10 πράγματα που πρέπει να σταματήσετε να λέτε στα παιδιά σας

Έρευνες αποδεικνύουν πως ορισμένες από τις φαινομενικά καλοπροαίρετες φράσεις που χρησιμοποιούν οι γονείς για τα παιδιά τους είναι στην ουσία καταστροφικές για την ψυχολογία τους. Παρά τις καλύτερες των προθέσεων, φράσεις όπως οι παρακάτω μαθαίνουν στα παιδιά να σταματούν να εμπιστεύονται το ένστικτό τους, να παραπλανούν, να μην βάζουν τα δυνατά τους και να τα παρατάνε στα δύσκολα.

Η Shelley Phillips από το LifeHacker εξηγεί:

«Μπράβο! Τα πήγες περίφημα!»

Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι πως η συγκεκριμένη φράση επαναλαμβάνεται συχνά και πολλές φορές όταν το παιδί δεν έχει προσπαθήσει σχεδόν καθόλου για να καταφέρει κάτι. Αυτό διδάσκει στα παιδιά πως κάθε φορά που η μαμά και ο μπαμπάς πουν πως τα πήγαν περίφημα, ισχύει.

Αντιθέτως, μπορείτε να πείτε «Έκανες καλή προσπάθεια!» Όταν επικεντρώνεστε στην προσπάθεια που κατέβαλε το παιδί σας, του μαθαίνεται πως η προσπάθεια είναι πιο σημαντική από τα αποτελέσματα. Αυτό διδάσκει στα παιδιά να επιμένουν όταν προσπαθούν να κάνουν κάτι δύσκολο και να θεωρήσουν την αποτυχία ως ένα ακόμη βήμα προς την επιτυχία.

«Μπράβο το αγόρι μου (το κορίτσι μου)!»

Η συγκεκριμένη φράση, παρά τις καλές προθέσεις, έχει για την ακρίβεια το αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που πιστεύετε. Οι περισσότεροι γονείς το λένε για να τονώσουν την αυτοπεποίθηση του παιδιού τους. Δυστυχώς, αυτό έχει άλλο αποτέλεσμα. Όταν τα παιδιά κάνουν κάτι που τους ζητήθηκε και ακούν «μπράβο το αγόρι μου», υποθέτουν πως είναι άξιοι συγχαρητηρίων και «καλά παιδιά» μονάχα όταν κάνουν κάτι που τους ζητείται. Αυτό μπορεί να τα κάνει να ανησυχήσουν για το αν θα είναι καλά παιδιά κάνοντας άλλα πράγματα και το μόνο κίνητρό τους για να συνεργαστούν μαζί σας είναι πως θα λάβουν την επιβράβευσή σας.

Αντιθέτως, μπορείτε να πείτε «Σε ευχαριστώ πολύ που έκανες αυτό που σου ζήτησα!» Αυτό δίνει στα παιδιά την πληροφορία σχετικά με το τι ήταν αυτό που θέλατε και το πώς η πράξη τους σας βοήθησε. Μπορείτε επίσης να δοκιμάσετε να αφήσετε κατά μέρους τα δικά σας αισθήματα, λέγοντας απλά κάτι όπως αυτό: «Είδα πως μοιράστηκες το παιχνίδι με τον φίλο σου». Αυτό επιτρέπει στο παιδί σας να αποφασίσει από μόνο του αν το να μοιράζεται το παιχνίδι του είναι «άξιο συγχαρητηρίων» και του επιτρέπει να επιλέξει αν θα το επαναλάβει με βάση το έμφυτο κίνητρό του, και όχι για να ευχαριστήσει απλά εσάς.

«Τι υπέροχη ζωγραφιά!»

Όταν κρίνουμε εμείς τη δημιουργία του παιδιού μας, του στερούμε τη δυνατότητα να κρίνει και να αξιολογήσει από μόνο του τη δουλειά του.

Δοκιμάστε αντίθετα να πείτε: «Βλέπω χρησιμοποίησες κόκκινο, μπλε και κίτρινο. Θέλεις να μου πεις για τη ζωγραφιά σου;» Παρατηρώντας αυτό που δημιούργησε, χωρίς να κρίνετε, επιτρέπετε στο παιδί σας να αποφασίσει αν η ζωγραφιά είναι όμορφη ή όχι, το καλείτε να κρίνει το ίδιο το έργο του και να μοιραστεί μαζί σας τις προθέσεις του, δεξιότητες που θα βοηθήσουν να καλλιεργήσει τη δημιουργικότητά του καθώς μεγαλώνει και μεταμορφώνεται σε πραγματικό καλλιτέχνη.

«Σταμάτα αμέσως, αλλιώς…!»

Δεν είναι καλό να απειλείτε ένα παιδί. Πρώτα απ’ όλα του διδάσκετε κάτι που δεν θέλετε να γνωρίζει: πως μπορεί να χρησιμοποιήσει τη βία ή την πονηριά για να γίνει το δικό του, ακόμη και αν ο άλλος δεν είναι πρόθυμος να συνεργαστεί. Δεύτερον, βάζετε τον εαυτό σας σε δύσκολη θέση, μιας και είτε θα πρέπει να φέρετε εις πέρας τις απειλές σας – να τιμωρήσετε το παιδί σας επάνω στο θυμό σας – ή να υποχωρήσετε, διδάσκοντάς του έτσι πως οι απειλές σας δεν σημαίνουν τίποτα. Όπως και να ‘χει, δεν θα πάρετε το αποτέλεσμα που ελπίζετε και διαλύετε τη σχέση σας με το παιδί σας.

Παρόλο που είναι δύσκολο να αντισταθείτε στο να το απειλήσετε, προσπαθήστε να μοιραστείτε μαζί του την ανησυχία σας και να του εξηγήσετε τι κάνει λάθος. «Δεν είναι σωστό να χτυπάς τον αδελφό σου. Μπορεί να πονέσει ή να θυμώσει και να σε χτυπήσει κι αυτός. Αν θέλεις να χτυπήσεις κάτι, μπορείς να χτυπήσεις ένα μαξιλάρι, ή τον καναπέ ή το κρεβάτι». Προσφέροντας μία εναλλακτική είναι ένας πιο ασφαλής τρόπος για να μοιραστείτε με το παιδί σας το πώς νιώθετε για τις πράξεις του, θέτοντας παράλληλα τα απαραίτητα όρια στη συμπεριφορά του. Αυτό θα το οδηγήσει στο να μάθει τον αυτοέλεγχο και να αποκτήσει συναισθηματική ακεραιότητα.

«Αν κάνεις αυτό θα σου δώσω εκείνο»

Η δωροδοκία μπορεί να είναι εξίσου καταστροφική για τα παιδιά μιας και τα αποθαρρύνει από το να συνεργαστούν για το σωστό λόγο, για να υπάρχει αρμονία. Αυτός ο τρόπος αντιμετώπισης είναι επικίνδυνος και αν χρησιμοποιείται συχνά μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ. «Όχι! Δεν θα καθαρίσω το δωμάτιό μου αν δεν μου πάρεις Lego!».

Δοκιμάστε το εξής: «Σε ευχαριστώ πολύ που με βοήθησες να συμμαζέψω!» Όταν δείχνουμε το πόσο ευγνώμονες είμαστε, τα παιδιά από μέσα τους αποκτούν το κίνητρο να συνεχίσουν να μας βοηθούν. Αν το παιδί σας δεν βοηθάει πολύ τελευταία, θυμίστε του την τελευταία φορά που το έκανε. «Θυμάσαι πριν μερικούς μήνες που με βοήθησες να πετάξω τα σκουπίδια; Με βοήθησες πολύ. Σ’ ευχαριστώ!» Επιτρέψτε έπειτα στο παιδί σας να συνειδητοποιήσει από μόνο του πως είναι ευχάριστο να βοηθάει και στην ουσία αποτελεί μία επιβράβευση.

«Είσαι τόσο έξυπνος!»

Όταν λέμε στα παιδιά πως είναι έξυπνα, θεωρούμε πως έτσι τονώνουμε την αυτοπεποίθησή τους. Δυστυχώς, παινεύοντας τα παιδιά μας κατά αυτόν τον τρόπο, κάνει ακριβώς το αντίθετο. Λέγοντας στα παιδιά  πως είναι έξυπνα, τους μεταφέρουμε άθελά μας το μήνυμα πως είναι έξυπνα μονάχα όταν φέρνουν καλούς βαθμούς, όταν πετυχαίνουν ένα στόχο ή πετυχαίνουν το καλύτερο αποτέλεσμα – αυτή η πίεση είναι πολύ μεγάλη για ένα παιδί. Έρευνες έχουν δείξει πως όταν λέμε στα παιδιά πως είναι έξυπνα αφού έχουν λύσει ένα γρίφο, θα είναι λιγότερο πρόθυμα να δοκιμάσουν να λύσουν αργότερα έναν δυσκολότερο γρίφο. Αυτό επειδή ανησυχούν πως αν δεν τα πάνε καλά, δεν θα θεωρούνται πλέον «έξυπνα».

Αντιθέτως, πείτε στα παιδιά σας πως εκτιμάτε την προσπάθειά τους. Όταν επικεντρώνεστε στην προσπάθεια και όχι στο αποτέλεσμα, δείχνετε στο παιδί σας τι πραγματικά μετράει. Σίγουρα, είναι ωραίο να λύσει τον γρίφο, αλλά το να προσπαθήσει να τον λύσει είναι ακόμη δυσκολότερο. Οι ίδιες έρευνες λένε πως όταν εστιάζουμε στην προσπάθεια – «Προσπάθησες πολύ» – τα παιδιά έχουν περισσότερες πιθανότητες να επιχειρήσουν να λύσουν ένα πιο δύσκολο γρίφο την επόμενη φορά.

«Μην κλαις»

Δεν είναι εύκολο να βλέπεις το παιδί σου να κλαίει. Όταν όμως λέμε πράγματα όπως «Μην κλαις», ακυρώνουμε τα συναισθήματά τους και τους λέμε πως τα δάκρυα είναι ανεπίτρεπτα. Αυτό προκαλεί σύγχυση στα παιδιά σε σχέση με τα συναισθήματά τους, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε ακόμη πιο εκρηκτικές συναισθηματικές εκφράσεις.

Προσπαθήστε να δώσετε χώρο στο παιδί σας όταν κλαίει. Πείτε κάτι όπως «Είναι ΕΝΤΑΞΕΙ να κλαις. Όλοι χρειάζεται να κλαίμε κάποιες φορές. Εγώ θα είμαι εδώ για να σε ακούσω όποτε το θελήσεις». Μπορείτε επίσης να επιχειρήσετε να εκφράσετε τα συναισθήματα που έχει το παιδί σας «Στεναχωριέσαι που δεν μπορούμε να πάμε τώρα στο πάρκο, ε;» Αυτό μπορεί να βοηθήσει το παιδί σας να κατανοεί το τι αισθάνεται και να το εκφράζει πολύ νωρίτερα από ό,τι υπό άλλες συνθήκες. Ενθαρρύνοντάς το επίσης να εκφράσει τα συναισθήματά του, το βοηθάτε να ελέγχει τα συναισθήματα αυτά, μία σημαντική ικανότητα που θα το βοηθήσει στη ζωή του.

«Σου υπόσχομαι…»

Οι αθετημένες υποσχέσεις είναι οδυνηρές. Πολύ οδυνηρές. Και μιας και η ζωή είναι απρόβλεπτη, θα συνιστούσα να μην χρησιμοποιείτε καθόλου αυτή την έκφραση.

Προσπαθήστε αντίθετα να είστε απόλυτα ειλικρινείς με το παιδί σας. «Ξέρω πως θέλεις πολύ να πας στο σπίτι της Μαρίας το Σαββατοκύριακο και θα προσπαθήσω να το κανονίσω. Να θυμάσαι όμως πως μπορεί πάντοτε να προκύψει κάτι και γι’ αυτό δεν μπορώ να σου εγγυηθώ πως θα συμβεί σίγουρα αυτό το Σαββατοκύριακο». Όταν λέτε πως θα κάνετε ό,τι μπορείτε, να το εννοείται. Να κρατάτε το λόγο σας και θα χτίσετε έτσι εμπιστοσύνη με το παιδί σας, ενώ αν τον αθετείτε θα χαλάσει τη σχέση σας, γι’ αυτό να προσέχετε τι λέτε και να προσπαθείτε να κάνετε πράξη τα όσα λέτε.

Μία σημείωση, αν αθετήσετε το λόγο σας, αναγνωρίστε το και ζητήστε συγγνώμη στο παιδί σας. Άλλωστε διδάσκετε και στα παιδιά πώς να συμπεριφέρονται όταν εκείνα αθετούν το λόγο τους. Μπορεί να συμβεί σε όλους μας κάποια στιγμή. Ακόμη και αν είναι κάτι που εσάς σας φαίνεται μικρό, μπορεί να σημαίνει πολλά για το παιδί σας. Το καλύτερο θα ήταν να γίνετε ένα πρότυπο ειλικρίνειας και όταν  δεν τα καταφέρνετε, να απολογείστε για το λάθος σας.

«Σιγά! Δεν έγινε και τίποτα!»

Υπάρχουν τόσοι τρόποι να ακυρώσουμε και να θεωρήσουμε ασήμαντα τα όσα νιώθουν τα παιδιά, γι’ αυτό προσέξτε το. Τα παιδιά συχνά εκτιμούν τα μικρά και ασήμαντα στη δική σας ενήλικη λογική πράγματα. Γι’ αυτό προσπαθήστε να δείτε τα πράγματα από τη δική του οπτική. Να δείχνετε κατανόηση στα συναισθήματά του ακόμη και όταν θέτετε τα όριά σας ή αρνείστε την παράκλησή του.

«Ξέρω πόσο πολύ το θέλεις, αλλά δεν γίνεται σήμερα» ή «Συγγνώμη αν σε απογοητεύω αλλά η απάντηση είναι όχι», με αυτές τις φράσεις δείχνετε σεβασμό στο παιδί σας και του δείχνετε πως και οι δικές του επιθυμίες έχουν αξία.

«Γιατί το έκανες αυτό;»

Αν το παιδί σας κάνει κάτι που εσείς δεν εγκρίνετε, θα πρέπει σίγουρα να το συζητήσετε. Παρ’ όλ’ αυτά, η στιγμή εκείνη δεν είναι η κατάλληλη για να μάθει από τα λάθη του. Και όταν ρωτάτε ένα παιδί «Γιατί;» το αναγκάζετε να σκεφτεί και να αναλύσει τη συμπεριφορά του, μία αρκετά προχωρημένη ικανότητα, ακόμη και για τους ενήλικες. Όταν έρχονται αντιμέτωπα με αυτή την ερώτηση, πολλά παιδιά δεν σκέφτονται και κρατούν αμυντική στάση.

Αντίθετα, καλό θα ήταν να ξεκινήσετε τη συζήτησή σας υποθέτοντας τι μπορεί να αισθανόταν το παιδί σας και ποιες ήταν οι ανάγκες του. «Θύμωσες επειδή οι φίλοι σου δεν σε άκουγαν;» Προσπαθώντας να κατανοήσετε το πώς αισθάνεται και το τι χρειάζεται το παιδί σας, μπορεί ακόμη να ανακαλύψετε πως και ο δικός σας εκνευρισμός για το ζήτημα αυτό υποχωρεί. «Δάγκωσε τον φίλο του επειδή ήθελε το χώρο του και φοβήθηκε, και δεν ήξερε πώς να το επικοινωνήσει όλο αυτό. Δεν είναι «τέρας», είναι απλά νήπιο!».

Πώς σας φαίνονται εσάς αυτές οι συμβουλές;