Καθυστέρηση ομιλίας – να ανησυχήσω;
Στον τετράχρονο Colter αρέσει να παίζει με τρένα, και είναι καλός μάλιστα. Καθισμένος στο πάτωμα του στούντιο λογοθεραπείας στο Herriman της Utah, ο Colter δεν αργεί να συναρμολογήσει τις ράγες, να συνδέσει τα βαγόνια και να πατήσει τους διακόπτες. Το ατημέλητο αγόρι με το κοντό κούρεμα σκύβει το κεφάλι του με προσοχή και βγάζει μια κραυγή ευτυχίας καθώς το τρένο ξεκινά να κινείται.
Δεν υπήρξε ποτέ αμφιβολία για το αν ο Colter είναι έξυπνος. Απλά, μέχρι πρότινος, ήταν ένα «σιωπηλό παιδί» – έτσι τον αποκαλούσε η μητέρα του. Για εκείνον, η ανάπτυξη τής γλώσσας άργησε να έρθει και τον δυσκόλεψε. Ήταν εμφανές πως μπορούσε να καταλάβει και να ενεργήσει με βάση το τι του έλεγαν. Αλλά ως τα 2μιση του χρόνια, ο Colter μπορούσε να πει ελάχιστες λέξεις, πολλές απ’ αυτές αλλοιωμένες. Αντί για «dog» (ντογκ – σκύλος), το κατοικίδιο της οικογένειας ήταν ένας «bob» (μπομπ).
Μεταξύ 2 και 3, όπου ο Colter θα έπρεπε να προσθέτει κάθε μέρα πολλές νέες λέξεις στο λεξιλόγιό του, προσέθετε ελάχιστες λέξεις, και καθόλου φράσεις. Αλλά ήξερε τι ήθελε να πει. Η μητέρα του και η λογοθεραπεύτριά του, Jayna Collingridge, συμφωνούν σε αυτό. Η αγανάκτηση του Colter με το να μη μπορεί να γίνει αντιληπτός άρχισε να εκδηλώνεται με ξεσπάσματα γεμάτα ένταση. Τον υπόλοιπο χρόνο γινόταν ολοένα και πιο σιωπηλός και απόμακρος. Κλεινόταν στον εαυτό του – έτοιμος να παρατήσει τις προσπάθειες να μιλήσει.
Ο Colter έχει παιδική απραξία λόγου, ένα πρόβλημα επικοινωνίας μεταξύ μυαλού και στόματος. Είναι μία σοβαρή μορφή καθυστέρησης λόγου που επηρεάζει τόσο τα φωνήεντα όσο και τα σύμφωνα και δύσκολα επιδέχεται παρεμβάσεις. Κάνει εντατικά λογοθεραπεία και έχει καλές πιθανότητες να φτάσει τους συνομήλικούς του σε λίγα χρόνια. Οι γονείς του δε θέλουν το γιο τους να στιγματίζεται από μία αναπηρία που ελπίζουν πως θα υπερνικήσει, ωστόσο, ζήτησαν το επώνυμό του να μη χρησιμοποιηθεί σ’ αυτό το άρθρο.
Περίπου 15% των παιδιών στην ηλικία των 4 έχουν προβλήματα καθυστέρησης λόγου. Από αυτά, το 3 με 5% των παιδιών με καθυστέρηση λόγου έχουν απραξία λόγου, και ο Colter βρίσκεται ανάμεσα σ’ αυτό το ποσοστό.
Πολλά μωρά που δε συναντούν ορόσημα στη γλωσσική ανάπτυξη τη χρονική στιγμή που πρέπει, απλά αργούν να «ανθίσουν» και είναι πιθανό να φτάσουν στο ίδιο σημείο με τους συνομηλίκους τους, λέει η παθολόγος λόγου-ομιλίας Julie Masterson, μία από τους συγγραφείς του βιβλίου “Beyond Baby Talk”.
Οι στατιστικές του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας της Αμερικής δείχνουν πως οι διαταραχές λόγου επιλύονται μέχρι την ηλικία των 6 σε ένα ποσοστό 75% των παιδιών που τις έχουν.
Είναι σημαντικό οι γονείς να συζητήσουν με τον παιδίατρο ό,τι τους απασχολεί σχετικά με την ανάπτυξη του λόγου, λέει η Masterson. Αν χρειάζεται παρέμβαση, όσο πιο σύντομα ξεκινήσει, τόσο το καλύτερο. Τα παιδιά στα οποία έγινε παρέμβαση έχουν αργότερα μεγαλύτερη επιτυχία στο σχολείο αλλά και κοινωνικά σε σχέση με εκείνα που δε βοηθήθηκαν, προσθέτει.
Ν΄ ανησυχεί κανείς ή να μην ανησυχεί
Όταν ένα μωρό είναι πίσω σε ορόσημα λόγου, είναι δύσκολο να πει κανείς αν το πρόβλημα οφείλεται σε μια ελαφρά καθυστέρηση που θα λυθεί, ή σε κάτι πιο σοβαρό. Οι γονείς μπορούν να αντιληφθούν τα σημάδια της διαταραχής λόγου προτού το παιδί πει «μα-μα» για πρώτη φορά, λέει η Mastersons. Τα μωρά αρχίζουν να επικοινωνούν λίγο μετά τη γέννα, ακόμη και εκείνο το πρώτο «αληθινό» χαμόγελο σηματοδοτεί την ανάπτυξη της γλώσσας.
«Όλοι μας ξέρουμε πώς είναι αυτό το συναίσθημα» λέει η Masterson. «Λιώνεις. Δείχνει πως το παιδί αναπτύσσεται, και είναι πραγματικά ανεπανάληπτο. Ένας ενήλικας θα κάνει σχεδόν τα πάντα για να μπορέσει να το ξαναζήσει.»
Τα μωρά που δε χαμογελούν ως την ηλικία των 4 μηνών χρειάζονται άμεση αξιολόγηση, λέει η Masterson, ώστε να εξασφαλιστεί πως η καθυστέρηση της επικοινωνίας δεν είναι κομμάτι μιας ευρύτερης γνωστικής διαταραχής, όπως το σύνδρομο Down ή διαταραχή του φάσματος του αυτισμού. Η καθυστέρηση σε περισσότερους από έναν τομείς – όπως ο λόγος και η σωματική ανάπτυξη – είναι ένα ακόμη σημάδι που χρίζει αξιολόγησης, όπως και το να βρίσκεται το μωρό πολύ πίσω σε σχέση με αναπτυξιακά ορόσημα οποιουδήποτε τομέα.
Τα περισσότερα μωρά που μένουν πίσω σε σχέση με αναπτυξιακά ορόσημα θα φτάσουν τα άλλα, ειδικά αν βρίσκονται μονάχα λιγάκι πίσω και προοδεύουν σταθερά. Αν προκύψουν ανησυχίες σχετικά με την ανάπτυξη ενός παιδιού, ο παιδίατρος μπορεί να προτείνει να αξιολογηθεί.
Στην περίπτωση του Colter, η αξιολόγηση έδειξε πως η καθυστέρησή του περιλαμβάνει μόνο την ομιλία, αλλά το πρόβλημα ομιλίας του είναι σοβαρό. Αξιολογήθηκε πάνω από το 90% σε γνωστικές δεξιότητες όπως κατανόηση και ικανότητα να ακολουθεί πολλαπλές εντολές, αλλά μόλις στο 3% της ανάπτυξης λόγου.
Ο Colter ξεκίνησε να δέχεται κατ’ οίκον επισκέψεις από παθολόγο λόγου-ομιλίας από την ηλικία των 2.
«Ήταν καλά, αλλά δε βλέπαμε πρόοδο», λέει η μητέρα του.
Όταν έγινε 3, άρχισε να πηγαίνει στο σχολείο πρώιμης παρέμβασης του Canyons School District για 2 ώρες και 15 λεπτά, δύο φορές τη βδομάδα. Στο πρόγραμμα αυτό που παρέχεται δωρεάν, ο Colter συμμετέχει σε ομαδικές εργασίες με άλλα παιδιά και έχει το δικό του προσωπικό χρόνο με τον ΠΛΟ.
Στα Αμερικανάκια με αναπηρίες ηλικίας 3 με 5 συνήθως παρέχονται κάποιες υπηρεσίες από τα δημόσια σχολεία, αλλά αυτές διαφέρουν από πολιτεία σε πολιτεία. Οι γονείς μπορούν να επικοινωνήσουν με την τοπική διοίκηση αφού το παιδί ξεκινήσει το κανονικό σχολείο, και για όσο το πρόβλημα παραμένει.
Τα επόμενα βήματα
Επειδή η πρόοδος του Colter συνέχισε να είναι αργή αφού ξεκίνησε στα προνήπια πρώιμης παρέμβασης, η μητέρα του αποφάσισε να προσθέσει εβδομαδιαίες συνεδρίες με την Collingridge, μία παθολόγο λόγου-ομιλίας διακεκριμένη και πιστοποιημένη σε εθνικό επίπεδο. Η ιστοσελίδα του American Speech-Language Hearing Association (Αμερικανικός Σύλλογος Λόγου-Γλώσσας Ακοής) διαθέτει έναν εθνικό κατάλογο ΠΛΟ για να μπορέσουν οι οικογένειες να βρουν βοήθεια στην περιοχή τους. Ορισμένα ασφαλιστικά πακέτα καλύπτουν αυτή την υπηρεσία, και κάποιοι από τους ΠΛΟ χρεώνουν τις υπηρεσίες τους ανάλογα με την οικονομική άνεση της οικογένειας.
Μέσα στους 14 μήνες από τότε που ο Colter ξεκίνησε τη λογοθεραπεία του, οι γλωσσικές δεξιότητές του «εκτοξεύτηκαν», λέει η μητέρα του. Στην περίοδο των πρώτων έξι μηνών, η Collingridge δούλεψε με τον Colter επάνω στους ήχους των φωνηέντων – δεν ήταν έτοιμος να αντιμετωπίσει τα σύμφωνα. Παιχνίδια όπως το τρένο και μια φάρμα είναι αναπόσπαστα κομμάτια της διαδικασίας – δημιουργώντας καταστάσεις που ωθούν το παιδί να επικοινωνήσει με τους ήχους.
Ο Colton πλέον λέει πολλές λέξεις, και τις συνδυάζει σε απλές προτάσεις. Κάποιοι από τους ήχους του στα σύμφωνα είναι όμως ακόμη μπερδεμένοι. Ένα πρωινό, η Collingridge δούλεψε μαζί του για να βγάλει σωστά τον ήχο του αγγλικού «Y». Κάθησε μαζί του στο πάτωμα, το πρόσωπό της φωτεινό, εκφραστικό και ενθαρρυντικό καθώς του έδειχνε τη σωστή προφορά.
«Θες να βάλουμε και το κόκκινο βαγόνι;»
«Uh-huh»
«Μπορείς να πεις eee-ess (ννν-ναι);» ρώτησε, τονίζοντας ακόμη περισσότερο τις κινήσεις του στόματος και της γλώσσας για να αναπαραστήσει τον ήχο.
«Eee-Nes!» απαντά λίγο λανθασμένα ο Colter.
«Μπράβο!» λέει η Collingridge. Η τελειότητα δεν είναι το παν, εξηγεί, και η καλή προσπάθεια πρέπει να επιβραβεύεται. Η διαδικασία του να σχηματίζεις σωστά λέξεις είναι σταδιακή.
«Όταν δουλεύεις με ένα μικρό παιδί, σημασία έχει η ενθάρρυνση και το να του κρατάς το ενδιαφέρον» λέει η Collingridge. «Γι’ αυτό έχω τόσα πολλά κουκλάκια και παιχνίδια. Προσπαθώ να βρω κάτι που θα τον κάνει να δουλέψει για να το κερδίσει, πρέπει να έχω εγώ το πάνω χέρι. Αν τον αφήσω να έχει όλα τα παιχνίδια, δεν έχει τίποτα να διεκδικήσει.»
Ο Colter έχει κάνει πρόοδο, αλλά έχει ακόμη δρόμο να διανύσει. Μιλάει, αλλά περισσότερο σα παιδί 2 χρονών παρά σαν αγόρι που είναι σχεδόν 4. Υπάρχουν πολλά για να γιορτάσει. Η μαμά του παρατήρησε μια μεγάλη αλλαγή σε επίπεδα αυτοπεποίθησης και ευτυχίας μετά από έξι μήνες θεραπείας με την Collingridge.
«Άρχισε να έρχεται και να προσπαθεί να μου πει μυστικά», είπε. «Πριν από αυτό, απλά ήταν σιωπηλός. Δεν προσπαθούσε καν να μιλήσει. Τώρα, τον καταλαβαίνω κάποιες φορές, αν και κάποιες άλλες δεν έχω ιδέα τι ακριβώς λέει. Το πιο σημαντικό είναι πως προσπαθεί όλη την ώρα».
Αναπτυξιακά ορόσημα λόγου
Τα ορόσημα που συνθέτουν τα επίπεδα της γλωσσικής ανάπτυξης βρίσκονται παρακάτω ταξινομημένα, και οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να τα φτάσουν.
Ως την ηλικία του 1 έτους, το παιδί θα πρέπει:
Να λέει δύο με τρεις λέξεις πέρα από το «μαμά» και «μπαμπά»
Να καταλαβαίνει απλές οδηγίες
Να αναγνωρίζει τη φωνή του/της
Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν απαντώντας στους ήχους του παιδιού τους – διαβάζοντάς του πολύχρωμα βιβλία κάθε μέρα, λέγοντας στιχάκια και τραγουδώντας παιδικά τραγούδια.
Μεταξύ 1 έτους και 2 ετών το παιδί θα πρέπει:
Να χρησιμοποιεί 10 με 20 λέξεις, συμπεριλαμβανομένων των ονομάτων.
Να συνδέει δυο λέξεις, όπως «μπαμπά γεια».
Να κάνειτους ήχους γνωστών ζώων.
Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν μιλώντας απλά και αργά στο παιδί τους για διάφορα καθημερινά θέματα και βάζοντας παιδικές ηχογραφήσεις.
Μεταξύ 2 και 3 ετών το παιδί θα πρέπει:
Να κάνει διάλογο με τον εαυτό του και τα κουκλάκια του.
Να έχει ένα λεξιλόγιο 450 λέξεων.
Να συνδυάζει ουσιαστικά και ρήματα: «πάμε μαμά».
Οι γονείς μπορούν πάλι να βοηθήσουν ενθαρρύνοντας τα παιδιά να απαντούν σε απλές ερωτήσεις, διαβάζοντάς τους καθημερινά βιβλία και κάνοντας διαλόγους μαζί τους.
Όταν ένα παιδί βρίσκεται πίσω στο να φτάσει αναπτυξιακά ορόσημα λόγου, οι γονείς θα πρέπει να συζητήσουν τις ανησυχίες τους με τον παιδίατρο, ο οποίος μπορεί να κανονίσει μία δωρεάν αξιολόγηση, εφόσον κάτι τέτοιο δικαιολογείται.
Πηγή: www.deseretnews.com
Μετάφραση: Θωμάς Μικρούλης
Ωραίο θέμα. Τελικά τείνω να πιστεύω ότι αν είσαι ψύχραιμος μπορείς να καταλάβεις αν χρειάζεται ή όχι παρέμβαση. Αν αγχώνεσαι μπορεί να τείνεις να υπερβάλλεις. Εγώ είχα δώσει και δίνω ακόμη πάρα πολλά περιθώρια στην ομιλία. Τώρα που έχω επίσημη γνωμάτευση έμαθα ότι καλά έκανα. Ιδιώτες λογοθεραπευτές άλλοι μου έχουν πει να κάνουμε, άλλοι να περιμένουμε. Η επίσημη γνωμάτευση που πήρα είναι ότι είναι μεν πίσω αλλά αφού μιλάμε για ένα παιδί που καταφέρνει τελικά να κατακτήσει μόνο του το λόγο και ένα παιδί που δεν το επηρεάζει στην ψυχοσύνθεσή του το ότι δε μιλάει το ίδιο καλά με τα άλλα, του δίνουμε το χρόνο που χρειάζεται και το επαναξιολογούμε. Αφού σου λέει μέχρι στιγμής κάνει άλματα μόνο του, δεν έχει νόημα να κάνει λογοθεραπεία. Μπορεί να χρειαστεί στο μέλλον, αλλά τώρα δεν είναι απαραίτητο. Άλλο παιδί, με άλλο χαρακτήρα σου λέει, θα το παρέπεμπα. Αφού ένα παιδί βλέπουμε ότι δεν το πειράζει και ότι βελτιώνεται από μόνο του δεν το ενοχλούμε κι εμείς μέχρι να κριθεί εντελώς απαραίτητο. Τελικά παίζουν τόσα πολλά πράγματα ρόλο που δεν έχει νόημα να μετράμε με λεπτομέρειες το πόσες λέξεις λένε και πόσο πίσω είναι σε σχέση με τα υπόλοιπα παιδιά. Και τελικά αυτό που ακούγεται το ότι όσο πιο νωρίς παρέμβεις τόσο καλύτερα, δεν ισχύει για όλες τις περιπτώσεις. Εγώ θα έλεγα σε όλους ψυχραιμία και ναι υπάρχουν παιδιά που αργούνε να μιλήσουν και δεν τρέχει τίποτα. Υπάρχουν και άλλα που χρειάζονται γρήγορα παρέμβαση. Πιστεύω πως μέσα μας ξέρουμε περίπου τι συμβαίνει όταν το κοιτάμε όλο αυτό σαν εξωτερικοί παρατηρητές. Αν αρχίσουμε και το παίρνουμε προσωπικά (το δικό μου παιδί δε μιλάει) ίσως ανησυχούμε περισσότερο απ΄ ό,τι θα έπρεπε και ίσως αγχώνουμε και τα ίδια τα παιδιά.
Σήμερα μίλησα με την λογοπεδικό του παιδικού σταθμού του γιού μου & δεν θα το κρύψω, λίγο αγχώθηκα. Ο μικρος είναι 3 ετών και 3 μηνών για την ακρίβεια, ενα παιδακι που αν και δυσκολεύτηκε ατην αρχή να προσαρμοστεί στο σχολικό περιβάλλον,τώρα, 5 μήνες μετά, πηγαίνει με πολύ χαρά και συνέχεια μας μιλάει για τους φίλους του. Ωστόσο, σήμερα η λογοπεδικός μας μίλησε για καθυστέρηση λόγου και οτι καλό είναι να κάνουμε μια πρώιμη παρέμβαση. Η αλήθεια είναι πως αυτά που μας γνωστοποίησε ως "προβλήματα" τα είχαμε παρατηρήσει κι εμεις ως γονείς. Παραθέτω τα εξής: δεν χρησιμοποιεί άρθρα στις προτάσεις του, συχνά αναφέρεται στον εαυτό του στο 3ο ενικό πρόσωπο, δεν ακολουθεί εύκολα τις οδηγίες της δασκάλας και το βασικότερο χτυπάει άλλα παιδάκια για να τα προσεγγίσει. Ωστόσο, εμείς ως γονείς έχουμε δει αλματώδη εξέλιξη στην εκφραστικότητα του και ενώ ήταν ντροπαλό παιδάκι, έχει γίνει ιδιαίτερα κοινωνικό. Το λεξιλόγιό του έχει εμπλουτιστεί ήδη πολύ και κάθε μέρα λέει και κάτι καινούργιο, ενώ απο οτι μας λέει κι η δασκάλα του τελευταία έχει περιοριστεί πολύ η επιθετικότητά του. Η ερώτηση μου Nina, είναι απο που παίρνεις επίσημη γνωμάτευση; Απο τη μια θεωρώ σωστό να δίνουμε τον χρόνο στα παιδιά να εξελιχθούν, απο την άλλη η λογοπεδικός που τον παρατηρεί 5 μήνες τώρα μου συστήνει να παρέμβω. Θα ήθελα μια συμβουλή γιατί νιώθω οτι βρίσκομαι στη μέση. Απο τη μια να ακολουθήσω τις συστάσεις της λογοπεδικού ή να δώσω χρόνο στον μικρό μου; Θέλω η απόφαση να στηρίζεται στις πραγματικές ανάγκες του μικρόυ κι οχι στα δικά μου άγχη. Μήπως το κάνω πιο "τρομερό" απο οτι είναι; Ειλικρινά δεν ξέρω....
Με αφορμή το σχόλιο σου ήθελα να αναφέρω το εξής:ο γιος μου είναι 2.5 χρονών και η ομιλία του είναι σε αρχικό στάδιο,δηλαδή λέει μαμά,μπαμπά,γιαγιά παπά(παππούς),νάνι,νινί,ο(νερό),το(τοστ),μπα (μπάλα),αντε, μπαβο(μπράβο),άστο,κοπανι(κοπανισε),τανει(φτάνει),κοπτο (κοφτο),μαμ,πογι (πόδι), τουτου, ανι (άνοιξε), ναι,κακό, παιγι (παιδί), κομου (δικό μου), μυ (μύτη), δύο και μπορεί να μου ξέφυγε και καμιά ακόμη. Εκτελεί όλες τις εντολές όμως άρα καταλαβαίνει ότι του πούμε. Δεν πάει παιδικό. Όμως αυτό που ανέφερες ότι κάνει το παιδί σου το κάνει και το δικό μου, δηλαδή χτυπάει άλλα παιδιά σαν γνωριμία. Χρειαζόμαστε παιδοψυχολογο να φανταστώ...
όταν άρχισα να ανησυχώ για τον γιο μου (σε ηλικία 6-7 μηνών που δεν μου χαμογελούσε), δεν τολμούσα να το εξωτερικεύσω ακριβώς γιατί με θεωρούσα υπερβολική. Δεν θέλω να σας κουράσω με λεπτομέρειες αλλά ΕΥΤΥΧΩΣ ενεργοποιήθηκα έγκαιρα !!!!!!! ΌΤΑΝ ΜΙΑ ΜΑΜΑ ΑΝΗΣΥΧΕΙ, ΕΧΕΙ ΣΥΝΗΘΩΣ ΔΙΚΙΟ (γνώμη του αναπτυξιολόγου Κου Δημητρίου) και το πιστεύω απόλυτα
νωριτερα διαβαζα αυτο το αρθρο ....... εξαιρετικα κατατοπιστικο . εχουμε στην οικογενεια καποιο αγορακι 2 χρονων που δεν λεει ουτε μαμα μονο μουγκριζει κ δεν ξερω πως να την ταρακουνισω. την εχω παροτρυνει να το ψαξει ΕΥΧΟΜΑΙ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΕΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ
" Τα μωρά που δε χαμογελούν ως την ηλικία των 4 ετών χρειάζονται άμεση αξιολόγηση, λέει η Masterson," Όχι 4ετών αλλά μηνών....
Θέλω να συμφωνήσω μαζί σου . Έχουμε γίνει μερικές φορές υπερβολικοί . Όχι οτι θα άφηνα μέχρι τα 4 το παιδί μου , αλλά πχ αν δεν λέει κάποια πράγματα μέχρι τα 3 , δεν θα τον τρέξω αμέσως σε αναπτυξιολόγο.....
Πολύ ενδιαφέρον αθρο! Μάλιστα δεν θα το πιστέψετε σήμερα μίλουσα με το κέντρο του ικα που ασχολείται με την ανάπτυξή λόγου. Δυστυχώς το κράτος παρέχει πολυ λίγα πράγματά γύρω από αυτόν τον τομέα. Πχ. Αν κ καλύπτει κάποιες λογοθέταπειες δεν καλύπτει παρά ελάχιστες εργασιοθεραπείες! Πάντως έχω να πω οτι για ΙΚΑ είναί εξαιρετική η εξυπηρέτησή τους συγκριτικά με άλλες μονάδες υγείας!