Πώς να βοηθήσω ένα φίλο σε μια δύσκολη κατάσταση;

«Πώς να συμπαρασταθώ σε έναν φίλο μου που περνάει δύσκολα; Τι μπορώ να κάνω, τι μπορώ να πω για να τον βοηθήσω; Δεν είμαι ειδικός για να ξέρω πώς να το χειριστώ!»

Μα δεν χρειάζεται να είσαι. Θα σου απαντούσα. Η ικανότητα μας να λαμβάνουμε και να δίνουμε υποστήριξη στον συνάνθρωπο μας υπήρχε πριν την ανακάλυψη της ψυχοθεραπείας και την διαμόρφωση της έννοιας της ψυχικής υγείας. Από τη στιγμή που επιβιώνουμε σε ομάδες εδώ και αιώνες και αναπτυσσόμαστε σε κοινωνικά δίκτυα έχουμε εξελίξει και αναπτύξει σύνθετες ικανότητες αλληλοϋποστήριξης όπως την συντροφικότητα, την κατανόηση, την μέθεξη, την ενσυναίσθηση.  Η συμπαράσταση σε ένα φίλο, συγγενή, συνάδελφο δεν χρειάζεται να διαποτίζεται από επιστημονική γνώση. Άλλωστε η βοήθεια που μπορούμε και είμαστε σε θέση να παρέχουμε είναι από τη θέση συνανθρώπου που συμπάσχει και όχι του ψυχολόγου.

Να είσαι διακριτικά παρών

Είναι απαραίτητο να δώσουμε στον φίλο μας το μήνυμα ότι είμαστε εκεί για να τον βοηθήσουμε αλλά δεν χρειάζεται να επιβάλλουμε την παρουσία και τη βοήθεια μας. Δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι ανάγκη τον ίδιο βαθμό εγγύτητας όταν περνάνε μια δύσκολη περίοδο. Άλλοι χρειάζονται παρέα και πολλή συζήτηση ενώ άλλοι προτιμάνε να περάσουν περισσότερο χρόνο με τον εαυτό τους και τις σκέψεις τους.  Δώστε στον καθένα το χώρο και το χρόνο να αξιοποιήσει την υποστήριξη σας όταν την έχει ανάγκη. Υπενθυμίστε του την διαθεσιμότητα σας για βοήθεια αλλά αποφύγετε να τον πνίγετε με συνεχείς συμβουλές, υποδείξεις και κυρίως κριτική. Είναι ανακουφιστική και καθησυχαστική συνάμα η βεβαιότητα ότι έχουμε κάποιον στον οποίο μπορούμε να στραφούμε ακόμα και αν δεν το κάνουμε στην πράξη.

Ρώτα τον τι χρειάζεται, μην το θεωρείς δεδομένο

Αντί να υποστηρίζουμε τον φίλο μας με τον τρόπο που θα θέλαμε εμείς υποστήριξη στη θέση του είναι καλύτερο να αφουγκραστούμε τις δικές του ανάγκες και να προσπαθήσουμε να συντονιστούμε με αυτές. Αν δεν μπορούμε να καταλάβουμε τι έχει ανάγκη και τι θα τον βοηθούσε μπορούμε να τον ρωτήσουμε. Η ερώτηση είναι ο πιο εύκολος και ευθύς τρόπος για να πάρουμε αυτήν την πληροφορία. Απλές ερωτήσεις όπως «Πώς θα ήθελες να σε βοηθήσω;» ή «Υπάρχει κάτι που μπορώ να κάνω για σένα;» συχνά είναι αρκετές για να βοηθήσουμε τον συνάνθρωπο μας να προβληματιστεί πάνω στις ανάγκες του. Ο κάθε άνθρωπος μπορεί να χρειάζεται κάτι διαφορετικό. Εκεί που κάποιος έχει ανάγκη απλώς από μια αγκαλιά, κάποιος άλλος μπορεί να έχει ανάγκη από συζήτηση.

Μην τον κρίνεις

Είναι εύκολο να παρασυρθούμε στην άσκηση κριτικής, ειδικά όταν γνωρίζουμε αρκετά καλά τον άλλον αλλά και την πορεία μέσα από την οποία έφτασε στην δύσκολη συνθήκη που βιώνει στο εδώ και τώρα. Αν έχουν προηγηθεί συζητήσεις μεταξύ μας μέσα από τις οποίες τον συμβουλέψαμε ή τον προειδοποιήσαμε για την συνθήκη που βιώνει τώρα είναι πολύ πιθανό να παρασυρθούμε από την ανάγκη μας για δικαίωση σε μια στάση τύπου: «Στα ‘λεγα εγώ!».  Η κριτική για πιθανά λάθη που τον οδήγησαν εδώ δεν είναι επί του παρόντος. Μπορεί να νιώσει ότι δεν κατανοούμε το συναίσθημα του αλλά ωφελούμαστε της κατάστασης για να ικανοποιήσουμε το εγώ μας. Αυτό που θα πετύχει μια τέτοια στάση είναι να τον καταρρακώσει παραπάνω και, είτε να ενεργοποιήσει την ενοχικότητα του, άρα να νιώθει χειρότερα, είτε να εγείρει τις άμυνες του, άρα να απομακρυνθεί από μας ως πηγή υποστήριξης.

Άκουσε τον προσεκτικά

Το να ακούμε χωρίς να κρίνουμε σημαίνει να υιοθετήσουμε μια στάση ενεργητικής ακρόασης και ενσυναίσθησης. Είναι χρήσιμο να βοηθήσουμε το άτομο που υποφέρει να εκφράσει σκέψεις και συναισθήματα μέσα από ανοιχτές ερωτήσεις. Μπορούμε να επιβεβαιώσουμε και να αποδεχθούμε το συναίσθημα του αντί να προσπαθούμε να τον πείσουμε να μην αισθάνεται έτσι. Μπορούμε να του παρέχουμε ανατροφοδότηση για αυτά που  λέει για να καταλάβει ότι τον καταλαβαίνουμε. Το να μιλήσουμε για αυτό που μας ταλαιπωρεί είναι συχνά από μόνο του ανακουφιστικό. Και αυτήν την ανακούφιση είναι κάτι που μπορούμε να την προσφέρουμε ως φίλος, συγγενής, συνεργάτης.

Μίλα του και για άλλα πράγματα

Έχουμε συχνά την πεποίθηση ότι πρέπει να συζητάμε για το πρόβλημα που βιώνει ο άλλος και να το αναλύουμε μέχρι να το εξαντλήσουμε. Αναλωνόμαστε έτσι στο να ανακυκλώνουμε τις ίδιες συζητήσεις και να αναζωπυρώνουμε τα ίδια αρνητικά συναισθήματα αλλά και τις ίδιες σκέψεις, χωρίς αυτό να καταλήγει απαραίτητα κάπου. Η ύπαρξη μιας δύσκολης κατάστασης ή ενός προβλήματος δεν σημαίνει πως έχουν πάψει ή πρέπει να πάψουν να λειτουργούν και οι άλλοι τομείς της ζωή μας. Το να συζητάμε με τον άνθρωπο που αντιμετωπίζει μια δυσκολία και για άλλα θέματα είναι ένας τρόπος να το τοποθετούμε το πρόβλημα στη ρεαλιστική του διάσταση. Αν για παράδειγμα αντιμετωπίζει ένα θέμα στην προσωπική του ζωή, ενθαρρύνετε τον να μιλάει και για την επαγγελματική του ζωή ή για την ταινία που είδατε χθες στο σινεμά. Αυτή η απόσπαση της προσοχής από το πρόβλημα είναι συχνά αναγκαία για να μπορεί το άτομο να βιώνει και άλλα συναισθήματα μέσα στη μέρα, πιο θετικά ή ουδέτερα. Είναι χρήσιμη για να αρχίσει να επανασυνδέεται με την ζωή του και να μπορεί να εξετάζει το πρόβλημα από απόσταση.

Δώσε του χρόνο, μην περιμένεις άμεση βελτίωση

Συχνά γινόμαστε άθελα μας ανυπόμονοι. Θεωρούμε ότι ο άλλος οφείλει να ξεπεράσει ένα πρόβλημα στο χρόνο που θα το ξεπερνούσαμε εμείς. Αυτή μας την προσδοκία μπορεί να την μεταφέρουμε στο άτομο που περνάει κρίση με αποτέλεσμα να νιώσει ότι δεν τον κατανοούμε ή ότι τον πιέζουμε. Μπορεί εμείς να έχουμε κουραστεί και να μην αντέχουμε να περιμένουμε. Έχουμε δικαίωμα να φροντίσουμε και τον εαυτό μας. Να πάρουμε λίγο απόσταση και να εξετάσουμε τα προσωπικά μας όρια και τις αντοχές μας. Σε κάθε περίπτωση δώστε του χρόνο. Ο κάθε άνθρωπος έχει το ρυθμό του, έχει τον τρόπο του, έχει το δικό του δρόμο να διανύσει. Είναι τιμή μας συχνά να περπατήσουμε δίπλα του σε αυτόν τον δρόμο ακόμα και όταν είναι ένα κακοτράχαλο μονοπάτι!

Πηγές:

 “5 ways to help a friend in crisis”, www.huffpost.com

“9 ways to be there for a friend, without giving advice”, www.psychologytoday.com

“How can I help my friend?”, https://mindyourmind.ca

πηγή για εμάς valiapavlidou.blogspot.com