ΤΟ ΔΥΣΠΡΑΞΙΚΟ ΠΑΙΔΙ

Ειρήνη Μπιτχαβά, Εργοθεραπεύτρια

Η κίνηση παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή και εξέλιξη του παιδιού, αφού αποτελεί ένα πολύτιμο μέσο απόκτησης γνώσεων, εξερεύνησης του περιβάλλοντος,  κοινωνικής αλληλεπίδρασης και μέσο κατανόησης των ορίων του ανθρώπινου σώματος, σε σχέση με το περιβάλλον του. Υπάρχουν, όμως, κάποια παιδιά που φαίνονται να δυσκολεύονται στην εκτέλεση των δεξιοτήτων τους. Πιο συγκεκριμένα, δυσκολεύονται να οργανώσουν τις κινήσεις τους και να χρησιμοποιήσουν αυτό που λέμε «πράξη».

«Πράξη» (praxis) είναι η ικανότητα της κατανόησης, του σχεδιασμού και της εκτέλεσης κινητικών δεξιοτήτων.

Το παιδί αυτό συχνά χαρακτηρίζεται ως το παιδί που βαριέται ή το πολύ ατίθασο. Συχνά έχει την τάση να αποφεύγει δραστηριότητες που απαιτούν κινητική επιδεξιότητα και που βασίζονται στην καλή αντίληψη.

Πρόκειται για μία δυσκολία  η  οποία  γίνεται  εμφανής  στην  επίδοση  του  παιδιού  στο  παιγνίδι,  στην   αυτοεξυπηρέτηση,   και  στις  κοινωνικές  του  δεξιότητες  και  συνήθως γίνεται  ορατή  στα  πρώτα  χρόνια της σχολικής  ζωής. Αυτό  γίνεται  γιατί  οι  κινητικές  αδεξιότητες  του  νηπίου  αποδίδονται  από  το  περιβάλλον  του  παιδιού  στην  απειρία  και  στη  μικρή  του  ηλικία.  Το  σχολείο  όμως  το  φέρνει  αντιμέτωπο  με  συνδιαλλαγή  σε  ομάδα  με  προγράμματα  φυσικής  αγωγής  και  κυρίως  με  τη  γραφή  όπου  όλα  αυτά  δεν  δικαιολογούνται.

Σαν  Δυσπραξία   και   εφ’  όσον  δεν  υφίσταται  γνωστό  υπόβαθρο  νευρολογικής  δυσλειτουργίας  ή  νοητικής  καθυστέρησης,  εκλαμβάνεται  η  έλλειψη  ικανότητας  σχεδιασμού,  οργάνωσης  και  συντονισμού  των  κινήσεων  η  οποία  έχει  ως  αποτέλεσμα  δυσκολίες  στις  αδρές  και  λεπτές  κινήσεις  και/ή  στο  λόγο.

Το παιδί αυτό στο νηπιαγωγείο έχει εντοπιστεί από τη νηπιαγωγό ως διαφορετικό από τα υπόλοιπα. Δεν συμμετέχει και αποσύρεται από παιχνίδια κινητικού συντονισμού. Τα συχνά προβλήματα στο λόγο και την συγκέντρωση καθιστούν δύσκολη την επικοινωνία και την οργάνωση στο βαθμό που τα καταφέρνουν οι συνομήλικοί του.

Μέσα στην τάξη το παιδί με δυσπραξία μπορεί να εμφανίζεται αργό να αρχίσει ή να ολοκληρώσει ένα έργο. Επιπρόσθετα αυτό το παιδί μπορεί να δείχνει αδέξιο , αποδιοργανωμένο , μη σίγουρο για αυτό που περιμένουν οι άλλοι από εκείνο, να έχει  δυσκολίες να ακολουθήσει οδηγίες ή να έχει δυσκολία στο να ολοκληρώσει μόνο του μία εργασία.

Αυτό το παιδί μπορεί να μην έχει απαλότητα στις κινήσεις του (άγαρμπο) και να έχει δυσκολίες στην συγκέντρωση της προσοχής του ή να δυσκολεύεται να αυτοματοποιήσει πρότυπα όπως ο χορός, το γράψιμο, μίμηση κινήσεων χεριών και τραγούδια. Το  δυσπραξικό  παιδί  έχει  δυσκολία  χρήσης  του  σώματος  του συμπεριλαμβανομένης  και  της  σχέσης  με  κάποια  αντικείμενα  στο  χώρο.

Οι δυσκολίες στον προγραμματισμό της κίνησης δεν είναι ο μόνος τρόπος με τον οποίο εκδηλώνεται η δυσπραξία. Τα δυσπραξικά παιδιά συχνά – αλλά όχι πάντα- έχουν δυσκολία στο να αντιμετωπίσουν πολλές καταστάσεις της ζωής. Μπορούν εύκολα να υπερφορτιστούν συναισθηματικά και το βρίσκουν δύσκολο να χειριστούν καυγάδες, επιπρόσθετες εντάσεις και ξαφνικές ή απρόβλεπτες αλλαγές στη ρουτίνα τους. οι περισσότεροι από εμάς που μπορούμε να συσχετιστούμε με τα φυσικά αντικείμενα με ένα αποτελεσματικό τρόπο δεν αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε πόσο τρομακτικές μπορεί να είναι οι κινητικές απαιτήσεις σε ένα παιδί που δε μπορεί να τις χειριστεί πολύ καλά. Είναι πολύ απογοητευτικό ένα παιδί να θέλει να κάνει αρκετά πράγματα αλλά να μην είναι ικανό να τα κάνει πράξη. Για παράδειγμα, ένα παιδί θέλει αν παίξει μπάλα, αλλά, επειδή η απόδοσή του δεν είναι καλή, οι συνομήλικοί του τον απορρίπτουν από την ομάδα σαν κακό παίχτη.

Το παιδί με δυσπραξία συχνά έχει χαμηλή αυτο-εκτίμηση και μπορεί να είναι λιγότερο κινητοποιημένο στο να δοκιμάσει νέες δραστηριότητες αφού έχει εισπράξει συνεχείς αποτυχίες.

Οι  πληροφορίες  από  τους  γονείς  αναφέρουν  ότι  το  παιδί :

1. Πέφτει  αιφνίδια  ή  προσκρούει  σε  αντικείμενα
2. Είναι  ακατάστατο  στα  γεύματα,  δεν  μπορεί  να  διαχειριστεί  μαχαίρι – πηρούνι
3. Υπάρχουν  δυσκολίες  στην  οργάνωση  ντυσίματος   όπως  και  στα κουμπώματα,  δέσιμο κλπ
4. Το  παιδί  είναι  αργό  στο  ποδήλατο,  κολύμπι  κλπ
5. Υπολείπεται  σε  σφρίγος  και  ζωτικότητα,  ξαπλώνει  και  πέφτει  στο  πάτωμα
6. Έχει  φτωχές  κοινωνικές  δεξιότητες

Οι  δάσκαλοι  επισυνάπτουν  οτι  το  παιδί  εμφανίζει:

1. Φτωχό   έλεγχο  μολυβιού
2. Επιβράδυνση  στην  κυριαρχία  χεριού
3. Δύσκολη  αντίληψη
4. Αδρανή  θέση  στο  κάθισμα
5. Δυσοργάνωση  σε  ποικίλες  περιοχές  του  κύκλου  μαθημάτων
6. Χαμηλή   αυτοεκτίμηση
7. Αδυναμία  εμπλοκής  σε  ομάδα  παιδιών  ίδιας  ηλικίας

Δραστηριότητες που δυσκολεύονται τα παιδιά με δυσπραξία:

Παιχνίδι

• συναρμολόγηση παιχνιδιών κατασκευής και παζλ
• χρωματισμός, κόψιμο και σχεδίαση
• χρησιμοποίηση του εξοπλισμού της αυλής του σχολείου.

Οργάνωση

• να κάνει πράγματα με ένα αποτελεσματικό τρόπο
• αργός και αποδιοργανωμένος στο παιχνίδι, στην φροντίδα του εαυτού και στη μάθηση
• δυσκολία στην απομνημόνευση οδηγιών
• δυσχέρεια στη μάθηση νέων εργασιών
• δυσκολία στο σχηματισμό εννοιών
• προβλήματα στο να ξεκινήσει κάτι και να ξέρει πότε και που να σταματήσει.

Συμπεριφορά

• ίσως να έχει κακή συγκέντρωση
• παρορμητικότητα
• επιρρεπής σε ατυχήματα
• ίσως να δείξει υπερβολικές συναισθηματικές αντιδράσεις, με εκρήξεις θυμού, καραγκιοζιλίκια και αβάσιμα καυχησιολογήματα σχετικά με τις ικανότητές του
• χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση
• δυσκολίες με το παιχνίδι αλληλεπίδρασης και τις δεξιότητες κοινωνικοποίησης

Δυσπραξία – Στρατηγικές διαχείρισης για το σχολείο

1. Κάντε τις εργασίες σύντομες και σπάστε τες σε μικρότερα κομμάτια από ότι είναι σύνηθες έτσι ώστε να έχει την αίσθηση της ολοκλήρωσης. Αναφέρετε τα βήματα της εργασίας με απλά λόγια ή εικόνες.
2. Χρησιμοποιείστε οπτικές ενδείξεις όποτε είναι δυνατό για να ενισχύσετε τα λόγια σας.
3. Επιβραβεύστε το παιδί για τη προσπάθεια που καταβάλλει, παρά για το τελικό αποτέλεσμα.
4. Προσπαθήστε να αποφύγετε δουλειά που περιλαμβάνει την αντιγραφή από τον πίνακα, καθώς το παιδί θα μπορούσε εύκολα να χάσει το σημείο και τη συγκέντρωσή ενώ θα μετακινείται από το ένα επίπεδο στο άλλο.
5. Τα παιδιά με δυσπραξία συχνά έχουν δυσκολία στην κατανόηση της έννοιας του χρόνου και της ρουτίνας, και χρειάζονται κάποια οπτική ένδειξη να τα βοηθήσει να καταλάβουν το μέρος τους στη σχολική μέρα και τη ρουτίνα.
6. Τα παιδιά με δυσπραξία μπορεί να αισθανθούν εύκολα υπερφορτωμένα από το διδακτικό πρόγραμμα του σχολείου τους, και να χρειάζονται περισσότερο χώρο και χρόνο για να αφομοιώσουν την ύλη, καθώς και συχνά διαλείμματα.
7. Θα ήταν καλό για αυτά τα παιδιά να έχουν κάποια ευθύνη μέσα στην τάξη ώστε να αναπτύξουν την αίσθηση της αυτοεκτίμησής τους.
8. Στη μάθηση, το παιδί θα ωφελούνταν από τη χρήση μίας πολύ-αισθητηριακής προσέγγισης π.χ. μέσω της χρήσης της βιωματικής μάθησης : να μιλά ή να τραγουδά ενδιάμεσα σε ότι κάνει.
9. Καθώς το παιδί προχωρά στο σχολείο και οι απαιτήσεις σε γραπτά κείμενα αυξάνονται, θα πρέπει να μειωθεί ο όγκος του γραψίματος που πρέπει να γίνει ή να μάθει να χρησιμοποιεί το πληκτρολόγιο στον υπολογιστή
10. Αποφύγετε δραστηριότητες που θα τονίσουν την αδεξιότητα του παιδιού.

πηγή www.texnilogou.gr