«Ο παππούς γέρασε και τα ’χασε, τι περιμένεις;» και άλλα παραμύθια

γράφει η Όλγα Λυμπεροπούλου

www.trainyourbrain.gr

Κάπου ανάμεσα στις αναμνήσεις από την παιδική μου ηλικία, βρίσκεται και μία επίσκεψη στο σπίτι της γιαγιάς της μητέρας μου ένα απόγευμα του φθινοπώρου. Εγώ δεν πρέπει να ήμουν παραπάνω από 5 ετών και η γιαγιά είχε πατήσει προ πολλού τα ογδόντα. Θυμάμαι χαρακτηριστικά τη γιαγιά μαυροντυμένη, με μαντίλι στο κεφάλι και μαγκούρα, να κάθεται μαζεμένη στην άκρη του ντιβανιού και να κοιτάζει με αγριεμένο βλέμμα και δυσπιστία τα παιδιά και τα εγγόνια της που πηγαινοέρχονταν λέγοντας ζωηρά τα νέα τους και σερβίροντας χυμούς και κουλουράκια στα μικρότερα μέλη της οικογένειας. Μόλις μπήκαμε στη σάλα με το σεμέν πάνω στην τηλεόραση και τα πλαστικά λουλούδια στις ανθοστήλες, η μητέρα μου με παρότρυνε να πάω να χαιρετίσω τη γιαγιά. Αδύνατον. Είχα αγκαλιάσει σφιχτά τη γάμπα της και επέμενα ότι δεν πρόκειται να πλησιάσω τη γριούλα που με αγριοκοίταζε.

Λίγο το σπρώξιμο, λίγο οι απειλές που έβγαιναν μέσα από σφιγμένα δόντια της μαμάς μου, πήγα διστακτικά κοντά της. Και βέβαια, όπως αποδείχτηκε, είχα απόλυτο δίκιο που ήθελα να την αποφύγω, μιας και η γιαγιά σήκωσε τη μαγκούρα της στον αέρα και την προσγείωσε στο κεφάλι μου βρίζοντας και φωνάζοντας. Αυτό ήταν. Από τότε, δεν την ξαναπλησίασα. Τι κι αν κάποτε υπήρξε ένας γλυκός και τρυφερός άνθρωπος; Τώρα πια, δεν ήταν παρά μία κακιασμένη, αγριεμένη γιαγιά που δεν αγαπούσε κανέναν, παρά μόνο τα λουλούδια της. Αυτό έλεγαν άλλωστε ψιθυριστά μεταξύ τους και οι «μεγάλοι»…

Σωστά;

ΛΑΘΟΣ.

Εκ των υστέρων και μέσα από την επαγγελματική μου ενασχόληση με την Τρίτη Ηλικία και τη νόσο Αλτσχάιμερ, κατάλαβα ότι η γιαγιά ήταν απλά άρρωστη. Προφανώς, έπασχε από κάποια μορφή άνοιας (-α στερητικό και νους, δηλαδή απώλεια του νου) και οι ακατάλληλες συμπεριφορές της δεν ήταν παρά μέρος της ασθένειας. Αλλά τότε, οι γνώσεις μας για τις παθήσεις που καταστρέφουν τα κύτταρα του εγκεφάλου ήταν πολύ περιορισμένες και τα φάρμακα ανύπαρκτα. Όλοι πίστευαν ότι είναι φυσιολογικό οι ηλικιωμένοι να ξεχνούν ή να κάνουν κουταμάρες, «Ε, είναι πια και 80 χρονών, τι περιμένεις; Ας φτάσω κι εγώ στην ηλικία του και ας ξεχνάω και λίγο», έλεγαν. Κι έτσι, αντιμετώπιζαν ως κάτι φυσιολογικό τον παππού που έβγαινε στην πλατεία του χωριού με την καραμπίνα, τη γιαγιά που δεν ήξερε πώς λένε τα εγγόνια της και τόσες άλλες περιπτώσεις ασθενών με άνοια.

Σήμερα όμως, δεν υπάρχουν δικαιολογίες. Σήμερα ξέρουμε. Η άνοια δεν είναι μέρος της φυσιολογικής διαδικασίας της γήρανσης. Δεν είναι φυσιολογικό να «τα χάνουν» οι άνθρωποι όσο μεγαλώνουν. Η άνοια, με συχνότερη μορφή τη νόσο Αλτσχάιμερ, είναι μια παθολογική κατάσταση που όσο πιο νωρίς διαγνωστεί, τόσα περισσότερα μπορούμε να κάνουμε για να παρέμβουμε και να καθυστερήσουμε την εξέλιξή της. Πλέον, υπάρχουν ασφαλείς φαρμακευτικές και μη φαρμακευτικές θεραπείες που μπορούν να βοηθήσουν τον ασθενή να παραμείνει λειτουργικός και σε καλή κατάσταση για μεγάλο χρονικό διάστημα. Υπάρχουν υπηρεσίες που μπορεί να αξιοποιήσει ο φροντιστής ώστε να μάθει περισσότερα για τη φροντίδα που χρειάζεται ένας ασθενής με άνοια και να διαχειριστεί τα συναισθήματα που εγείρει το φορτίο της φροντίδας ενός τέτοιου ασθενή.

Μην αφήνετε το χρόνο να περνά. Αν ένα αγαπημένο σας πρόσωπο έχει αρχίσει να ξεχνά (κυρίως πρόσφατα γεγονότα), να χάνεται σε μέρη που γνωρίζει καλά, να δυσκολεύεται να κάνει πράγματα που κάποτε του φαίνονταν πολύ απλά, να ψάχνει τις λέξεις για να πει αυτό που θέλει ή να αλλάζει σαν προσωπικότητα, απευθυνθείτε άμεσα στο νευρολόγο σας ή σε ένα ειδικό Ιατρείο Μνήμης.

Σας περιμένω όλες και όλους στην αυριανή μεγάλη εκδήλωση της Εταιρείας Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών Αθηνών στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών στις 7 το απόγευμα. Η νόσος Αλτσχάιμερ μας αφορά όλους. Να είστε εκεί!