Αγκαλιάστε το μωράκι σας, του κάνει καλό

Τα μωρά δεν είναι τόσο προφανή όσο δείχνουν. Ναι, η λίστα με τις ανάγκες τους είναι μικρή και κατανοητή: χρειάζονται φαγητό, ύπνο και συχνή αλλαγή πάνας. Κάνουν γνωστές τις ανάγκες τους σε μας με έναν δικό τους, ιδιαίτερο τρόπο που δεν μπορείς να αγνοήσεις – με ένα εκκωφαντικό κλάμα.

Κι όμως, υπάρχει και η ανάγκη της αγκαλιάς. Ασυζητητί, χρειάζεται τροφή και ύπνος για να κρατηθεί κανείς στη ζωή και μια βρεγμένη πάνα προκαλεί δυσφορία. Οι αγκαλιές από την άλλη δεν είναι αναγκαίες, εκτός και αν το μωρό κρυώνει, είναι κάτι που συμβαίνει κατά καιρούς από αυτόν που το φροντίζει, όταν το μωρό βαριέται ή είναι ανήσυχο. Τα πράγματα όμως δεν είναι έτσι. Τα παιδιά θέλουν, αποζητούν ακόμη την αίσθηση του να κρατηθούν στην αγκαλιά μας και οι ενήλικες συνήθως ενθουσιάζονται και το κάνουν. Μία έρευνα σε πρόωρα νεογέννητα, η οποία δημοσιεύτηκε στο Biological Psychiatry, φέρνει στο φως ένα νέο λόγο που το είδος μας έχει αυτή την τάση για αγκαλιές – και υποδεικνύει ίσως πώς θα μπορούσαμε να φροντίσουμε καλύτερα τα πρόωρα.

Ολοένα και περισσότεροι γιατροί και γονείς αναφέρονται στη «φροντίδα του καγκουρό» (kangaroo care – KC) – δηλαδή το να «φοράει» κανείς το μωρό του όσο το δυνατόν περισσότερο αντί να το αφήνει στην κούνια ή το πάρκο – και πως αυτή προσφέρει αναπτυξιακά οφέλη. Τα μωρά που βρίσκονται συνέχεια στην αγκαλιά τείνουν να κοιμούνται καλύτερα, διαχειρίζονται πιο εύκολα το στρες τους και δείχνουν να έχουν καλύτερες αυτόνομες λειτουργίες, όπως καρδιακό ρυθμό.

Τα πειράματα θα δημιουργούσαν πρόβλημα στις μέρες μας, μιας και δεν θα μπορούσε να αποκλειστεί κάποια από τις υπό μελέτη ομάδες γονέων από το να κρατήσει τα παιδιά του αγκαλιά. Πριν από 18 χρόνια όμως, η Ruth Feldman, καθηγήτρια ψυχολογίας και νευροεπιστήμης στο πανεπιστήμιο Bar-Ilan του Tel Aviv, μελέτησε 73 μωρά σε δύο διαφορετικά νοσοκομεία του Ισραήλ. Η μία ομάδα γονέων τα φρόντιζαν όπως τότε συνήθιζαν, χωρίς «φροντίδα καγκουρό», ενώ οι άλλες μητέρες είχαν την εντολή να παίρνουν αγκαλιά τα πρόωρα μωρά τους για μία ώρα κάθε μέρα, για 14 ημέρες. Τα μωρά είχαν γεννηθεί κατά μέσο όρο στις 30 εβδομάδες – ήταν δηλαδή πρόωρα κατά 10 εβδομάδες – και είχαν μέσο βάρος 1270 γραμμάρια.

Η Feldman και η ομάδα της έτρεξαν το πείραμα δύο φορές, μία το 1996 και μία το 1998, αλλάζοντας μεταξύ τους και τα νοσοκομεία που παρείχαν τη φροντίδα καγκουρό, για να αποκλειστεί η συγκεκριμένη μεταβλητή. Μελέτησαν έπειτα όλα τα μωρά, εξετάζοντάς τα στην ηλικία των 3, 6, 12 και 24 μηνών και πάλι στα 5 και 10 χρόνια της ηλικίας τους. Στο σύνολό τους, ανακάλυψαν πως τα παιδιά στην ομάδα φροντίδας καγκουρό είχαν καλύτερες επιδόσεις από την άλλη ομάδα. Ως μωρά, είχαν σταθερότερα και συνεπέστερα ωράρια ύπνου, πιο σταθερή αναπνοή και καρδιακό ρυθμό και καλύτερ συναισθηματική αντίληψη – την ικανότητα να κατευθύνουν το βλέμμα και τις πράξεις τους προς έναν στόχο. Όλα αυτά τα οφέλη ήταν εμφανή και μία δεκαετία αργότερα. Τα παιδιά που έλαβαν φροντίδα καγκουρό από τις μαμάδες τους έδειξαν στα 10 τους χρόνια καλύτερη διαχείριση του στρες, με βάση τα επίπεδα κορτιζόλης – ορμόνης που σχετίζεται με το στρες – στο σάλιο τους σε στιγμές που αντιμετώπιζαν μία κατάσταση που τους άγχωνε, όπως η παρουσίαση μίας εργασίας στο σχολείο.

«Κάθε θηλαστικό έχει την ανάγκη να αγκαλιαστεί και να βρεθεί πολύ κοντά με τη μητέρα του τις πρώτες μέρες και εβδομάδες της ζωής του», λέει η Feldman. «Αυτό αναπτύσσει τα φυσιολογικά συστήματα τα οποία είναι ευαίσθητα σε μια φυσική παρουσία». Στα πρόωρα των ανθρώπων, λέει η Feldman, αυτή η ανάγκη είναι ιδιαίτερα έντονη. «Θεωρούμε πως το ότι ένα μωρό γεννήθηκε πρόωρο δείχνει την απόρριψή του προς τη μητέρα του, επειδή τα πρόωρα βρίσκονται έξω από την κοιλιά και μακριά από τη μητέρα τους για μήνες».

Ίσως το πιο αξιοσημείωτο από τα ευρήματα της Feldman είναι το πόσο λίγη φροντίδα καγκουρό χρειάστηκε – 14 ώρες συνολικά σε 14 ημέρες – για να προκύψουν αυτά τα αποτελέσματα. Η ίδια και οι συνεργάτες της πιστεύουν πως υπάρχει μία σειρά μηχανισμών που μπορεί να εξηγήσει αυτά τα αποτελέσματα.

Η ωκυτοκίνη – η ορμόνη που χαρίζει ευτυχία και ένα ιδιαίτερο δέσιμο – αυξάνεται τόσο στις μαμάδες όσο και στα μωρά κατά τη διάρκεια αυτών των αγκαλιών και είναι πιθανό να αυξάνεται αντίστοιχα και στο μητρικό γάλα, δίνοντας στα παιδιά μία έξτρα ώθηση κάθε φορά που θηλάζουν. Επιπλέον, τα περισσότερα από τα συστήματά μας που βελτιώνονται από τη φροντίδα καγκουρό είναι αυτά που εναλλάσσουν τη διέγερση με την αναστολή, όπως ο ύπνος, ο ρυθμός της καρδιάς, το στρες. Η φυσική επαφή μπορεί να ηρεμήσει όλα αυτά τα συστήματα. Μόλις τα μωρά μάθουν να ελέγχουν τη διαδικασία, το κάνουν από μόνα τους. «Σε ευαίσθητες περιόδους, κατά τις οποίες ωριμάζουν διάφορες ικανότητες», γράφουν οι ερευνητές, «ακόμη και η μικρότερη συμβολή μπορεί να έχει σημαντικά αποτελέσματα».

Η Feldman διατηρεί επαφή με τα περισσότερα άτομα του πειράματος και θέλει να τους εξετάσει και πάλι στα 17 τους χρόνια, με τη χρήση εγκεφαλογραφημάτων, ώστε να δει αν μπορεί να εντοπίσει τα μόνιμα αποτελέσματα της αγκαλιάς. Στις περισσότερες μονάδες εντατικής θεραπείας νεογνών στον ανεπτυγμένο κόσμο, η φροντίδα καγκουρό συστήνεται έτσι κι αλλιώς. Η έρευνα αυτή όμως δείχνει πως θα ήταν καλό και άλλες χώρες να ξεκινήσουν να το κάνουν. Το ίδιο ισχύει και για τους γονείς των υγιέστατων, τελειόμηνων μωρών. Σηκώνοντας τα χέρια τους στον αέρα, τα μωρά μας δείχνουν αυτό που χρειάζονται περισσότερο απ’ όλα, να τα πάρουμε στην αγκαλιά μας. Και τώρα γνωρίζουμε το γιατί.

πηγή: science.time.com