Η συμβολή των γονέων στην αντιμετώπιση του στίγματος της ψυχικής υγείας

24/01/2020

Συχνά, όταν συζητάμε για την ψυχική υγεία, το ζήτημα του στίγματος δεν αργεί να έρθει στο προσκήνιο. Η ημιμάθεια, οι πεπαλαιωμένες απόψεις, η κινδυνολογία, ο φόβος και ο μύθος του επικίνδυνου, όταν αναφερόμαστε σε ψυχικές ασθένειες, οδηγούν σε αρνητικά και βιαστικά συμπεράσματα.

Το αποτέλεσμα αυτών των πορισμάτων συχνά αποτελεί τροχοπέδη στο να αποδεχτεί ή και να ζητήσει σήμερα ένας έφηβος βοήθεια από ειδικό ψυχικής υγείας ή από αρμόδιο φορέα, ακόμα κι αν το έχει άμεσα ανάγκη.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, δυστυχώς, το άτομο μπορεί να εξελιχθεί σε έναν ενήλικα που ενδεχομένως θα δυσκολευτεί να αναζητήσει βοήθεια, υποκινούμενος από δύσκολα συναισθήματα, όπως αυτό της ντροπής και του φόβου.

Ο φόβος και η ελλιπής πληροφόρηση, μπορούν επίσης να οδηγήσουν τον έφηβο να στιγματίσει και ο ίδιος κάποιον συνομήλικο ή μεγαλύτερο που αντιμετωπίζει προβλήματα ψυχολογικής φύσης. Έτσι προκύπτουν τα ερωτήματα για το πώς μπορούμε να καταπολεμήσουμε ως γονείς το στίγμα, να συμβάλουμε επιτυχώς στη φροντίδα και στην πρόληψη της ψυχικής υγείας και να θέσουμε τις βάσεις για έναν έφηβο και μετέπειτα ενήλικα που δε θα διστάζει να ζητάει βοήθεια, όταν νιώθει ότι τη χρειάζεται, ενώ θα σέβεται τον συνάνθρωπο.

Η ψυχική ανθεκτικότητα, η ισορροπία, αλλά και η ενσυναίσθηση καλλιεργούνται από μικρή ηλικία. Φυσικά η φροντίδα της ψυχικής υγείας δεν αποτελεί μόνο ατομική ευθύνη, αλλά και κοινωνική. Θα ήταν ιδανικό η εκπαίδευση των παιδιών σε αυτού του είδους τα ζητήματα να ενισχύεται ή και να ξεκινά από το σχολείο. Ωστόσο, οι γονείς έχουμε τη δύναμη αλλά και την ευθύνη να συμβάλλουμε καταλυτικά στη διαμόρφωση των απόψεων και την αποστιγματοποίηση.

Αρχικά, είναι σημαντικό να διδάξουμε τα παιδιά ότι οι άνθρωποι δεν είναι οι διαγνώσεις τους. Αυτό είναι το πρώτο βήμα για τη συνειδητοποίηση και το σεβασμό προς όλους, ανεξαρτήτως του αν αντιμετωπίζουν καταθλιπτικά ή ψυχωσικά συμπτώματα, κρίσεις πανικού ή άλλες δυσκολίες.

Επιπρόσθετα, οι άνθρωποι με ψυχικές διαταραχές παλεύουν καθημερινά για τη συγκρότηση της ταυτότητας τους, την ανεξαρτησία και την υγεία τους. Δεν τους αρμόζουν λοιπόν συναισθήματα λύπησης, οίκτου, πόσο μάλλον φόβου. Η κατάθλιψη, ο πανικός και άλλα δύσκολα ψυχικά συμπτώματα συχνά υποβόσκουν, ενώ κανείς δε βρίσκεται στο απυρόβλητο. Χρειάζεται να ακούμε ενσυναισθητικά τους ανθρώπους, αντί να τους κατηγορούμε, όντας προκατειλημένοι για τη συμπεριφορά τους.

Είναι βοηθητικό να δίνουμε χώρο στον άλλο για έκφραση, για αληθινή επικοινωνία και να προσφέρουμε στήριξη και κατανόηση.

Μέσα από την επικοινωνία μαζί τους, μπορούν να γεννηθούν συγκινητικές εμπειρίες και βαθειά σύνδεση. Αν κάνουμε ο καθένας ξεχωριστά τη διαφορά και δώσουμε ώθηση στο συνομιλητή να εκφράσει τις δυσκολίες του σε σχέση με τα συμπτώματα του, ίσως συμβάλουμε στην απομυθοποίηση της ψυχική διαταραχής, διευκολύνοντας την έκφραση και την ανοιχτή επικοινωνία για αυτά τα ζητήματα, που τελικά μας αφορούν όλους.

Η διευκόλυνση της επικοινωνίας για τη σεξουαλική υγεία των νέων κρίνεται επίσης σημαντική, καθώς σε αυτήν την περίπτωση καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε διπλή πρόκληση: το στίγμα της ψυχικής υγείας σε συνδυασμό με το ταμπού της σεξουαλικότητας. Πώς μπορεί όμως η σεξουαλική ζωή ενός νέου να χαίρει άκρας υγείας, ενώ η ψυχή του μπορεί να πονά;

«Μίλα ανοιχτά στο παιδί σου…», αυτή ίσως να είναι η κατάλληλη απάντηση.

Οι ψυχικές διαταραχές και η σεξουαλικές δυσλειτουργίες αγγίζουν ένα αρκετά μεγάλο κομμάτι των νέων ανθρώπων σήμερα στην κοινωνία μας και δυστυχώς ακόμα παραμένουν επτασφράγιστο μυστικό.

Έχε το θάρρος να μιλήσεις ανοιχτά με το παιδί σου για την ψυχική υγεία, ή για την ψυχική υγεία κάποιου αγαπημένου προσώπου.

Γίνε το παράδειγμα με την προσωπική σου εμπειρία και ενέπνευσε τα μέλη της οικογένειας να μιλούν περισσότερο ανοιχτά και λιγότερο επικριτικά. Μίλα με προσοχή και ευαισθησία, ενδυναμώνοντας την αντίληψη και διδάσκοντας το παιδί σου ότι ένας κόσμος δίχως στίγμα, είναι ευθύνη όλων μας!