Από την προηγούμενη εβδομάδα τα δημόσια νηπιαγωγεία λειτουργούν με σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση καθημερινά και για ορισμένο χρόνο. Δεδομένης της νέας κατάστασης οφείλουμε να θέσουμε ερωτήματα και προβληματισμούς που μας βοηθούν να συζητήσουμε το νέο πλαίσιο λειτουργίας των νηπιαγωγείων αλλά και τις προτάσεις μας.  Κοινός άξονας των ερωτημάτων και των προτάσεων είναι η διαφύλαξη μιας ποιοτικής εκπαίδευσης, δεδομένων των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της πρώιμης παιδικής ηλικίας και των βασικών αρχών της προσχολικής εκπαίδευσης.

Πριν και πέρα από την όποια διαχειριστική αντιμετώπιση του τρόπου υποστήριξης των νηπιαγωγών και των παιδιών σε αυτή τη συγκυρία, οφείλουμε να αναρωτηθούμε τα εξής:

Γιατί επιβλήθηκε ως τρόπος εργασίας η καθημερινή σύγχρονη εκπαίδευση των παιδιών, ενώ στην πρώτη φάση της πανδημίας (Μάρτιος-Μάιος 2019) υπήρχε η δυνατότητα επιλογής σύγχρονης ή/και ασύγχρονης εκπαίδευσης των μικρών παιδιών;

Γιατί επιλέχτηκε ως εκπαιδευτικός χρόνος το διάστημα 14:10-16:20 και πόσο αυτός συνάδει με τις βιολογικές λειτουργίες των παιδιών; Αν ο χρόνος αυτός επιλέχτηκε για να μην υπάρχει συμφόρηση στο webex λόγω της λειτουργίας των Γυμνασίων και των Λυκείων τις πρωινές ώρες, γιατί δε δόθηκε η ευκαιρία στις νηπιαγωγούς να επιλέξουν άλλες πλατφόρμες με τις οποίες πιθανά είναι πιο εξοικειωμένες; Γιατί αντίθετα δόθηκε η δυνατότητα στα ιδιωτικά νηπιαγωγεία να λειτουργούν πρωινές ώρες και να χρησιμοποιούν δικές τους πλατφόρμες σύγχρονης εκπαίδευσης; Τι σημαίνει αυτή η διαφοροποίηση στις εμπειρίες των παιδιών (άλλα παιδιά παρακολουθούν το πρωί τη σύγχρονη εκπαίδευση, σε χρόνο που είναι πιο ξεκούραστα και άλλοι νηπιαγωγοί χρησιμοποιούν διαφορετικές πλατφόρμες με πιθανά διαφορετικές δυνατότητες); Αν πάλι ο απογευματινός χρόνος επιλέχτηκε για να εξυπηρετήσει τους γονείς, ποιοι γονείς ολοκληρώνουν την εργασία τους και βρίσκονται στο σπίτι τους στις 2 το μεσημέρι; Τι γίνεται με τους γονείς που είναι εκπαιδευτικοί στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και έχουν μικρά παιδιά, όταν την ίδια ώρα και οι ίδιοι πρέπει να διδάσκουν;

Πώς εξασφαλίζεται η πρόσβαση όλων των παιδιών που ήταν εγγεγραμμένα στα νηπιαγωγεία στη σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση; Πόσες οικογένειες δεν έχουν συνδρομή στο διαδίκτυο στο σπίτι τους; Πόσα παιδιά συνδέονται από κινητά και άρα δεν έχουν πλήρη πρόσβαση στα εργαλεία του webex; Πόσα παιδιά δεν έχουν στα σπίτια τους υπολογιστή, τάμπλετ ή τηλέφωνο; Πόσο ρεαλιστικό είναι τα παιδιά να μετακινούνται στα νηπιαγωγεία για να χρησιμοποιήσουν τις υποδομές τους; Αν πέντε παιδιά έρθουν στο νηπιαγωγείο για να έχουν πρόσβαση στην σύγχρονη εκπαίδευση σε ποια απόσταση χρειάζεται να καθίσουν για να βλέπουν την οθόνη του υπολογιστή; Τελικά ποιες στοχευμένες ενέργειες έγιναν για την αντιμετώπιση των δυσκολιών πρόσβασης που αναφέρθηκαν παραπάνω;

Αναδεικνύεται λοιπόν και με αυτή την ευκαιρία ότι η υποστήριξη μιας ποιοτικής και αποτελεσματικής εκπαίδευσης δεν μπορεί να γίνει χωρίς την υποστήριξη των οικογενειών που φροντίζουν τα παιδιά τους, χωρίς πολιτικές πρόνοιας και αντιμετώπισης της φτώχειας, της ανεργίας και των κοινωνικών ανισοτήτων. Γνωρίζουμε ότι οι συνθήκες στέρησης και άγχους που βιώνουν τα παιδιά με άνεργους γονείς ή σε οικογένειες που ζουν σε συνθήκες φτώχειας αλλά και οι πρακτικές δυσκολίες που συναντούν μειώνουν τα κίνητρα και τις ευκαιρίες για συμμετοχή και επιτυχία στην εκπαίδευση.

Ποια είναι η ποιότητα της επικοινωνίας μέσω της πλατφόρμας webex όταν το σύστημα που ισχύει για τα δημόσια σχολεία ανήκει στην κατηγορία «απλής συνδρομής» και κατά συνέπεια «πέφτει»; όταν η φωνή των νηπιαγωγών ή των παιδιών ακούγεται διακεκομμένα; Πώς διασπάται η ροή της επικοινωνίας μέσω αυτών των τεχνικών προβλημάτων αλλά και μέσω της αποσύνδεσης της λεκτικής επικοινωνίας από τη μη λεκτική;

Πώς ξεκίνησε η σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση στο νηπιαγωγείο χωρίς την απαραίτητη επιμόρφωση των νηπιαγωγών και χωρίς το απαραίτητο εκπαιδευτικό υλικό για τη στήριξή της; Προφανώς οι Συντονίστριες Εκπαιδευτικού Έργου βρίσκονται σε επικοινωνία με τις νηπιαγωγούς με οδηγίες και προτάσεις, ίσως και με επιμορφωτικές πρωτοβουλίες στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Αρκεί όμως μια τέτοια υποστήριξη τη στιγμή που η προκήρυξη για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση δεν υλοποιήθηκε ακόμα; Αρκεί η υποστήριξη αυτή τη στιγμή που το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής δεν προετοίμασε σχετικό εκπαιδευτικό υλικό; Να αναφέρουμε επίσης ότι οι ίδιες οι νηπιαγωγοί προσπαθούν να λύσουν όποιες τεχνικές δυσκολίες μιας και δεν υπάρχει αντίστοιχος εκπαιδευτικός με εξειδικευμένες δεξιότητες όπως στα άλλα σχολεία. Η αυτο-οργάνωση των εκπαιδευτικών μέσα από ομάδες συζήτησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αλλά και τοπικά και η δημιουργία μιας συνεργατικής κουλτούρας διαλόγου και διαμοιρασμού σκέψεων, ιδεών και πρακτικών είναι βέβαια εντυπωσιακή. Αναδεικνύει τον αγώνα των εκπαιδευτικών για μία ποιοτική εκπαίδευση και τιμά την εκπαιδευτική κοινότητα. Με δεδομένη λοιπόν την έλλειψη επιμόρφωσης και ανάλογου υποστηρικτικού υλικού ήταν κατάλληλη η επιλογή της σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης;

Πώς μεταβάλλεται η εμπειρία των παιδιών και των νηπιαγωγών με τη σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση; Στο πρόγραμμα αναφέρεται η διεξαγωγή ρουτινών με τα παιδιά στην αρχή του ημερήσιου προγράμματος. «Ρουτίνα» για τα παιδιά αποτελούσε όμως και το ελεύθερο παιχνίδι στις περιοχές παιχνιδιού του νηπιαγωγείου και στο διάλειμμα, η αλληλεπίδραση με τα άλλα παιδιά και την νηπιαγωγό, το πλαίσιο κανόνων και ορίων που βρισκόταν υπό συνεχή διαπραγμάτευση στην τάξη. Πόσο η αλληλεπίδραση μεταξύ παιδιών αλλά και μεταξύ παιδιών και νηπιαγωγού μπορεί να συμβεί στο πλαίσιο του webex; Η προσπάθεια μεταφοράς μιας συνθήκης κανονικότητας (καθημερινό οργανωμένο πρόγραμμα με συγκεκριμένες δραστηριότητες για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα) σε μη κανονικές συνθήκες (κάθε παιδί μόνο του, χωρίς φυσική αλληλεπίδραση, μπροστά σε μια οθόνη) αμφισβητεί τις βασικές αρχές οργάνωσης της προσχολικής εκπαίδευσης, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της προσχολικής ηλικίας και μπορεί να οδηγήσει σε δασκαλοκεντρικές επιλογές που μακράν απέχουν από το νηπιαγωγείο και τις ευκαιρίες για μάθηση.

Επιπλέον, ποιες είναι οι παραδοχές της σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης για τις διαδικασίες που ενισχύουν τη μάθηση των παιδιών; Για τη συμμετοχή των παιδιών στον καθορισμό του εκπαιδευτικού προγράμματος και την οργάνωση των δραστηριοτήτων; Για τη δυνατότητα διαφοροποίησης του περιεχομένου και του τρόπου εργασίας των παιδιών; Για το ρόλο της νηπιαγωγού, που αναλώνει πολλές ώρες για να βρει υλικό και να σκεφτεί τι είναι αυτό που θα εμπλέξει και θα ενδιαφέρει τα παιδιά, θα τα ενεργοποιήσει, θα οδηγήσει στην ολιστική τους ανάπτυξη, κινητική, γνωστική, κοινωνική, συναισθηματική, αισθητική μέσα από την ενεργό δράση των παιδιών;

Τι σημαίνει για την υγεία των παιδιών η εβδομαδιαία συμμετοχή τους σε σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση που τα καθιστά κυρίως ακίνητα μπροστά σε μια οθόνη για πολλές ώρες με ευθύνη της πολιτείας; Τι σημαίνει για την αλλαγή των όρων εργασίας των εκπαιδευτικών που περνούν πολλές ώρες για την αναζήτηση ή την παραγωγή ηλεκτρονικού εκπαιδευτικού υλικού, εκτός από τις ώρες που καθηλώνονται μπροστά σε έναν υπολογιστή για τη διεξαγωγή του ημερήσιου προγράμματος;

Τέλος, είναι σημαντικό να διερευνήσουμε τις γνώμες και τα συναισθήματα των παιδιών από την εκπαιδευτική εμπειρία που βιώνουν αλλά και αυτές των γονέων προκειμένου να κατανοήσουμε καλύτερα τη συγκεκριμένη συνθήκη. Να σκεφτούμε, δεδομένης της υποχρεωτικής παρουσίας ενηλίκου κατά την σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση, πώς μπορούμε να συνεργαστούμε με τους γονείς ή τα άτομα που φροντίζουν τα παιδιά, ποια είναι τα ζητούμενα αυτής της συνεργασίας και οι τρόποι της.

Το βάρος εκ των πραγμάτων έχει πέσει στους ώμους των νηπιαγωγών. Αξίζει οι νηπιαγωγοί να θέσουν ως άξονες αναστοχασμού ποιες είναι οι εκπαιδευτικές προτεραιότητες σε αυτή την συνθήκη, τι ρόλο θα επιλέξουν, ποιος θα είναι ο σχεδιασμός της δράσης τους, ποιες οι προσδοκίες τους από τα παιδιά και από τον εαυτό τους και πώς θα ανατροφοδοτούνται από τα παιδιά και από τους γονείς για να προσαρμόσουν τις πρακτικές τους ανάλογα.

Οι εκπαιδευτικοί χρειάζεται να κοινωνήσουν τις δυσκολίες της σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης προκειμένου να κωδικοποιηθούν τα προβλήματα και να αναζητηθούν λύσεις από θεσμοθετημένες δομές υποστήριξης των νηπιαγωγών και την πολιτεία.

Χρειάζεται όμως και το Υπουργείο Παιδείας να ξανασκεφτεί την επιλογή της υποχρεωτικής σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, να δείξει εμπιστοσύνη στην εκπαιδευτική κοινότητα και  να διευρύνει το πεδίο της δράσης των νηπιαγωγών με επιλογές που μπορούν να κάνουν για σύγχρονη ή ασύγχρονη εκπαίδευση ή συνδυασμό των δύο αλλά και τις επιλογές των μέσων και εργαλείων της δουλειάς τους ανάλογα με τις συνθήκες της τάξης τους.

Χρειάζεται άμεσα να υλοποιηθεί η συστηματική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση και η παραγωγή σχετικού εκπαιδευτικού υλικού τόσο για τα παιδιά όσο και για τους γονείς από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής και την πανεπιστημιακή κοινότητα.

Χρειάζεται στήριξη των οικογενειών μέσα από ενέργειες για την αντιμετώπιση των κοινωνικών ανισοτήτων, οι οποίες προβάλλονται ακόμα εντονότερες τώρα, ώστε να μπορέσουν οι ίδιες οι οικογένειες να μπορέσουν να στηρίξουν τα παιδιά τους. Επειδή κανείς δε γνωρίζει με απόλυτη βεβαιότητα την εξέλιξη της πανδημίας, οφείλουμε να ανταποκριθούμε στα παραπάνω με άμεσο αλλά και μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα ενεργειών προς όφελος των παιδιών και προς όφελος της κοινωνίας μας.

Σοφία Αυγητίδου,

Καθηγήτρια Παιδαγωγικής – Εκπαίδευσης Εκπαιδευτικών Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας

πηγή alfavita.gr