Art therapy – ομάδες παιδιών εικαστικής θεραπείας

Γράφει η Μαρία Γρηγοριάδου – Art Therapist 

Πολλοί θα μπορούσαν να αναρωτηθούν πώς μπορεί η art therapy να βοηθήσει τα παιδιά.

 Ξεκίνησα να δουλεύω με παιδιά προσχολικής ηλικίας και οι ιστορίες που βγαίνανε μέσα από τις εικόνες ήταν τόσο βοηθητικές , αποκαλυπτικές, μαγικές. Μαζί με αυτά τα παιδιά εξερευνήσαμε συναισθήματα, μιλήσαμε για αυτά, τα κλείσαμε σε μπουκάλια τιθασεύοντας τα χαοτικά τους αποτελέσματα, ελευθερώσαμε τους φόβους μας, γράψαμε παραμύθια, φτιάξαμε ήρωες, γίναμε ομάδα, γελάσαμε, φωνάξαμε, ανοιχτήκαμε, μοιραστήκαμε χρώματα και μπογιές, περιοδικά, ζυμαράκια, και πολλά άλλα.

Τα παιδιά αρκεί να βρεθούν στην κατάλληλη συνθήκη, στον κατάλληλο χώρο, να νιώσουν ασφάλεια και στοργή, και τότε είναι σίγουρο πως θα ξεδιπλωθούν, θα ανοίξουν σαν μπουμπούκια και θα αφεθούν να ζήσουν την εμπειρία. Κάθε συνεύρεση είναι και μια εμπειρία. Και οι εικόνες είναι εμπειρίες από μόνες τους.

Το να ζωγραφίσει ένα παιδί μια εικόνα,  η διαδικασία και μόνο, το βοηθάει να περάσει από μια παθητική διάθεση σε έναν ενεργητικό ρόλο. Του δίνει την ευκαιρία να συμβολίσει την στιγμή του, το τι αισθάνεται στο εδώ και τώρα, ή το τι το απασχολεί, με έναν τρόπο που δεν είναι φοβιστικός. Με τις ερωτήσεις επίσης που ακολουθούν την εικόνα δίνεται στα παιδιά η ευκαιρία να εξασκήσουν τον λόγο τους όσον αφορά την έκφραση του συναισθήματος και το αποσυμβολισμό της εικόνας τους, καθώς και την οργάνωση της αφήγησής τους. Και το κυριότερο ελαχιστοποιεί το άγχος τους καθώς μπορούν να εκφραστούν δίχως το φόβο της κριτικής και της μη αποδοχής, αντίθετα της ενθάρρυνσης και της στοργής.

 Για αυτά όλα βέβαια θα πρέπει να φροντίσει ο θεραπευτής.

Ο θεραπευτής είναι εκεί και θα πρέπει να είναι πολύ προσεχτικός ώστε να χρησιμοποιεί την συνεδρία ως ένα μέσο συναισθηματικής εκφόρτισης του παιδιού, όπου το παιδί θα μπορεί να αισθάνεται αποδεκτό και ασφαλές. Ταυτόχρονα θα πρέπει να ενθαρρύνει το παιδί να δημιουργήσει εικόνες μέσα από τις οποίες να εξωτερικεύει και να εκφράζει τους βαθείς φόβους του, το άγχος του και τους θυμούς του, την χαρά του και την λύπη του, την φαντασία του και την δημιουργικότητά του.

Τότε οι εικόνες  που θα δημιουργήσει δεν αποτελούν μια απλή διαδικασία εκμάθησης εικαστικών, ούτε είναι αποτέλεσμα απλής διασκέδασης, αλλά αποτελούν  εργαλείο εξερεύνησης και έκφρασης. Και επειδή τα παιδιά την στιγμή που ζωγραφίζουν δεν λογοκρίνουν το έργο τους καθώς συνεπαίρνονται μέσα σε αυτό, έτσι δεν σκέφτονται κάτι συγκεκριμένο, ακόμη και αν τους έχει δοθεί κάποια οδηγία, γιατί στην διάρκεια της διαδικασίας φεύγουν στο δικό τους συναίσθημα, και έτσι στα έργα τους είναι πολύ πιθανό να εκθέτουν τα εν δυνάμει θέματά τους.

Η έκφραση μέσω της τέχνης αποτελεί επίσης μία διαδικασία εξερεύνησης.  Η εξερεύνηση αυτή τα βοηθάει να ανοίξουν τους ορίζοντές τους. Στόχος δεν είναι ότι με αυτόν τον τρόπο θα γίνουν ζωγράφοι ή εικαστικοί, αλλά μέσα από την διαδικασία της χρήσης διαφόρων υλικών, μπορούν να μάθουν και να βιώνουν ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να φτάσουμε σε ένα αποτέλεσμα και που αυτοί οι τρόποι μπορούν να ξεφεύγουν από το στερεότυπο που έχουμε μάθει, στην προκειμένη περίπτωση μπορεί να είναι ο μαρκαδόροι ή οι ξυλομπογιές.

 Ενθαρρύνουμε λοιπόν τα παιδιά να πειραματιστούν, να χρησιμοποιήσουν διάφορα υλικά, και το κυριότερο να κατανοήσουν ότι δεν υπάρχει τίποτα λάθος σε αυτό που δημιουργούν ούτε όσον αφορά το θέμα ούτε όσον αφορά τον τρόπο, και ότι η κάθε ζωγραφιά αποτελεί προσωπική  έκφραση  του παιδιού αποδεκτή από την ομάδα.

Τα έργα που κάθε φορά δημιουργούν δεν βιαζόμαστε να τα ερμηνεύσουμε και να πούμε τι είναι, παρά  μπαίνουμε στην διαδικασία να ρωτήσουμε το παιδί για να μας πει εκείνο τι ζωγράφισε, γιατί χρησιμοποίησε τα συγκεκριμένα χρώματα, και ποια είναι η ιστορία την οποία ζωγράφισε και τι ένοιωσε όταν την δημιουργούσε. Έτσι το παιδί νοιώθει την σημαντικότητά του.

Μια εικόνα ενός παιδιού δεν μπορεί να ερμηνευθεί μέσα από συγκεκριμένο τρόπο. Είναι πολύ απλουστευμένο.  Οι έρευνες έδειξαν πως το να αναλύεις μια εικόνα  σύμφωνα με κάποια κλισέ δεν συμβαδίζει με την πραγματικότητα του παιδιού γιατί υπάρχουν πολλά στοιχεία που αλληλεπιδρούνε μεταξύ τους.

Επίσης αυτό που  μας ενδιαφέρει  στην Art Therapy είναι το τι ζωγράφισε, το θέμα του, και το τι είπε, παρά το πώς το ζωγράφισε. Δεν μπορούμε βέβαια να αποκλίσουμε πως οι εικόνες των παιδιών μας αποκαλύπτουν πράγματα σχετικά με τον εαυτό τους, την διάθεσή τους, την προσωπικότητά τους.

Αφήνουμε  λοιπόν το παιδί να μιλήσει γι’ αυτές. Είναι αλήθεια πως πολλές φορές η διαδικασία αυτή δίνει την ευκαιρία στα παιδιά να εκφράσουν μέσα από τις εικόνες τους αυτό που ποτέ ίσως δεν θα μπορούσαν να πουν με λόγια!

 Εκτιμώ και σέβομαι αυτές τις παιδικές φωνές που διαφορετικά ,ίσως να σιωπούσαν!

Την κα Γρηγοριάδου θα τη βρείτε στο τηλ 6934 435587 και μπορείτε να τη συναντήσετε στο χώρο της έτσι ώστε να συζητήσετε από κοντά για τις ομάδες των παιδιών, αλλά και των ενηλίκων!