Ποια είναι τα στάδια ομαλής ανάπτυξης λόγου και ομιλίας;

γράφει για μας η Σοφία Περιβολάρη, Ειδική Παιδαγωγός – Λογοπεδικός και καθηγήτρια στον τομέα Παιδαγωγικών του ΙΕΚ ΞΥΝΗ Γλυφάδας

Ο άνθρωπος από τη φύση του, έχει ανάγκη από επικοινωνία. Είναι  το μοναδικό ον που διαθέτει την ικανότητα της ομιλίας, η οποία αναπτύσσεται μέσω πολύπλοκων διεργασιών από τη γέννησή του.

Έτσι, το νεογέννητο μωράκι επικοινωνεί τις ανάγκες του με το κλάμα, σύντομα όμως θα έρθει η στιγμή που θα ακούσετε τα πιο πολύτιμα λόγια: ¨Είσαι η καλύτερη μαμά του κόσμου, σ’ αγαπώ¨!!

Ποια είναι τα στάδια ομαλής ανάπτυξης του Λόγου και της Ομιλίας;

Γέννηση-6 μηνών

• Το νεογέννητο κλαίει για να εκφράσει τις ανάγκες του. Συχνά χρησιμοποιεί διαφορετικό κλάμα για κάθε του ανάγκη(πχ εάν πεινάει ή πονάει).
• Τρομάζει και αντιδρά σε ήχους, αναγνωρίζει οικίες φωνές και γελάει.
• Αρχίζει να παράγει ήχους ευχαρίστησης(πχ αγου).
• Αρχίζει να μιμείται ήχους.
• Ξεκινά να παίζει με τη φωνή του.

7-12 μηνών

• Αναγνωρίζει και ανταποκρίνεται στ’ όνομά του.
• Καταλαβαίνει το ¨ναι¨ και το ¨όχι¨.
• Διακρίνει τον τόνο της φωνής(πχ εάν κάποιος του μιλά αυστηρά ή θυμωμένα).
• Μιμείται γνωστούς ήχους(πχ φωνούλες ζώων).
• Αρχίζει να χρησιμοποιεί δικές του λέξεις για κάποια αντικείμενα ή πρόσωπα.
• Χρησιμοποιεί τις πρώτες του λέξεις οι οποίες είναι ουσιαστικά(πχ μαμά, μπαμπά, γάλα).
• Καταλαβαίνει και εκτελεί απλές εντολές(πχ Δώσε μου…).

13-18 μηνών

• Το εκφραστικό του ρεπερτόριο αποτελείται από περίπου 25 λέξεις, κατανοεί όμως πολύ περισσότερες.
• Η ομιλία του είναι σχεδόν ακατάληπτη.
• Αρχίζει να παράγει περισσότερα σύμφωνα.

19-24 μηνών

• ‘Έχει πια στο εκφραστικό του ρεπερτόριο περισσότερες λέξεις που φτάνουν τις 100-200.
• Η ομιλία του αρχίζει να γίνεται κατανοητή.
• Αρχίζει να φτιάχνει προτάσεις 2-3 λέξεων(πχ μαμά γάλα, μπαμπά μπάλα, θέλω νάνι).
• Κάνει ερωτήσεις(πχ πού είναι μπάλα;).
• Ονομάζει αντικείμενα.
• Απαντά σε απλές ερωτήσεις.
• Ακούει με προσοχή τραγουδάκια, ιστορίες και αρχίζει να συγκεντρώνεται στις εικόνες ενός βιβλίου.

2-3 ετών

• Η ομιλία του γίνεται περισσότερο κατανοητή.
• Φτιάχνει προτάσεις με 3-4 λέξεις.
• Μιλά συχνά μόνο του ή με τα παιχνίδια του.
• Αρχίζει να χρησιμοποιεί προμαθηματικές έννοιες (πχ ένα-πολλά, πάνω-κάτω, μεγάλο-μικρό)
• Αναγνωρίζει και ονοματίζει τα χρώματα.
• Λέει τραγουδάκια.
• Αναγνωρίζει και ονοματίζει μέρη του σώματος.
• Μπορεί να εκτελεί πιο σύνθετες εντολές(πχ πάρε το ποτήρι σου από το τραπέζι και πήγαινέ το στην κουζίνα)΄
• Απαντά σε ερωτήσεις.
• Ζητά να πάει στην τουαλέτα.
• Αρχίζει να χρησιμοποιεί γραμματικούς κανόνες όπως χρόνους και άρθρα, αλλά κάνει ακόμη αρκετά γραμματικά και συντακτικά λάθη.

3-4 ετών

• Το εκφραστικό του ρεπερτόριο αποτελείται από περίπου 1500 λέξεις.
• Οι προτάσεις του γίνονται πιο σύνθετες και αποτελούνται πια από 4-5 λέξεις.
• Αρθρώνει τους περισσότερους ήχους της γλώσσας μας(εκτός ίσως από το Ρ , το Σ και τα παράγωγά του).
• Συμμετέχει σε διάλογο και συζητήσεις.
• Αντιλαμβάνεται αντίθετες και βασικές  χρονικές  έννοιες.
• Η ομιλία του μοιάζει με αυτή των ενηλίκων.
• Μπορεί να διηγηθεί μια μικρή ιστορία.
• Τα γραμματικά και συντακτικά λάθη βελτιώνονται.

4-6ετών

• Χρησιμοποιεί περίπου 2000-2500 λέξεις αλλά το λεξιλόγιό του αυξάνεται συνεχώς.
• Μετρά μέχρι το 30 ή και παραπάνω.
• Αναγνωρίζει τα βασικά σχήματα.
• Απαντά σε ερωτήσεις αφού ακούσει μια ιστορία και την αναδιηγείται με δικά του λόγια.
• Αρθρώνει σωστά όλους τους ήχους της γλώσσας μας.
• Χρησιμοποιεί όλους τους χρόνους των ρημάτων στην ομιλία του.
• Ονομάζει τις μέρες της εβδομάδας, χωροχρονικές έννοιες(πχ αριστερά-δεξιά).
• Επικοινωνεί πλήρως με συνομήλικούς του αλλά και ενηλίκους.
• Αρχίζει να αντιλαμβάνεται τα επιμέρους στοιχεία μιας λέξης και μπορεί να φτιάξει κατηγορίες λέξεων (πχ λέξεις που αρχίζουν από τη φωνούλα Α ή Ε).

Κάθε παιδί θα περάσει από όλα τα στάδια μέχρι που η ομιλία  του θα αυτοματοποιηθεί πλήρως. Μην συγκρίνετε ποτέ παιδιά μεταξύ τους(πχ αδέλφια, συμμαθητές κτλ),κάθε παιδί έχει διαφορετικό ρυθμό ανάπτυξης.

Ενθαρρύνετε κάθε του νέα λεξούλα, κάθε πρόοδο στην ομιλία του, με επιβράβευση και θετική ενίσχυση. Παίξτε μαζί παιχνίδια μίμησης ήχων και ρόλων, μιλήστε στο παιδί με ήρεμο τρόπο και κυρίως διαβάστε μαζί του πολλά βιβλία.

Τα παραπάνω στάδια αποτελούν και τις ενδείξεις που επιβεβαιώνουν την ορθή ανάπτυξη λόγου και ομιλίας των παιδιών. Αν εντοπίζετε σημαντικές αποκλίσεις ή καθυστερήσεις καλό θα ήταν να επικοινωνήσετε με τον παιδίατρό σας ή με λογοπεδικό (λογοθεραπευτή).