Η Μη Βίαιη Αντιμετώπιση της “Βίαιης” Συμπεριφοράς των Παιδιών

Δεν υπάρχει μια μαγική συνταγή για τη σωστή ανατροφή των παιδιών. Φαίνεται όμως πως οι συμπεριφορές είναι αποτέλεσμα εκμάθησης ή αποτέλεσμα μίμησης.

Οι περισσότεροι γονείς, το μόνο που επιθυμούν είναι να μεγαλώσουν τα παιδιά τους σωστά και με αρχές, ενώ πολλοί θεωρούν ότι οι τιμωρίες είναι το μόνο μέσο για την επίτευξη της “σωστής” ανατροφής. Πολλοί γονείς θεωρούν πως αν δεν αντιδράσουν άμεσα κι αν δεν συμμορφωθεί άμεσα το παιδί, τότε “χάνουν” την περηφάνια τους, την εξουσία τους. Αντίθετα, όσο περισσότερες τιμωρίες υπάρχουν, τόσο περισσότερο ενισχύεται η βία, η εκδίκηση και ο θυμός.

Η σχέση γονιού-παιδιού, δεν εξαρτάται από το ποιος θα μιλήσει πρώτος ή το ποιος θα κερδίσει στο τέλος. Φαίνεται, επομένως πως η εξουσία του γονιού επιδεικνύεται όλο και περισσότερο με την επιμονή που δείχνει ο γονιός και τον έλεγχό του στο να αντιδράσει εκ των υστέρων. Αναμφισβήτητα, είναι καλύτερο να “περιμένεις να κρυώσει το σίδερο, για να το πιάσεις”.

Ο συγγραφέας της “Ήρεμης Δύναμης”, τονίζει πως «η τιμωρία και η επιβράβευση αναπαριστούν τη βούληση του άλλου να ελέγξει το παιδί και να έχει ένα γρήγορο αποτέλεσμα ενώ η αντίσταση επικοινωνεί μια ξεκάθαρη και ανυποχώρητη στάση (σελ. 43)», (Ομερ, 2018).

Με την αντίσταση, εννοείται η μη ένταξη του γονιού στον φαύλο κύκλο που προσπαθεί να δημιουργήσει το παιδί με τις συγκρούσεις του, δηλαδή η μη άμεση αντίδραση του γονιού, ο μη αυθόρμητος εκνευρισμός του, αλλά η ελεγχόμενη εκ των υστέρων αντίδρασή του που στόχο έχει να κατανοήσει το ίδιο το παιδί την πράξη του και να σκεφτεί τρόπους επανόρθωσης.

Η εξουσία φαίνεται κυρίως μέσα από την σιωπή, παρά μέσα από την αντίδραση. Μέσα από την αναγνώριση λαθών, παρά μέσα από την υιοθέτηση μιας περσόνας αυθεντίας και μέσα από την επανόρθωση λαθών, παρά μέσα από το ξέσπασμα οργής ή τιμωρίας (Ομέρ, 2018).

Αυτό που χρειάζεται, δεν είναι η μεγάλη γνώση “πώς να είσαι γονιός”, αλλά ούτε καν η εμπειρία. Χρειάζεται απλά ο γονιός να έχει ένα δίκτυο στο οποίο μπορεί να στηριχθεί, να πάρει δύναμη και βοήθεια στο να αντιμετωπίσει την έντονη ανυπακοή του παιδιού.

Όλο αυτό το δίκτυο είναι αποτελεσματικό ως προς την ενίσχυση της αυτοπεποίθησης του γονιού, κάτι το οποίο ενδυναμώνει την σταθερότητα των ορίων που θέτει, αλλά επίσης μεταφέρει το μήνυμα πως ο γονιός δεν πρόκειται να εγκαταλείψει τον ρόλο του ως γονιό ό,τι κι αν συμβαίνει: Είμαι εδώ και θα παραμείνω εδώ, δε θα πάψω να είμαι ο γονιός σου!.

Σύμφωνα με το δίκτυο οικογενειακών συστημικών θεραπευτών, όπως στηρίζουν στο κείμενό τους, ο ρόλος του γονιού για το παιδί θα μπορούσε να παρομοιαστεί με το ρόλο της άγκυρας για το καράβι. Δεν το κατευθύνει, επιτρέπει στο καράβι να κινείται αυτόνομα, αλλά βρίσκεται εκεί για να το συγκρατήσει όταν χρειαστεί να μην παρασυρθεί από τρικυμίες. Κανείς δεν είπε πώς είναι εύκολο να είσαι γονιός!

Η νέα αυτή προσέγγιση της μη βίαιης αντιμετώπισης των παιδιών, αποτελεί ένα πακέτο τεχνικών και εργαλείων για την ενίσχυση μιας χαρούμενης οικογένειας ή μιας χαρούμενης σχολικής τάξης συνδυάζοντας τις αρχές της παρουσίας, της υποστήριξης, του αυτοελέγχου, της διαφάνειας και του σεβασμού.

Όσο καλό κι αν είναι να “κατεβαίνουμε” μια θέση κοντά στα παιδιά και στον κόσμο τους (συνάντηση μαζί τους για παιχνίδι), τόσο σημαντικό είναι να κρατάμε και μια θέση λίγο πιο ψηλά. Δηλαδή, όσο περισσότερο ο γονιός αποφεύγει να επαναλαμβάνει λανθασμένες συμπεριφορές του παιδιού (βία, έλεγχος, ξεσπάσματα), τόσο το παιδί συνειδητοποιεί την σταθερότητα της παρουσίας του γονιού, ακόμη κι αν αυτή η κατάσταση είναι δυσάρεστη ή δύσκολη για αυτό.

Δεν υπάρχει μια μαγική συνταγή για τη σωστή ανατροφή των παιδιών. Φαίνεται όμως πως οι συμπεριφορές είναι αποτέλεσμα εκμάθησης ή αποτέλεσμα μίμησης. Άρα το πώς θέλετε να συμπεριφέρονται τα παιδιά σας, εξαρτάται άμεσα από τον τρόπο συμπεριφοράς που εσείς υιοθετείται απέναντί τους ή σε άλλους, και όχι τόσο από αυτά που λέτε, ή που τους συμβουλεύετε!

Δίκτυο Οικογενειακών Συστημικών Θεραπευτών. Κείμενο για την “Ήρεμη Δύναμη – Μη Βίαιη Αντίσταση”, Ανακτήθηκε από: familysystems-network.gr.

Omer, H. (2018). Ήρεμη Δύναμη: Ένα νέο μοντέλο εξουσίας για την οικογένεια, το σχολείο, την κοινότητα. Αθήνα: Γλάρος.

Υβόνη Κωνσταντίνου Κλινικός Ψυχολόγος

πηγή psychologynow.gr