράση της τελομεράσης ρυθμίζεται μέσω της ενεργοποίησης δύο γονιδίων (TERT – TERC) που περιέχουν την πληροφορία κατασκευής της. 

Τα νοσήματα που σχετίζονται με το γήρας εμφανίζονται κυρίως σε μεγάλες ηλικίες, παρόλα αυτά η διαδικασία της γήρανσης είναι ένα βιολογικό φαινόμενο που ξεκινάει από τη στιγμή της σύλληψης.  

Η ενεργοποίηση του ανθρώπινου γονιδίου της τελομεράσης σε φυσιολογικά ανθρώπινα κύτταρα έχει βρεθεί ότι προστατεύει τα κύτταρα από τον κυτταρικό θάνατο.

H φυσιολογική δραστηριοποίηση της τελομεράσης σε διάφορα στάδια της κύησης από την στιγμή της σύλληψης ή της τεχνητής γονιμοποίησης συνδέεται με την ομαλή εξέλιξη της εγκυμοσύνης και την μείωση της εμφάνισης επιπλοκών κατά την διάρκεια της.

Ένας συνεχώς αυξανόμενος όγκος δεδομένων συνδέει την εμφάνιση νοσημάτων αργότερα στη ζωή με το διάστημα της ενδομήτριου ζωής. Έχει βρεθεί ότι η έκθεση σε ψυχοκοινωνικά και βιολογικά στρες κατά την κύηση έχει μακροπρόθεσμα αποτελέσματα στην υγεία μας αυξάνοντας την πρώιμη εμφάνιση νοσημάτων που σχετίζονται με το γήρας. 

Η δραστηριότητα της τελομεράσης έχει συσχετιστεί στενά με την διατροφή και την μακροβιότητα. Η διατροφή είναι επίσης ζωτικός παράγοντας για την υποστήριξη μιας φυσιολογικής εγκυμοσύνης και αφορά στην κατανάλωση θρεπτικών συστατικών και την δίαιτα της μητέρας πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την εγκυμοσύνη.  Η διατροφή της μητέρας και η επαρκής πρόσληψη πρωτεϊνών σχετίζεται με το μήκος των τελομερών των απογόνων. 

Ένας συνεχώς αυξανόμενος όγκος δεδομένων για τους μηχανισμούς της φυσιολογικής λειτουργίας και αποκατάστασης του ανθρώπινου οργανισμού, παράγεται και συσσωρεύεται σταθερά. Αυτή η γνώση αυξάνει την ικανότητα τα μας να κατανοήσουμε και να παρέμβουμε ενισχύοντας του εγγενείς μηχανισμούς που μας βοηθούν να είμαστε υγιείς ώστε να ζούμε περισσότερα και καλά χρόνια. 

Στην Υγειά Σας!

πηγή www.drtsoukalas.com