Τα παιδιά χρειάζονται πραγματικά γυαλιά ηλίου;

Τα παιδιά χρειάζονται πραγματικά γυαλιά ηλίου και γιατί;

Υπάρχουν μακροπρόθεσμες βλάβες που προκαλούνται στο μάτι από την έκθεση στον ήλιο; 

Σύμφωνα με τους περισσότερους γιατρούς και ερευνητές, η απάντηση είναι  «ναι».

γράφει η Κωνσταντίνα Ι.Κουφαλά
Χειρουργός Οφθαλμίατρος
Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ενδοφακών και Διαθλαστικής Χειρουργικής

Ένα από τα μεγάλα θαύματα του ανθρώπινου σώματος είναι η ικανότητα των κατεστραμμένων κυττάρων να επισκευαστούν ή να αντικατασταθούν. Τα ερυθρά αιμοσφαίρια, για παράδειγμα, ζουν για περίπου 120 ημέρες. Κάθε ημέρα, περίπου το 1% των ερυθρών αιμοσφαιρίων αποσύρεται για να αντικατασταθεί από μια νέα γενιά. Αυτή η ίδια ιστορία αναπλήρωσης, αντικατάστασης και επισκευής επαναλαμβάνεται σχεδόν σε κάθε μέρος του σώματός σας.

Ο φακός όμως του ματιού είναι αξιοσημείωτη εξαίρεση. Τα κύτταρα του φακού του ματιού δεν αντικαθίστανται ποτέ. Οι πρωτεΐνες του φακού δεν αναπληρώνονται. Ο φακός δεν μπορεί να επιδιορθωθεί. Οι βλάβες που προκαλούνται συσσωρεύονται καθ ‘όλη τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου.

Ο φακός προορίζεται για την εστίαση και την μετάδοση του φωτός στο πίσω μέρος του ματιού. Μερικές φορές μικρές, συννεφιασμένες κηλίδες σχηματίζονται στο φακό. Αυτές  μπορούν να εξαπλωθούν και να δώσουν σε  ολόκληρο το φακό μια γαλακτώδη λευκή χροιά. Με αποτέλεσμα να διασκορπίζεται το εισερχόμενο φως και να εμποδίζεται η όραση. Οι άνθρωποι με αυτή την πάθηση νιώθουν σαν να κοιτούν τον κόσμο μέσα από έναν καταρράκτη, γι ‘αυτό οι αρχαίοι Έλληνες έδωσαν αυτό το όνομα στην θόλωση του φακού, ονομασία που έχει και σήμερα παγκοσμίως.

Ο γεροντικός καταρράκτης αποτελεί την κύρια αιτία τύφλωσης του οφθαλμού.  Είναι το αποτέλεσμα της σταδιακής συσσώρευσης αλλοιώσεων στις πρωτεΐνες του φακού. Η σημαντικότερη πηγή αυτής της βλάβης είναι η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία (UV) , ειδικά όταν κάποιος είναι νέος. Σήμερα ο καταρράκτης μπορεί να αντιμετωπιστεί με χειρουργική επέμβαση, αντικατάσταση του θολωμένου φακού με τεχνητούς φακούς και με αυτόν τον τρόπο αποκαθίσταται η όραση.

Πίσω από το φακό βρίσκεται ο αμφιβληστροειδής. Ο αμφιβληστροειδής είναι το θαύμα του ματιού. Αυτό το μικρό τμήμα ιστού, που έχει το μέγεθος και το πάχος μιας ταχυδρομικής σφραγίδας, είναι σε θέση να αναλύσει και να ανακατασκευάσει μια νέα εικόνα κάθε δέκατο του δευτερολέπτου. Αν κοιτάξουμε γύρω μας μπορούμε να αντιληφθούμε πόσο γρήγορα ο αμφιβληστροειδής δημιουργεί νέες εικόνες.

Ο αμφιβληστροειδής αποτελείται από κύτταρα ίδια με αυτά του εγκεφάλου. Είναι το μέρος του εγκεφάλου που αντιμετωπίζει τον κόσμο γύρω μας και χρειάζεται να καταβάλει ενέργεια μεγαλύτερη από οποιοδήποτε άλλο μέρος του εγκεφάλου. Κανένας άλλος ιστός στο σώμα δεν χρησιμοποιεί οξυγόνο με τέτοιο ρυθμό. Η πιο σκληρή περιοχή εργασίας του αμφιβληστροειδούς ονομάζεται ωχρά κηλίδα. Η ωχρά κηλίδα είναι το μέρος του αμφιβληστροειδούς που ευρίσκεται η πιο ευκρινής όραση.

Σήμερα παγκοσμίως, οι ασθένειες του αμφιβληστροειδούς είναι η κύρια αιτία τύφλωσης. Σε αντίθεση με τον καταρράκτη, λίγα πράγματα  μπορούν να γίνουν για να αντιμετωπίσουν τις παθήσεις του αμφιβληστροειδούs. O αμφιβληστροειδής είναι αναντικατάστατος. Αργά κατά τη διάρκεια των ετών, η ωχρά κηλίδα καταστρέφεται ανεπανόρθωτα από την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία. Περίπου το ένα τρίτο των ενηλίκων άνω των 65 ετών βιώνουν αυτή τη σταθερή μείωση της κεντρικής όρασης, που δεν μπορεί να διορθωθεί με γυαλιά.

Η υπερβολική έκθεση στο ηλιακό φως κατά τη διάρκεια της πρώιμης παιδικής ηλικίας είναι επιβλαβής για τα μάτια. Το φως του ήλιου περιέχει ακτινοβολία UV. Ο κίνδυνος βλάβης του αμφιβληστροειδούς από τις ακτίνες του ήλιου είναι μεγαλύτερος σε παιδιά ηλικίας μικρότερης των 10 ετών, αν και οι συνέπειες συνήθως δεν γίνονται εμφανείς μέχρι να γίνουν ενήλικες. Εκτός από την πρόκληση προβλημάτων στα μάτια, οι ακτίνες UVA και UVB μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο του δέρματος του προσώπου, συμπεριλαμβανομένου του ευαίσθητου δέρματος των βλεφάρων και της περιοχής γύρω από τα μάτια.

Όλα τα παιδιά πρέπει να μαθαίνουν να φορούν καπέλα και γυαλιά ηλίου με μεγάλη ευκρίνεια, ειδικά μεταξύ 10 π.μ. και 2 μ.μ., όταν η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία είναι η πιο επικίνδυνη. Αυτό ισχύει ακόμη και για παιδιά με πιο σκούρα χρώματα ματιών, παρόλο που οι πιο σκούρες χρωστικές τους παρέχουν μερική προστασία. Φυσικά, τα παιδιά με ανοιχτόχρωμα μάτια χρειάζονται ακόμα περισσότερο τα γυαλιά ηλίου. Η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία είναι στο αποκορύφωμά της όταν τα παιδιά βρίσκονται σε μεγάλα υψόμετρα,σε τοπια που καλύπτονται από χιόνι , αμμώδεις παραλίες ή κοντά σε επιφάνειες (νερό) που αντανακλάται το φως.

Οι γονείς μπορούν να δώσουν το καλό παράδειγμα στα παιδιά τους φορώντας γυαλιά ηλίου την κατάλληλη στιγμή.

Όλα τα γυαλιά ηλίου δεν είναι τα ίδια. Τα αποτελεσματικά γυαλιά ηλίου θα πρέπει να εμποδίζουν τόσο την UVA όσο και την UVB ακτινοβολία. Οι μεγάλοι φακοί που ταιριάζουν κοντά στα μάτια και τυλίγονται εν μέρει γύρω από τις πλευρές του προσώπου είναι οι καλύτεροι. Αυτά που μπλοκάρουν το ορατό μπλε φως είναι ακόμα ασφαλέστερα. Ευτυχώς, όλα τα γυαλιά ηλίου εμποδίζουν την ακτινοβολία UVB. Ωστόσο, πολλά γυαλιά ηλίου δεν παρέχουν προστασία UVA. Ακριβά εμπορικά σήματα και πολωτικοί φακοί δεν αποτελούν εγγύηση. Τα γυαλιά ηλίου πρέπει να μετρηθούν ώστε να μπλοκάρουν το 99% έως 100% των UVA ή UV400 (400 nm είναι το μήκος κύματος της ακτινοβολίας UVA) . Η ικανότητα να απορροφούν την υπεριώδη ακτινοβολία είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από το χρώμα των φακών. Να είστε επιφυλακτικοί με παιδικά γυαλιά ηλίου που λένε ότι «εμποδίζουν την υπεριώδη ακτινοβολία», χωρίς να προσδιορίζουν το πραγματικό ποσοστό της υπεριώδους ακτινοβολίας που απορροφούν οι φακοί.

Επίσης, πρέπει να γνωρίζετε ότι η υπεριώδης ακτινοβολία διαπερνά τα σύννεφα. Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να φορούν γυαλιά ηλίου, ακόμα και σε συννεφιά για να προστατεύσουν τα μάτια τους.

Φυσικά, τα παιδιά θα σπάσουν και θα χάσουν τα γυαλιά ηλίου με αξιοσημείωτη ταχύτητα.Γι’ αυτό δεν χρειάζεται να αγοράζετε ακριβά γυαλιά.Οι ακριβές μάρκες μπορεί να είναι πιο κομψές, αλλά δεν παρέχουν κανένα πλεονέκτημα όταν πρόκειται για την υγεία των ματιών. Ένα λαστιχάκι, που δένει στα γυαλιά πίσω από τα αυτιά βοηθάει ώστε να εφαρμόζουν σωστά τα γυαλιά στο κεφάλι του παιδιού και να μη χαθούν ή σπάσουν. Υπάρχουν πλέον και τα γυαλιά ηλίου που αντί για βραχίονες έχουν λάστιχο.  Αποφύγετε τη χρήση κορδονιών σε βρέφη ή πολύ μικρά παιδιά χωρίς επίβλεψη, διότι υπάρχει ο κίνδυνος πνιγμού.

Επιλέξτε χρωματιστούς, μοντέρνους σκελετούς που θα χαίρονται να τους φοράνε και αφήστε τα παιδιά να διαλέξουν μόνα τους το σκελετό που τους αρέσει.