Μπορούν οι οθόνες αφής να του κάψουν τον εγκέφαλο;

Γράφει ο Mat Honan για το wired 

Τα παιδιά σήμερα βρίσκονται περιτριγυρισμένα από οθόνες. Πολύ πιθανό να υπάρχει μία σε κάθε δωμάτιο. Ο χρόνος που αφιερώνουν στις οθόνες αυτές – και πιο συγκεκριμένα στις οθόνες αφής – είναι ένα σύνθετο ζήτημα που όλοι οι γονείς έχουν να αντιμετωπίσουν στις μέρες μας.

Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (ΑΑΡ) είναι κατηγορηματική: Αν το παιδί σας είναι μικρότερο από 2 ετών, απαγορεύονται οι οθόνες. Για τα μεγαλύτερα παιδιά, ο χρόνος μπροστά σε οθόνες θα πρέπει να είναι το πολύ δύο ώρες την ημέρα. Η ΑΑΡ δεν διαχωρίζει όμως μεταξύ των διαφόρων δραστηριοτήτων: εκπαιδευτικές εφαρμογές, βίντεο, παιχνίδια πρώτου προσώπου, ηλεκτρονικά βιβλία, όλα μπαίνουν στο ίδιο τσουβάλι. Όλα είναι χρόνος στην οθόνη.

Το πρόβλημα είναι πως δεν είναι όλα ίδια. Μία εφαρμογή που διδάσκει στο παιδί σας το αλφάβητο δεν είναι το ίδιο με ένα καρτούν στην τηλεόραση, η ΑΑΡ όμως μάλλον δικαιολογείται να είναι συντηρητική. «Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν σχεδόν τίποτα για τις συνέπειες που έχει η τεχνολογία οθόνων αφής στα μικρά παιδιά», αναφέρει η Heather Kirkorian, αναπληρώτρια καθηγήτρια ανθρώπινης ανάπτυξης και οικογενειακών σπουδών στο Πανεπιστήμο Wisconsin-Madison, η οποία προσπαθεί να βρει τις απαντήσεις. «Η κοινωνία μας διεξάγει ένα πείραμα ευρείας κλίμακας με πραγματικά παιδιά στον πραγματικό κόσμο και εμείς δεν θα γνωρίζουμε τις συνέπειες, αν υπάρχουν, για πολλά ακόμη χρόνια».

Δεν το λες και ανακουφιστικό! Πόσο μάλλον όταν στις μέρες μας είναι πιο δύσκολο να κρατήσεις τα παιδιά μακριά από οθόνες αφής παρά μακριά από γλυκά. Οι οθόνες έχουν γίνει κομμάτι της κουλτούρας μας – η σύγχρονη αγορά από την οποία προμηθευόμαστε τη μουσική, τις ταινίες και τα βιβλία μας, όπου έχουμε τις κοινωνικές μας συναναστροφές, παίζουμε παιχνίδια, ακόμη και εκπαιδευόμαστε.

Κάναμε τις οθόνες αφής παιχνιδάκι. Είναι τόσο εύχρηστες που ακόμη και το μικρότερο παιδί – ακόμη και τα κατοικίδια – μπορούν να τις χειριστούν. Δεν γνωρίζουν τα όρια της γλώσσας, ποιος δεν παρατηρεί πως τα παιδιά αυτά έχουν μεγαλύτερη έφεση στο λογισμικό των συσκευών αυτών προτού ακόμη μιλήσουν; Σύμφωνα με το κέντρο Joan Ganz Cooney, ερευνητικό κέντρο που επικεντρώνεται στην εκπαίδευση των παιδιών και τις νέες μορφές μέσων, σχεδόν δύο τρίτα από παιδιά ηλικίας 2 έως 10 ετών στην Αμερική έχουν πρόσβαση σε κάποιο tablet ή ένα e-reader.

Η διαρκής παρουσία των οθονών αφής με κάνουν να νιώθω εξαιρετικά άβολα – ίσως επειδή διευκολύνουν το να μεγαλώνεις ένα παιδί τόσο πολύ. Υπάρχει πάντοτε μία οθόνη εύκαιρη στο φαγητό στα εστιατόρια και τα ταξίδια. Τα tablet είναι οι νέες πιπίλες.

Οι οθόνες αυτές όμως έχουν μία παράξενη δυαδική φύση: Μας κάνουν πιο δικτυωμένους αλλά και πιο απομονωμένους ταυτόχρονα. Όταν δίνω στην κόρη μου να διαβάσει σε μία εφαρμογή στο iPad, πέφτει με τα μούτρα στο διάβασμα. Υπνωτίζεται. Είναι ανησυχητικό επειδή μου θυμίζει τον εαυτό μου.

Είμαι διαρκώς αφηρημένος, κοιτάζοντας το χέρι μου και αγνοώντας τους ανθρώπους γύρω μου. Πατάω το refresh και επιβραβεύομαι. Δίνω τροφή στα μέσα και παίρνω ως αντάλλαγμα απαντήσεις στη μορφή των @replies και Likes μέχρι αργά το βράδυ, δέσμιος σε έναν κύκλο ανατροφοδότησης. Πώς θα είναι αυτός ο κύκλος για την κόρη μου; Φοβάμαι να το ανακαλύψω.

Τι μπορεί να κάνει λοιπόν ένας γονιός; Θα μπορούσα να αρνηθώ στην κόρη μου ένα αναπόσπαστο στοιχείο της σύγχρονης ζωής ή να την αφήσω να βυθιστεί σε έναν κόσμο που κρύβει άγνωστες συνέπειες. Υπάρχει όμως και μία τρίτη επιλογή για όλους μας. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την κοινή λογική και το εργαλείο που μας βοηθά να ελέγξουμε τα πάθη μας: το μέτρο. Και μιας και θα το κάνουμε, καλό θα ήταν να το εφαρμόσουμε και στους εαυτούς μας.