«Ας κρατάμε την ανάγνωση στη ζωή τους σαν κάτι ζωντανό και ενδιαφέρον!» | Συνέντευξη με την Μαριλένα Πανουργιά των εκδόσεων Ίκαρος

Οι εκδόσεις Ίκαρος είναι πολύ αγαπημένες και δικές μου αλλά και του μικρού Πέτρου. Δεν ήταν άλλωστε τυχαίο ότι ξεκίνησα να γράφω στο Είμαι Μαμά προτείνοντας ένα βιβλίο από τη σειρά Τικ και Τέλα. Η Μαριλένα Πανουργιά που μαζί με τον Νίκο Αργύρη βρίσκεται πίσω από το τιμόνι των εκδόσεων Ίκαρος, μας έκανε την τιμή να απαντήσει στις ερωτήσεις μας και να μας μιλήσει για την παιδική λογοτεχνία και όχι μόνο.

Πες μας λίγα λόγια για σένα. Που γεννήθηκες και που πέρασες τα παιδικά σου χρόνια;

Γεννήθηκα στην Αθήνα. Μέχρι την ηλικία των 5 ετών έζησα με την οικογένειά μου στην Αγία Μαρίνα Στυλίδας. Από εκεί ήταν η καταγωγή του πατέρα μου και υπάρχει ακόμα το παλιό οικογενειακό σπίτι πάνω στη θάλασσα. Έχω τις ωραιότερες αναμνήσεις από τη ζωή μου εκεί, σαν παιδί, αλλά και μεγαλύτερη καθώς δεν έπαψα ποτέ να επιστρέφω.

Πότε μπήκες στο χώρο των εκδόσεων;

Ξεκίνησα να δουλεύω στον Ίκαρο το 1995, μόλις τελείωσα το σχολείο, παράλληλα με τις σπουδές Ψυχολογίας στο Deree.

Ήταν συνειδητή επιλογή ή το γεγονός ότι ήταν οικογενειακή επιχείρηση συνηγόρησε σε αυτό;

Ήταν συνειδητή επιλογή. Στην εφηβεία φλέρταρα με την ιδέα του να γίνω ηθοποιός ή ψυχολόγος. Το μεν πρώτο το ικανοποίησα παίζοντας για πολλά χρόνια ερασιτεχνικά στο θέατρο, και το δεύτερο το σπούδασα. Όταν έφτασε η ώρα να αποφασίσω «τι θέλω να γίνω όταν μεγαλώσω» ένιωθα σαν μόνη επιθυμία την ένταξή μου στον Ίκαρο. Από την αρχική ιδέα, ή το πρώτο αρχείο που έρχεται στα χέρια μας μέχρι το αντίτυπο που θα λάβουμε από τον βιβλιοδέτη η διαδικασία έκδοσης ενός βιβλίου είναι ένα ολόκληρο ταξίδι, που δεν έχει πάψει να με μαγεύει.

Τι ήταν αυτό που σας οδήγησε να κάνετε το άνοιγμα στο χώρο του παιδικού βιβλίου;

Κάτι που δεν γνωρίζει πολύς κόσμος είναι ότι ο Ίκαρος έβγαλε κάποια βιβλία στο ξεκίνημά του: Το «Ντίλι ντίλι» και τα «Παιδικά τραγούδια του Μίνου Δούνια με ζωγραφιές Σπύρου Βασιλείου». Η ρίζα υπήρχε δηλαδή. Η συζήτηση για το ξεκίνημα μιας νέας παιδικής σειράς γινόταν αρκετά χρόνια ανάμεσά μας. Την κατάλληλη στιγμή ήρθε από το Μουσείο Μπενάκη η ιδέα για τη σειρά του Αλέξη Κυριτσόπουλου «Αν διάβαζα ποιητές της γενιάς του ‘30» που αποτελούσε την ιδανική γέφυρα από τα κλασικά μας βιβλία σε κείμενα για παιδιά. Παράλληλα η «δροσοσταλίδα» του Αντώνη Δημητρακόπουλου, ένα κείμενο φρέσκο, καλογραμμένο, παιδικό. Ξεκινήσαμε έτσι, και γρήγορα είδαμε το κενό που υπήρχε στην αγορά στα προσχολικά βιβλία. Ήρθε η σειρά Τικ και Τέλα, και τα υπόλοιπα είναι πια γνωστά.

Με ποια κριτήρια επιλέγεις ένα βιβλίο για να συμπεριληφθεί στην παιδική σειρά του Ίκαρου;

Με τα ίδια που επιλέγω και για τους ενηλίκους, ενισχυμένα με ένα επιπλέον αίσθημα ευθύνης. Προσεγμένα, καλογραμμένα κείμενα, που λαχταράς να ξαναδιαβάσεις και να μοιραστείς. Εικόνες υψηλής αισθητικής, είτε πρόκειται για ρεαλιστικές είτε για πιο αφηρημένες. Βιβλία διαχρονικά που καλλιεργούν ένα υψηλό κριτήριο αισθητικής από την προσχολική ηλικία.

Φαντάζομαι ότι λαμβάνεις πολλά χειρόγραφα και προτάσεις για νέα βιβλία. Η κρίση έχει επηρεάσει τον αριθμό των βιβλίων που εκδίδονται;

Λαμβάνουμε πολλά χειρόγραφα και προτάσεις. Με κίνδυνο να φανώ αυστηρή θα πω, οτι το να είναι κάποιος καλός δάσκαλος, ή αφοσιωμένος γονιός δεν σημαίνει ότι μπορεί και να γράψει ένα παραμύθι. Τα καλά παιδικά βιβλία απαιτούν από τους συγγραφείς έρευνα, πειθαρχεία, και πολύ δουλειά. Γράψιμό και πέταμα και ξανά από την αρχή. Ευτυχώς λαμβάνουμε και προτάσεις που έχουν περάσει από αυτήν τη διαδικασία και όταν μας το επιτρέπει το εκδοτικό μας πρόγραμμα, προχωράμε στην έκδοση. Εκδίδουμε λίγα βιβλία κάθε χρόνο. Η κρίση έχει επηρεάσει τον αριθμό των αντιτύπων και όχι τον αριθμό των εκδόσεων.

Ξέρω ότι έχεις δύο κόρες. Να φανταστώ ότι είναι οι πιο αυστηροί κριτές;

Η μικρή προς το παρόν είναι ευτυχής που μασουλάει τα αντίτυπα του Αρκουδάκου. Η μεγάλη είναι όντως αυστηρή, όπως όλα τα παιδιά.

Ποιο είναι το πρώτο βιβλίο που θυμάσαι από τα παιδικά σου χρόνια;

Η Πολυάννα και το παιχνίδι της χαράς

Τι πιστεύεις ότι προσέχουν πιο πολύ οι μικροί αναγνώστες σε ένα βιβλίο;

Ανάλογα με την ηλικία και τα ερεθίσματα, κάθε παιδί αντιδρά διαφορετικά. Άλλωστε όταν μιλάμε για τις μικρές ηλικίες που τα παιδιά δεν διαβάζουν μόνα τους, μεγάλο ρόλο παίζει και ο αφηγητής.

Τι πρέπει να προσέχουν οι γονείς όταν επιλέγουν ένα παιδικό βιβλίο για το παιδί τους;

Κάθε γονιός έχει δικά του κριτήρια, κάθε σπίτι έχει άλλη βιβλιοθήκη. Έτσι δεν θα μπορούσα να δώσω συμβουλές ως προς την αισθητική ή το περιεχόμενο. Ένα λάθος που κάνουν συχνά οι γονείς είναι να μην δίνουν την πρέπουσα σημασία στην ηλικία του παιδιού. Όταν βγήκαν τα «Καράβια» η μεγάλη μου κόρη ήταν 5 χρονών. Μες την τρελή χαρά γύρισα σπίτι με το πρώτο αντίτυπο και όταν ξεκίνησα να της το διαβάζω παραλίγο να μου το φέρει στο κεφάλι. Πήγε στο δωμάτιό της και μου έφερε τον πρώτο Jeffers που βρήκε μπροστά της. Δίκιο είχε. Το ίδιο θα γίνει αν τώρα που είναι σχεδόν επτά της δώσω τους Αρκουδάκους. Κάθε ηλικία έχει τα δικά της διαβάσματα. Σκοπός είναι να κρατάμε την ανάγνωση στη ζωή τους σαν κάτι ζωντανό και ενδιαφέρον.

Οι Ελληνίδες Μαμάδες αλλά και εγώ έχουμε πραγματικά λατρέψει τα Έθιμα Ταφής της Hannah Kent. Ποιο είναι το δικό σου πρόσφατο αγαπημένο βιβλίο ενηλίκων;

Μαζί με τις Ελληνίδες Μαμάδες αγάπησα κι εγώ πολύ τα Έθιμα Ταφής. Συνιστώ ανεπιφύλακτα την Νόρα Ουέμπστερ του Colm Toibin που θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες, όπως και τους Εγκλωβισμένους του Δημήτρη Οικονόμου.

Ποιο βιβλίο έχεις ζηλέψει και θα ήθελες να το έχει εκδοθεί στον Ίκαρο;

Τα βιβλία του Eric Carle στο Καλειδοσκόπιο και τα βιβλία του Chris Haughton στο Κόκκινο. Ευτυχώς είναι και τα δύο σε καλά «σπίτια» και έτσι η ζήλεια πάει παρέα με χαρά για τους συναδέλφους μου.

Εκτός από την επαγγελματική σου ιδιότητα είσαι και μαμά. Πως κρατάς τις ισορροπίες;

Όπως όλες οι εργαζόμενες μητέρες. Άλλωστε οι ρόλοι δεν είναι δύο, αλλά περισσότεροι: εργαζόμενη, μαμά, σύζυγος, κόρη, αδερφή, φίλη. Καθώς μεγαλώνουν τα παιδιά, και ανάλογα με τις ανάγκες τους, επαναπροσδιορίζονται όλοι οι ρόλοι, και συχνά ξεκαθαρίζουν και οι σχέσεις.

Πρόσφατα εκδόθηκε το τελευταίο βιβλίο του Oliver Jeffers, «Πετάνε οι πιγκουίνοι». Πες μας λίγο για αυτό.

Τρελαίνομαι για τα βιβλία του Oliver Jeffers. Πίσω από τις φαινομενικά απλές ιστορίες και εικόνες κρύβονται όλα τα θέματα που απασχολούν τα μικρά παιδιά. Όταν τα διαβάζουμε στο σπίτι, με το που θα τελειώσει η ιστορία ξεκινάει η κουβέντα. Τα βιβλία του Jeffers δρουν σαν καθρέφτης της ψυχής των μικρών παιδιών και παράλληλα σαν κλειδί που ξεκλειδώνει τα μυστικά τους.

Αν έβαζα το γιο μου να σου κάνει μια ερώτηση θα ήταν αν θα έχουμε άλλη ιστορία με πρωταγωνιστές τους Τικ και Τέλα.

Πέτρο, ναι. Ο Axel Sheffler ετοιμάζει κι άλλη ιστορία με τον Τικ και την Τέλα.

Ποια είναι τα σχέδια για το μέλλον;

Σε λίγες μέρες θα ανέβει στην ιστοσελίδα μας για πρώτη φορά η ενότητα των εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Πρόκειται για μια ξεχωριστή ενότητα που θα περιλαμβάνει δραστηριότητες εμπνευσμένες από τα παιδικά μας βιβλία. Απευθύνεται κυρίως σε εκπαιδευτικούς αλλά θα υπάρχει υλικό και για γονείς που θέλουν να περάσουν χρόνο με το παιδί τους με αφορμή ένα βιβλίο.

Ήδη έχει ξεκινήσει η προετοιμασία για τα βιβλία που πρόκειται να κυκλοφορήσουν την άνοιξη, και θέλω να πιστεύω πως αυτή η χρονιά, παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες θα είναι μια καλή εκδοτική χρονιά.

Και πριν στείλω για δημοσίευση αυτή την συνέντευξη, είχαμε δυο καινούρια καταπληκτικά βιβλία από τις Εκδόσεις Ίκαρος. Το πρώτο είναι σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη και αποτελεί το τέταρτο της σειράς «Αν διάβαζα… ποιητές της γενιάς του ‘30». Ο Αλέξης Κυριτσόπουλος εμπνέεται από τα ποιήματα του Γιώργου Σαραντάρη και ανακαλύπτει χρώματα, φώτα, παιχνίδια, έρωτες, γιορτές, άλογα, ήλιους, θάλασσες και σύννεφα. Όλα αυτά τα μπλέκει σε ένα τρυφερό αλληγορικό παραμύθι και σε συνδυασμό με την εικονογράφηση δίνουν ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα.

Το άλλο βιβλίο είναι για λίγο πιο μικρές ηλικίες. Πρόκειται για «Το νησί του Παππού» του Benji Davis. Σε πρώτη ανάγνωση πρόκειται για μια υπέροχη περιπέτεια: Ο Σίντι πάει επίσκεψη στον παππού του και μαζί ανακαλύπτουν μια πόρτα στην σοφίτα που οδηγεί στο κατάστρωμα ενός πλοίου. Σαλπάρουν και βρίσκονται σε ένα τροπικό νησί. Αφού το εξερευνούν από άκρη σε άκρη και περνούν καταπληκτικά ο παππούς αποφασίζει να μείνει στο νησί. Σε δεύτερη ανάγνωση και με αφορμή αυτή την ιστορία μπορούμε να μιλήσουμε στα παιδιά για την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου. Ο συγγραφέας αντιμετωπίζοντας το θέμα με τρυφερότητα και ευαισθησία μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η αγάπη που νοιώθουν παππούς και εγγονός δεν θα αλλάξει ποτέ. Ακόμα και αν ο Σίντ δεν μπορεί να επισκεφτεί ξανά τον παππού του.

[divider]
Η Αγγελική Μποζίκη ζει στην Αθήνα και εργάζεται στο χώρο της πληροφορικής.

Είναι η μαμά του Πέτρου και σύντροφος του Μιχάλη.

Αγαπά τη λογοτεχνία και διαβάζει από τότε που θυμάται τον εαυτό της. Μέσα από το eimaimama θα μοιράζεται μαζί μας τα βιβλία που ανακαλύπτει και αρέσουν στην ίδια και το μικρό Πέτρο φυσικά.