Όταν έρθει η ώρα… (αποχαιρετώντας το κατοικίδιο ζωάκι)

Όταν έρθει η ώρα…

(αποχαιρετώντας το κατοικίδιο ζωάκι)

της Δέσποινας Μαυρογένη

Με συγκίνησαν τα σχόλια στο post για την γριούλα μας. Χάρηκα για την ευαισθησία τους και προβληματίστηκα σοβαρά για το θέμα που έθεταν δύο από αυτά:

–Η μικρή μου, 3 χρονών, ακόμα με ρωτάει για το σκυλάκι μας που πέθανε.

–Τρέμω τη μέρα που θα πρέπει να εξηγήσω στον μικρό ότι ο σκύλος μας πέθανε.

Κι αναρωτήθηκα: Αλήθεια πώς εξηγείς σ΄ ενα παιδί την έννοια «θάνατος»; Και τι ακριβώς να του πεις; Τι να παραλείψεις; Κι αν κάνει ερωτήσεις;

Είναι το δυσκολότερο θέμα που θα πρέπει να εξηγήσει ένας γονιός στο παιδί του ( το «πώς γίνονται τα μωρά;» έρχεται δεύτερο και καταϊδρωμένο)

Ολες οι μελέτες και απόψεις συμφωνούν ότι πρώτα απ΄ολα παίζει ρόλο η ηλικία του παιδιού. ‘Οσο μεγαλώνουν και ανάλογα με την συναισθηματική τους ωρίμανση, τα παιδιά περνούν από διάφορα στάδια αντιδρασης.

*Κάτω των 3 ετών. Το παιδί θα βασίσει την αντιδραση του στο πώς αντιδρουν η μαμα και ο μπαμπάς. Σ’ αυτην την ηλικία τα παιδιά ρουφάνε σαν σφουγγάρια το στρες απο το αμεσο περιβάλλον τους, γι’ αυτό μην το παρακάνετε με τον δικό σας πόνο για τον θάνατο του αγαπημένου σας τετράποδου. Το παιδάκι δεν χρειάζεται να βλέπει τη μαμά να κλαίει με λυγμούς.

*Απο 3 ως 5 ετών. Θα του λείψει ο συντροφος στο παιχνίδι του, αλλά δεν είναι βέβαιο ότι θα του λείψει το κατοικίδιο σαν αντικείμενο αγάπης. Στις ηλικίες αυτες τα παιδιά «βλέπουν» το θανατο σαν μια προσωρινή κατάσταση, που μπορει να αντιστραφεί. Οπως τα φύλλα, που πέφτουν τον χειμώνα, αλλά ξαναβγαινουν την άνοιξη, το ζωάκι τους μπορεί ανά πάσα στιγμή να ξαναγυρίσει.

*Από 5 ως 9 ετών. Η ηλικία της «μαγικης σκεψης». Το παιδι αρχιζει να συνειδητοποιεί οτι ο θανατος δεν ειναι προσωρινός και αναστρεψιμος,αλλά πιστευει οτι μπορει με καποιον μαγικο τρόπο να διαπραγματευτεί μαζι του η να τον νικήσει. Αυτη ειναι και η ηλικία που τα παιδιά μπορει να βγάλουν λάθος συμπεράσματα, συνδέοντας τις σκέψεις τους με τα γεγονότα. Αν κάποια στιγμή ο μικρός σκέφτηκε: «να ειχαμε ενα ωραιο κουτάβι αντι γι΄αυτον τον γέρο σκύλο!» και λίγο μετα ο σκύλος πέθανε, ίσως να το «χρεωθεί». Αν το παιδί σας εκφράσει την οποιαδήποτε ανησυχία ότι μπορεί να «φταίει» για τον θανατο του pet, καθησυχάστέ το και εξηγήστε του οτι δεν υπάρχει καμία σχέση.

* Ανω των 9 ετών. Τα παιδιά εχουν πιά καταλάβει οτι ο θάνατος ειναι κάτι οριστικό και αμετάκλητο για ολα τα έμβια όντα. Από το να το καταλάβουν,όμως, μέχρι να το αποδεχτούν υπάρχει ενα χάος,που μόνο οι γονείς μπορούν να καλύψουν συζητώντας και εξηγώντας με ειλικρίνεια αλλά και διακριτικότητα.

Σε οποιαδήποτε ηλικία και να είναι το παιδί η ειλικρίνεια είναι πάντα η καλύτερη τακτική. Κι όπως υποστηρίζουν οι ειδικοί σε θέματα πένθους, καλό είναι να χρησιμοποιήσουμε την λέξη ‘θάνατος’ και τη λέξη ‘πέθανε’ και να μην μπερδέψουμε το παιδί μ’ ευφημισμούς, όπως «κοιμήθηκε» -«έφυγε» -«το πήρε ο Θεούλης κοντά του». Στα μικρότερα παιδιά μπορεί να δημιουργηθεί φοβία για τον ύπνο η θυμός για τον Θεούλη πού του πήρε το φίλο του… Ποτέ δεν ξέρει κανείς πώς θα ερμηνεύσει μια κουβέντα μας ένα παιδί.

Τα μεγαλύτερα παιδιά, μεταξύ 6 και 9 ετών έχουν συχνά έντονη περιέργεια για το τι ακριβώς συμβαίνει στο σώμα όταν πεθαίνει, αν έγινε στο ζωάκι ευθανασία και πως το έκανε ο γιατρός και άλλα τέτοια, που ίσως να ζορίσουν τους γονείς.. «Να είστε ακριβείς, ειλικρινείς και σύντομοι» συμβουλεύει η Δρ. ΜακΝαμυ του Πανεπιστημίου της Ν.Υόρκης. » Τα παιδιά που κάνουν ερωτήσεις και θέλουν να μάθουν λεπτομέρειες, στην ουσία ζητάνε παρηγοριά και στήριξη. Αν είναι μικρότερα από 5 ετών δεν χρειάζονται πολλές λεπτομέρειες πέρα απο το ‘ο σκυλάκος μας ήταν πολύ άρρωστος και πέθανε’ . Στα μεγαλύτερα παιδιά, εσείς ως γονείς θα κρίνετε πόσες και ποιές λεπτομέρειες θα αντέξουν να ακούσουν«.

Όλα τα παιδιά, ανεξαρτήτως ηλικίας, θλίβονται για την απώλεια, αλλά δεν αντιδρούν με τον τρόπο των μεγάλων. Τα μικρότερα μπορεί να ξαναρχίσουν την πιπίλα. Τα μεγαλύτερα μπορεί να κλειστούν στον εαυτό τους για ενα διάστημα η να παραμελήσουν τα μαθήματα τους.

Σε κάθε περίπτωση, χρειάζονται ένα διάστημα να πενθήσουν τον φίλο τους. Θα τα βοηθήσει να ζωγραφίσουν το ζωάκι που έχασαν, να φτιάξουν ένα άλμπουμ  με τις φωτογραφίες του, να του γράψουν ενα αποχαιρετιστήριο γράμμα. (Αν δεν την έχετε δει, δείτε ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ την ταινία «Μάρλεϊ: Ένας μεγάλος μπελάς«. Ο αποχαιρετισμός των τριών παιδιών στο τέλος είναι υπόδειγμα, άσε που θα σπαράξετε στο κλάμα και θα το καταευχαριστηθείτε!!!)

Τέλος κι εσείς και τα παιδιά χρειάζεστε ένα διάστημα να ηρεμήσετε πρίν αποφασίσετε ότι η οικογένεια είναι έτοιμη γιά το επόμενο λατρεμένο τετράποδο. Μην βιαστείτε,αλλά και μην καταλήξετε στο : » Δεν ξαναπαίρνουμε ζωάκι, γιατί πονάει ο θάνατος του«.

Αυτός ο θάνατος έδωσε ήδη στο παιδί ενα πολύτιμο μάθημα για τη ζώη.