Tα τρία «W» που άλλαξαν τον κόσμο

ταν μια ιδέα «ασαφής αλλά συναρπαστική».

Όταν, στις 12 Μαρτίου 1989, ο μηχανικός λογισμικού, Τίμοθι Μπέρνερς Λι, κατέθεσε μια ιδέα του στον προϊστάμενό του, με τίτλο «Διαχείριση της Πληροφορίας: Μια πρόταση», δεν μπορούσε ούτε ο ίδιος να φανταστεί τι είχε στα αλήθεια οραματιστεί. Και αυτό γιατί ήταν η πρόταση που γέννησε τον Παγκόσμιο Ιστό (World Wide Web – www). Τα τρία «W» που άλλαξαν τον κόσμο μια για πάντα.

Και τον άλλαξαν όχι μόνο ως προς την ανταλλαγή πληροφοριών, αλλά και σε θέματα της καθημερινότητας, όπως η διακίνηση και το εμπόριο αγαθών, η εκπαίδευση, τα ταξίδια, η ενημέρωση, οι χρηματοοικονομικές συναλλαγές.

Ο «πατέρας» του διαδικτύου,  όμως δεν έχει διάθεση τόσο να γιορτάσει τα γενέθλια του δημιουργήματός του, όσο να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για το μέλλον του.

Ο πατέρας του Παγκόσμιου Iστού

Ο Τιμ Μπέρνερς Λι γεννήθηκε στο Λονδίνο το 1955. Φοίτησε στο Queens College της Οξφόρδης κι εκεί κατασκεύασε τον πρώτο του υπολογιστή, με μόνα υλικά παλιά ηλεκτρονικά εξαρτήματα και ένα κολλητήρι.

Στο Πανεπιστήμιο, όπου σπούδασε Φυσική, συνελήφθη ως χάκερ με συνέπεια να αποκλειστεί από τη χρήση του πανεπιστημιακού υπολογιστή. Αφού αποφοίτησε εργάστηκε σε επιχειρήσεις ως μηχανολόγος λογισμικού μέχρι το 1980, οπότε και άρχισε να εργάζεται για το CERN, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Φυσικής Στοιχειωδών Σωματιδίων.

Εκεί επινόησε και το πρόγραμμα Enquire, τον πρόδρομο του Παγκόσμιου Ιστού, που τον βοηθούσε να παρακολουθεί τον τεράστιο αριθμό ερευνητών και προγραμμάτων του Ιδρύματος. Έφυγε από το CERN, για να επιστρέψει εκεί το 1984 και να βρεθεί ξανά αντιμέτωπος με το παλιό πρόβλημα χειρισμού του τεράστιου όγκου πληροφορίας και της δύσκολης επικοινωνίας ανάμεσα στα μέλη του.

Ήταν τότε που άρχισε να οραματίζεται ένα παγκόσμιο σύστημα διακίνησης πληροφοριών, ταχύτερο και ολοσχερώς αποκεντρωμένο, ανεξάρτητο της πλατφόρμας του κάθε υπολογιστή, πολύγλωσσο και χωρίς γραφειοκρατικούς περιορισμούς και καθυστερήσεις. Υπέβαλε ένα υπόμνημα σχετικά με το σχέδιό του στη διοίκηση, αλλά, τότε, πήρε απλά την απάντηση ότι επρόκειτο για μια «ασαφή αλλά συναρπαστική πρόταση». Περιμένοντας να ξεπεραστούν τα γραφειοκρατικά προβλήματα της διοίκησης, άρχισε να εργάζεται πάνω στις λεπτομέρειες του συστήματος που είχε σκεφθεί.

Έτσι δημιούργησε το πρωτόκολλο http (hypertext transfer protocol), δηλαδή τη «γλώσσα» επικοινωνίας των υπολογιστών στο διαδίκτυο και, παράλληλα, επινόησε ένα τρόπο αναγνώρισης κάθε «εγγράφου», αποδίδοντάς του ένα μοναδικό παγκόσμιο αναγνωριστικό (Universal Resource Identifier), μαζί με ένα αναγνωριστικό διεύθυνσης. Τα δύο αυτά χαρακτηριστικά συνδυάστηκαν και σήμερα αποτελούν το γνωστό μας URL (Uniform Resource Locator).

Κι εγένετο World Wide Web…

Το 1990 και συγκεκριμένα στις 12 Νοεμβρίου, ολοκλήρωσε τη δημιουργία του πρώτου προγράμματος περιήγησης (browser), έπρεπε όμως να δημιουργήσει και ένα πρόγραμμα εξυπηρέτησης (server) και μια γλώσσα για την περιγραφή του εγγράφου. Έτσι, επινόησε τη γλώσσα HTML (HyperText Markup Language). Το 1991 τα είχε ετοιμάσει όλα και, μη έχοντας ακόμη επίσημη απάντηση από το CERN, στις 6 Αυγούστου του 1991 δημιούργησε και παρουσίασε τον πρώτο server, τον info.cern.ch., διαθέτοντας ελεύθερα το πρόγραμμα περιήγησης και το λογισμικό του server μέσω του Διαδικτύου. Παράλληλα, άρχισε να «διαφημίζει» το δημιούργημά του μέσω των Ομάδων Νέων (Newsgroups). Σύντομα άρχισε να επικοινωνεί με χρήστες και να βελτιώνει τη δημιουργία του, χρησιμοποιώντας τις υποδείξεις τους.

Στο μεταξύ, οι χρήστες της νέας υπηρεσίας, που ο ίδιος είχε ονομάσει Παγκόσμιο Ιστό (World Wide Web), άρχισαν να αυξάνονται αλματωδώς, ενώ οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ήταν πολύ πιο εύκολο και εξυπηρετικό να «δημοσιεύουν» τις πληροφορίες τους σε μια ιστοσελίδα , αντί να απαντούν σε πολυάριθμα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή να τις δημοσιεύουν στις ομάδες νέων, των οποίων η κίνηση πολλές φορές τις «έθαβε» (με την έννοια ότι περνούσαν απαρατήρητες). Ενδιαφέρον επίσης έδειξαν για το επίτευγμα του Λι και κυβερνητικές υπηρεσίες. Σύντομα, η κίνηση της νέας υπηρεσίας έγινε τόση, ώστε προέκυψε η ανάγκη δημιουργίας νέου λογισμικού περιήγησης.

Ο Marc Andreessen, ένας φοιτητής του Πανεπιστημίου του Ιλλινόις δημιούργησε το λογισμικό Mosaic, τον πρόγονο του σημερινού λογισμικού περιήγησης Netscape Navigator. Και βέβαια σημαντική συμβολή στο όλο εγχείρημα είχε η  δημοτικότητα και προσιτότητα των Windows της Microsoft με το γραφικό τους περιβάλλον.

Σήμερα ο Τιμ Μπέρνερς Λι είναι ο Πρόεδρος του W3C Κονσόρτσιοθμ του Παγκόσμιου Ιστού, ερευνητής στο ΜΙΤ  και έχει πολλές τιμητικές διακρίσεις, μεταξύ πολλών άλλων και Ιππότης της Βρετανικής Αυτοκρατορίας (2004) από την Βασίλισσα της Αγγλίας και παράσημο εξαίρετων υπηρεσιών (Order of Merit) από την ίδια το 2007. Το περιοδικό Time τον κατέταξε ανάμεσα σε ένα από τα 100 λαμπρότερα πνεύματα του αιώνα. Τον Δεκέμβριο του 2004 ονομάσθηκε επίτιμος Καθηγητής στο τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον. Είναι, επίσης, συν-διευθυντής του φορέα «Web Science Research Initiative (WSRI)» (Πρωτοβουλία Επιστημονικής Έρευνας στον Ιστό), που δημιουργήθηκε το 2006.

Αντι για γενέθλια… προειδοποιήσεις

Στην επετειακή ανοικτή επιστολή που απεύθυνε ο  Τιμ Μπέρνερς Λι για τα 30χρόνια του Παγκόσμιου Ιστού, όμως, αντί να γιορτάζει, φαίνεται να ανησυχεί.

Όπως επισημαίνει, πολλοί άνθρωποι σήμερα νιώθουν αβέβαιοι κατά πόσο ο Ιστός τελικά υπήρξε μια δύναμη για το καλό ή για το κακό, αν και ο ίδιος διατηρεί ελπίδες πως τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν προς το καλύτερο τα επόμενα 30 χρόνια.

«Αν παρατήσουμε την προσπάθεια να φτιάξουμε ένα καλύτερο Ιστό τώρα, τότε η αποτυχία δεν θα ανήκει στον Ιστό, αλλά σε εμάς. Είναι το ταξίδι μας από την ψηφιακή εφηβεία προς ένα πιο ώριμο, υπεύθυνο και περιεκτικό μέλλον», τονίζει στην επιστολή του. Ως θετικό σημάδι, μεταξύ άλλων, θεωρεί ότι αρκετές κυβερνήσεις θέλουν να αποφύγουν τη «βαλκανοποίηση» του διαδικτύου, δηλαδή τον κατατεμαχισμό του εντός εθνικών ή περιφερειακών συνόρων.

Μιλώντας μάλιστα σε δημοσιογράφουςείπε ότι σήμερα ο Παγκόσμιος Ιστός «δεν εξυπηρετεί την ανθρωπότητα πολύ καλά». «Φαίνεται πως διαρκώς πηγαίνουμε από την μια καταστροφή της ιδιωτικότητας στην επόμενη», είπε, παραπέμποντας στις εντεινόμενες ανησυχίες κατά πόσο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης υποστηρίζουν τη δημοκρατία.

Επέστησε επίσης την προσοχή στην εμπορευματοποίηση, την υποκλοπή και τη χειραγώγηση των προσωπικών δεδομένων των χρηστών, την συστηματική εξάπλωση της επιθετικότητας και της παραπληροφόρησης, την ολοένα μεγαλύτερη πόλωση των απόψεων κ.α. Δήλωσε πάντως αισιόδοξος, επειδή ολοένα περισσότεροι άνθρωποι -χάρη και σε σκάνδαλα τύπου Cambridge Analytica- αρχίζουν πια να καταλαβαίνουν τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν ως χρήστες του Ιστού. «Πρέπει να έχετε τον πλήρη έλεγχο των δεδομένων σας. Δεν πρόκειται για πετρέλαιο. Δεν είναι εμπόρευμα. Δεν πρέπει να μπορείτε να τα πουλάτε για να βγάλετε χρήματα», δήλωσε.

Μια «Magna Carta» για το Διαδίκτυο

Ο ίδιος, μεταξύ άλλων, έχει προωθήσει την ιδέα ενός κοινωνικού «Συμβολαίου για τον Ιστό», καθώς και την τεχνολογική πλατφόρμα Solid, που επιστρέφει στους χρήστες τον έλεγχο των δεδομένων τους, διαχωρίζοντας τις εφαρμογές (apps) από την αποθήκευση των δεδομένων των χρηστών.

Ο Λι πρότεινε την σύνταξη και την κοινή αποδοχή μιας «Magna Carta» για το Διαδίκτυο, η οποία, στα «χνάρια» της ουσίας της αρχικής του 13ου αιώνα, θα προστατεύει τα δικαιώματα του ανθρώπου στον παγκόσμιο ιστό από απειλές όπως τα fake news, η προκατάληψη και το μίσος. Ο εφευρέτης του Διαδικτύου κάλεσε κυβερνήσεις, τις εταιρείες και τους πολίτες να υποστηρίξουν μια νέα «Σύμβαση για τον Ιστό» που θα στοχεύει στην προστασία των δικαιωμάτων και των ελευθεριών των ανθρώπων στο Διαδίκτυο.

Ήδη η σύμβαση βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο και η τελική μορφή της προγραμματίζεται να ανακοινωθεί τον Μάιο του 2019, όταν υπολογίζεται ότι το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού θα έχει διαδικτυακή σύνδεση. Περισσότεροι από 50 οργανισμοί έχουν ήδη υπογράψει τη σύμβαση, η οποία δημοσιεύεται από το Ίδρυμα Παγκόσμιου Ιστού Μπέρνερς Λι μαζί με μια έκθεση που καλεί σε επείγουσα δράση.

Σύμφωνα με τις αρχές που περιγράφονται στη σύμβαση, οι κυβερνήσεις πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι πολίτες τους έχουν πρόσβαση σε όλο το Διαδίκτυο, κάθε στιγμή και ότι το απόρρητό τους γίνεται σεβαστό, ώστε να μπορούν να είναι online «ελεύθερα, με ασφάλεια και χωρίς φόβο». Επίσης ορίζεται πως οι εταιρείες δεσμεύονται να κάνουν το Διαδίκτυο προσιτό και προσβάσιμο σε όλους. Να σέβονται την ιδιωτική ζωή των αθρώπων και τα προσωπικά δεδομένα τους και να αναπτύσσουν τεχνολογίες οι οποίες να εξασφαλίζουν ότι ο ιστός είναι «ένα δημόσιο αγαθό που βάζει πρώτα τους ανθρώπους».

Η σύμβαση αναγνωρίζει ότι οι χρήστες του Διαδικτύου έχουν το δικό τους ρόλο να παίξουν και καλεί τους ανθρώπους να κάνουν το περιεχόμενο του διαδικτύου «πλούσιο και δεοντολογικό». Να δημιουργηθούν κοινότητες που σέβονται το δικαίωμα λόγου και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Και να αγωνιστούμε για έναν ανοιχτό ιστό, ο οποίος να είναι «μία παγκόσμια δημόσια πηγή, για όλους τους ανθρώπους, παντού».

«Θέλω το Web να αντανακλά τις ελπίδες μας και να εκπληρώνει τους φόβους μας, αντί να μεγεθύνει τους φόβους και να βαθαίνει τους διαχωρισμούς ανάμεσά μας».

Αυτό είναι το όραμά του.

πηγή tvxs.gr