Το παιδί μου θέλει πάντα να κερδίζει! Τι να κάνω;

01/09/2016

γράφει η Κρίστη Πόππη

Υποψήφια Διδάκτωρ

Παιδοψυχολόγος

www.kristipoppi.com

Πολλές φορές οι γονείς αντιμετωπίζουν δυσκολία όταν έρχονται αντιμέτωποι με την έντονη ανταγωνιστική διάθεση που χαρακτηρίζει τα παιδιά τους. Τείνουμε να νιώθουμε συχνά ντροπή όταν τα παιδιά περηφανεύονται συνέχεια για τις νίκες τους και αντιδράνε έντονα όταν χάνουν καθώς φοβόμαστε οτι μπορεί να καταλήξουν στο μέλλον να γίνουν αλαζόνες. Από την άλλη στην εποχή που ζούμε, όπου καλούνται τα παιδιά από μικρή ηλικία να ανταγωνιστούν σε πολλούς τομείς, δεν θέλουμε να αποθαρρύνουμε εντελώς το ανταγωνιστικό τους πνεύμα. Άρα, καταλήγουμε να στέλνουμε μπερδεμένα μηνύματα στα παιδιά καθώς και μας τους ίδιους μας διακατέχουν αμφίθυμα συναισθήματα σχετικά με το συγκεκριμένο θέμα.

Ο ανταγωνισμός τελικά δεν είναι ούτε εγγενώς καλός ούτε κακός. Το ανταγωνιστικό πνεύμα που διακρίνει τα παιδιά 5-6 ετών σχετίζεται άμεσα με το γεγονός οτι για να νιώσουν τα ίδια περισσότερο ικανά συγκρίνουν διαρκώς τον εαυτό τους με άλλους. Μπορεί βέβαια σε κάποια παιδιά τα αίτια του υπέρμετρου ανταγωνισμού να έχουν τις ρίζες τους σε παλαίοτερα βιώματα τους. Εαν δηλαδή βίωσε το παιδί κάτι δύσκολο όταν ήταν σε μικρή ηλικία, το οποίο αποτυπώθηκε στην συναισθηματική του μνήμη, μπορεί να επανεμφανίζεται με αυτή την μορφή στην μετέπειτα ζωή του. Η εμπειρία του συναισθηματικού πόνου που μπορεί να είχε στα πρώτα χρόνια της ζωής του ίσως το έκανε να νιώσει αβοήθητο και αυτό το συναίσθημα μπορεί να το οδηγήσει αργότερα να διεκδικεί διαρκώς την προσοχή των γονιών του και να επιθυμεί να έχει πάντα τον έλεγχο. Έτσι μπορεί να καταλήξει ένα παιδί να θέλει να είναι πάντα πρώτο σε όλα.

Τα παιδιά με υπέρμετρο ανταγωνισμό χρειάζονται τους γονείς τους να τα πλησιάσουν συναισθηματικά, να τους δείξουν τρυφερότητα και αγάπη. Ακόμη, δεν χρειάζεται να νικάνε συνεχώς και να τα αφήνουμε να είναι οι «αρχηγοί» της οικογένειας. Καλό είναι δηλαδή να βρούμε από πού πηγάζει αυτή η υπερβολική ανάγκη τους να κυνηγάνε πρωτιές και να βοηθήσουμε το παιδί να εκφράσει όλα τα συναισθήματα που υποκινούν αυτές τις αρνητικές συμπεριφορές. Ένας τρόπος για να διαχειριστείτε τον ανταγωνισμό που επιδεικνύει το παιδί σας είναι να γίνετε πιο δημιουργικοί σε ό,τι έχει να κάνει με τις αντιδράσεις σας. Μπορείτε ας πούμε να έχετε μια έντονα αστεία αντίδραση όταν χάνετε σε ένα παιχνίδι, ή μπορείτε να δημιουργείτε χιουμοριστικά ανταγωνιστικά παιχνιδάκια. Για παράδειγμα, μπορείτε να πειτε «έχω 20 αγκαλιές να σου κάνω, τώρα θα σε φτάσω να σε ζουλήξω..δεν θα μου ξεφύγεις». Σε γενικές γραμμές βοηθάει όταν κάνετε το παιδί να γελάει μέσα στο παιχνίδι ώστε να ξεσπάσει η συναισθηματική δυσφορία που αισθάνεται. Με τρυφερούς διαγωνισμούς και με μια πιο «παιχνιδιάρικη» ανταπόκριση στην υπέρμετρη ανάγκη του παιδιού να βγαίνει νικητής χτίζετε σταδιακά την συναισθηματική ασφάλεια που τόσο χρειάζεται. Καθώς λοιπόν θα παρατηρείτε το παιδί να εκρήγνυται με το παραμικρό έχετε την ευκαιρία να το λούζετε με αγάπη και επιβεβαίωση. Άρα, χρειάζεται να είστε κοντά στο παιδί, να ακούτε και να βλέπετε τις ανάγκες του. Επιτρέπουμε στο παιδί να ξεσπάσει, να κλάψει, κατανοούμε την απογοήτευση αλλά εξηγούμε π.χ. οτι είναι σειρά του άλλου παιδιού να κάτσει στη συγκεκριμένη θέση στο αυτοκίνητο. Καθοδηγήστε το παιδί ώστε να βρει τον δρόμο έξω από τον λαβύρινθο του πανικού που βιώνει όταν χάνει, χρειάζεται υποστήριξη και αγάπη.

Κάτι άλλο που συχνά ξεχνάμε, είναι και ο τρόπος που μεταφράζουμε τα επιτεύγματα του παιδιού. Καλό είναι να αποφεύγουμε να λέμε διαρκώς οτι είναι ο/η καλύτερος/η ή να επιβραβεύουμε μόνο όταν καταφέρνει κάτι το παιδί. Είναι εξίσου σημαντικό να επιβραβεύουμε την προσπάθεια και τον τρόπο με τον οποίο προσπαθεί. Αποδεχτείτε και αγκαλιάστε τις «ατέλειες» του παιδιού σας ώστε να μπορέσει να συμφιλιωθεί με τα λάθη του. Μπορείτε ακόμη να βοηθήσετε το παιδί σας να ηρεμήσει με ασκήσεις χαλάρωσης ώστε να μειωθεί το άγχος του να είναι τέλειο σε όλα, σκεφτείτε μαζί μια τεχνική που μπορεί να ακολουθεί όταν θυμώνει επειδή έχασε και εξασκηθείτε παρέα. Μην ξεχνάτε να έχετε μια συγκεκριμένη ώρα κάθε μέρα να παίζετε ελεύθερα με το παιδί, να ασχολείστε δηλαδή και με παιχνίδια που δεν είναι δομημένα. Όταν βλέπετε το παιδί σας αγχωμένο βοηθήστε το να το εκφράσει, μη φοβάστε οτι θα του προκαλέσετε περισσότερο άγχος επειδή μιλάτε γι’αυτό, ίσα-ίσα που θα ανακουφιστεί. Βοηθήστε ακόμη το παιδί να χτίσει την ικανότητα του για ενσυναίσθηση, να κατανοήσει δηλαδή πώς αισθάνεται ο άλλος όταν του επιτίθεται λεκτικά, εστιάστε περισσότερο σε ερωτήσεις τύπου «πέρασες καλά» αντί για «ποιός κέρδισε;» και ενθαρρύνετε τα παιδιά να παίζουν παιχνίδια που ενισχύουν το αίσθημα της συνεργασίας.

Τέλος, ας έχουμε στο μυαλό μας οτι δεν υπάρχει ένας μαγικός τρόπος να αλλάξουμε το παιδί από την μια στιγμή στην άλλη καθώς έχει τη δική του ιδιοσυγκρασία και στη σημερινή κοινωνία από πολύ μικρή ηλικία ενισχύεται (χωρίς να το καταλάβουμε) το αίσθημα του ανταγωνισμού. Ας προσπαθήσουμε να σταθούμε κοντά στο παιδί, να αποδεχτούμε τα συναισθήματα του και να το βοηθήσουμε να απολαύσει την διαδρομή και να μην νοιάζεται μόνο για τον ποιός θα τερματίσει πρώτος.