Βοήθεια! Το μωρό μου δεν κοιμάται! (Θηλασμός και ύπνος του μωρού)

Βοήθεια! Το μωρό μου δεν κοιμάται τα βράδια

της Βίκυς Φαρδογιάννη

Μια από τις πιο συνηθισμένες ερωτήσεις που δέχομαι από τις μαμάδες που θηλάζουν, είναι για το πότε το μωρό τους θα αρχίσει να κοιμάται όλη τη νύχτα ή για πόσο καιρό ακόμα θα συνεχίσει να ξυπνάει τόσο συχνά για να θηλάσει.

Αυτή ομολογώ ότι ήταν και δική μου απορία με το πρώτο μου παιδί, το οποίο ξυπνούσε τις νύχτες κάθε μία ώρα (κυριολεκτικά!) επί 2,5 συνεχόμενα χρόνια… Ήταν σα να είχε ένα εσωτερικό ρολόι, ήταν πολύ εντυπωσιακό, ξυπνούσε ας πούμε στις 12:15 και μετά στις 1:15 και στις 2:15 και στις 3:15, κοκ, μέχρι το πρωί που ξυπνούσε και δεν ξανακοιμόταν πια. Δεν κατάφερνε ποτέ να μπει σε βαθύ ύπνο, μόλις περνούσε στην επόμενη φάση ύπνου, ξυπνούσε και με ζητούσε. Μόνο εμένα φυσικά, για να θηλάσει και να ξανακοιμηθεί. Από κάποια ηλικία και μετά, νομίζω περίπου όταν ήταν ενός έτους, ήταν αρκετό να είμαι δίπλα του για να ξανακοιμηθεί, κι αυτό σήμαινε να τον χαϊδέψω, να τον παρηγορήσω και να τον διαβεβαιώσω ότι είμαι εκεί.

Τους πρώτους μήνες αυτό δεν ήταν μεγάλο πρόβλημα: κοιμόμασταν μαζί κι έτσι σχεδόν δεν ξυπνούσα το βράδυ, αφού το μωρό θήλαζε ενώ εγώ συνέχιζα τον ύπνο μου. Λίγο αργότερα ο ύπνος του και τα ξυπνήματά του ήταν όλο και πιο ανήσυχα, και για μένα που αγαπώ πολύ τον ύπνο, αυτό ήταν μεγάλο πρόβλημα… Συνέχισε να ξυπνάει και μετά την εισαγωγή στερεών τροφών και ακόμα και μετά τον απογαλακτισμό του. Ακόμα κι όταν σταμάτησα το νυχτερινό θηλασμό, εκεί γύρω στον πρώτο χρόνο, συνέχισε να ξυπνάει για να βεβαιωθεί ότι είμαι δίπλα του. Επαναλαμβάνω ότι αυτό για μένα ήταν μια χαρά για λίγους μήνες, αλλά δυστυχώς εξελίχθηκε σε μεγάλο πρόβλημα. Τώρα, που έχω πάρει την απαραίτητη απόσταση από τα πράγματα, η αλήθεια είναι ότι αναπολώ τις νύχτες που κοιμόμασταν αγκαλιά και σας διαβεβαιώνω ότι αυτοί οι μήνες ή και τα χρόνια που τα μωρά σας θα είναι μικρά, περνάνε πάρα πολύ γρήγορα και ταυτόχρονα είναι πολύ καθοριστικά για τη ζωή των παιδιών μας. Και σίγουρα θα ήμουν πιο ήσυχη στην καρδιά και στο μυαλό μου, αν ήξερα όλα τα παρακάτω.

Αντικρουόμενες απόψεις

Είναι πολύ συνηθισμένο οι μητέρες που θηλάζουν να ανησυχούν όταν το μωρό τους δεν κοιμάται όλη τη νύχτα. Στο κάτω-κάτω όλοι γύρω μας πιστεύουν ότι έτσι θα έπρεπε να γίνεται. Βομβαρδιζόμαστε από παντού με άρθρα και βιβλία που αναπαράγουν το μύθο ότι τα μωρά δεν πρέπει να έχουν ανάγκες τη νύχτα. Κάποιοι γιατροί συστήνουν νυχτερινό απογαλακτισμό ή μεθόδους κατά τις οποίες αφήνουμε το μωρό να κλαίει, εάν δεν κοιμάται συνεχόμενα όλη τη νύχτα όταν είναι 6 μηνών ή και νωρίτερα πολλές φορές. Ακόμα κι αν η ίδια η μητέρα δεν έχει πρόβλημα με τα νυχτερινά ξυπνήματα του μωρού της, ανησυχεί και πάλι γιατί στην κουλτούρα μας αυτό θεωρείται πρόβλημα που πρέπει να λυθεί άμεσα. Εάν οι προσδοκίες μας για τον ύπνο των μωρών δεν ήταν τόσο διαφορετικές από τις προσδοκίες των ίδιων των μωρών, δεν θα υπήρχε κανένα πρόβλημα.

Ξέρω από πρώτο χέρι ότι οι νέοι γονείς περνάνε μια δύσκολη φάση προσαρμογής τον πρώτο καιρό μετά τη γέννηση, ειδικά όταν οι προσδοκίες τους δεν συμβαδίζουν με την πραγματικότητα, ιδιαίτερα όταν η κουλτούρα μας έχει διδάξει ότι τα παιδιά μας πρέπει να έχουν συγκεκριμένες ανάγκες/επιθυμίες και τα παιδιά μας δεν ταιριάζουν μ’ αυτές. Αυτή την αντίθεση μεταξύ των προσδοκιών μας και της πραγματικότητας μπορεί να είναι πολύ δύσκολο να τη δεχτούμε και να την ξεπεράσουμε, πόσο μάλλον να προσαρμοστούμε.

Κάποια παιδιά ενθαρρύνονται ή πιέζονται ή πείθονται να ταιριάξουν με τις προσδοκίες μας και τα καταφέρνουν θαυμάσια. Κάποια άλλα, ενώ τελικά τα καταφέρνουν, αυτό γίνεται με κόστος στην αυτοπεποίθησή τους, στην γνώση του εαυτού τους, στην άποψή τους για τον κόσμο, στην εμπιστοσύνη τους σ’ εμάς. Ίσως πουθενά αλλού οι προσδοκίες της κουλτούρας μας και η πραγματικότητα των αναγκών των παιδιών δεν έρχονται σε τόσο μεγάλη σύγκρουση, όσο στο θέμα της συχνότητας του θηλασμού και του ύπνου.

Τι είναι φυσιολογικό στο θέμα του ύπνου;

Η αλήθεια είναι ότι τα μωρά είναι βιολογικά προγραμματισμένα να ξυπνούν συχνά τη νύχτα τόσο για φαγητό όσο και για στοργή. Τα μωρά μας είναι «σχεδιασμένα» (από τη φύση ή από το Θεό, όπως θέλετε πείτε το), να κοιμούνται με τους γονείς τους. Τα μωρά των ανώτερων θηλαστικών κοιμούνται με τους γονείς τους για πολλά χρόνια μετά τη γέννηση και συχνά και μετά τον απογαλακτισμό. Το αναμενόμενο είναι η μητέρα και το μωρό να κοιμούνται μαζί και το μωρό να μπορεί να θηλάζει όποτε θέλει κατά τη διάρκεια της νύχτας. Τα υγιή, φυσιολογικά νεογέννητα δεν είναι «σχεδιασμένα» να κοιμούνται όλη τη νύχτα συνεχόμενα (δηλ. 7-9 ώρες), μέχρι να γίνουν τουλάχιστον 3-4 ετών.

Ο Dr James McKenna ο οποίος έχει ασχοληθεί πολλά χρόνια με το θέμα του ύπνου των μωρών, δείχνει ξεκάθαρα με τις έρευνές του τους κινδύνους που ενέχει ο μοναχικός, συνεχόμενος ύπνος των μωρών και τη σύνδεσή του με το Σύνδρομο Αιφνίδιου Βρεφικού Θανάτου. Ο μηχανισμός είναι απλός: όταν τα μωρά εκπαιδεύονται να κοιμούνται συνεχόμενα, μόνα τους και πέφτουν σε βαθύ ύπνο, είναι πολύ δύσκολο να ξυπνήσουν εάν έχουν κάποιο επεισόδιο πχ. άπνοιας. Όταν η μητέρα κοιμάται μαζί με το μωρό, ελέγχει τον ύπνο του, την αναπνοή του και τη θερμοκρασία του ακόμα κι όταν εκείνη κοιμάται. Εάν το παιδί έχει ένα επεισόδιο άπνοιας, η μητέρα του το ξυπνάει με τις κινήσεις της και με το άγγιγμά της. Ο ύπνος μαζί με το μωρό επιτρέπει στη μητέρα να ελέγχει το μωρό της κατά τη διάρκεια της νύχτας και να προσφέρει το ασφαλές, φυσιολογικό περιβάλλον που έχει ανάγκη το μωρό της.

Είναι αυτό βολικό για τους γονείς; ΟΧΙ!
Είναι δύσκολο για κάποιους γονείς να το κάνουν; ΝΑΙ!

Καμιά αμφιβολία περί αυτού. Το χάσμα ανάμεσα στο αναμενόμενο από την κουλτούρα μας (διάβασέ του μια ιστορία, κλείσε τα φώτα και μην το ξαναβλέπεις για τις επόμενες 8 ώρες) και την πραγματικότητα του πώς κοιμούνται τα παιδιά μας, είναι τεράστιο. Αν όμως συνειδητοποιήσουμε την απλή αλήθεια ότι το να μην κοιμούνται τα παιδιά μας συνεχόμενα όλο το βράδυ μέχρι την ηλικία των 3-4 ετών είναι φυσιολογικό και ότι αυτό μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να είναι σωτήριο για τα ίδια τα παιδιά, τότε μπορεί να μας είναι πιο εύκολο να συνεχίσουμε να είμαστε γονείς και τη νύχτα.

Κάθε μωρό φυσικά είναι διαφορετικό και κάποια κοιμούνται όλη τη νύχτα σε μικρότερη ηλικία από άλλα και συνήθως ο τρόπος διατροφής δεν έχει καμία σχέση μ’ αυτό. Το μωρό μας μπορεί να πεινάει ή απλώς να χρειάζεται περισσότερο χρόνο μαζί μας. Τα μωρά των μαμάδων που δουλεύουν, πολύ συχνά παρατηρούμε ότι θηλάζουν περισσότερο το βράδυ και τα Σαββατοκύριακα, μάλλον για να επανασυνδεθούν με τη μητέρα τους.

Μετά τους πρώτους μήνες, το μωρό αρχίζει να συνδέει το στήθος με την κάλυψη πολύ περισσότερων αναγκών, εκτός  από την πείνα και τη δίψα του.  Είναι ένας τόπος ασφάλειας, ζεστασιάς, οικειότητας, άνεσης, παρηγοριάς. Ο θηλασμός είναι πολλά περισσότερα από τρόπος διατροφής. Και μην ξεχνάμε ότι οι ανάγκες αυτές είναι ίδιας αξίας με τις φυσικές ανάγκες της πείνας και της δίψας και η κάλυψη αυτών των αναγκών από εμάς είναι το ίδιο σημαντική για τη συνολική ανάπτυξη του μωρού μας.

Εάν οι νυχτερινοί θηλασμοί του μωρού σας δεν είναι και τόσο μεγάλο πρόβλημα για εσάς, τότε δεν υπάρχει κανένας λόγος να προσπαθήσετε να το αλλάξετε. Δεν κάνετε κάτι κακό στο μωρό σας με το να το θηλάζετε όποτε θέλει. Κάνετε κάτι πολύ καλό. Όταν θηλάζουμε το μωρό μας τη νύχτα δεν του μαθαίνουμε μια κακή συνήθεια: του μαθαίνουμε ότι είμαστε δίπλα του όποτε μας χρειάζεται. Μήπως η ανάγκη για ασφάλεια είναι μια κακή συνήθεια;

Βήμα ανάπτυξης

Το μωρό σας θα αρχίσει να μην σας χρειάζεται και να κοιμάται περισσότερες ώρες συνεχόμενα, όταν έρθει η δική του ώρα αναπτυξιακά. Εάν το μωρό σας θέλει να θηλάζει το βράδυ, είναι γιατί πραγματικά το χρειάζεται, είτε γιατί πεινάει, είτε γιατί έχει ανάγκη να είναι κοντά στη μαμά του. Ο συνεχόμενος βραδινός ύπνος είναι ένα μεγάλο αναπτυξιακό βήμα (αντίστοιχο με το να μάθει να περπατάει ή με το να πάει μόνο του στην τουαλέτα), το οποίο το παιδί θα κατακτήσει όταν θα είναι το ίδιο έτοιμο. Το να εκπαιδεύσουμε το μωρό να το κάνει πριν να είναι έτοιμο, μπορεί να σημαίνει άλλα προβλήματα στο μέλλον.

Αν έχετε μια πιο χαλαρή στάση απέναντι σ’ αυτό το ζήτημα και εμπιστευτείτε το μωρό σας ότι θα τα καταφέρει κάποια στιγμή, θα δείτε ότι το μωρό σας τελικά θα γίνει ένας καλός υπναράς! Και τότε θα είστε ήσυχοι και περήφανοι ότι τα κατάφερε μόνο του, όταν το ίδιο αισθάνθηκε αρκετά ασφαλές για να το κάνει, κι όχι επειδή πιέστηκε και δεν είχε άλλη επιλογή από το να ησυχάσει μόνο του, αφού κανείς δεν θα βρισκόταν στο πλάι του.

Γιατί το μωρό μου ξυπνάει τη νύχτα;

Τα μωρά μπορεί να ξυπνούν τη νύχτα για πολλούς λόγους. Κάποιοι απ’ αυτούς είναι:

• Το μωρό χρειάζεται περισσότερο χρόνο με τη μαμά του.
• Οδοντοφυϊα.
• Εξελικτικό στάδιο (π.χ. πριν ή μετά το στάδιο του μπουσουλήματος, ή της ομιλίας).
• Κάποια αρρώστια, αλλεργική αντίδραση ή σύγκαμα.
• Πείνα (συμπεριλαμβάνονται οι φάσεις ταχείας ανάπτυξης).
• Ανάποδος κύκλος: κάποια μωρά μητέρων που δουλεύουν δεν τρώνε καθόλου όταν λείπει η μαμά τους και «βγάζουν τα σπασμένα» το απόγευμα και το βράδυ που αυτή είναι στο σπίτι. Επίσης, εάν η μαμά είναι πολύ απασχολημένη κατά τη διάρκεια της μέρας (πχ. με ένα μεγαλύτερο παιδί), αυτό μπορεί επίσης να οδηγήσει σε ανάποδο κύκλο.

Αυτοί και άλλοι πολλοί είναι οι λόγοι που τα μωρά ξυπνάνε τη νύχτα και μπορεί να συνυπάρχουν δύο ή και τρεις αιτίες όταν συμβαίνει αυτό.

Θα κοιμηθεί περισσότερο αν του δώσω ξένο γάλα ή φαγητό;

Η ιδέα αυτή έχει καταρριφθεί από πολλές ιατρικές μελέτες. Το να δώσετε στο μωρό σας στερεές τροφές ή ξένο γάλα σε μια προσπάθεια να κοιμηθεί περισσότερο, δεν είναι καλή ιδέα και δεν υπάρχει καμιά απόδειξη ότι βοηθάει. Πολλά μωρά μάλιστα κοιμούνται χειρότερα, λόγω αλλεργικής αντίδρασης στο ξένο γάλα ή σε κάποια τροφή (πόνοι στην κοιλιά, στο έντερο, κλπ.), ειδικά εάν το μωρό είναι μικρότερο των 6 μηνών. Οι έρευνες δείχνουν ότι ο ύπνος των μωρών δεν σχετίζεται με τον τρόπο διατροφής και ότι το ξένο γάλα ή η εισαγωγή στερεών τροφών δεν βοηθάει τα μωρά να κοιμούνται περισσότερο.

Θα κρατήσει για πάντα;

Θυμηθείτε ότι τα νυχτερινά ξυπνήματα του μωρού είναι φυσιολογικά και προσωρινά! Τα μωρά ξεπερνάνε αυτό το στάδιο ακόμα κι αν εμείς δεν κάνουμε τίποτα. Αυτή η περίοδος είναι μόνο ένα μικρό μέρος της ζωής του παιδιού μαζί σας.

Ο στόχος σας θα πρέπει να είναι να έχετε όλοι στην οικογένεια αρκετές ώρες ύπνου, ενώ ταυτόχρονα σέβεστε τις ανάγκες του μωρού. Εάν πετυχαίνετε αυτό το στόχο, τότε αγνοήστε οποιονδήποτε σας λέει ότι τα πράγματα πρέπει να είναι διαφορετικά.

Τα πρώτα χρόνια των παιδιών μας είναι τα πιο πολύτιμα και καθοριστικά της ζωής τους. Και περνάνε πολύ γρήγορα. Όμως το να ανταποκρίνεστε στις ανάγκες των παιδιών σας αυτά τα πρώτα χρόνια, θα σας ανταμείψει με πολλούς τρόπους στο μέλλον.

—-

Η Βίκυ Φαρδογιάννη είναι πιστοποιημένη Σύμβουλος Θηλασμού IBCLC και εργάζεται στο χώρο του θηλασμού για περισσότερο από δέκα χρόνια.

Θα την βρείτε στο thilasmos.wordpress.com

και στη Facebook σελίδα “Thilasmos – Θηλασμός“