Ψυχοσωματικά: όταν μιλάει το σώμα

Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα είναι εκείνες οι σωματικές εκδηλώσεις που δεν προέρχονται από οργανικά ή σωματικά αίτια, τα οποία να σχετίζονται με το πρόβλημα που παρουσιάζεται. Μπορεί να πρόκειται για σωματικά προβλήματα μικρότερης ή μεγαλύτερης έντασης και βαρύτητας.

Τα παραδείγματα είναι πολλά. Ο ψυχολογικός παράγοντας έχει συνδεθεί κύρια με προβλήματα που αφορούν το πεπτικό σύστημα, όπως πόνος στο στομάχι, έλκος ή προβλήματα στο έντερο, με τους πνεύμονες, σε ασθματικές εκδηλώσεις, με το καρδιαγγειακό σύστημα, σε περιπτώσεις πίεσης ή αρρυθμιών της καρδιάς, με δερματικές παθήσεις, όπως εκζέματα, φαγούρα, σπυράκια ή αλλεργίες, με μυοσκελετικά προβλήματα, όπως πόνοι στη μέση, με το κεφάλι, στους πονοκεφάλους και τις ημικρανίες.

γράφει η ψυχολογος Ξενια Κολλια

psyxologosthessaloniki.gr

Πώς προκύπτουν τα ψυχοσωματικά συμπτώματα

Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα είναι η υλοποίηση της δήλωσης “όταν δεν μιλάει το στόμα, μιλάει το σώμα”.

Ποιά μπορεί να είναι τα ζητήματα τα οποία δεν μπορούν να εκφραστούν; Τι μπορεί να μας περιορίζει και να προσκαλεί τη σωματοποίησή τους;

Μια χρήσιμη προσπάθεια μπορεί να είναι το να βάλουμε σε λόγο αυτό ακριβώς που θα προκαλούσε ως “εξωτερικό αίτιο” τα ψυχοσωματικά συμπτώματα. Ο πόνος στο στομάχι θα έλεγε “δεν μπορώ να χωνέψω κάτι”, ο πονοκέφαλος “έχω πολλά στο κεφάλι μου” ή απλά “πονοκεφάλιασα”, το άσθμα θα μπορούσε να λέει “πνίγομαι, δεν μπορώ να πάρω ανάσα”, τα δερματικά “βγάζω σπυριά” ή “παθαίνω αλλεργία με κάτι”, ο πόνος στη μέση “κουβαλάω πολλά βάρη”. Δεν υπάρχει μία μόνη φράση που μπορεί να αντιστοιχηθεί σε κάθε σύμπτωμα, ωστόσο όταν προκύπτει ένα ψυχοσωματικό σύμπτωμα, συνήθως εύκολα μπορούμε να το συνδέσουμε με κάποια δυσκολία ή κατάσταση της ζωής μας.

Πώς αντιμετωπίζονται τα ψυχοσωματικά συμπτώματα;

Η παραδοχή πως υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στο σωματικό πρόβλημα που εκδηλώνεται και μια ψυχολογική δυσκολία που αντιμετωπίζουμε είναι το σημείο έναρξης για την αναζήτηση επίλυσης στο πρόβλημα. Όσο δεν αντιμετωπίζεται αυτό που δυσκολεύει τη σκέψη και το συναίσθημα, συνεχίζει να υπάρχει και αναπόφευκτα θα εμφανίζεται με κάποιο τρόπο. Και το σώμα μπορεί να είναι ένας τρόπος εκδήλωσής του.

Το να μην οφείλεται σε οργανικότητα δε σημαίνει πως ένα πρόβλημα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί. Ίσως είναι πιο εύκολο να αποταθεί κάποιος σε ένα γιατρό και να πάρει χάπια για το στομάχι, παρά να αναζητήσει έναν τρόπο να ζει τη ζωή του πέρα από την αυτοκαταπίεση και το άγχος. Ωστόσο το ερώτημα είναι αν λύνεται ή όχι το πρόβλημα που του επικοινωνεί το σώμα του.

Ορισμένες φορές μπορεί κάποιος να πει “είναι ψυχολογικό, δεν μπορώ να κάνω τίποτα, έτσι είμαι”. Και να συνεχίσει να συμπεριφέρεται στον εαυτό του και στις σχέσεις του σταθερά με τον ίδιο τρόπο. Ωστόσο αυτό δεν θα περιμέναμε να συμβεί αν ο ίδιος άνθρωπος έσπαζε το πόδι του. Δεν θα περιμέναμε να πει “τι να γίνει, τα πόδια μπορεί και να σπάσουν. Θα δω πώς θα κολλήσει από μόνο του.” Οπότε για ποιό λόγο να είναι αυτή μια δόκιμη αντιμετώπιση για την ψυχική δυσκολία;

Πώς βοηθά η ψυχοθεραπεία;

Μια από τις βασικές λειτουργίες της ψυχοθεραπείας είναι ότι διευκολύνει τον πελάτη να διαπιστώσει τι είναι αυτό που του συμβαίνει και να του δώσει όνομα. Το θολό και αφηρημένο γίνεται πιο συγκεκριμένο και ξεκάθαρο.

Έτσι, αυτό που πριν εκφραζόταν μόνο μέσα από το σώμα, τώρα μπορεί να συνειδητοποιηθεί και να ειπωθεί με λόγο. Από τη στιγμή που πια η συζήτηση μεταξύ ψυχολόγου και πελάτη αφορά συγκεκριμένες ανάγκες, επιθυμίες και σχέσεις με συγκεκριμένα πρόσωπα, ο ψυχολόγος διευκολύνει τον πελάτη να αποφασίσει τι θέλει από τις σχέσεις του (είτε με τους άλλους είτε με τον εαυτό του) και τι θεωρεί πως χρειάζεται να αλλάξει, να βελτιωθεί ή να πάψει να λειτουργεί όπως στο παρόν.

Η ψυχοθεραπεία, λοιπόν, μπορεί να βοηθήσει στο να συνειδητοποιήσετε την ανάγκη σας και να ξεκινήσετε να ανταποκρίνεστε σε αυτήν, επιδιώκοντας εκείνες τις αλλαγές που θα σας επιτρέψουν να αισθάνεστε και να ζείτε καλύτερα.