7 λάθη με τα οποία οι γονείς εμποδίζουν τα παιδιά τους από το να γίνουν οι καλύτεροι

γράφει η Kathy Caprino για το Forbes

Παρόλο που εργάζομαι ως μέντορας επαγγελματικής επιτυχίας, συγγραφέας και σύμβουλος ηγετικής, στο παρελθόν ήμουν σύμβουλος γάμου και οικογένειας, έχοντας εργαστεί πολλά χρόνια με ζευγάρια, οικογένειες και παιδιά. Μέσα από αυτή την εμπειρία, έγινα μάρτυρας διάφορων λειτουργικών και δυσλειτουργικών συμπεριφορών από τους γονείς. Ως γονιός και εγώ, έμαθα πως όλη η σοφιά και η αγάπη στον κόσμο δεν μπορεί πάντα να σε προστατέψει από το να φερθείς στο παιδί σου με τρόπο που το εμποδίζει να εξελιχθεί, να αυτονομηθεί και να γίνει ο ηγέτης που έχει τη δυνατότητα να γίνει.

Θέλησα λοιπόν να ζητήσω τη γνώμη του ειδικού στην ηγετική Dr. Tim Elmore, για να μάθω πώς εμείς οι γονείς αποτυγχάνουμε στο να μεγαλώσουμε σωστά τα παιδιά μας –νταντεύοντας και αποδυναμώνοντάς τα- εμποδίζοντάς τα να εξελιχθούν στους ηγέτες που προορίζονται να γίνουν. Ο Tim είναι ένας επιτυχημένος συγγραφέας, έχοντας γράψει περισσότερα από 25 βιβλία, μεταξύ αυτών και τα Generation iY: Our Last Chance to Save Their Future, Artificial Maturity: Helping Kids Meet the Challenges of Becoming Authentic Adults, και τη σειρά Habitudes. Είναι ιδρυτής και πρόεδρος του Growing Leaders, ενός οργανισμού που αφιερώνεται στο να γίνει μέντορας νέων, ώστε αυτά με τη σειρά τους να γίνουν οι αυριανοί ηγέτες.

Ο Tim μοιράστηκε μαζί μου τις παρακάτω 7 καταστροφικές συμπεριφορές γονιών, με τις οποίες εμποδίζουν τα παιδιά τους από το να γίνουν ηγέτες – ηγέτες στην προσωπική τους ζωή αλλά και στις επιχειρήσεις του κόσμου:

1. Δεν αφήνουμε τα παιδιά μας να ριψοκινδυνέψουν

Ζούμε σε έναν κόσμο που μας προειδοποιεί για κάθε κίνδυνο που κρύβεται σε κάθε στροφή. Η εμμονή μας με την «ασφάλεια πάνω απ’ όλα» γεννά τον φόβο πως θα χάσουμε τα παιδιά μας και έτσι κάνουμε ό,τι μπορούμε για να τα προστατέψουμε. Αυτή είναι η δουλειά μας άλλωστε, αλλά τα έχουμε τόσο προφυλαγμένα από το να παίρνουν ακόμη και υγιή ρίσκα, που έχει το αντίθετο αποτέλεσμα. Ευρωπαίοι ψυχολόγοι ανακάλυψαν πως αν απαγορέψεις σε ένα παιδί να παίζει έξω από το σπίτι ή να γυρίσει με ένα γδαρμένο γόνατο, εμφανίζει συχνά φοβίες ως ενήλικος. Τα παιδιά χρειάζεται να πέσουν μερικές φορές προτού μάθουν πως είναι κάτι το φυσιολογικό. Οι έφηβοι χρειάζεται ίσως να χωρίσουν με το φίλο ή τη φίλη τους για να εκτιμήσουν τη συναισθηματική ωριμότητα που απαιτούν οι μακροχρόνιες σχέσεις. Αν οι γονείς στερήσουμε από τη ζωή των παιδιών μας τον κίνδυνο, θα βρεθούμε αντιμέτωποι με την υπέρμετρη αλαζονεία και τη χαμηλή αυτοπεποίθηση των μικρών μας ηγετών.

2. Σπεύδουμε να τα σώσουμε

Η σημερινή νέα γενιά δεν έχει αναπτύξει κάποιες από τις δεξιότητες που ανέπτυσσαν τα παιδιά 30 χρόνια πριν, επειδή οι ενήλικες σπεύδουν και φροντίζουν να αντιμετωπίσουν εκείνοι όλα τα προβλήματά τους. Όταν σπεύδουμε να τα σώσουμε πολύ πρόωρα και καλομάθουμε τα παιδιά μας με τη «βοήθειά» μας, στερούμε από εκείνα την ανάγκη να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες και να επιλύσουν από μόνα τους τα προβλήματά τους. Είναι βραχύβια αυτή η γονεϊκότητα και δυστυχώς δεν τα επιτρέπει να γίνουν ηγέτες – δεν εφοδιάζει τα μικρά παιδιά με τη δύναμη να ανταπεξέλθουν στα προβλήματά τους χωρίς βοήθεια. Αργά ή γρήγορα, τα παιδιά συνηθίζουν στην ιδέα πως κάποιος θα τα σώσει: «Αν αποτύχω ή αν υστερώ σε κάτι, θα έρθει ένας ενήλικας και θα εξομαλύνει την κατάσταση, αφαιρώντας όλες τις συνέπειες που επιφέρει ο λάθος χειρισμός μου». Στην πραγματικότητα όμως, αυτό δεν έχει καμία σχέση με τον τρόπο που λειτουργεί ο κόσμος, αποτρέποντας τα παιδιά μας να γίνουν επιτυχημένοι ενήλικες.

3. Τα εκθειάζουμε πολύ εύκολα

Το κίνημα της τόνωσης της αυτοπεποίθησης υπήρχε από τότε που η γενιά του baby boom ήταν ακόμη παιδιά, αλλά θεμελιώθηκε στο σχολικό σύστημα τη δεκαετία του 1980. Πηγαίνετε σε έναν πρωτάθλημα ποδοσφαίρου μεταξύ μικρών παιδιών και θα δείτε πως όλοι είναι νικητές. Αυτή η νοοτροπία του «όλοι κερδίζουν ένα τρόπαιο» μπορεί να κάνει τα παιδιά μας να αισθάνονται ξεχωριστά, αλλά έρευνες πλέον δείχνουν πως η μέθοδος αυτή έχει ανεπιθύμητες συνέπειες. Τα παιδιά καταλήγουν να συνειδητοποιούν πως είναι μόνο η Μαμά και ο Μπαμπάς εκείνοι που πιστεύουν ότι είναι τέλεια και κανείς άλλος δεν το λέει. Αρχίζουν να αμφισβητούν την αντικειμενικότητα των γονιών τους – μπορεί να είναι όμορφο το συναίσθημα εκείνη τη στιγμή, αλλά δεν είναι ρεαλιστικό. Όταν εκθειάζουμε τα παιδιά πολύ εύκολα και δε δίνουμε σημασία στην κακή συμπεριφορά, τα παιδιά μαθαίνουν να «κλέβουν», να υπερβάλλουν και να λένε ψέματα για να αποφύγουν τη σκληρή πραγματικότητα. Δεν έχουν μάθει να την αντιμετωπίζουν.

4. Αφήνουμε τις ενοχές μας να επηρεάσουν τον τρόπο που τα καθοδηγούμε

Το παιδί σας δεν είναι ανάγκη να σας αγαπάει κάθε λεπτό της ώρας. Τα παιδιά σας μπορούν να ξεπεράσουν μία απογοήτευση, αλλά δεν θα ξεχάσουν την επιρροή που έχει επάνω τους το ότι τα κακομάθατε. Γι’ αυτό πείτε τους «όχι» και «όχι τώρα», αφήστε τα να παλέψουν για αυτό που εκτιμούν και χρειάζονται. Ως γονείς, έχουμε την τάση να τους δίνουμε ό,τι θέλουν όταν τα επιβραβεύουμε, ιδίως όταν έχουμε πολλά παιδιά. Όταν κάποιο τα πάει καλά σε κάτι, αισθανόμαστε πως είναι άδικο να επιβραβεύσουμε εκείνο το παιδί και όχι και τα υπόλοιπα. Αυτό δεν είναι ρεαλιστικό και μαζί χάνουμε την ευκαιρία να επισημάνουμε στα παιδιά μας πως η επιτυχία έχει να κάνει με τις πράξεις μας. Μην του μάθετε πως κάθε φορά που παίρνει ένα καλό βαθμό θα ανταμείβεται με μία βόλτα στο εμπορικό. Αν η σχέση σας βασίζεται σε υλικές ανταμοιβές, τα παιδιά δεν θα έχουν την ευκαιρία να βιώσουν ούτε τα εσωτερικά κίνητρα, ούτε μία άνευ όρων αγάπη.

5. Δεν μοιραζόμαστε μαζί τους τα λάθη του παρελθόντος

Ένας υγιής έφηβος θέλει να ανοίξει τα φτερά του και θα χρειαστεί να κάνει πράγματα από μόνος του. Εμείς ως ενήλικες πρέπει να του το επιτρέψουμε, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν μπορούμε να βοηθήσουμε με την καθοδήγησή μας. Μοιραστείτε μαζί του τα λάθη που κάνατε εσείς όταν ήσασταν στην ηλικία του με τρόπο που τον βοηθά να μάθει πώς να κάνει τις σωστές επιλογές. (Αποφύγετε αρνητικά λάθη στα οποία «το πάθημα έγινε μάθημα», όπως το κάπνισμα, το αλκοόλ, τα ναρκωτικά, κτλ). Τα παιδιά θα πρέπει επίσης να είναι έτοιμα να αντιμετωπίσουν αποτυχίες και τις συνέπειες των αποφάσεών τους. Μοιραστείτε μαζί τους το πώς νιώσατε όταν αντιμετωπίσατε μία παρόμοια κατάσταση, τι ώθησε τις πράξεις σας και τα μαθήματα που πήρατε από όλο αυτό. Δεν είμαστε οι μόνοι που έχουν επιρροή επάνω στα παιδιά μας, γι’ αυτό θα πρέπει να αποτελούμε την καλύτερη επιρροή.

6. Θεωρούμε λανθασμένα πως η ευφυΐα, η χαρισματικότητα και η επιρροή τους είναι σημάδια ωριμότητας

Η ευφυΐα συχνά χρησιμοποιείται ως μέτρο ωριμότητας ενός παιδιού και ως αποτέλεσμα οι γονείς υποθέτουν πως ένα ευφυές παιδί είναι έτοιμο να αντιμετωπίσει τον κόσμο. Αυτό δεν ισχύει. Ορισμένοι επαγγελματίες αθλητές και αστέρες του Χόλυγουντ για παράδειγμα διαθέτουν απίστευτο ταλέντο, αλλά βρίσκονται συχνά μπλεγμένοι σε σκάνδαλα. Επειδή κάποιο παιδί είναι χαρισματικό σε κάτι, δεν σημαίνει πως αυτή η χαρισματικότητα εξαπλώνεται σε όλους τους τομείς. Δεν υπάρχει κάποια «χρυσή ηλικία της υπευθυνότητας» ή κάποιος οδηγός που μπορούμε να ακολουθήσουμε για να δώσουμε στο παιδί ορισμένες ελευθερίες, αλλά ένας καλός κανόνας είναι να παρατηρείτε τα συνομήλικά του παιδιά. Αν προσέξετε πως αυτά κάνουν περισσότερα από ό,τι το παιδί σας, ίσως θα ήταν καιρός να δώσετε περισσότερες ελευθερίες στο παιδί σας.

7. Δεν τηρούμε τα όσα λέμε

Ως γονείς, είναι ευθύνη μας να αποτελέσουμε το καλό παράδειγμα για τα παιδιά μας, σε σχέση με το πώς ζούμε τη ζωή μας. Για να τα βοηθήσουμε να κρατήσουν ακέραιο χαρακτήρα και να εξαρτώνται και να λογοδοτούν για τα λόγια και τις πράξεις τους. Ως επικεφαλής του σπιτιού, μπορούμε να ξεκινήσουμε μιλώντας πάντα με ειλικρίνεια – τα μικρά ψέματα κάποια στιγμή έρχονται στην επιφάνεια και διαβρώνουν σταδιακά τον χαρακτήρα. Προσέξτε τις ηθικές επιλογές που κάνετε και που οι άλλοι μπορούν να διαπιστώσουν, γιατί θα μπορέσουν να τις διαπιστώσουν και τα παιδιά σας. Αν δεν κάνετε «εκπτώσεις» στα πράγματα, για παράδειγμα, θα ξέρουν πως δεν θα έπρεπε και αυτά να το κάνουν. Δείξτε στα παιδιά σας τι σημαίνει να δίνουν με αυταπάρνηση και με χαρά, με το να γίνετε εθελοντές σε ένα πρόγραμμα ή μία κοινωνική δράση. Βοηθήστε να αλλάξει η ζωή των ανθρώπων και το περιβάλλον που θα συναντήσετε προς το καλύτερο και τα παιδιά σας θα το διαπιστώσουν και θα κάνουν και αυτά το ίδιο.

Για ποιο λόγο οι γονείς ακολουθούν αυτές τις συμπεριφορές; Τι φοβούνται πως θα γίνει αν δεν το κάνουν; Προκαλείται αυτή η συμπεριφορά από τον φόβο ή από την έλλειψη κατανόησης του τι σημαίνει να είσαι αυστηρός (σε λογικά πλαίσια);

«Πιστεύω πως τόσο ο φόβος όσο και η έλλειψη κατανόησης παίζουν ρόλο, αλλά το βασικότερο είναι το γεγονός ότι κάθε γενιά γονέων προσπαθεί να αντισταθμίσει κάτι που έκανε η προηγούμενη γενιά. Οι ενήλικες στη ζωή των παιδιών του σήμερα έχουν επικεντρωθεί στο τώρα αντί στο μετά. Τους ενδιαφέρει να είναι ευτυχισμένα σήμερα και όχι το πόσο έτοιμα είναι για το αύριο. Πιστεύω πως είναι κάποιου είδους αντίδραση. Πολλοί γονείς του σήμερα είχαν μαμάδες και μπαμπάδες που τους ένοιαζε το να προετοιμαστούν για το αύριο: να κάνουν οικονομία, να είναι έτοιμοι για τη συνταξιοδότησή τους. Ως αποτέλεσμα, πολλοί από εμάς παρασυρθήκαμε από το «ζήσε τη στιγμή». Το αξίζεις. Απόλαυσε το σήμερα. Και έτσι κάναμε. Για πολλούς, αυτό είχε ως αποτέλεσμα υπερχρεωμένες πιστωτικές και την ανικανότητα να αναβάλλουμε την ευχαρίστησή μας. Αυτός ίσως είναι ο σταυρός που κουβαλάμε σε όλο αυτό το ζήτημα. Η αλήθεια είναι πως οι γονείς που μπορούν και εστιάζουν στο αύριο και όχι στο σήμερα, δημιουργούν καλύτερα αποτελέσματα».

Πώς μπορούν οι γονείς να απαλλαγούν από αυτές τις αρνητικές συμπεριφορές (χωρίς να χρειάζεται να προσλάβουν έναν οικογενειακό σύμβουλο;)

«Είναι σημαντικό για τους γονείς να έχουν απόλυτη αυτογνωσία των λέξεων και των πράξεών τους όταν συναναστρέφονται με τα παιδιά τους ή με άλλους όταν τα παιδιά τους βρίσκονται κοντά. Φροντίστε να τα εκπαιδεύσετε και όχι μόνο να τους παρέχετε μία καλή ζωή. Γίνετε μέντορές τους αντί να τα παραχαϊδεύετε».

Να πώς μπορείτε να ξεκινήσετε:

1. Συζητήστε τα θέματα τα οποία εύχεστε να γνωρίζατε για την ενήλικη ζωή.

2. Επιτρέψτε τους να επιχειρήσουν πράγματα πέρα από τις δυνατότητές τους και αφήστε τα να αποτύχουν.

3. Συζητήστε τι μελλοντικές συνέπειες μπορεί να υπάρχουν αν δεν καταφέρουν να γίνουν οι καλύτεροι σε κάποιον επιστημονικό κλάδο.

4. Βοηθήστε τους να μάθουν πώς να χρησιμοποιήσουν τις ικανότητές τους για να αντιμετωπίσουν πραγματικά προβλήματα που θα συναντήσουν στη ζωή τους.

5. Δώστε τους να ασχοληθούν με projects που απαιτούν υπομονή, έτσι ώστε να μάθουν πώς να έχουν υπομονή προτού αισθανθούν ικανοποίηση.

6. Μάθετέ τους πως η ζωή είναι θέμα επιλογών και συμβιβασμών. Δεν μπορούν να κάνουν τα πάντα.

7. Μάθετέ τους πώς να φέρουν εις πέρας ενήλικα καθήκοντα όπως το να πληρώνουν τους λογαριασμούς ή να κλείνουν επαγγελματικές συμφωνίες.

8. Γνωρίστε τους πιθανούς μέντορες από τον κύκλο γνωριμιών σας.

9. Βοηθήστε τους να οραματιστούν ένα μέλλον που να τους γεμίζει ικανοποίηση και συζητήστε μαζί τους τα βήματα που θα χρειαστεί να κάνουν για να το επιτύχουν.

10. Χαρείτε με την πρόοδο που κάνουν προς την αυτονομία και την υπευθυνότητα.

Εσείς πώς μεγαλώνετε τα παιδιά σας; Μήπως θυσιάζετε την μελλοντική τους εξέλιξη για να κάνετε τη ζωή τους πιο άνετη σήμερα;