Η πρώτη συνεργασία του CERN με δημόσια Δημοτικά Σχολεία της Ελλάδας

09/09/2016

Πιθανόν να έχετε ακουστά το CERN, το Ευρωπαϊκό Εργαστήριο Σωματιδιακής Φυσικής, που βρίσκεται στα γαλλοελβετικά σύνορα, λόγω της ανακάλυψης του μποζόνιου Higgs ή αλλιώς το σωματίδιο του Θεού. Επίσης όσοι/όσες έχετε διαβάσει το βιβλίο ή δει την ταινία «Illuminati: Οι πεφωτισμένοι» του Dan Brown θα θυμάστε ότι ξεκινά η ιστορία στο CERN όπου οι επιστήμονες παγιδεύουν αντιύλη και κάποιος την κλέβει για να ανατινάξει το Βατικανό (αυτό δεν έχει γίνει στην πραγματικότητα). Στο CERN λοιπόν, γίνονται πειράματα Πυρηνικής Φυσικής (όχι δεν γίνονται εκρήξεις, είναι απολύτως ασφαλές) και έχει πάντα ανοιχτές τις πύλες του σε επιστήμονες που ενδιαφέρονται. Φέτος, για πρώτη φορά, δέχτηκε την επίσκεψη 10 δασκάλων από την Ελλάδα.

cern

Globe, σήμα κατατεθέν στην είσοδο του CERN

cern δασκαλοι

Οι δάσκαλοι και οι περιοχές τους

Ρόλο κλειδί σε αυτή τη συνεργασία είχε η καθηγήτρια Φυσικής κ. Τίνα Νάντσου η οποία είναι γνωστή στο CERN λόγω της εξαιρετικής δουλειάς που κάνει με τους μαθητές της. Σχεδιάστηκε ένα πρωτοποριακό εργαστήριο-σεμινάριο με την ονομασία «Playing with Protons» – «Παίζοντας με τα πρωτόνια» για να το παρακολουθήσουν δάσκαλοι επιλεγμένοι από περιφερειακά δημόσια Δημοτικά Σχολεία, σύμφωνα με τις προδιαγραφές που έθεσε το CERN, από την Κρήτη, τη Χίο, τη Σύρο, τη Σαντορίνη, το Κορδελιό Θεσσαλονίκης, την Ελευσίνα, τη Ραφήνα και τα Σπάτα στην Αττική.

Οι 10 επιλεγέντες εκπαιδευτικοί ταξίδεψαν στο CERN, κατά το διάστημα 17-22 Αυγούστου, για να περιηγηθούν στις εγκαταστάσεις έχοντας για ξεναγούς λαμπρούς επιστήμονες. Έμαθαν λεπτομέρειες για την λειτουργία του επιταχυντή και ποιος είναι ο σκοπός των ερευνών. Ο επιταχυντής (φανταστείτε τον σαν ένα κυλινδρικό κρεμμύδι) με το κωδικό όνομα LHC έχει κυκλικό σχήμα, περίμετρο 27 χιλιόμετρα και βρίσκεται 100 μέτρα κάτω από τη γη. Εκεί σωματίδια όπως πρωτόνια, επιταχύνονται μέχρι να πλησιάσουν την ταχύτητα του φωτός και όπως απέδειξε ο Αϊνστάιν, όταν ένα σώμα αποκτά ταχύτητα του φωτός η μάζα του γίνεται ενέργεια…. αυτή τη μετατροπή και τις συνέπειές της φωτογραφίζουν οι ανιχνευτές, κατασκευές πολύπλοκες και εντυπωσιακές, όπως ο CMS που (περίπου) τον βλέπετε στην εικόνα. Ο ανιχνευτής CMS (Compact Muon Solenoid, Συμπαγές Μιονικό Σωληνοειδές), μελετά συγκρούσεις πρωτονίων σε πολύ υψηλές ενέργειες, για να μάθουμε όσα περισσότερα μπορούμε σχετικά με την προέλευση και τους νόμους της Φύσης. Γιατί τα σωματίδια έχουν μάζα; Τι είναι η «σκοτεινή ύλη»; Υπάρχουν άραγε και άλλες διαστάσεις στον χώρο; Ποια είναι τα μυστικά της δημιουργίας του Σύμπαντος; Ο ανιχνευτής CMS έχει διάμετρο 15 m, μήκος 25 m και βάρος 14.000 τόνους.

cern επιταχυντης

Έτσι είναι ο επιταχυντής κάτω από τα εδάφη της Ελβετίας και της Γαλλίας.

επιταχυντης

επιταχυντης cern

Καλλιτεχνική αναπαράσταση του ανιχνευτή CMS

Οι ανακαλύψεις που θα γίνουν ή που δεν θα γίνουν θα μας διδάξουν πολλά για το σύμπαν, για το παρελθόν αλλά και για το μέλλον του. Και όχι μόνο, όλοι αυτοί οι επιστήμονες που κάνουν έρευνες για τον επιταχυντή είναι πολύ πιθανόν να ανακαλύψουν ή να κατασκευάσουν κάτι πρωτοποριακό… άλλωστε οι περισσότερες ανακαλύψεις έχουν γίνει τυχαία. Μια τέτοια εφαρμογή ήταν το web το οποίο βγήκε από ένα δωματιάκι σε έναν από τους δαιδαλώδεις διαδρόμους του CERN. Και για να σας δώσω και μια πληροφορία, ήδη δοκιμάζεται το Grid (θυμηθείτε το όνομά του) ως διάδοχος του web στο μέλλον. Αξιοσημείωτες είναι επίσης οι εφαρμογές της τεχνογνωσίας του CERN στον τομέα της ιατρικής.

Η ομάδα των εκπαιδευτικών είχε τη ξεχωριστή ευκαιρία να ακούσει ομιλίες από κορυφαίους φυσικούς όπως ο John Ellis (αν θέλετε ένα σίγουρο στοίχημα, στοιχηματίστε ότι θα πάρει σύντομα Νόμπελ στη Φυσική) και η νεαρή αλλά διακεκριμένη φυσικός Ασημίνα Αρβανιτάκη, η Ελληνίδα που μεγάλωσε και σπούδασε στη χώρα μας, που αν και νέα ακόμα θεωρείται η διάδοχος του Αϊνστάιν για την ευφυΐα της.

cern2

Τέλος οι εκπαιδευτικοί σχεδίασαν και κατασκεύασαν δικό τους υλικό για να διδάξουν με βιωματικό και παιγνιώδη τρόπο στους μαθητές τους τα μυστικά της σωματιδιακής Φυσικής… τυχερά τα παιδάκια που θα έχουν κάποιον από αυτούς τους εκπαιδευτικούς!

cern δασκαλοι

Οι δάσκαλοι εν πλήρη δράση…… τα σοκολατένια κουφετάκια είναι για το πείραμα, αλλά φροντίσαμε να περισσέψουν.

cern δάσκαλοι 2

Μελετάμε την καμπύλωση του χωροχρόνου… φυσικά παίζοντας.

cern δάσκαλοι 3

Μαθαίνουμε τα υποατομικά σωματίδια με κουκλάκια και μπαλίτσες.

Αυτό που θα φυλάξουμε σαν πολύτιμο θησαυρό από την όλη εμπειρία είναι η ζεστή υποδοχή που είχαμε από τους ανθρώπους του CERN, η απλότητά τους, η αγάπη για τη δουλειά τους και ο ενθουσιασμός τους να μας μεταδώσουν τις γνώσεις και το μεράκι τους. Στόχος μας από δω και πέρα είναι να μαγέψουμε με τη σειρά μας τους μαθητές μας, παρουσιάζοντάς τους τον γοητευτικό κόσμο της Φυσικής και γιατί όχι να εκκολάψουμε τα μελλοντικά επιστημονικά μυαλουδάκια, εκείνα που με τις ανακαλύψεις τους θα πάνε τον κόσμο μπροστά.