Η λύση του γάμου | Αγωγή διαζυγίου και συναινετικό διαζύγιο

γράφει ο δικηγόρος Θεσ/νίκης Κωνσταντίνος Βουλκίδης

Ο γάμος στο ελληνικό Δίκαιο αντιμετωπίζεται ως σύμβαση, αλλά ταυτόχρονα και ως κοινωνικός θεσμός. Η δε λύση του, επέρχεται ως γνωστόν με το διαζύγιο. Αλλά τι ακριβώς είναι το διαζύγιο; Εν συντομία, είναι η αμετάκλητη (μη επιδεχόμενη ένδικων μέσων) δικαστική απόφαση με την οποία το αρμόδιο Δικαστήριο διατάσσει την λύση του γάμου.

Διαζύγιο μπορεί να εκδοθεί με δύο βασικούς τρόπους :

O πρώτος τρόπος, είναι με την άσκηση αγωγής διαζυγίου από τον έναν σύζυγο κατά του άλλου. Η αγωγή αυτή έχει ως απαραίτητη προϋπόθεσή της την ύπαρξη ισχυρού κλονισμού των συζυγικών σχέσεων. Ο κλονισμός είναι το σημαντικότερο στοιχείο που εξετάζεται από τον Δικαστή κατά την ακροαματική διαδικασία, δηλαδή την συζήτηση της αγωγής στην αίθουσα του Δικαστηρίου.

Πότε όμως έχουμε αρκετά ισχυρό κλονισμό ώστε να δικαιολογείται η λύση του γάμου; Η απάντηση δεν μπορεί να είναι περιορισμένη, ούτε και να εξαντληθεί περιπτωσιολογικά. Το κριτήριο πάντως που θέτει ο Νόμος, προκειμένου να κριθεί αν ο κλονισμός είναι ισχυρός, είναι το αν μετά το κλονιστικό γεγονός η εξακολούθηση της έγγαμης σχέσης είναι πλέον αντικειμενικά «αφόρητη» για τον ενάγοντα σύζυγο. Από την αυστηρότητα και την ένταση της διατύπωσης αυτής, αντιλαμβανόμαστε ότι δεν μπορεί να ισχυριστεί ο ενάγων σύζυγος ισχυρό κλονισμό χωρίς να συντρέχουν ιδιαίτερα σοβαροί λόγοι για την λύση του γάμου. Καθιερώνονται πάντως ως τεκμαρτά αποδεικνύοντες τον κλονισμό λόγοι, η διγαμία, η μοιχεία, η εγκατάλειψη, η επιβουλή της ζωής και η άσκηση ενδοοικογενειακής βίας. Τούτο σημαίνει πως αν συντρέχει κάποια από τις παραπάνω περιπτώσεις, τότε άμεσα συνάγεται και ότι υπάρχει ισχυρός κλονισμός χωρίς να υπάρχει ανάγκη περαιτέρω απόδειξης του «αφορήτου» της συνέχισης της έγγαμης συμβίωσης.

Η ύπαρξη ή μη του κλονισμού, αποδεικνύεται με όλα τα δικονομικώς αποδεκτά μέσα, στην πράξη δε κυρίως με την κατάθεση των μαρτύρων στο ακροατήριο και πιθανώς με έγγραφα ή φωτογραφίες.

Εκτός από τον ισχυρό κλονισμό, η αγωγή διαζυγίου μπορεί να βασισθεί και στην διετή διάσταση των συζύγων. Όταν αναφερόμαστε σε διάσταση, εννοούμε κυρίως την διακοπή των συζυγικών σχέσεων – όχι μόνο των ερωτικών, αλλά κάθε συναφούς δεσμού και βούλησης διατήρησης του γάμου – επί δύο συνεχή έτη, ακόμη και εάν συνεχίζεται η συγκατοίκηση των συζύγων, πχ για οικονομικούς λόγους. Τυχόν σύντομες προσπάθειες επανασύνδεσης δεν διακόπτουν την διετία.

Η έκδοση λοιπόν της αμετάκλητης δικαστικής απόφασης, που όπως προείπαμε διαπιστώνει τον ισχυρό κλονισμό ή την διετή διάσταση, είναι ο ένας τρόπος λύσης του γάμου. Ο δεύτερος είναι το γνωστό «συναινετικό διαζύγιο». Αυτό στην ουσία είναι μία γραπτή συμφωνία των συζύγων, στην οποία δηλώνουν ότι θέλουν να λυθεί ο γάμος τους, και η οποία συνοδεύεται υποχρεωτικά αν υπάρχουν ανήλικα παιδιά από την συμφωνία των συζύγων για την επιμέλεια, την διατροφή τους και την επικοινωνία με αυτά. Η συμφωνία αυτή μπορεί να συναφθεί και να υποβληθεί προς επικύρωση στο Δικαστήριο μόνο αφότου περάσουν τουλάχιστον έξι μήνες από τον γάμο.

Τα πλεονεκτήματα της διαδικασίας αυτής σε σχέση με την κατ’ αντιδικία άσκηση αγωγής διαζυγίου, είναι προφανή: α) Προστατεύεται η ιδιωτικότητα των συζύγων, καθώς δεν απαιτείται η απόδειξη κλονισμού ή διετούς διαστάσεως. β) Η διαδικασία είναι πολύ πιο γρήγορη, εύκολη και οικονομική. γ) Ρυθμίζονται μαζί όλα τα εκκρεμή θέματα μεταξύ των συζύγων, ιδίως το ευαίσθητο θέμα των ανηλίκων τέκνων. δ) Αποφεύγονται οι εντάσεις που συχνά δημιουργούν φαύλο κύκλο αντιδικιών και δυσχεραίνουν την επακόλουθη επικοινωνία των συζύγων για θέματα των τέκνων τους ή άλλα προκύπτοντα από την μέχρι τότε κοινή τους ζωή. Και στην περίπτωση πάντως του συναινετικού διαζυγίου, η απόφαση που επικυρώνει την συμφωνία πρέπει να καταστεί αμετάκλητη προκειμένου να λυθεί ο γάμος.