Επικοινωνώντας με τον έφηβο

της Ψυχολόγου – Ψυχοθεραπεύτριας Ιωάννας Μπλέκα

Προσπαθώντας να κάνω εικόνα την επικοινωνία στην εφηβική ηλικία σκέφτομαι μοχθηρές από τον έφηβο προς τον γονιό ματιές, φωνές και νεύρα, πόρτες εφηβικών δωματίων που κλείνουν με δύναμη και απόλυτη σιωπή. Η εικόνα γνωστή σε όλους ίσως και από την δική μας εφηβεία. Τότε όμως δεν είχαμε να σκεφτούμε τίποτα πέρα από το συναίσθημα και τις προσωπικές μας ανάγκες. Τα γεμάτα ένταση ξεσπάσματα είναι ο τρόπος έκφρασης των εφήβων που προσπαθούν να επικοινωνήσουν την εσωτερική, οργανική και συναισθηματική τους, αναστάτωση.

Τις περισσότερες φορές που ένας έφηβος αντιμιλάει σε ένα γονιό, προσπαθεί να δείξει το πόσο ξεχωριστός είναι, να διαφοροποιηθεί. Είναι η απέλπιδα προσπάθειά του να ψάξει, να βρει και να καταλάβει ποιος είναι και αυτό γίνεται διαμέσου της αντίδρασης προς το γονιό. Όπως γύρω στα 2 τους χρόνια τα μικρά παιδιά αρχίζουν να λένε σε όλα «όχι» αποδεικνύοντας ότι είναι ξεχωριστές προσωπικότητες, έτσι και στην εφηβεία αντιδρούν ώστε να δουν μέχρι που μπορούν/ τους επιτρέπεται να φτάσουν.

«Το έχω ανάγκη να σου κάνω καυγά γι’ αυτό, και το έχω ανάγκη εσύ να με αντιμετωπίσεις. Το έχω ανάγκη απελπισμένα να κρατήσεις την άλλη άκρη του σκοινιού. Να κρατάς γερά ενώ εγώ παλέβω απ’ την άλλη άκρη – όσο παλέβω για να βρω τα κρατήματα μέσα σ’ αυτόν τον καινούριο κόσμο στον οποίο καταλαβαίνω ότι μπαίνω. Πιο πριν τον ήξερα τον εαυτό μου, ήξερα ποιοι είστε, ποιοι είμαστε. Αλλά τώρα όχι. Τώρα χρειάζεται να καταλάβω μέχρι που φτάνει ο εαυτός μου, και μερικές φορές μπορώ να βρω τις άκρες μου μόνο όταν το παρατραβάω μαζί σας.» (Γράμμα από ένα παιδί στην εφηβεία, © 2016 Gretchen L. Schmelzer, PhD, μετάφραση Δημήτρης Φιλοκώστας, http://www.paidopsy.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=35&Itemid=48)

Τι αλλάζει λοιπόν σε αυτή την ηλικία; Γιατί ένας γονιός δεν μπορεί να αντιμετωπίσει ψύχραιμα αυτές τις συμπεριφορές; Συνήθως και οι γονείς μπαίνουν σε μια καινούργια φάση όταν τα παιδιά τους φτάσουν στην εφηβεία. Έχουν να σκεφτούν το δικό τους μεγάλωμα, αρχίζουν να αντιλαμβάνονται ότι δεν ασκούν πια επιρροή στον έφηβο, συχνά νιώθουν απόρριψη που δεν κατέχουν τόσο σημαντική θέση όπως οι συνομήλικοι του γιου ή της κόρης τους. Άλλες πάλι φορές νιώθουν μοναξιά ή και εγκατάλειψη, ειδικά αν στη συζυγική σχέση έχει δημιουργηθεί αποξένωση ή αδιαφορία.

Τι μπορεί να κάνει ένας γονιός σε αυτή την δύσκολη και γεμάτη εντάσεις ηλικιακή φάση, ώστε να είναι κοντά στο παιδί και να μπορέσει να επικοινωνήσει πιο αποτελεσματικά μαζί του; Η απάντηση είναι απλά να αντέχει! Να αντέχει την σύγκρουση, να αντέχει τα νεύρα και τα ξεσπάσματα του εφήβου. Να μην τα παίρνει προσωπικά. Να κάνει κάποιες φορές ότι δεν καταλαβαίνει. Να καταπίνει τις προσβολές και να μην θίγεται ούτε ως άνθρωπος, ούτε ως γονιός. Το γιατί να χρειάζεται ένας γονιός που έχει δώσει τα πάντα για το παιδί του έως τώρα να τα υπομείνει όλα αυτά, σχετίζεται με τις αναπτυξιακές του ανάγκες και με την σχέση που θέλει να διατηρήσει μαζί του. Κρατώντας μία τέτοια στωική στάση, υπάρχει πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα μετά από λίγο, η πόρτα του δωματίου να ξανανοίξει, ο έφηβος να βγει μετανιωμένος και ανάλογα την ιδιοσυγκρασία ή το πείσμα του, μέχρι και να παραδεχτεί ότι η συμπεριφορά του ήταν απαράδεκτη. Αυτό ανοίγει νέους δρόμους στην επικοινωνία. Μετά από ένα τέτοιο επικοινωνιακό και συναισθηματικό πλησίασμα η συζήτηση μπορεί να προεκταθεί. Αν ο γονιός είχε αντιδράσει, φωνάξει, στερήσει, τιμωρήσει, εκστομίσει κουβέντες, που πιθανών κι ο ίδιος να μετανιώσει αμέσως, η χαραμάδα αυτή θα κλείσει. Αν έχει αντέξει και δεν έχει παρασυρθεί από την ανθρώπινη κατά τα άλλα ανάγκη του να υπερασπιστεί τον εαυτό του, είναι πιο πιθανόν να ξεκινήσει μια κουβέντα βοηθητική και για τις δύο πλευρές. Να γίνει μια διερεύνηση σχετικά με την προέλευση των αρνητικών συναισθημάτων του εφήβου και της αντίδρασής του. Έτσι ο γονιός μπορεί να έχει πρόσβαση σε πληροφορίες γύρω από την ζωή και την καθημερινότητα του παιδιού εκτός σπιτιού, να μάθει για τις σχέσεις του και τα συναισθήματά του και ίσως τότε να μπορέσει με προσοχή και σεβασμό να εκφέρει και την άποψή του, συμβουλεύοντας και επηρεάζοντας κάπως τον έφηβο.

πηγή