Εσωστρεφής έφηβος | Πώς θα μάθω τι του συμβαίνει;

Γράφει στο efiveia.gr η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας – Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου

«Το παιδί μου δε μου μιλάει πια», είναι ένα παράπονο που ακούμε συχνά εμείς οι ψυχολόγοι από γονείς εφήβων.

Απευθυνόμενη λοιπόν στους γονείς, τους καθησυχάζω αρχικά με την  προφανή παρατήρηση:  «Το παιδί σας δεν είναι πια παιδί.» Με άλλα λόγια, είναι αναπτυξιακά φυσιολογικό για τα παιδιά να αυτονομούνται ψυχοσυναισθηματικά από την οικογένεια  καθώς μπαίνουν στην εφηβεία που, όπως είναι γνωστό,  αποτελεί μεταβατική φάση προς την ενηλικίωση. Είναι  σημαντικό για τον έφηβο να διαφοροποιηθεί από τους γονείς και είναι υποχρέωση των γονέων να του παρέχουν την ιδιωτικότητα και το συναισθηματικό και διανοητικό χώρο που έχει ανάγκη σ’ αυτή τη φάση.

Στην προσπάθειά τους για αυτονόμηση, οι έφηβοι απευθύνονται όλο και περισσότερο στο δίκτυο των σχέσεων με τους συνομηλίκους για εκμυστήρευση, υποστήριξη και διαπραγμάτευση ζητημάτων που αφορούν την ταυτότητα, τις αξίες και τις πεποιθήσεις τους. Το σύστημα των σχέσεων με τους συνομηλίκους αποκτά μεγαλύτερη επιρροή στη ζωή των εφήβων. Είναι δύσκολο για τους γονείς να αποδεχθούν ότι το παιδί τους δεν θα στραφεί πια σ’ αυτούς τόσο συχνά ή τόσο αυθόρμητα για συμβουλές ή για να μοιραστεί ένα προσωπικό του θέμα, όπως έκανε σε μικρότερες ηλικίες. Είναι όμως μια πραγματικότητα που πρέπει να δεχθούν ώστε να δώσουν χώρο στο παιδί τους να αναπτυχθεί ψυχοσυναισθηματικά και κοινωνικά.

«Τι να κάνω;», είναι το ερώτημα που συνήθως ακολουθεί. Θα σας προτείνω αρχικά τι να μην κάνετε. Μην πιέζετε τον έφηβο για επικοινωνία, μην τον ανακρίνετε και μην τον κατακρίνετε. Αυτό που μπορείτε να κάνετε είναι να είστε ανοιχτοί, παρόντες και συναισθηματικά διαθέσιμοι. Είναι σημαντικό για τον έφηβο να αισθάνεται ότι, όποτε του προκύψει η ανάγκη για επικοινωνία, θα είστε εκεί  με διάθεση ανοιχτή και σεβασμό απέναντί του.

Υπάρχει στην οικογένεια ένα συναισθηματικό κλίμα τέτοιο που να επιτρέπει στο παιδί σας να ανοιχτεί γνωρίζοντας ότι δεν θα το απορρίψετε έστω και αν δεν συμφωνείτε μαζί του; Αν ναι, αυτό σημαίνει ότι έχει την εμπιστοσύνη που χρειάζεται  ώστε να απευθυνθεί σ’ εσάς για τα θέματα που τον απασχολούν. Στο μεταξύ, δημιουργείστε εσείς ευκαιρίες για διάλογο με το παιδί σας. Μιλήστε του με τρόπο που να τον κάνουν να αισθάνεται πιο ισότιμος με σας, με τρόπο που να δείχνει ότι δεν τον αντιμετωπίζετε πια σαν μικρό παιδί, ότι τον εμπιστεύεστε και ότι έχετε τη διάθεση να κατανοήσετε και να αποδεχθείτε τον προσωπικό του κόσμο.

Εάν, αντίθετα,  στην οικογένεια δεν καλλιεργείται ένα συναισθηματικό κλίμα που να δίνει περιθώρια για ανοιχτή επικοινωνία, είναι πιθανό το παιδί σας να μη σας μιλάει επειδή δεν σας εμπιστεύεται. Επειδή φοβάται ότι θα έχετε μια στάση επικριτική απέναντί του. Επειδή δεν αισθάνεται ότι έχετε τη δυνατότητα να το κατανοήσετε. Μην ξεχνάτε όμως ότι ποτέ δεν είναι αργά για να αλλάξετε το συναισθηματικό κλίμα που επικρατεί στην οικογένειά σας κάνοντας αλλαγές στο δικό σας σύστημα αξιών. Το παιδί σας θα εκτιμήσει κάθε ειλικρινή σας προσπάθεια. Αν έχετε την πρόθεση, αλλά δυσκολεύεστε στην εφαρμογή, ζητείστε από κάποιον ειδικό να σας βοηθήσει.

«Να ανησυχώ;», είναι βέβαια το επόμενο ερώτημα που δέχομαι. Δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας αν δεν έχουν προκύψει αξιοσημείωτες αλλαγές στην καθημερινότητα του παιδιού σας. Μπορείτε να είστε παρόντες και παρατηρητικοί χωρίς να κάνετε το παιδί σας να νιώθει ότι βρίσκεται υπό συνεχή παρακολούθηση. Έχουν αλλάξει οι συνήθειες του ύπνου, του φαγητού, των αθλητικών ή άλλων του δραστηριοτήτων, έχει απομακρυνθεί από τις παρέες του, συναναστρέφεται με άτομα που δεν γνωρίζετε, εμφανίζει μεγάλη κυκλοθυμικότητα ή μυστικοπάθεια, έχουν πέσει οι σχολικές του επιδόσεις; Αν οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα είναι αρνητικές, δεν έχετε λόγο να ανησυχείτε.

Εμπιστευτείτε τη διαίσθησή σας και συμβουλευτείτε τον ειδικό. Αν έχετε ενδείξεις που σας δημιουργούν υποψίες για χρήση ουσιών, ή ενδείξεις ότι βρίσκεται σε κίνδυνο η ασφάλεια του παιδιού σας, μιλήστε στο παιδί σας και απευθυνθείτε άμεσα σε ειδικό για βοήθεια.