Κράτησε (και) το μυαλό σου σε φόρμα!
γράφει η Όλγα Λυμπεροπούλου
Βρισκόμαστε περίπου ένα μήνα πριν την επίσημη έξοδό μας στις παραλίες και οι περισσότερες από εμάς έχουμε επιδοθεί σε ανελέητο αγώνα ενάντια στην κυτταρίτιδα και τα κιλά που μας έμειναν από το Πάσχα, τα Χριστούγεννα ή ακόμα χειρότερα, από τις περσινές καλοκαιρινές διακοπές. Φύκια από τη Γουαδελούπη, εξωτικά φρούτα από την Αφρική και μεμβράνες που προορίζονται για να καλύπτουν πιατέλες με κουλουράκια επιστρατεύονται ώστε να βγούμε από τη θάλασσα ως άλλες αναδυόμενες Αφροδίτες – ευχαριστούμε Ολίβια και Κορίνα για τις συμβουλές!
Η διαστροφή όμως του επαγγέλματος (νευροψυχολόγος γαρ…) με κάνει να αναρρωτιέμαι πόσοι και πόσες από εμάς θα κάναμε τόσες θυσίες και τόσα βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα πλάνα προκειμένου να κρατήσουμε σε φόρμα όχι το σώμα, αλλά τον απόλυτο κυρίαρχο του παιχνιδιού: τον εγκέφαλό μας. Έχουμε συνηθίσει να αποδεχόμαστε τις παθήσεις που απειλούν την υγεία του, όπως τη νόσο Αλτσχάιμερ, ως καταστάσεις που καλύπτονται από πέπλο μυστηρίου και φέρουν την ιδιότητα του αναπόφευκτου. Αυτή όμως η πεποίθηση απέχει πολύ από την πραγματικότητα.
Πλέον γνωρίζουμε ότι το να διατηρήσουμε τον εγκέφαλό μας υγιή και το μυαλό μας κοφτερό μέχρι τα βαθιά γεράματα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό και από στάση ζωής που θα υιοθετήσουμε. Ποτέ δεν είναι πολύ νωρίς ή πολύ αργά για να ασχοληθούμε με τη φροντίδα του εγκεφάλου μας. Σε αντίθεση με την πεποίθηση που υπήρχε στο παρελθόν, σήμερα ξέρουμε ότι ο εγκέφαλός μας έχει τη δυνατότητα να αναπροσαρμόζεται και να αλλάζει ως απάντηση στα ερεθίσματα που του παρέχουμε, είτε μετρά 5, είτε 75 χρόνια ζωής.
Χιλιάδες είναι πράγματα που μπορούμε κάνουμε για να κρατήσουμε το μυαλό μας σε φόρμα. Κάποια από αυτά, όπως το να αποφεύγουμε την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, μπορεί να τα γνωρίζουμε ενστικτωδώς. Άλλα, όπως το να γελάμε περισσότερο, ίσως δεν τα φανταζόμασταν ποτέ.
Υπάρχουν όμως δύο μυστικά που μπορούν να μας καθοδηγήσουν στις επιλογές μας. Το πρώτο είναι πως ότι κάνει καλό στην καρδιά, κάνει καλό και στον εγκέφαλο. Η μεσογειακή διατροφή, η φυσική άσκηση, ο τακτικός προληπτικός έλεγχος και η αποφυγή του άγχους παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση τόσο της σωματικής, όσο και της διανοητικής μας υγείας.
Το δεύτερο μυστικό, είναι η πνευματική άσκηση. Μην αφήνετε το μυαλό σας να τεμπελιάζει. Δώστε του συνέχεια καινούρια ερεθίσματα! Λύστε σταυρόλεξα. Παίξτε επιτραπέζια παιχνίδια. Οργανώστε ένα ταξίδι ή μια κοντινή εκδρομή. Ξεκινήστε μαθήματα κιθάρας, Ιταλικών, ζωγραφικής ή χορού – οτιδήποτε ταιριάζει στα ενδιαφέροντά σας. Σκεφτείτε τον εγκέφαλο σαν έναν από τους μυς του σώματός μας: όσο πιο πολύ τον «γυμνάζουμε», τόσο περισσότερο δυναμώνει.
Κι αν αυτό που σας αγχώνει είναι ότι δεν έχετε χρόνο για όλα αυτά, ξανασκεφτείτε το. Οι μαμάδες είμαστε εξαιρετικές στο να καταφέρνουμε να χωράμε τα πάντα μέσα σε 24 μόλις ώρες. Τι θα λέγατε για ένα τέταρτο περπάτημα με βαράκια (μωρό-στο-μάρσιππο) μέχρι την πλατεία, για μια γρήγορη παρτίδα ντόμινο με το βλαστάρι σας ή για ένα sudoku μέχρι να φτάσετε στο γραφείο;
[divider]
Η Όλγα είναι μαμά της Κυβέλης και νευροψυχολόγος με ειδίκευση στην Τρίτη Ηλικία και της Άνοιες. Tο ερευνητικό της ενδιαφέρον εστιάζεται στους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να κρατήσουμε το μυαλό μας σε φόρμα, σε κάθε ηλικία. Παράλληλα, σχεδιάζει και εφαρμόζει προγράμματα γνωστικής αποκατάστασης για ασθενείς που αντιμετωπίζουν διαταραχές των γνωστικών τους λειτουργιών.
Θα τη βρείτε στο www.trainyourbrain.gr και στη σελίδα trainyourbrain.gr στο Facebook.
Πολύ ωραίο άρθρο!!! Κοντεύω να κλείσω τα 40 και πάρα πολλές φορές αισθάνομαι αυτό που περιγράφει η Nina, λύθαργος, κενό. Μερικές φορές με πιάνει πανικός γιατί φοβάμαι οτί θα καταλήξω σαν την μανούλα μου, που κοντά στα 60 της χρόνια διαγνώστηκε με Αλτσχαϊμερ. Θέλω να πιστεύω ότι ίσως φταίει κ η δουλειά μου που δεν μου δίνει ερεθίσματα (περνάω πολύ μεγάλα διαστήματα κλεισμένη σε ένα χώρο χωρίς να έχω να κάνω κάτι). Προσπαθώ με διάφορους τρόπους να ξυπνήσω το μυαλό μου, πλέκω, διαβάζω βιβλία (όταν έχω διάθεση), διαβάζω πολύ στο ιντερνετ διάφορες σελίδες, μία εκ των οποίων κ το "είμαι μαμά". Φοβάμαι επίσης ότι είναι κληρονομικό και ότι και να κάνω κάποια στιγμή θα προσβληθώ κ γω από την ασθένεια της μητέρας μου. Υπάρχει κάτι που θα μπορούσα να κάνω για να βοηθήσω το μυαλό μου ούτως ώστε αν είναι να ασθενήσω να το καθυστερήσω όσο μπορώ;
Μ υπάρχουν εκατοντάδες πράγματα που θα μπορούσες να κάνεις! Αν θα έπρεπε τα συνοψίσω σε μία πρόταση, θα έλεγα ότι δεν πρέπει να αφήνεις το μυαλό σου να τεμπελιάζει. Η ρουτίνα είναι ο χειρότερος εχθρός. Μια καλή ιδέα θα ήταν να ασχοληθείς με δραστηριότητες που ταιριάζουν στα ενδιαφέροντά σου και με τις οποίες καταπιάνεσαι για πρώτη φορά. Άρχισε ένα χόμπυ, μάθε κάτι καινούριο (ένα μουσικό όργανο, μια ξένη γλώσσα), ασκήσου σωματικά (έξάλλου, ότι κάνει καλό στην καρδιά, κάνει καλό και στο μυαλό), προσπάθησε να παραμένεις ενημερωμένη σχετικά με την επικαιρότητα, επεδίωξε κοινωνικές επαφές και εξόδους… Πολλά τέτοια μικρά «μυστικά» δημοσιεύω καθημερινά και στο http://www.facebook.com/trainyourbrain.gr. Σε ότι αφορά την κληρονομικότητα, η νόσος Αλτσχάιμερ είναι κληρονομική σε πολύ μικρό ποσοστό και κυρίως στις μορφές της νόσου που ξεκινούν πριν τα 60 έτη. Σε κάθε περίπτωση, αν το θέμα της μνήμης συνεχίσει να σε ανησυχεί και παρατηρήσεις ότι οι δυσκολίες δεν υποχωρούν ή γίνονται εντονότερες, θα μπορούσες να απευθυνθείς σε ένα Ιατρείο Μνήμης ώστε να αξιολογήσεις τις γνωστικές σου λειτουργίες και να πάρεις έξατομικευμένες κατευθύνσεις.
* στην κληρονομικότητα
Όλγα, νιώθω πολλές φορές ότι το μυαλό μου βρίσκεται σε λύθαργο. Αυτό άρχισα να το νιώθω από τότε που έκανα παιδιά και τα τελευταία 2 χρόνια (από τα 30 και μετά) είναι ακόμη πιο έντονο το πρόβλημα. Σαν να βαριέμαι να σκεφτώ πολύ. Ενώ δουλεύει πολύ καλύτερα από ό,τι παλιότερα υπό συνθήκες πίεσης και σε θορυβώδη περιβάλλοντα, νιώθω ότι δεν μπορώ να το κάνω εύκολα να ξεκινήσει και όταν τελικά ξεκινάω νιώθω σαν να κοιμάται σε ένα βαθμό. Επίσης δεν ξεκινάω πια με λαχτάρα να δουλέψω κάτι που δεν το έχω ξανακάνει και νιώθω πολλές φορές ότι δε με ενδιαφέρει να καταπιαστώ με πράγματα που δεν έχω ξανακάνει και θέλουν ψάξιμο, διάβασμα και πιο πολύ δουλειά. Αυτό το έχεις ξανακούσει από μαμάδες με μικρά παιδιά και είναι ανησυχητικό? Πως μπορεί κανείς να αυξήσει πάλι τη διαύγεια του μυαλού του αν την έχει χάσει? Και πιστεύεις ότι μπορεί να είναι θέμα έλλειψης κινήτροου ή ότι πράγματι δουλεύει πιο αργά από παλιά και γι΄αυτό με κουράζει και αποφεύγω να το χρησιμοποιώ πιο εντατικά?
Γεια σου Νίνα. Υπάρχουν πολλοί νέοι άνθρωποι όπως εσύ, και όχι μόνο μαμάδες, που περιγράφουν κάτι αντίστοιχο. Αν και, όπως συμβαίνει και με τα ιατρικά θέματα, "διάγνωση" εξ' αποστάσεως δεν μπορεί να μπει, θέλω να σε καθησυχάσω και να σου πω ότι στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, στους ανθρώπους της ηλικίας μας τα προβλήματα αυτού του είδους σπανίως σχετίζονται με κάποιο παθολογικό πρόβλημα. Τις περισσότερες φορές προκαλούνται εμμέσως, εξ' αιτίας κάποιου άλλου ζητήματος που πιέζει, όπως είναι ένα γεγονός που αλλάζει τη ζωή μας, το έντονο άγχος και η πίεση της καθημερινότητας, οι διαταραχές της διάθεσης κλπ. Στην ερώτησή σου, σχετικά με το αν μπορεί κανείς να ανακτήσει τη διαύγεια του μυαλού του, θα σου πω ότι ναι, αυτό είναι εφικτό. Ποτέ δεν είναι πολύ αργά για να ασκήσουμε και να δυναμώσουμε το μυαλό μας και τις λειτουργίες του.
Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο αυτόν τον μήνα άρχισα την εκμάθηση μιας δύσκολης και ασυνήθιστης γλώσσας. Το διασκεδάζω τρομερά, κυρίως το ότι επιτέλους, μετά από 10 χρόνια κάνω κάτι μόνο για μένα!
Δανάη μπράβο σου! Η εκμάθηση ξένης γλώσσας είναι στο top 5 των δραστηριοτήτων που ασκούν στο έπακρο το μυαλό μας! Και επίσης, είναι πολύ σημαντικό που παίρνεις τόσο μεγάλη χαρά και ικανοποίηση κάνοντας κάτι για σένα και μόνο.
Συμφωνω απολυτα!
Έχεις απόλυτο δίκιο!Εγώ είχα μπεί στο τρυπάκι με 2 παιδιά δεν προλαβαίνω να κάνω τίποτα ώσπου ένα βράδυ είδα μια διαφήμιση τηλεμάρκετινγκ -ούτε θυμάμαι τι διαφήμιζε-η οποία έλεγε οτι αποτελούμαστε απο ψυχή και σώμα και οτι είμαστε οτι τρώμε και οτι διαβάζουμε.Με έβαλε σε σκέψεις αυτή η φράση και όντως άλλαξα το καθημερινό μου πρόγραμμα.Κάθε βράδυ πλέον διαβάζω βιβλίο και όσο μπορώ εξασκούμαι .Καλές οι δουλειές,τα μαγειρέματα και τα καθαρά παιδιά αλλά κάπου υπάρχουμε και εμείς και καλό είναι να μην σταματήσουμε να υπάρχουμε σαν οντότητες.
annou δεν θα μπορούσα να συμφωνήσω περισσότερο! Το διάβασμα είναι μια εξαιρετική άσκηση για το μυαλό και το γεγονός ότι έχεις εντάξει τη σωματική άσκηση στη ζωή σου είναι επίσης πολύ θετικό. Όταν μπαίνουμε στη διαδικασία να κάνουμε όλα αυτά τα πράγματα για τον εαυτό μας, κάνουμε καλό όχι μόνο σε εμάς τους ίδιους, αλλά και στα παιδιά μας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αποτελούμε πρότυπο γι' αυτά και ότι αν βλέπουν τους γονείς τους να κάνουν τις συγκεκριμένες επιλογές, είναι πολύ πιθανότερο μεγαλώνοντας να υιοθετήσουν και εκείνα μια αντίστοιχη στάση ζωής.
Εγώ πάντως από τότε που ξεκίνησα να σπουδαζω στο ανοικτό Πανεπιστήμιο στα 35 (Ευρωπαϊκή Ιστορία και εχω ενα χρόνο ακόμα για το πτυχίο), διαπίστωσα πως η ικανότητα να συγκεντρώνομαι και να απομονώνομαι οταν μελεταω που την είχα χασει μετά το Λύκειο, επανήλθε. Επίσης ενώ νόμιζα οτι θα δυσκολευτώ να συγκρατησω το νέο όγκο πληροφοριών τα κατάφερα μια χαρά. Ξαναθυμηθηκα και όλα τα τεχνάσματα που εκανα παλια για να συγκρατω πληροφορίες (Στιχάκια-αρχικά-συνδυασμούς εικόνων με γραμματα και αριθμούς κλπ.) Επίσης διαπίστωσα πως τωρα συγκρατω καλύτερα τις πληροφορίες και την υλη όταν μαθω κάτι και δεν "αδειάζω" όταν τελειώνουν οι εξετάσεις σε αντίθεση με τότε που πήγαινα σχολείο που μία μερα μετα δεν θυμόμουν ούτε τα βασικά. Δεν τα πάω καλα με τα παιχνίδια αριθμών οπότε δεν μ αρεσει το Ντόμινο και το σουντόκου αλλά στο trivial pursuit σκιζω.
Kαλησπέρα Αναστασία. Ο λόγος για τον οποίο πλέον συγκρατείς αποτελεσματικότερα τις πληροφορίες που μαθαίνεις, έχει να κάνει πιθανότατα με το γεγονός ότι μαθαίνεις με διαφορετικό τρόπο απ' ότι μάθαινες στο σχολείο. Δυστυχώς τις περισσότερες φορές οι μαθητές ωθούνται από το εκπαιδευτικό μας σύστημα να αποστηθίζουν γνώσεις απλά για να καταφέρουν να αποδώσουν στις εξετάσεις, με αποτέλεσμα μεγάλο μέρος των σχετικών πληροφοριών να εξαφανίζεται μετά το τέλος των εξετάσεων. Αντίθετα, αυτό που συμβαίνει τώρα είναι ότι, μη έχοντας αυτήν εξωτερική πίεση της "παπαγαλίας" επεξεργάζεσαι τις πληροφορίες σε βάθος, τις συνδέες με τις γνώσεις που ήδη έχεις, γίνονται κτήμα σου κι έτσι καταφέρνεις να τις συγκρατείς για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Σε ότι αφορά τις δραστηριότητες που ασκούν το μυαλό μας, μπορείς να επιλέξεις οτιδήποτε σε ευχαριστεί και ταιριάζει στα ενδιαφέροντά σου! Δεν έχει κανένα απολύτως νόημα να αρχίσει κάποιος π.χ. να λύνει sudoku αν τα παιχνίδια λογικής τον αφήνουν αδιάφορο. Από την άλλη πλευρά, θα πρότεινα να επιδιώκεις ποικιλία και να δοκιμάσεις πράγματα με τα οποία δεν έχεις ασχοληθεί στο παρελθόν. Πολύ πιστεύουν π.χ. ότι τα σταυρόλεξα είναι εξαιρετική άσκηση για το μυαλό. Και όντως είναι! Όχι όμως για κάποιον που λύνει σταυρόλεξα τα τελευταία 20 χρόνια, γιατί σε αυτή την περίπτωση δεν αποτελούν πια πρόκληση για τον εγκέφαλο και δεν μπορούν να ασκήσουν τις λειτουργίες τους.
Το μονο πρόβλημα που έχω τελευταια είναι οτι εχω kindle οποτε ημουν που ημουν "καμμενη" με το διάβασμα τωρα διαβαζω ταυτοχρονα 5-6 βιβλια και εχω αλλα 10-12 στην αναμονη στανταρ. Τα σταυρόλεξα δεν τα συμπαθω, λόγω πολυ καλής μνήμης διαπίστωσα γρηγορα πως δεν απαιτούν να έχεις ιδιαιτερες γνώσεις αλλα να γνωρίζεις το μοντέλο που κατασκευαζονται και οι ερωτησεις ανακυκλωνονται διαρκως (ας πουμε το Λατίνων...πράγμα που είναι Ρες). Υπηρξα φρικτη μαθητρια ακριβως γιατι δεν αποστηθιζα. Ο τρόπος που διάβαζα στο σχολειο με με εκανε κακη μαθητρια ο ίδιος τρόπος με κάνει άριστη φοιτήτρια συν το ότι σπουδαζω κατι που διάλεξα και με ευχαριστει και όχι κάτι που "ετυχε" να περάσω. Πάντως είναι και θέμα, δεν ξέρω γονιδίων? Ο αντρας μου που είναι εξίσου δραστηριος και διαβαστερός και που παιζουμε μαζι επιτραπεζια και που συμπαθεί τα παιχνίδια με αριθμούς κλπ, έχει μνήμη χρυσοψαρου. Εγω που κατηγοριοποιω συνηθως με βαση γεγονοτα χρωματα μυρωδιές και υφές, κανω συνδυασμούς αναλογα με το τι διαβαζω και που βρίσκομαι, θυμαμαι πιο εύκολα λεπτομέρειες αλλα και πράγματα όπως αριθμούς-ημερομηνίες-ονοματα-συγγένειες κλπ. Και πολυ συχνα φτιαχνω στίχους, ή συνδέω πράγματα με τραγουδια για να τα θυμαμαι. Γενικα απο γυμναστικη του μυαλού δεν εχω πρόβλημα, με την άλλη γυμναστική εχω κατι θεματάκια....
Στην ερώτησή σου αν η μνήμη είναι, μεταξύ άλλων, και θέμα γονιδίων, θα σου απαντήσω πώς πράγματι, είναι. Όπως ακριβώς διαφέρουμε ως προς τα εξωτερικά χαρακτηριστικά μας, κατά τον ίδιο τρόπο διαφέρουμε και ως προς το επίπεδο των γνωστικών μας λειτουργιών. Υπάρχουν άνθρωποι που χωρίς να καταβάλουν καμία ιδιαίτερη προσπάθεια, έχουν καταπληκτική μνήμη, ενώ υπάρχουν και άλλοι που έχουν αδύναμη μνήμη. Επίσης, όπως πολύ σωστά αναφέρεις, διαφέρουμε και ως προς την ικανότητά μας να θυμόμαστε διαφορετικού είδους πληροφορίες (αριθμοί vs κείμενα, ακουστικές πληροφορίες vs οπτικές πληροφορίες όπως για παράδειγμα εικόνες κλπ).