Καθυστέρηση λόγου και ομιλίας, πότε πρέπει να ανησυχούμε;

Γράφει η Ευαγγελία Κουδουμνάκη, Λογοπεδικός, Επιστημονικά Υπεύθυνη του Τμήματος Λογοθεραπείας του Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών

Η ανάπτυξη του λόγου του παιδιού  ακολουθεί ορισμένα στάδια, καθώς  υπάρχουν κάποια βασικά ορόσημα στη γλωσσική του εξέλιξη. Παρόλα αυτά,  το κάθε παιδί μπορεί να  έχει το δικό του ρυθμό ανάπτυξης. Όταν, όμως, παρατηρούνται σημαντικές αποκλίσεις είναι απαραίτητο να γίνεται εκτίμηση από κάποιον ειδικό.

12 μηνών

Σε ηλικία 12 μηνών, το παιδί αρχίζει να χρησιμοποιεί τις πρώτες λέξεις όπως «μαμά – μπαμπά» και προσπαθεί να μιμηθεί διάφορους ήχους. Αναγνωρίζει λέξεις για καθημερινά αντικείμενα όπως ποτήρι και ξεκινάει να ανταποκρίνεται σε απλές λεκτικές εντολές όπως «έλα εδώ». Επιπλέον, αλληλεπιδρά με τους οικείους του με το χαμόγελο και τη βλεμματική επαφή.

2 ετών

Σε ηλικία 2 ετών, το παιδί αναπτύσσει το λεξιλόγιο του, χρησιμοποιεί δύο λέξεις μαζί όπως «μαμά νερό», ακολουθεί πιο σύνθετες εντολές, κατανοεί απλές ερωτήσεις και δείχνει αντικείμενα και εικόνες. Η άρθρωση σε αυτή την ηλικία μπορεί να μην είναι καθαρή.

3 ετών

Σε ηλικία 3 ετών, χρησιμοποιεί  3 λέξεις μαζί,  χρησιμοποιεί άρθρα, αντωνυμίες, τον πληθυντικό αριθμό, κατανοεί έννοιες, όπως μεγάλο – μικρό και απλές ιστορίες.

4 ετών

Σε ηλικία 4 ετών, η ομιλία του παιδιού προσεγγίζει την ομιλία του ενήλικα όσον αφορά στη γραμματική και στο συντακτικό και η ομιλία του είναι καταληπτή.

5 ετών

Ένα παιδί 5 ετών κατανοεί σύνθετες οδηγίες, χρησιμοποιεί πολύπλοκες προτάσεις και μπορεί να διηγηθεί μία ιστορία.

Η ακοή, η κατανόηση του λόγου και η ομιλία του παιδιού εξελίσσονται από το πρώτο τρίμηνο της ζωής του και η μη φυσιολογική εξέλιξη αυτών πρέπει να γίνει αντιληπτή κατά κύριο λόγο από τον παιδίατρο που παρακολουθεί το παιδί.

 Ένα παιδί έχει καθυστέρηση λόγου όταν η γλώσσα που χρησιμοποιεί δεν ανανταποκρίνεται στο επίπεδο της χρονολογικής του ηλικίας και ο λόγος και η ομιλία του παιδιού αναπτύσσονται με πιο αργό ρυθμό. Το παιδί αργεί να μιλήσει, δυσκολεύεται να κατανοήσει το λόγο και να εκφραστεί. Μπορεί να επηρεαστούν όλα τα επίπεδα του λόγου, όπως είναι η φωνολογία, η σύνταξη, η γραμματική και  το λεξιλόγιο.

Η παραπομπή σε παιδοωτορινολαρυγγολόγο για ακοολογικό έλεγχο κρίνεται απαραίτητη όταν το βρέφος δεν ανταποκρίνεται σε ακουστικά ερεθίσματα ή όταν το παιδί σε ηλικία 12- 18 μηνών δεν εχει αναπτύξει καθόλου λόγο ή δεν εκτελεί απλές εντολές.

Όταν ο γονέας ή ο παιδίατρος ανησυχούν ότι η γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού υπολείπεται σημαντικά σε σχέση με τους συνομηλίκους είναι σημαντικό να γίνεται αξιολόγηση από αναπτυξιολόγο για την εξέταση της ψυχοκινητικής εξέλιξης  του παιδιού. Η ομιλία του πρέπει να συμβαδίζει με τη υπόλοιπη ανάπτυξη του και συνεκτιμάται η γενικότερη εξέλιξη του παιδιού.

Ο γονέας μπορεί να απευθυνθεί σε λογοθεραπευτή από την ηλικία των 2.5-3 ετών ετών για αξιολόγηση του παιδιού εφόσον ανησυχεί για την εξέλιξη του λόγου του. Αρχικά, μπορεί να γίνει συμβουλευτική στους γονείς για την ενίσχυση της γλωσσικής ανάπτυξης του παιδιού και, εφόσον κρίνεται απαραίτητο, το παιδί ξεκινάει  λογοθεραπεία.

Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που ενώ το παιδί αναπτύσσει χωρίς καθυστέρηση την ομιλία, παρατηρούνται δυσκολίες στη γραμματική, στη σύντακτική δομή, το παιδί μπορεί να έχει φτωχό λεξιλόγιο, δυσκολεύεται να ανακαλέσει τις λέξεις, δε μπορεί να οργανώσει το λόγο του και  δε μπορεί να διηγηθεί μία ιστορία ή ένα γεγονός που έζησε. Όταν παρατηρούνται τέτοιου είδους δυσκολίες σημαντικό είναι να γίνεται λογοθεραπευτική εκτίμηση από την ηλικία περίπου των 4 – 5 ετών, καθώς οι γλωσσικές αυτές δυσκολίες μπορεί να έχουν αντίκτυπο στη γλωσσική του έκφραση και στη μετέπειτα μαθησιακή του πορεία.

Πολύ συχνά συναντάμε παιδιά που δυσκολεύονται να μιλήσουν καθαρά και η ομιλία τους δεν είναι καταληπτή. Συνηθέστερα, τα παιδιά μπορεί να δυσκολεύονται με τους φθόγγους ρ, σ, θ, δ.  Από την ηλικία των 4 – 4.5  ετών αν το παιδί είναι δυσκατάληπτο ή δε παράγει σωστά κάποιους φθόγγους μπορεί να γίνει αξιολόγηση της ομιλίας από τον λογοθεραπευτή. Η έναρξη της λογοθεραπείας εξαρτάται από το είδος και τον αριθμό των φωνημάτων που δεν παράγει σωστά το παιδί. Απαραίτητο είναι όμως να έχουν αποκατασταθεί οι αρθρωτικές δυσκολίες του παιδιού πριν τη φοίτησή του στο δημοτικό σχολείο.

Η ομαλή ανάπτυξη του λόγου ενός παιδιού είναι καθοριστικής σημασίας για τη γλωσσική του εξέλιξη και έκφραση. Συνεπώς, η έγκαιρη διάγνωση των δυσκολίων του παιδιού είναι σημαντική όχι μόνο για την  αντιμετώπιση των γλωσσικών δυσκολιών, αλλά και  για την συναισθηματική και κοινωνική εξέλιξη του παιδιού.

πηγή iatriko.gr