Με χρησιμοποιεί σαν πιπίλα!

Είναι ίσως η πιο συνηθισμένη συζήτηση στις ομάδες θηλασμού και στα φόρουμς των μητέρων και κάθε φορά κρατιέμαι να μην φωνάξω «Ναι, τα μωρά θηλάζουν και για ανακούφιση, το έχουν απόλυτη ανάγκη, γι’ αυτό άλλωστε εφευρέθηκαν οι πιπίλες!».

Ναι, τα μωρά είναι εξαρτημένα και αντλούν ανακούφιση και παρηγοριά από τη μητέρα τους. Είναι τα σταθερό σημείο αναφοράς τους. Πού είναι το πρόβλημα;;; Δεν είναι άραγε προτιμότερο και πιο φυσιολογικό τα μωρά να είναι εξαρτημένα και να έχουν ως σταθερό σημείο αναφοράς τη μαμά τους, παρά ένα αντικείμενο;

γράφει η Βίκυ Φαρδογιάννη – Πιστοποιημένη Σύμβουλος Θηλασμού IBCLC 

Ξέρω ότι η κοινωνία μας ασκεί τρομερή πίεση να κάνουμε τα παιδιά μας ανεξάρτητα όσο πιο σύντομα γίνεται, αλλά τα μωρά είναι τόσο μικρά και αβοήθητα και εξαρτημένα από μας για τόσο λίγο καιρό….. Είτε το πιστεύετε είτε όχι, αυτός ο καιρός περνάει πολύ γρήγορα και το μωρό σας θα είναι πολύ απασχολημένο με την εξερεύνηση του κόσμου γύρω του, πολύ απασχολημένο για να θέλει να είναι μαζί σας και ο καιρός που η μαμά μπορούσε να ικανοποιήσει κάθε του ανάγκη με το σώμα της θα έχει περάσει για πάντα. Το στήθος μας έχει την μαγική ικανότητα να ικανοποιεί κάθε ανάγκη του μωρού: ορμόνες για να το βοηθήσουν να κοιμηθεί (ναι, γι’ αυτό θηλάζει για να κοιμηθεί, ναι, είναι φυσιολογικό και όχι, δεν κρατάει για πάντα!), τροφή, αντισώματα, ζεστασιά, ασφάλεια, παρηγοριά, η λίστα είναι πολύ μεγάλη…..

Μη θρεπτικός θηλασμός (ή «θηλασμός για ανακούφιση») είναι η απαλή θηλαστική κίνηση που κάνει το μωρό προς το τέλος του θηλασμού, όταν ο ρυθμός απομύζησης-κατάποσης έχει μειωθεί. Έχει τεράστια σημασία για το μωρό, για πολλούς λόγους: νευρολογικά, ψυχολογικά και αναπτυξιακά, τόσο μεγάλη που αν ένα μωρό τρέφεται από το μπιμπερό, θα πρέπει να έχει πρόσβαση και σε μια πιπίλα.

Αλλά τι είναι στ’ αλήθεια η πιπίλα; Είναι μια τεχνητή θηλή, ένα αντίγραφο, ένα υποκατάστατο του αληθινού. Όταν ένα μωρό που θηλάζει αρνείται την πιπίλα και προτιμά την αληθινή θηλή, θα πρέπει στ’ αλήθεια να σοκαριζόμαστε; Τα μωρά μας δεν είναι χαζά!

Αν κάποια μητέρα θέλει να χρησιμοποιεί πιπίλα και είναι ενημερωμένη για τις πιθανές συνέπειες από την χρήση της, είναι δικαίωμά της. Όμως έχουμε φτάσει στο σημείο όπου μια μητέρα που θηλάζει το μωρό της για ανακούφιση προκαλεί πανικό στις άλλες μητέρες και ακούει ατάκες όπως «του μαθαίνεις κακές συνήθειες», «σε χρησιμοποιεί», «δεν θα κοιμηθεί ποτέ μόνο του», και πολλούς ακόμα μύθους.

Τα μωρά έχουν ένστικτα που έρχονται σε πλήρη αντίθεση με αυτά που αποδέχεται η κοινωνία μας σήμερα. Το μωρό του ανθρώπου γεννιέται με ανεπτυγμένο μόνο το 25% του εγκεφάλου του. Το υπόλοιπο 75% αναπτύσσεται μετά την γέννηση. Ως συνέπεια αυτής της ανωριμότητας, το μωρό εξαρτάται πλήρως από την μητέρα του, ειδικά τους πρώτους 6-12 μήνες της ζωής του.  Είναι προγραμματισμένα να βρίσκονται κοντά στη μαμά τους, να τρώνε λίγο και συχνά και να κλαίνε όταν απομακρύνονται από αυτήν.

Αντί όμως να ανταποκρινόμαστε στις ανάγκες του μωρού μας, πολλοί είναι αυτοί που μας λένε να δώσουμε στο μωρό πιπίλα κι έτσι βλέπουμε παιδιά με την πιπίλα στο στόμα μέχρι τα 4 ή 5 τους χρόνια.

Η ανακούφιση του μωρού μέσω του θηλασμού και η ανταπόκριση στις ανάγκες του δεν θα το κάνει πιο γκρινιάρικο, απαιτητικό, αντικοινωνικό, εξαρτημένο ή οτιδήποτε άλλο αρνητικό ακούσετε – η ανακούφιση μέσω του θηλασμού είναι αναμενόμενη από βιολογικής άποψης. Στην πραγματικότητα, όλο και περισσότερες έρευνες αποδεικνύουν  ότι όσο πιο πολύ ανταποκρινόμαστε στις ανάγκες του μωρού, τόσο πιο ανεξάρτητο, ασφαλές και κοινωνικό γίνεται το παιδί. Αν το καλοσκεφτείτε αυτό έχει ένα νόημα σε σχέση με την ανθρώπινη φύση – όσο πιο ασφαλείς αισθανόμαστε, τόσο πιο σίγουροι για τον εαυτό μας είμαστε. Η εκβίαση της ανεξαρτησίας και της αποχώρησης από την μητέρα, στην πραγματικότητα οδηγεί σε αντίθετα αποτελέσματα, σε ένα παιδί που ψάχνει για πάντα την επιβεβαίωση και την αποδοχή.

Όπως αναφέραμε ήδη, το στήθος είναι το φυσιολογικό και η πιπίλα το υποκατάστατο και με την τελευταία έχουμε κάποιους πιθανούς κινδύνους. Πολλές μελέτες έχουν αναδείξει διάφορα θέματα που προκύπτουν από την χρήση της πιπίλας και ενώ οι έρευνες δεν μπορούν ποτέ να αποδείξουν κάτι με ακρίβεια 100%, όταν πολλές έρευνες έχουν παρόμοια αποτελέσματα, τότε αξίζει τον κόπο να τις λάβουμε υπόψην πριν πάρουμε τις αποφάσεις μας.

Κάποια μωρά χρησιμοποιούν την πιπίλα χωρίς καμία φανερή συνέπεια ή πρόβλημα, ενώ σε κάποια άλλα η χρήση της προκαλεί προβλήματα σχεδόν αμέσως. Ο χρόνος χρήσης παίζει σημαντικό ρόλο – πχ. η χρήση της πιπίλας κατά τη διάρκεια της οδήγησης, ή για να καθησυχάσουμε το ένα δίδυμο την ώρα που ασχολούμαστε με το άλλο, ειδικά όταν ο θηλασμός έχει πια εδραιωθεί, μπορεί φυσικά να είναι πολύ χρήσιμη και χωρίς ιδιαίτερες συνέπειες στα περισσότερα μωρά. Αλλά η συχνή και παρατεταμένη χρήση της μπορεί να δημιουργήσει «εθισμό», παιδιά που δεν τα βλέπεις ποτέ χωρίς αυτήν στο στόμα. Βλέπω επίσης πολλές μητέρες που δίνουν πιπίλα στα μωρά για να μην φωνάζουν, ή μόλις έχουν τελειώσει το θηλασμό και παρόλο που φαίνονται απολύτως ευχαριστημένα. Για μένα τέτοιου είδους χρήση είναι εντελώς ακατάλληλη….

• Σύνδρομο αιφνίδιου βρεφικού θανάτου (ΣΑΒΘ)– Ενώ κάποιες έρευνες φαίνεται να δείχνουν μειωμένο κίνδυνο με την χρήση της πιπίλας, κάποιες άλλες καταλήγουν στο ότι οι πιπίλες αυξάνουν τον κίνδυνο επειδή ασκούν αφύσικη πίεση στη στοματική κοιλότητα και στο λάρυγγα. Το πιο σημαντικό κομμάτι όμως αυτών των ερευνών δείχνει ότι η διακοπή της χρήσης πιπίλας δημιουργεί τον πιο μεγάλο κίνδυνο.
• Αλλαγές στην στοματική ανάπτυξη – πολλές μελέτες έχουν καταλήξει σε αρνητικά αποτελέσματα σε σχέση με την χρήση της πιπίλας και την οδοντοφυΐα, την τερηδόνα και την σύγκλειση των σιαγόνων (Bowden, Paunio, Rautava & Sillanpaa,Karjalainen, Ronning, et al,Ollila, Niemela, et al, Gizani, Vinckier & Declerck). Η μακροχρόνια χρήση της επίσης έχει συνδεθεί με αλλαγές στην δομή του στόματος και του προσώπου, καθώς  και με μακροπρόθεσμα ζητήματα όπως η υπνική άπνοια (αν και ο κίνδυνος είναι πολύ μεγαλύτερος για τα παιδιά που δεν θηλάζουν καθόλου).
• Μειωμένη διάρκεια θηλασμού – πολλές έρευνες έχουν συσχετίσει την πρόωρη χρήση του μπιμπερό και της πιπίλας με μικρότερη διάρκεια θηλασμού. Μια από αυτές συμπεραίνει: «Οι πιπίλες είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος αποθηλασμού από μητέρες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες με το θηλασμό». Και μια άλλη μελέτη καταλήγει: «Ανάμεσα σε 249 παιδιά που θήλαζαν ακόμα τον πρώτο μήνα, ο κίνδυνος να αποθηλάσουν οποτεδήποτε μεταξύ 1-24 μηνών ήταν μεγαλύτερος στα παιδιά που έπαιρναν πιπίλα, παρά σ’ αυτά που δεν έπαιρναν».
  Εδώ πιστεύω ότι το πώς χρησιμοποιείται η πιπίλα παίζει σημαντικό ρόλο. Ένα μωρό που έχει την πιπίλα για «ανακούφιση», είναι πολύ πιο πιθανό να αποθηλάσει και να «κολλήσει» σε ένα άλλο αντικείμενο παρηγοριάς – αυτά είναι τα μωρά που αποθηλάζουν μόνα τους πολύ νωρίτερα από το φυσιολογικό μέσο όρο. Αυτό ταιριάζει και με τα ευρήματα μιας άλλης μελέτης, η οποία βρήκε ότι όσο περισσότερες φορές την ημέρα χρησιμοποιείται η πιπίλα, τόσο πιο μεγάλος ο κίνδυνος για πρόωρο αποθηλασμό.
• Λιγότερος χρόνος στο στήθος – τις πρώτες εβδομάδες της ζωής, η πείνα ρυθμίζεται από μια ορμόνη που λέγεται CCK (Χολοκυστοκινίνη). Μετά το τάισμα το μωρό έχει υψηλά επίπεδα αυτής τη ορμόνης, που σημαίνει ότι είναι χορτάτο, όμως τα επίπεδα πέφτουν στα επόμενα 10-20 λεπτά, και τότε νομίζει ότι πεινάει ξανά. Μπορεί αυτός ο κύκλος να γίνει πολλές φορές την ημέρα, πριν το μωρό πέσει τελικά σε βαθύ ύπνο. Υπάρχει μια υπόθεση η οποία λέει ότι αυτό το σύστημα επιτρέπει στο μωρό να γεμίσει όλο το πεπτικό του σύστημα, ώστε η πείνα να μην ταράξει τελικά τον βαθύ ύπνο του μωρού. Το σημείο-κλειδί είναι ότι το πιπίλισμα και όχι η κατάποση είναι αυτό που κάνει το παιδί να αισθάνεται χορτάτο και άρα οι πιπίλες μπορεί να κάνουν το μωρό να χάσει γεύματα κι αυτό έχει σαν περαιτέρω συνέπεια τα εξής:

• Μειωμένη παραγωγή γάλακτος – καθώς ο θηλασμός εδραιώνεται, ο μόνος τρόπος για να παράγει αρκετό γάλα το σώμα της μητέρας είναι το μωρό να θηλάζει συχνά και να αδειάζει το στήθος αποτελεσματικά. Όταν δίνουμε πιπίλα από την αρχή στο μωρό, μπορεί να χάνει γεύματα εξαιτίας της και άρα να αποτρέπει το σώμα της μητέρας από το να παράγει αρκετό γάλα. Έχοντας υπόψη ότι η πιο συνηθισμένη αιτία μη θηλασμού είναι η «ανεπαρκής παραγωγή γάλακτος» (είτε αληθινή είτε όχι) και ότι τα περισσότερα μωρά παίρνουν από την αρχή πιπίλα, είναι προφανές ότι αυτός είναι ένας αποτρεπτικός μηχανισμός.
• Μειωμένη πρόσληψη βάρους – διάφορες μελέτες έχουν βρει ότι η συχνή χρήση της πιπίλα σχετίζεται με λιγότερους θηλασμούς και μικρότερη πρόσληψη βάρους. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η ομάδα των μωρών που έπαιρνε πιπίλα θήλαζε περίπου μία φορά λιγότερο την ημέρα και είχε 15-30 λεπτά θηλασμού λιγότερα κατά τη διάρκεια των πρώτων 4 μηνών της ζωής, απ’ ότι η ομάδα που δεν χρησιμοποιούσε πιπίλα. Κατά τη διάρκεια των πρώτων 2 μηνών τα μωρά που χρησιμοποιούσαν πιπίλα είχαν κατά μέσο όρο 0,5 λιγότερους θηλασμούς ανά ημέρα και 15-30 λεπτά μεγαλύτερα διαστήματα μεταξύ των θηλασμών, απ’ ότι αυτά που δεν έπαιρναν πιπίλα.
• Σύγχυση θηλών – ο θηλασμός μιας τεχνητής θηλής είναι εντελώς διαφορετικός από το θηλασμό στο στήθος. Η πιπίλα είναι σκληρή και άκαμπτη. Η θηλή μας είναι μαλακή και ευέλικτη. Το μωρό πρέπει να ανοίξει το στόμα του διάπλατα για να προσκολληθεί στο στήθος σωστά και η θηλή φτάνει μέχρι πίσω στο στόμα του, μακριά από τα ούλα και την γλώσσα. Η μητέρα μπορεί να πιέσει για να βάλει την πιπίλα στο κλειστό στόμα του μωρού, αλλά όχι και το στήθος της. Οι μύες του στόματος, του προσώπου και της γλώσσας κινούνται διαφορετικά όταν το μωρό έχει στο στόμα την πιπίλα. Η κίνηση που κάνει σε ένα μπιμπερό ή σε μια πιπίλα δεν θα βγάλει ποτέ γάλα από το στήθος. Το να προσφέρεις ταυτόχρονα στήθος και πιπίλα ή μπιμπερό τις πρώτες εβδομάδες ζωής, μπορεί να μπερδέψει πάρα πολύ ένα μωρό που μαθαίνει να θηλάζει. Ένα μωρό που προσπαθεί να θηλάσει από το στήθος με τον τρόπο που θηλάζει την τεχνητή θηλή, πολύ σύντομα θα εκνευριστεί, θα κλάψει και θα αρνηθεί να θηλάσει. Δεν μπορεί να πιεί μ’ αυτόν τον τρόπο γάλα και θα δυσκολευτεί πολύ να μάθει να θηλάζει αποτελεσματικά. Επίσης, η διαφορετική τεχνική που χρειάζεται για να μείνει η πιπίλα στο στόμα του μωρού, σύμφωνα με μελέτη, διπλασιάζει τον κίνδυνο για προβλήματα θηλασμού (73% παρουσίασαν προβλήματα σε αντίθεση με το 30% που δεν παρουσίασαν).
• Ωτίτιδες – διάφορες μελέτες έχουν βρει συσχέτιση, με μία από αυτές να συμπεραίνει ότι ο κίνδυνος διπλασιάζεται εάν το μωρό παίρνει πιπίλα 5 ή περισσότερες φορές την ημέρα.
• Μυκητίαση – καθώς οι μύκητες που προκαλούν μυκητίαση αναπτύσσονται σε θερμοκρασία δωματίου και σε υγρές επιφάνειες, η πιπίλα αποτελεί ένα ιδανικό περιβάλλον για την ανάπτυξή τους και την μεταφορά τους στο στήθος και στο στόμα του μωρού. Οι μύκητες σχετίζονται επίσης με ανάπτυξη της τερηδόνας.
• Αυξημένος κίνδυνος μολύνσεων και αντοχής στα αντιβιοτικά – μια έρευνα έχει βρει μεγάλη ποικιλία μικροβίων και μυκήτων σε πιπίλες που χρησιμοποιούν τα μωρά. Οι ερευνητές προσθέτουν επίσης ότι στις πιπίλες δημιουργείται ένα βιοφιλμ βακτηρίων το οποίο αλλάζει την χλωρίδα του στόματος του μωρού. Αυτό το βιοφιλμ μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή και να αυξήσει τον κίνδυνο για γαστρεντερικά προβλήματα, όπως οι κολικοί ή ακόμα και μολύνσεις των αυτιών. Στην πραγματικότητα, οι ίδιοι τύποι βακτηρίων που βρέθηκαν σε μια κοινή πιπίλα, έχουν συσχετιστεί με καρδιαγγειακές ασθένειες, μεταβολικά σύνδρομα, αλλεργίες, άσθμα και αυτοάνοσα νοσήματα. Αυτό όμως που προκαλεί την μεγαλύτερη εντύπωση είναι το γεγονός ότι τα περισσότερα μικρόβια που βρέθηκαν στις χρησιμοποιημένες πιπίλες, ήταν ανθεκτικά στα συνηθισμένα αντιβιοτικά.
• Προσκόλληση – πολλά παιδιά χρησιμοποιούν την πιπίλα ως μέσο ανακούφισης και παρηγοριάς και δυσκολεύονται πολύ χωρίς αυτήν. Αυτό οδηγεί σε μακροχρόνια εξάρτηση, παρόλο που το αντίθετο είναι ο στόχος! Επίσης, σε μεγαλύτερα παιδιά μπορεί να προκαλέσει καθυστέρηση στο λόγο και στην επικοινωνία γενικά.
• Λιγότερος ύπνος – πάρα πολλά μωρά ξυπνούν αμέσως μόλις καταλάβουν ότι δεν έχουν την πιπίλα τους (πέφτει από το στόμα τους κατά τη διάρκεια του βαθύ ύπνου) και πρέπει ο γονέας να ξυπνήσει για να την βρει αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της νύχτας!

Άρα, την επόμενη φορά που κάποιος θα σας πει «σε έχει για πιπίλα» θυμηθείτε να του πείτε ότι στην πραγματικότητα τα μωρά χρησιμοποιούν την πιπίλα αντί για το στήθος και μερικές φορές με κάποιες συνέπειες.

Η Βίκυ Φαρδογιάννη είναι πιστοποιημένη Σύμβουλος Θηλασμού IBCLC και εργάζεται στο χώρο του θηλασμού για περισσότερο από δέκα χρόνια.

Θα την βρείτε στο thilasmos.com και στη Facebook σελίδα “Thilasmos – Θηλασμός“