Π. Φ. Φάρος: Η ανατροφή των παιδιών είναι η μεγαλύτερη συμφορά που συμβαίνει στην ελληνική κοινωνία

Ο ψυχοθεραπευτής πατέρας Φιλόθεος Φάρος μίλησε για όλα.

Προτείνοντας έναν εναλλακτικό τρόπο ζωής και απαντώντας σε όσους τον έχουν χαρακτηρίσει αιρετικό.

Δίνετε πολύ μεγάλο βάρος στην ανατροφή των παιδιών…

Είναι για εμένα η μεγαλύτερη συμφορά που συμβαίνει στην ελληνική κοινωνία. Ο τρόπος που ανατρέφονται τα παιδιά σήμερα από την ελληνική οικογένεια είναι ένας τρόπος που ευνουχίζει. Ο πραγματικός κόσμος έχει δυσκολίες, δεν είναι ταξίδι στις Μπαχάμες. Στην περίπτωση του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η μητέρα τον είχε στα μεταξωτά, ακολουθώντας μία διαδικασία ευνουχισμού. Ο πατέρας του τότε επενέβη, τον πήρε και τον παρέδωσε σε ένα Σπαρτιάτη παιδαγωγό. Ξέρετε, οι αρχαίοι Έλληνες δεν παιδαγωγούσαν οι ίδιοι τα παιδιά τους. Πολύ σοφή κίνηση. Προσλάμβαναν παιδαγωγό, ο οποίος διαμόρφωνε την προσωπικότητα του παιδιού. Αφού τον παρέδωσε στον παιδαγωγό, εκείνος τον έβαλε κάτω από πολύ σκληρές συνθήκες διαβίωσης. Χρόνια αργότερα, ο Δαρείος πήγε να συναντήσει τον Αλέξανδρο πάνω σε φορείο, γιατί ήταν ένας μπούλης. Και γι’ αυτό έχασε τη μάχη. Ο Αλέξανδρος ήταν προετοιμασμένος για τη μεγαλύτερη δυνατή δυσκολία και γι’ αυτό αναλάμβανε μέσα στο στράτευμά του τα πιο δύσκολα. Έτσι έγινε ο ηγέτης για τον οποίο οι στρατιώτες έδιναν τα πάντα. Τα βασικά μας προβλήματα είναι τα παιδιά. Ξέρετε, έχουμε έναν τεράστιο αριθμό νέων ανθρώπων παροπλισμένων. Είναι μέσα σε ένα διαμέρισμα, παχαίνουν, δεν έχουν καμία δυνατότητα να αντιμετωπίσουν τη ζωή, την οποία τελικά χάνουν και ουσιαστικά και βιολογικά. Αυτό είναι μια μεγάλη συμφορά για την ελληνική κοινωνία και δεν ασχολούμαστε καθόλου με αυτό.

Μιλάτε για χαμένες γενιές; Και η οργή που πολλές φορές εμφανίζεται στους νέους είναι απλώς εξαίρεση σε ένα γενικότερο κανόνα;

Ένα μεγάλο ποσοστό της οργής των νέων είναι γιατί αισθάνονται ότι τα προετοίμασαν για ένα ταξίδι αναψυχής και είναι εντελώς ανίκανα να αντιμετωπίσουν τον πραγματικό κόσμο και πολλές φορές επενδύουν αυτήν την οργή με ιδεολογία. Στην ελληνική κοινωνία, δεν καλλιεργείται μία πραγματική επίγνωση. Ο άνθρωπος δεν ξέρει συνήθως τα πραγματικά του κίνητρα, για τα πράγματα που κάνει και ιδιαίτερα στις ιδεολογίες. Η ζημιά που έχει γίνει απ’ αυτό είναι πάρα πολύ μεγάλη και προσωπικά πιστεύω πως μια σημαντική αλλαγή που είναι απαραίτητη, μια μεταρρύθμιση αν θέλετε, στην οποία θα πρέπει να δώσουμε μεγάλη προσοχή, είναι η ανατροφή των παιδιών. Είναι παρακμιακό ήθος μόνο να χαϊδεύεις τα παιδιά.

Πώς θα πρέπει οι γονείς να μεγαλώνουν τα παιδιά τους;

Κάποτε είχα πει πως πρέπει να προετοιμάζονται τα παιδιά σαν να πρόκειται να πάνε στον πόλεμο. Έχεις έναν νέο άνθρωπο στον οποίο ικανοποιείς κάθε επιθυμία. Κάποτε θα μεγαλώσει και θα αναζητήσει σύντροφο. Όταν έχει μάθει να έχει ό, τι θέλει, όπως το θέλει, όταν το θέλει, υπάρχει περίπτωση να βρει σύντροφο; Όταν μάλιστα κι από την άλλη μεριά είναι το ίδιο πράγμα. Πώς θα γίνει γονέας αυτό το άτομο; Θα αποκτήσει ένα μωρό που θα τον ξυπνάει στις 3 τα ξημερώματα, για να το καθαρίσει, και ο ίδιος θα πρέπει να ξυπνάει στις 7, για να πάει στη δουλειά του. Θα μπορεί να το κάνει αυτό, αυτός ο μπούλης; Μιλάνε για τα τρομερά ποσοστά της σωματικής κακοποίησης των παιδιών. Πού οφείλεται, όμως, αναρωτηθήκαμε; Για την ψυχολογική κακοποίηση καλύτερα να μην το συζητάμε, καθώς δεν ξέρω ποιος την γλιτώνει. Τα μωρά είναι εγωκεντρικά πλάσματα, ο πατέρας όμως όταν είναι μπούλης αγχώνεται, χάνει τον έλεγχο, πανικοβάλλεται, καθώς διαπιστώνει πως δεν είναι σε θέση να μεγαλώσει ένα παιδί και στο τέλος μέσα στον πανικό του σβήνει τσιγάρα στο στήθος του. Κανείς δεν ασχολείται με αυτά τα πράγματα. Η γνώση για τον εαυτό μας είναι πάρα πολύ ρηχή. Είδηση δεν έχουμε πάρει τι γίνεται μέσα μας.

Ποιες είναι οι επιπτώσεις της κρίσης στη σχέση των πιστών με την Εκκλησία;

Η σύγχρονη κοινωνία είναι αποχριστιανισμένη. Δεν γνωρίζει τη διδασκαλία και το μεγαλείο του Χριστιανισμού και πώς λύνει πραγματικά τα ανθρώπινα προβλήματα. Ο Χριστός προτείνει έναν τρόπο ζωής που είναι ο πιο λειτουργικός. Προσπαθούμε με συντάγματα και με νόμους να αντιμετωπίσουμε προβλήματα στην οικονομία και δεν λαμβάνουμε υπ’ όψιν τον τρόπο που προτείνει ο Ιησούς Χριστός. Τι λέει: «μὴ οὖν μεριμνήσητε λέγοντες, τί φάγωμεν ἢ τί πίωμεν ἢ τί περιβαλώμεθα; πάντα γὰρ ταῦτα τὰ ἔθνη ἐπιζητεῖ· οἶδε γὰρ ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος ὅτι χρῄζετε τούτων ἁπάντων. ζητεῖτε δὲ πρῶτον τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν δικαιοσύνην αὐτοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν». Η φύση του ανθρώπου απαιτεί να αγαπά. Όταν μισεί, ταλαιπωρεί τον εαυτό του περισσότερο από εκείνον που μισεί. Αυτή είναι η βασιλεία του Θεού. Όταν οι άνθρωποι ζουν με αυτόν τον τρόπο, τότε όλες τους οι ανάγκες θα καλυφθούν.

Και τι κάνουμε εμείς;

Εμείς εδώ το κάνουμε ανάποδα. Βλέπουμε να υπάρχουν ανάγκες και προσπαθούμε να καλύψουμε ανάγκες αντί να προσέξουμε τον τρόπο που δημιουργούνται αυτές οι ανάγκες. Λέμε να αυξηθεί ο μισθός ενός υπαλλήλου, καθώς δεν είναι επαρκής. Υπάρχει κάποιο ποσό που, εάν καθιερωθεί, από εκεί και πέρα δεν θα υπάρχει καμία απαίτηση για κάτι περισσότερο; Δεν υπάρχει. Γιατί το πρόβλημα δεν είναι πόσα έχουμε, αλλά πώς τα διαχειριζόμαστε. Κανένας δεν σκέφτηκε να διδάξει το μέσο άνθρωπο πώς να διαχειρίζεται τα οικονομικά του και πως δεν μπορεί με μισθό €1.200 να αγοράζει Ferrari! Και μετά να λέει πως δεν πάει άλλο, όταν η τράπεζα του βγάζει το σπίτι στον πλειστηριασμό.

Πώς χειρίστηκε η Εκκλησία ως οργάνωση τις επιπτώσεις της κρίσης;

Η οργάνωση της Εκκλησίας σήμερα δεν προσφέρει, δεν προτείνει τη λειτουργική πρόταση του Ιησού Χριστού. Να υιοθετήσουμε πρώτα το σωστό τρόπο ζωής και όλα τα άλλα θα έρθουν. Σήμερα η Εκκλησία ως οργάνωση προσπαθεί να αντιμετωπίσει το σύμπτωμα. Δίνει φαγητό σε αυτόν που πεινάει. Δεν αναρωτιέται γιατί πεινάει. Δεν σκέφτεται πώς θα τον βοηθήσει να ζει με έναν τρόπο για να μην πεινάσει ποτέ. Τον αντιμετωπίζει σαν επαίτη. Ποια είναι η αυτοεκτίμηση του επαίτη; Κι αν δεν έχει υψηλή αυτοεκτίμηση, θα έχει αυτοπεποίθηση; Επομένως, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος. Όσο πιο πολύ του δίνει τόσο πιο πολύ τον φτωχαίνει. Ο άνθρωπος που δίνει πλουτίζει. Ο άνθρωπος που παίρνει φτωχαίνει. Καταρρέει η αυτοεκτίμηση του και ως συνέπεια δεν έχει αυτοπεποίθηση και δεν μπορεί να κάνει κάτι δημιουργικό, για να καλύψει τις πραγματικές του ανάγκες. Η έλλειψη της Εκκλησίας είναι συγκλονιστική. Ποια είναι, όμως, η Εκκλησία; Οι παπάδες; Πάλι περιμένουμε από κάποιον άλλον να κάνει κάτι για εμάς. Αποτέλεσμα: Συμφορά.

Ποια θα ήταν μια ανατροπή για εσάς σε σχέση με την Εκκλησία;

Εγώ πιστεύω ότι ως κοινωνία βρισκόμαστε σε ένα νηπιακό στάδιο. Ποιο είναι το χαρακτηριστικό του νηπίου; Αισθάνεται ότι η ζωή έρχεται από αλλού, από τη μητέρα. Ο ενήλικος διαπιστώνει ότι η ζωή έρχεται από μέσα του και όχι από έξω. Δεν είναι Εκκλησία το να πηγαίνεις κάπου όπου γίνεται μια τελετή και να μην γνωρίζεις τον διπλανό σου. Η Εκκλησία είναι μια οικογένεια, όπου οι άνθρωποι προσπαθούν να μοιραστούν ό,τι έχουν και ό,τι είναι και όπου συναγωνίζονται στο ποιος θα δώσει τα πιο πολλά. Αυτό που βλέπετε, δηλαδή μια συγκέντρωση ανθρώπων που ακούνε ψαλμωδίες και κανένας δεν ξέρει κανέναν και κανένας δεν ενδιαφέρεται για κανέναν, δεν είναι Εκκλησία. Την Εκκλησιά δεν τη ζητάμε από τους άλλους, την προσφέρουμε στους άλλους. Αυτή είναι η ανατροπή για εμένα.

Με ποια κριτήρια ψηφίσατε στις εκλογές;

Το δικό μου κριτήριο είναι προσωπικό. Μια τραγωδία για τη σύγχρονη ζωή είναι πως είναι απρόσωπη. Γενικά είναι απρόσωπη, ακόμα και η ζωή της οικογένειας είναι απρόσωπη. Υπάρχει πλήρης απροσωπία. Κανείς δεν ενδιαφέρεται, δεν έχει μάθει, να ρωτήσει τον άλλον πώς αισθάνεσαι αυτή τη στιγμή; Όλα είναι απρόσωπα. Στην οικογένεια, στην κοινωνία, στην πολιτική. Άκουσα κάποιον να λέει δεν απαντώ επί προσωπικού. Εμένα μόνο το προσωπικό με ενδιαφέρει. Πρέπει να είμαστε ηλίθιοι για να μην έχουμε καταλάβει πως το τι θα κάνουν οι νόμοι εξαρτάται από αυτούς που θα τους εφαρμόσουν και με ποια κριτήρια θα τους εφαρμόσουν. Και το βασικό κριτήριο, το οποίο είναι και η βάση της διαφθοράς, είναι η ιδιοτέλεια. Για να εξασφαλίσεις το συμφέρον σου, πουλάς την ψυχή σου, εκεί δεν υπάρχουν κόκκινες γραμμές. Τον κόσμο τέλειο δεν θα τον κάνουμε ποτέ. Διαρκώς μιλάμε για το τι θα γίνει μετά. Όλοι οι πολιτικοί μάς λένε αυτές τις ημέρες τι θα γίνει μετά και όχι τώρα. Τι γίνεται τώρα; Ο άνθρωπος, αν μάθει το λειτουργικό τρόπο ζωής, θα ζει καλά τώρα. Δεν χρειάζεται να περιμένει να έρθει κάποιος Μεσσίας, δεν ξέρω κι εγώ πότε, να του φτιάξει τη ζωή. Όταν περιμένει ο άνθρωπος από κάπου αλλού να φτιαχτεί η ζωή του, τότε την έχει βάλει σε πολύ άσχημη θέση.

Περνάς και από την Εκκλησία πριν τις εκλογές σαν υποψήφιος, να πάρεις την ευλογία του δεσπότη…

Ακριβώς. Όλα αυτά τι δείχνουν; Ιδιοτέλεια, ιδιοτέλεια, ιδιοτέλεια. Χρησιμοποιούν τα ιερά και τα όσια, για να εξασφαλίσουν το προσωπικό τους συμφέρον. Την επανεκλογή τους ή την εκλογή τους. Γιατί βλέπετε, όταν ο πρωθυπουργός σε έναν ανασχηματισμό αφήνει κάποιους απ’ έξω, δημιουργούνται τόσες δυσαρέσκειες και αντιδράσεις; Γιατί δεν τους δίνει την ευκαιρία να μας υπηρετήσουν; Είναι προφανές ότι βασικό τους κίνητρο γι’ αυτό που κάνουν, δεν θα έλεγα όλοι εντελώς, αλλά οι περισσότεροι σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό, είναι το προσωπικό τους συμφέρον, τα παιδιά τους κ.τ.λ.

Προφανώς υπάρχει και ζήτημα δημοκρατίας…

Το όργιο των τζακιών και των δυναστειών το ξέρετε, που όταν γεννιέται ένα παιδί ο μπαμπάς του πηγαίνει δώρο μια πρωθυπουργία. Αυτό το θεωρεί δεδομένο. Το έχει πάρει κληρονομιά από τον μπαμπά του. Ο γιος μιας δυναστείας με όλους αυτούς τους βρόμικους και αποτελεσματικότατους μηχανισμούς που έχουν οι δυναστείες έχει τις ίδιες ευκαιρίες με τον γιο ενός τσομπάνη; Πού είναι η δημοκρατία; Βλέπετε ότι κανείς δεν μιλάει γι’ αυτά, γιατί όλοι επιδιώκουν να γίνουν τζάκια και καταλύεται η δημοκρατία με έναν τρόπο εξωφρενικό και ανατριχιαστικό, αλλά εμείς το θεωρούμε φυσικό. Και ο λαός έχει όλη την ευθύνη της συντήρησης αυτού του πράγματος. Υπάρχουν παιδιά δυναστειών που δεν είναι ιδιαιτέρως ευφυή, ούτε να μιλήσουν δεν ξέρουν. Και όμως, μόλις μπει το όνομά τους στο ψηφοδέλτιο, αμέσως θα πέσουν οι ψήφοι. Ένα άλλο χαρακτηριστικό της διαφθοράς είναι ότι, όταν οι πολιτικοί μιλάνε, δεν λένε τίποτα που θα δυσαρεστήσει τους ακροατές τους. Έτσι μετριέται η ιδιοτέλεια του ομιλητή. Αυτό είναι το αδιάψευστο κριτήριο.

Εκκλησία και Κράτος είναι δυο θεσμοί άρρηκτα συνδεδεμένοι. Μήπως ήρθε η ώρα να μιλήσουμε σοβαρά για το διαχωρισμό τους;

Οπωσδήποτε ο Ιησούς Χριστός ζητάει από αυτούς που θα συνεχίσουν το έργο του τη μεταμόρφωση του κόσμου, όχι την εκκοσμίκευση της Εκκλησίας. Τις περισσότερες φορές αυτή τη στιγμή, η Εκκλησία λειτουργεί με τις αξίες του κόσμου αντί να εκκλησιοποιήσει τον κόσμο. Δεν συμβάλλει στην κίνηση του ανθρώπου από το ναρκισσισμό στη θέωση. Ο άνθρωπος έχει τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης και αυτή τη στιγμή ασχολείται μόνο με το αν θα αυξήσει το μισθό του. Το απέραντο μεγαλείο που κρύβει μέσα του δεν το υποπτεύεται καν παρά είναι ένα ανθρωπάκι που ενδιαφέρεται μόνο για τον εαυτό του και τα παιδάκια του. Αυτή είναι η παρακμή και η κατάντια του σύγχρονου ανθρώπου σε σχέση με το μεγαλείο των δυνατοτήτων που κρύβει μέσα του.

Ποιο είναι το απαραίτητο συστατικό που λείπει από την κοινωνία μας, ώστε να κάνουμε ένα βήμα μπροστά;

Ο άνθρωπος είναι συνδυασμός φωτός και σκότους. Ο πιο μεγάλος άγιος, ο πιο μεγάλος ευεργέτης είναι αυτός ο συνδυασμός. Κάποτε ρώτησαν έναν απλό παπά τι κάνει και αυτός απάντησε αμαρτάνω από το πρωί μέχρι το βράδυ. Και εδώ υπάρχει μια τραγική έλλειψη επίγνωσης της ανθρώπινης πραγματικότητας. Υπάρχει η πεποίθηση, η οποία είναι απίστευτη έλλειψη γνώσης, ότι ο άνθρωπος μπορεί να είναι τέλειος. Έρχεται κάθε αντιπολίτευση και καταγγέλλει λάθη, εγκλήματα, διαφθορά της κυβέρνησης και υπαινίσσεται ότι αυτή θα είναι τέλεια. Είναι εξωφρενική ανωριμότητα να πιστεύουμε ότι είναι δυνατόν κάποτε να υπάρξει μια τελειότητα, γιατί είναι δεδομένο ότι οποιοσδήποτε θα κάνει και φρικτά πράγματα. Εδώ είναι μια άλλη διάσταση μιας αντίληψης ευσεβιστικής. Είναι ευσεβισμός αυτό. Ότι υπάρχουν δηλαδή δυο κατηγορίες ανθρώπων. Οι τέλειοι και τα καθάρματα.

Ποιες είναι οι συνέπειες;

Αυτή η αντίληψη έχει φοβερές συνέπειες. Διαβάζω ένα βιβλίο για τον Μεταξά. Πίστευε ότι ήταν απόγονος κάποιας αριστοκρατικής οικογένειας του Βυζαντίου και πως ήταν πολύ ανώτερος άνθρωπος από τους υπόλοιπους, τους οποίους θεωρούσε σκουπίδια. Αυτός ο άνθρωπος, όμως, δεν είπε απλώς το «Όχι» στον Γκράτσι, αλλά με σύνεση και εντυπωσιακή αποτελεσματικότητα προετοίμασε τη χώρα εγκαίρως γι’ αυτόν τον πόλεμο. Αυτός ο ευσεβισμός του ασπρόμαυρου είναι μεσαιωνικός σκοταδισμός και καμαρώνουμε γι’ αυτόν. Δεν έχουμε πάρει είδηση ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ο συνδυασμός του μεγαλείου και της κατάντιας. Όλοι, χωρίς καμία εξαίρεση. Αν κάποιοι φαίνονται ότι δεν είναι έτσι είναι γιατί ο μέσος άνθρωπος, λόγω της ανωριμότητάς του, θέλει να πιστεύει σε είδωλα, τα οποία θεωρεί τελειότητες.

Τι μας χρειάζεται;

Ωριμότητα του λαού μας χρειάζεται. Ο σύγχρονος Έλληνας θεωρεί πως για ό,τι κακό συμβαίνει στη ζωή του φταίνε οι άλλοι. Από τον Ομπάμα, τη Μέρκελ, τον Σαμαρά, τον Τσίπρα, μέχρι τη γυναίκα του και βρίσκει διαρκώς κάποιους υπεύθυνους για την κακοδαιμονία του. Αυτός ο άνθρωπος είναι καταδικασμένος. Ο άνθρωπος που θα πάει μπροστά είναι αυτός που, ό,τι και να γίνεται τριγύρω του, κοιτάει πώς ο ίδιος έκανε τις λανθασμένες επιλογές, ώστε να μη συνεχίσει να τις κάνει.

Κάποιοι έχουν χαρακτηρίσει τις απόψεις σας αιρετικές…

Σε κάποιο σημείο της Λειτουργίας ζητάμε από τον Θεό να μας δώσει την επίγνωση της αλήθειας του. Η αλήθεια του Θεού δεν είναι κάτι που το ξέρεις ή δεν το ξέρεις. Αγωνίζεσαι διαρκώς να τη γνωρίσεις. Δεν υπάρχει κάποιος που να μπορεί να πει ότι εγώ ξαέρω στην εντέλειά της την αλήθεια του Θεού. Είναι παιδαριώδες κάποιος να το πει. Τι αποκαλούμε αίρεση; Κάποια αντίληψη που δεν είναι η πραγματική αλήθεια του Θεού. Σε ένα ποσοστό όλοι μας κάπου τη χάνουμε την αλήθεια του Θεού. Αλίμονο. Μερικοί άνθρωποι λένε «η Εκκλησία λέει»! Αυτό για εμένα είναι μία καύχηση, μία έπαρση παιδαριώδης. Εγώ λέω τι νομίζω ότι η Εκκλησία λέει. Δεν μπορεί κάποιος να πει ότι κατέχει την απόλυτη αλήθεια. Ένας εύκολος τρόπος να εξοντώσεις κάποιον είναι να τον αποκαλέσεις αιρετικό. Είναι το ίδιο με το να αποκαλείς έναν πολιτικό διεφθαρμένο. Δηλαδή ο γονέας που χρησιμοποιεί το παιδί του για την προσωπική του καταξίωση τι είναι; Μπορείτε να φανταστείτε μεγαλύτερη διαφθορά από αυτή. Κανένας, άλλωστε, δεν μπορεί να κάνει μεγαλύτερο κακό στα παιδιά του από τους γονείς. Γιατί τα πρώτα χρόνια μπαίνουν τα θεμέλια της προσωπικότητας. Αυτό το κάνουν οι γονείς. Και όπου τα θεμέλια είναι σαθρά, είναι εξαιτίας των γονιών. Όταν λοιπόν μιλάμε για αιρετικούς και διεφθαρμένους, να ξέρουμε πόσο παιδαριώδεις φαινόμαστε και είμαστε στον τρόπο με τον οποίο κατανοούμε τη διαφθορά και την αίρεση.

Διάβασα σε μία συνέντευξη σας ότι τον Θεό τον έχουμε σκοτώσει και ότι μας έχει εγκαταλείψει…

Τον έχουμε εγκαταλείψει, δεν μας έχει εγκαταλείψει. Ο Θεός που αποκάλυψε ο Ιησούς Χριστός με έφτιαξε ελεύθερο και σέβεται την ελευθερία μου. Δεν είναι σαν τους κακούς γονείς που δεν σέβονται την ελευθερία των παιδιών τους. Που πιστεύουν πως, αν δεν φροντίσουν εκείνοι να τα σπρώξουν εκεί που πρέπει, δεν θα καταφέρουν τίποτα στη ζωή τους. Αντίθετα. Όσοι γονείς το κάνουν αυτό υπονομεύουν και ευνουχίζουν τα παιδιά τους. Δεν είναι τέτοιος ο Θεός. Σέβεται την ελευθερία του ανθρώπου. Ο κάθε άνθρωπος έχει δικαίωμα να ζήσει και να πεθάνει όπως εκείνος θέλει. Κανείς δεν έχει δικαίωμα να του το αφαιρέσει αυτό. Ξέρετε, πίστη δεν είναι να λέμε «Πιστεύω εις έναν Θεό…» Πίστη είναι να έχουμε συναντήσει τον Ιησού Χριστό που είπε «εάν τις αγαπά με, τον λόγον μου τηρήσει, και ο πατήρ μου αγαπήσει αυτόν, και προς αυτόν ελευσόμεθα και μονήν παρ’ αυτώ ποιησόμεν». Τον καλούμε με τη στάση μας στη ζωής μας ή δεν του επιτρέπουμε να έρθει στη ζωή μας.

πηγή