Θηλασμός: Η Ψυχολογία και τα Οφέλη του για το Βρέφος και τη Μητέρα

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει τον αποκλειστικό θηλασμό για τουλάχιστον το πρώτο εξάμηνο της ζωής του βρέφους. Ωστόσο, η Ελλάδα βρίσκεται σύμφωνα με τα στατιστικά δεδομένα πολύ χαμηλά στα ποσοστά θηλασμού. Τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας έχουν ξεκινήσει διάφορες εκστρατείες που προωθούν την αξία του μητρικού γάλακτος, ενημερώνουν για το δικαίωμα στον δημόσιο θηλασμό κτλ. Επίσης, μια νέα ειδικότητα, οι σύμβουλοι θηλασμού, βοηθούν τις γυναίκες να εξοικειωθούν με τον θηλασμό και να πετύχουν τα βέλτιστα αποτελέσματα το νωρίτερο δυνατό.

Ο θηλασμός είναι μια σπουδαία συναισθηματική, σωματική, πνευματική και ψυχική εμπειρία που προάγει την σωματοψυχική υγεία μητέρας-βρέφους ενώ διευκολύνει την εύθραυστη αλλά τόσο σημαντική πρώτη γνωριμία τους. Αποτελεί μια πολύτιμη μετάβαση από την ενδομήτρια ζωή στη νέα πραγματικότητα τόσο για το βρέφος όσο και για τη μητέρα. Η μητέρα εκτός από  τροφή με τα θρεπτικά συστατικά, προσφέρει το καλωσόρισμα στη ζωή με τη θερμή αγκαλιά της που εκφράζει την απροϋπόθετη αγάπη της. Σε αυτό μας το άρθρο, θα επικεντρωθούμε κυρίως στην ψυχολογία της θηλάζουσας μητέρας και στον αντίκτυπο που έχει αυτή η ιερή διαδικασία στα συναισθήματά της.

ΟΦΕΛΗ ΘΗΛΑΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΔΥΜΟ ΜΗΤΕΡΑ-ΒΡΕΦΟΣ

Τα οφέλη του θηλασμού μπορούν να διακριθούν σε δύο κατηγορίες,στα οφέλη για τη μητέρα και στα οφέλη για το βρέφος.

ΟΦΕΛΗ ΜΗΤΕΡΑΣ

Όσον αφορά στη μητέρα, λοιπόν, ο θηλασμός βοηθά στην επάνοδο του σώματος στην προ εγκυμοσύνης μορφή του, στην επαναφορά της μήτρας, στην απώλεια βάρους, στην ελάττωση του άγχους και στο αίσθημα χαλάρωσης, στην καλύτερη ποιότητα  ύπνου, ενώ δημιουργεί το αίσθημα της άμεσης ανταπόκρισης στο βρέφος και ενισχύει το δεσμό μητέρας-βρέφους. Επιπλέον δείχνει ότι σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου στα αναπαραγωγικά όργανα, μεταβολικών νοσημάτων, διαβήτη τύπου 2, καρδιαγγειακών νοσημάτων, ανάπτυξης οστεοπόρωσης ενώ υπό προϋποθέσεις λειτουργεί σε ένα μεγάλο ποσοστό σαν φυσική μέθοδο αντισύλληψης. Ας μην υποβαθμίσουμε συνάμα και το γεγονός ότι αποτελεί, τουλάχιστον μετά το πρώτο διάστημα της προσαρμογής, την ευκολότερη και οικονομικότερη επιλογή σίτισης.

ΟΦΕΛΗ ΒΡΕΦΟΥΣ

Όσον αφορά στο βρέφος, το μητρικό γάλα αποτελεί πλήρη τροφή και είναι πιο εύπεπτο από το ξένο ενώ είναι γνωστό ότι ο μητρικός θηλασμός μειώνει τον κίνδυνο παιδικής παχυσαρκίας και διαβήτη, μειώνει τον κίνδυνο αναπνευστικής και γαστρεντερολογικής νοσηρότητας ενώ μειώνεται ο κίνδυνος εμφάνισης λοιμώξεων, αιφνίδιων βρεφικών θανάτων και ανάπτυξης αλλεργιών. Επιπλέον, έχει αποδειχθεί ότι τα βρέφη που θήλασαν ανέπτυξαν ασφαλή δεσμό με τη μητέρα τους, κοινωνικοποιήθηκαν πιο εύκολα, είχαν χαμηλότερο κίνδυνο εσωτερίκευσης προβλημάτων και ως ενήλικες παρουσίασαν αυξημένη κοινωνική ανέλιξη.

Η ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΛΟΧΕΙΑΣ

Η ψυχολογική κατάσταση της γυναίκας στη λοχεία είναι ιδιαίτερα επιβαρυμένη με έντονες συναισθηματικές διακυμάνσεις. Καλείται να αντιμετωπίσει μια νέα κατάσταση, μια μετάβαση στη ζωή της, μια νέα ταυτότητα με ένα καινούριο ρόλο και μια νέα απαιτητική καθημερινότητα έχοντας ένα σώμα ιδιαίτερα καταπονημένο από την φάση της εγκυμοσύνης και το σοκ του τοκετού.

ΑΓΧΟΣ

Το άγχος είναι η απάντηση του οργανισμού σ΄ ένα πραγματικό ερέθισμα απειλής ή μια συμβολική του αναπαράσταση, βιώνεται υποκειμενικά και προκαλεί ένα συναίσθημα δυσθυμίας που συνοδεύεται από οργανικά συμπτώματα. Η μητρότητα αποτελεί πηγή άγχους από μόνη της ενώ η  προσπάθεια για επιτυχημένο θηλασμό έχει φανεί να επιβαρύνει την όλη κατάσταση διότι προσωποποιείται χαρακτηρίζοντάς τη ως προς το πόσο καλή μητέρα είναι. Παρ’ όλ’ αυτά, θηλάζουσες που εκτέθηκαν σε στρεσσογόννα ερεθίσματα παρουσίασαν σε σχέση με τις μη θηλάζουσες ηπιότερη απάντηση στο στρες, ενώ ανέφεραν περισσότερο θετική διάθεση, λιγότερο άγχος και περισσότερη ηρεμία από τις μη θηλάζουσες!

ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ

Υπολογίζεται ότι 1-3% των λεχωίδων θα εμφανίσουν κάποιου βαθμού κατάθλιψη ή συναισθηματική διαταραχή στην περίοδο της λοχείας. Η κακή διάθεση της λεχώνας εμφανίζεται συχνά την πρώτη εβδομάδα της λοχείας και μάλιστα περισσότερο όταν η γυναίκα επιστρέψει στο σπίτι της. Σχετίζεται με τη σωματική κόπωση, την αϋπνία, την αναιμία, τον πόνο της περινεοτομίας και με την ψυχική φόρτιση λόγω της φροντίδας του παιδιού ή των συνθηκών του τοκετού. Αυτή η κατάσταση είναι παροδική (διαρκεί περίπου 2 εβδομάδες) και θα χρειαστεί ίσως περισσότερη ηρεμία και ξεκούραση αλλά και τη συμπαράσταση των οικείων. Από την άλλη, αν η δυσθυμία εμφανιστεί με τη μορφή της μελαγχολίας, επιπεπλεγμένης με συναισθήματα ενοχής και άγχους ή με παραισθήσεις και τάσεις αυτοκτονίας, τότε η κατάσταση αυτή είναι συμβατή με την ψύχωση της λοχείας και χρειάζεται ψυχιατρική παρακολούθηση.

Η εγκυμοσύνη και ο θηλασμός δεν είναι αίτια κατάθλιψης. Η εγκυμοσύνη και ο θηλασμός μπορούν να πυροδοτήσουν αυτά τα αίτια, αλλά όχι να «τα γεννήσουν». Τα αίτια της κατάθλιψης είναι πολλά και εδρεύουν στον ψυχισμό της γυναίκας και έχουν τις ρίζες τους στο παρελθόν της. Έχει παρατηρηθεί σε μητέρες που πάσχουν από κατάθλιψη να έχουν έντονη επιθυμία να θηλάσουν και να δηλώνουν ότι το διάστημα του θηλασμού βίωναν τη νόσο σε ηπιότερη μορφή!

ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ

Έχουν κατά καιρούς γίνει πολλές αναφορές στα συναισθήματα που αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια του θηλασμού. Ο θηλασμός είναι μια διαδικασία που βασίζεται στο συναίσθημα. Το συναίσθημα αυτό  μεταφέρεται μέσω της σωματικής και βλεμματικής επαφής μητέρας – βρέφους και όχι μέσω του γάλακτος. Άλλωστε, η ανάπτυξη ασφαλούς δεσμού μεταξύ τους εξαρτάται από την αλληλεπίδρασή τους και όχι από τον τρόπο σίτισης. Αρκετές φορές έχει υποστηριχθεί ότι ο θηλασμός «δένει» τη μητέρα με το βρέφος, χωρίς όμως να υπάρχουν στοιχεία ότι οι γυναίκες που δε θηλάζουν δεν αναπτύσσουν ασφαλή δεσμό με τα βρέφη του. Οι γυναίκες που θηλάζουν όμως τείνουν να βρίσκονται σε υψηλότερα σημεία στην κλίμακα ποιοτικής σχέσης μητέρας-βρέφους.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Ο μητρικός θηλασμός προσφέρει στη μητέρα ένα  αίσθημα ηρεμίας και χαλάρωσης, αύξηση της θετικής διάθεσης, μείωση του άγχους, καλύτερη  ποιότητα ύπνου, ανάπτυξη της πρόσδεσης (σχέσης) με το παιδί, καλύτερη ερμηνεία των διαθέσεων του βρέφους άρα και σωστό καθορισμό των δικών της ενεργειών – συμπεριφορών. Επίσης, τη γεμίζει  αυτοπεποίθηση και βελτιώνει την  εικόνα της ως μητέρας – συζύγου – συντρόφου. Οι επαγγελματίες υγείας οφείλουν να με τρόπο απλό και κατανοητό να συζυτούν με τις μητέρες τα οφέλη του θηλασμού, να τις ενθαρρύνουν και  να είναι δίπλα τους σε αυτό το δύσκολο έργο. Από την άλλη είναι υποχρέωσή μας  να σεβόμαστε την επιθυμία εκείνων των μητέρων που επιλέγουν να μη θηλάσουν τα παιδιά τους όποιοι και να είναι οι λόγοι. Άλλωστε όπως με μεγάλη επιτυχία αναφέρεται στα ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΜΗΤΡΙΚΟΥ ΘΗΛΑΣΜΟΥ του ΓΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ,’’ μια μαμά που θηλάζει δεν είναι «καλύτερη» μαμά απο μια μαμά που δεν θηλάζει…Είναι απλά «θηλάζουσα μαμά…’’

πηγή: psycholozin.gr