Οι ψυχικές δυσκολίες στην παιδική ηλικία
γράφει η Τζάνου Αγγελική
BSc Ψυχολογία – MSc Ψυχολογία Υγείας
Γνωσιακή- Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία – Sex Therapy
Κατά την παιδική ηλικία, τα παιδιά από 7 ετών και άνω, ίσως φαινομενικά να είναι μικρογραφίες των ενηλίκων, δεν παύουν όμως να είναι παιδιά. Μικρά άτομα που τώρα αναπτύσσεται η προσωπικότητα και ο εσωτερικός τους κόσμος, παράλληλα με την σωματική τους ανάπτυξη. Δεν είναι περίεργο που δυσκολεύονται να επικοινωνήσουν στους γονείς τους όλες αυτές τις νέες και άγνωστες εσωτερικές διαδικασίες τους. Αυτός λοιπόν είναι και ο λόγος που ένας γονιός είναι απαραίτητο να είναι κοντά στο παιδί του και να του δίνει την δέουσα σημασία κατά την εξέλιξή του.
Γεγονός είναι, πως οι συνθήκες που αντιμετωπίζουν ως πρόβλημα τα παιδιά, μπορεί να μην αξιολογούνται αντιστοίχως και από τους γονείς τους. Ανεξάρτητα από αυτό όμως, είναι απαραίτητο ένας γονιός να σκύβει πάνω από τους προβληματισμούς και τις ανάγκες του παιδιού του. Πιο συγκεκριμένα, είναι αποδεδειγμένο ότι άτομα που δεν έχουν την γονεϊκή υποστήριξη κατά την παιδική ηλικία, αντιμετωπίζουν προβλήματα στην ενήλικη ζωή που αντιμετωπίζονται με μία μεγαλύτερη δυσκολία. Μία ελλιπής κατανόηση από τους γονείς ή/και η υποτίμηση ενός γεγονότος που για το παιδί θεωρείται για παράδειγμα αγχώδες ή τραυματικό, αυξάνουν ένα αίσθημα ανασφάλειας σε εκείνο. Βασισμένοι σε μεγάλες, διεθνής έρευνες, μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι είναι αρκετές οι ψυχικές διαταραχές που αναπτύσσονται ανάμεσα στις ηλικίες 13-25 και ακόμη, μεγάλος είναι και ο αριθμός εκείνων των ψυχικών διαταραχών που κάνουν την εμφάνισή τους ακόμη και γύρω στα 7 έτη.
Η ψυχοσωματική, η νοητική και η κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού είναι και το τρίπτυχο της πλήρους και φυσιολογικής του εξέλιξης προς την εφηβική και μετέπειτα ενήλικη ζωή. Ένα ασφαλές, ισορροπημένο και επικοινωνιακό περιβάλλον είναι αυτό που είναι απαραίτητο. Μιας και οι εγγραφές που αποκτάμε κατά την παιδική μας ηλικία μας ακολουθούν για όλη μας την ζωή, οι κατάλληλες συνθήκες ανάπτυξης είναι το καθήκον και η ευθύνη των γονιών. Αυτές οι εγγραφές είναι που ή πυροδοτούν ή δεν επιτρέπουν την έναρξη μίας ψυχικής διαταραχής.
Μορφές κακοποίησης όπως η σωματική βία, οι τιμωρίες, οι φωνές και ακόμη και η σεξουαλική παρενόχληση ενός παιδιού, έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική του διαμόρφωση. Καχυποψία, αίσθηση αυξημένης ευθύνης και ενοχή, είναι βασικά χαρακτηριστικά ενός κακοποιημένου παιδιού και, κατ’επέκταση, ενός κακοποιημένου ενήλικου. Επιθετική και εχθρική συμπεριφορά προς τους άλλους συχνά παρουσιάζεται τόσο κατά την παιδική όσο και κατά την ενήλικη ζωή των κακοποιημένων ατόμων.
Χρήσιμο είναι να μην παραλείψουμε και τις περιπτώσεις που ένα πολύ φροντιστικό και προστατευτικό οικογενειακό περιβάλλον απειλεί την ψυχική ανάπτυξη του παιδιού. Αναλυτικότερα, ένα φορτωμένο πρόγραμμα, που προβλέπει μηδενικό ελεύθερο χρόνο, ελάχιστο προσωπικό χώρο και αυστηρές και απόλυτες απόψεις αναφορικά σε σχολικές επιδόσεις, σε κοινωνικές δραστηριότητες και επαγγελματικούς στόχους, είναι προάγγελοι ενός αγχώδη ενήλικα. Μία οικογενειακή ατμόσφαιρα πλημμυρισμένη από αυστηρούς κανόνες και «πρέπει», φορτώνουν ένα παιδί και, συχνά, διαταράσσουν τόσο την ψυχολογική όσο και την κοινωνική ανάπτυξη του.
Συνήθη προβλήματα που αντιμετωπίζονται στην παιδική ηλικία ενός ατόμου –με ή δίχως την συμβολή του περιβάλλοντός του- είναι τα κάτωθι:
• Οργανικά προβλήματα (εγκεφαλικές βλάβες, χρόνιες παθήσεις, ατυχήματα).
• Καθυστέρηση της ανάπτυξης ή της έναρξης της εφηβείας.
• Μαθησιακά προβλήματα (δυσλεξία, ελλειμματική προσοχή).
• Μειωμένη γνωστική και νοητική ανάπτυξη.
• Προβλήματα επικοινωνίας – έκφρασης.
• Έλλειψη κοινωνικών δεξιοτήτων.
• Επιθετικότητα, αντικοινωνική συμπεριφορά.
• Φοβίες, υπερβολικό άγχος.
• Σύγχυση σχετικά με τον εαυτό και το περιβάλλον.
• Διαταραχές στη διάθεση ή συχνές εναλλαγές αυτής.
• Διαταραχές στην πρόσληψη της τροφής, στην ενούρηση και στην απέκκριση.
Η παιδική ηλικία είναι η περίοδος που δέχεται τα αποτυπώματα κοινωνικών, οικογενειακών και προσωπικών γεγονότων. Βασισμένοι σε έρευνες, καταλήγουμε πως η αλληλεπίδραση του παιδιού με την οικογένεια και το κοινωνικό του περιβάλλον παίζει καθοριστικό ρόλο. Η εκμάθηση κανόνων, τόσο για το σπίτι όσο και για τις κοινωνικές και σχολικές του δραστηριότητες, η αντίληψη των υποχρεώσεών του, η αναγνώριση και διεκδίκηση των αναγκών του, είναι τα συστατικά της ορθής του ανάπτυξης. Στόχος δεν είναι, σε καμία περίπτωση, ο εκφοβισμός ή η καταπίεση του παιδιού, παρά η διαμόρφωση μίας πλήρους και υγιούς προσωπικότητας.
Στις περιπτώσεις που οι γονείς παρατηρούν συμπεριφορές και συνήθειες του παιδιού τους που δεν τις συνήθιζε ή δεν είναι ταιριαστές με την ηλικία και το περιβάλλον του, είναι απαραίτητο να απευθυνθούν σε ειδικούς ψυχικής υγείας ώστε να βοηθηθούν και εκείνοι και το παιδί τους το συντομότερο δυνατό, προλαμβάνοντας την ανάπτυξη όποιου μελλοντικού προβλήματος.
Οι βασικότεροι λόγοι για τους οποίους είναι απαραίτητη η επέμβαση των γονιών και των ειδικών κατά την παιδική ηλικία είναι οι κάτωθι:
η γενικότερη ανάπτυξη του ατόμου είναι πιθανό να διαταραχθεί λόγω μίας ψυχικής διαταραχής που δεν έχει διαγνωστεί ή αντιμετωπιστεί με τον σωστό τρόπο, στον σωστό χρόνο
η αμέλεια διάγνωσης μίας ψυχικής διαταραχής κατά την παιδική ή ακόμη και την εφηβική ηλικία του ατόμου, κάνουν ακόμη πιο δύσκολη την αντιμετώπιση της διαταραχής στην ενήλικη ζωή καθώς εκείνη έχει γίνει πλέον «κτήμα» του ατόμου και δεν μπορεί να την «αποχωριστεί» με ευκολία.
[divider]
Η Αγγελική Τζάνου είναι απόφοιτη Ψυχολογίας και με μεταπτυχιακές σπουδές στην Ψυχολογία της Υγείας με ειδίκευση στη Γνωσιακής και Συμπεριφορικής Ψυχοθεραπείας και το Sex Therapy (θεραπεία σεξουαλικών δυσλειτουργιών).
Διατηρεί δικό της γραφείο στο κέντρο της Αθήνας.
Ασχολείται με σεξουαλικές δυσλειτουργίες σε άνδρες και γυναίκες, προβλήματα σχέσεων, διαχείριση άγχους και φοβιών καθώς και ψυχικές δυσκολίες που οφείλονται σε προβλήματα υγείας, σε ατομικό αλλά και ομαδικό επίπεδο.
[…] Δημοσιευμένο άρθρο στο eimaimama.gr […]