Όπως μαθαίνουμε να αγαπάμε έτσι μαθαίνουμε και να πενθούμε

Μην φοβάστε να είστε αυθεντικοί με τα παιδιά σας στο θέμα της απώλειας. Είναι ο καλύτερος δρόμος που μπορείτε να ακολουθήσετε. Τα γερά σκαριά δοκιμάζονται στην πραγματικότητα και όχι στην ψευδαίσθηση μιας αιώνιας μπουνάτσας.

Καθημερινά στην ζωή μας αντιμετωπίζουμε καταστάσεις που μας οδηγούν σε μικρές ή μεγάλες απώλειες. Αυτό συμβαίνει σε όλους μας, σε κάθε ηλικία. Αυτό που με λυπεί περισσότερο είναι πως στην παιδική μας ηλικία εμποδίζεται η απενοχοποίηση του θρήνου με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να μάθουμε να διαχειριζόμαστε μικρές απώλειες. Μέσα από μικρές απώλειες το παιδί προετοιμάζεται για κάποιες μεγαλύτερες που αναπόφευκτα θα βιώσει κάποια στιγμή.

Για παράδειγμα η καταστροφή ενός αγαπημένου παιχνιδιού μπορεί να του προκαλέσει πόνο, και τι καλύτερο από το να θρηνήσει γι`αυτό το παιχνίδι; Τι καλύτερο από το να μείνει εκεί συνειδητοποιώντας την απώλεια; Να θρηνήσει αυτό που έχασε και να προσπαθήσει να διοχετεύσει τον πόνο της απώλειας μέσα από έναν παραγωγικό τρόπο; Ας μην ξεχνάμε πως η τέχνη πολλές φορές υπήρξε τρόπος έκφρασης του ανθρώπινου πόνου.

Μένοντας στα παιδιά και στις μικρές ή μεγάλες απώλειες που μπορούν να βιώσουν θα θελα να αναφέρω την συνήθεια πολλών γονιών να ξεκινούν μια σειρά από εκλογικεύσεις, συμβουλές, μεγαλοφαμφαρότητες με σκοπό να απομακρύνουν το παιδί από τις εσωτερικές διεργασίες του θρήνου. Με αποκορύφωμα την ανάθεση ευθηνών. Αν αναλάβεις τις ευθύνες σου η κατάσταση θα διορθωθεί. Ποια κατάσταση; Το παιδί πονάει. Έχασε κάτι το οποίο του ήταν συναισθηματικά σπουδαίο.

Οι συμβουλές εμποδίζουν τον θρήνο και είναι πολλοί γονείς που ακριβώς αυτό έχουν στο μυαλό τους εκείνη την στιγμή. Να απομακρύνουν το παιδί από τον πόνο της απώλειας. Επιστρατεύονται ότι μπορείτε να φανταστείτε. Και το καταφέρνουν. Μέσα από την επανάληψη της απαξίωσης του πόνου ή ακόμη και της απαγόρευσης αυτού, το παιδί καταφέρνει στο τέλος να απωθεί ότι το ενοχλεί. Η συναισθηματική αμνησία, με την απώθηση να καταργεί τον πόνο οδηγεί στην άρνηση της πραγματικότητας και την γέννηση ενός ασυνείδητου χώρου στον οποίο θα επιτρέπονται παρόμοιες απωθήσεις.  Όπως μαθαίνουμε να αγαπάμε, να είμαστε δυνατοί, να εκφράζουμε τον θυμό μας και την ντροπή μας έτσι μαθαίνουμε και να πονάμε. Το παιδί έχει ανάγκη να πενθήσει.

Άλλωστε έτσι προετοιμάζεται για μεγαλύτερους πόνους που είναι αναπόφευκτοι στην ζωή του. Οι γονείς που απομακρύνουν το παιδί από την πραγματικότητα δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να το καθηλώνουν σε μια ηλικία μπλοκάροντας έτσι την εσωτερική του ενέργεια και την ψυχοσυναισθηματική του ανάπτυξη. Μη σας φανεί περίεργο αν σας πω ότι μπλοκάρεται και η σωματική ανάπτυξη σε πολλά από αυτά τα παιδιά.

Μην φοβάστε να είστε αυθεντικοί με τα παιδιά σας. Είναι ο καλύτερος δρόμος που μπορείτε να ακολουθήσετε. Τα γερά σκαριά δοκιμάζονται στην πραγματικότητα και όχι στην ψευδαίσθηση μιας αιώνιας μπουνάτσας. Κάποια πράγματα στην ζωή δεν μπορούν να διορθωθούν. Μπορούν μόνο να κουβαληθούν και αυτό είναι καλό να το γνωρίζουμε από μικρά παιδιά. Η διαδικασία του θρήνου είναι εξαιρετικά επώδυνη είτε πρόκειται για ένα μικρό παιχνιδάκι αγαπημένο είτε για κάτι μεγαλύτερο. Το ξέρουμε αυτό. Όταν συμβεί στο παιδί κάτι για το οποίο πρέπει να θρηνήσει και να πενθήσει θα πρέπει να είμαστε εκεί. Δίπλα του. Αναγνωρίζω τον πόνο σου και είμαι εδώ μαζί σου.

Είναι ότι καλύτερο μπορούμε να κάνουμε. Στην περίπτωση που νιώσετε ότι δεν βοηθάτε πουθενά μην χάσετε την υπομονή σας. Μείνετε εκεί.

Το παιδί που βρίσκεται σε πόνο λόγω απώλειας το μόνο που θέλει είναι το μοίρασμά σας και την παρουσία σας.

Αυτό που δεν θέλει σίγουρα είναι την προσπάθεια σας να το απομακρύνετε από τον πόνο της απώλειας ή να του απαγορεύσετε να πενθήσει ή ακόμη χειρότερα να του πείτε με οποιονδήποτε τρόπο ότι αυτό συνέβη για κάποιον λόγο, ή αυτό θα σε κάνει καλύτερο άνθρωπο ή πως αν αναλάβει την ευθύνη για αυτό η κατάσταση θα διορθωθεί.

Μπορώ να δεχτώ πως η απώλεια είναι μια εμπειρία η οποία μας καθιστά πιο προσεκτικούς, πιο επιφυλακτικούς, πιο δυνατούς και πιο προετοιμασμένους σε μια επόμενη απώλεια, δεν μπορώ όμως σε καμιά περίπτωση να δεχτώ πως έπρεπε να γίνει αυτό για να γίνω δυνατότερος. Αυτά είναι ασάφειες και ανακρίβειες που μας μπερδεύουν. Το μόνο που καταφέρνουμε είναι να απομακρύνουμε το παιδί από την πραγματικότητα.

Η μητέρα και ο πατέρας είναι τα σημαντικότερα πρόσωπα στην ζωή ενός παιδιού. Οι γονεϊκές ματαιώσεις πιθανόν στο μέλλον να κριθούν από το παιδί αλλά είναι σχεδόν ακατόρθωτο να αποβληθούν από μέσα του. Όπως και οι διαστρεβλωμένες πυρηνικές πεποιθήσεις που χτίζει μέσα του ένα παιδί, κατά την διαπαιδαγώγηση του, δεν μπορούν εύκολα να μετασχηματιστούν. Οι ενοχές που γεννιούνται στην σκέψη πως αναιρέθηκε, υποτιμήθηκε, ή απορρίφθηκε μια γονεική πεποίθηση ή ακόμη χειρότερα, μία κακή γονεική φιγούρα είναι τόσο δυνατές που κρατάνε το παιδί μέσα στις διαστρεβλωμένες πεποιθήσεις που του δώσανε.

Ένα από τα μεγαλύτερα στοιχήματα που μπορεί να βάλει με τον εαυτό του κάποιος ψυχοθεραπευτής είναι αυτές οι εσωτερικές μετακινήσεις, (για τις οποίες έχω γράψει σε άλλο άρθρο μου), των θεραπευόμενων που έχουν να κάνουν με τις συνειδητές γονεϊκές απορρίψεις. Όσο εύκολο είναι να παρατηρήσουμε και να αποβάλουμε από πάνω μας ένα αγκάθι ενός ξένου θάμνου, τόσο πιο δύσκολο είναι να το αντιληφθούμε να το αγγίξουμε και τέλος να το απομακρύνουμε όταν πρόκειται για αγκάθι γονεϊκού θάμνου. Αυτό θέλει πολύ εσωτερική δουλειά.

Σκεφτείτε το…

Δημήτρης Πέτρου Παιδοψυχίατρος-Ψυχοθεραπευτής

πηγή psychologynow.gr