Στην εγκύκλιο Λειτουργίας των Δημοτικών σχολείων για το σχολικό έτος 2018-2019 που απέστειλε σήμερα το ΥΠΠΕΘ στις σχολικές μονάδες, και στο θέμα για τις  «κατ’ οίκον εργασίες¨, επισημαίνεται ότι   οι φωτοτυπημένες εργασίες πρέπει να περιορίζονται στο ελάχιστο δυνατό.

Κατ’ οίκον εργασίες

Το ζήτημα των κατ΄ οίκον εργασιών διασαφηνίζεται με τις με αριθ. Φ.12/428/85241/Γ1/18-8-2003 και  Φ.12/342/35602/Γ1/9-5-2005 εγκυκλίους του ΥΠ.Π.Ε.Θ με θέμα: «Κατ’ οίκον εργασίες».
Οι εκπαιδευτικοί των σχολείων αναφορικά με τις κατ’ οίκον εργασίες, λαμβάνουν υπόψη ότι πρέπει να αποφεύγεται το πλήθος των εργασιών, οι οποίες δε συμβάλλουν στην ποιοτική πρόσληψη της γνώσης, στην ανάπτυξη της κριτικής και δημιουργικής σκέψης και σίγουρα δεν υποβοηθούν τον μαθητή/τρια στην οικοδόμηση τόσο των κατώτερων (γνώση, κατανόηση, εφαρμογή) όσο και των ανώτερων (ανάλυση, σύνθεση, αξιολόγηση) βαθμίδων της γνωστικής ταξινομίας  (ν. 4547/18, άρθρο 5 παρ.3 και άρθρο 4 παρ. 3 ΦΕΚ 102Α).

Επισημαίνεται ότι οι φωτοτυπημένες εργασίες πρέπει να περιορίζονται στο ελάχιστο δυνατό.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ ΤΗΝ ΕΓΚΎΚΛΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ

«Κατ’ οίκον εργασίες στο Δημοτικό Σχολείο»  Μπότσας Γεώργιος( Σχολικός Σύμβουλος, παλαιότερο έγγραφο)

Η ανάθεση από τον / την εκπαιδευτικό εργασιών για το σπίτι, είναι μια αρκετά συνηθισμένη εκπαιδευτική πρακτική σε πολλές χώρες του κόσμου και στην Ελλάδα. Έρευνες που έχουν γίνει πάνω στο θέμα, έχουν δείξει πως οι «κατ’ οίκον» εργασίες μπορεί να έχουν θετικά ή αρνητικά αποτελέσματα, ανάλογα με τη διδακτική τους χρήση (Cooper, 2001˙ Forster, 2000 ˙ Δαρβούδης, 2004).

Γιατί αναθέτουν οι εκπαιδευτικοί εργασίες στο σπίτι;

Οι βασικοί λόγοι ανάθεσης εργασιών στο σπίτι είναι για να βοηθήσουν τους μαθητές τους:

 να επαναλάβουν αυτά που έμαθαν στο Σχολείο
 να ασκηθούν σε τμήματα της ύλης
 να προετοιμαστούν για την επόμενη ημέρα
 να διερευνήσουν θέματα πληρέστερα, σε μεγαλύτερο βάθος κι έκταση (πράγμα που δεν μπορεί να γίνει στην τάξη, γιατί δεν υπάρχει ο χρόνος)
 να εφαρμόσουν δεξιότητες σε μαθημένα ή νέα αντικείμενα ή/και καταστάσεις
 να επεκτείνουν ή να αποκτήσουν δεξιότητες έρευνας σε πηγές, βιβλιοθήκες, εγκυκλοπαίδειες, ιστοσελίδες κλπ.

Οι εργασίες στο σπίτι μπορούν να συμβάλλουν (Δαρβούδης, 2004)

1. Στη βελτίωση της σχολικής επίδοσης των μαθητών.
2. Στην ανάπτυξη δεξιοτήτων σχεδίασης και οργάνωσης της σχολικής εργασίας και του χρόνου μελέτης.
3. Στην ανάπτυξη δεξιοτήτων έρευνας.
4. Στην ανάπτυξη καλών συνηθειών και πρακτικών μελέτης, συγκέντρωσης,
προσοχής και αυτοπειθαρχίας.
5. Στην ενθάρρυνση ανάπτυξης ανεξαρτησίας των μαθητών.
6. Στην ανάπτυξη και ενδυνάμωση της σχέσης Σχολείου και Οικογένειας.

Η περίπτωση των μαθητών και μαθητριών που παρουσιάζουν δυσκολίες

Πολλοί από τους μαθητές μας αντιμετωπίζουν σημαντικές ή μικρότερες, ειδικές ή γενικές δυσκολίες στη σχολική γνώση.

Οι δυσκολίες αυτές είναι κάθε τύπου και επηρεάζουν σε πολλά επίπεδα την καθημερινή διδακτική πράξη. Πιο συγκεκριμένα, οι δυσκολίες αυτές εμποδίζουν τους μαθητές και τις μαθήτριες να ολοκληρώσουν με αποτελεσματικό τρόπο τις σχολικές εργασίες είτε αυτές δίνονται στη σχολική τάξη είτε στο σπίτι.

Βασική αιτία γι’ αυτό, είναι η περιορισμένη ή/και κατακερματισμένη – άσχημα οργανωμένη προηγούμενη γνώση και η αδυναμία αυτών των μαθητών και μαθητριών να τη διαχειριστούν με αποτελεσματικό τρόπο (Μπότσας, 2007).

Επιπρόσθετα, οι δυσκολίες αυτών των μαθητών και μαθητριών στη συγκέντρωση και διατήρηση της προσοχής, στον αυτοέλεγχο, στη χρήση στρατηγικών μάθησης επιβαρύνουν την κατάσταση.

Όλα τα παραπάνω, μαζί με την ευπάθεια κινήτρων (Μπότσας, 2012) αναγκάζει αυτούς τους μαθητές και τις μαθήτριες (Bryan, Burstein & Bryan, 2001 ˙ Δαρβούδης, 2004):

 να έχουν λιγότερες πιθανότητες να ολοκληρώσουν τις εργασίες στο σπίτι
 να έχουν και να εκφράζουν περισσότερα αρνητικά συναισθήματα, κρίσεις, ανία και να αντιδρούν στην ανάθεση εργασιών στο σπίτι
 να θεωρούν πως δεν θα τα καταφέρουν
 να έχουν δυσκολία να καταλάβουν και να θυμηθούν τις οδηγίες για τις εργασίες στο σπίτι, όταν αυτές δίνονται προφορικά
 να ξεχνούν να κάνουν ή να φέρουν στο Σχολείο τις εργασίες
 να μην ελέγχουν τις εργασίες που έκαναν στο σπίτι και να αφήνουν πολλά λάθη χωρίς διόρθωση
 να αναφέρουν πως κανείς δεν μπορεί να τους βοηθήσει στο σπίτι (άσχετα εάν είναι αλήθεια ή όχι)

Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί αναφέρουν πως οι μαθητές και οι μαθήτριες με δυσκολίες:

 Έχουν την τάση να αναβάλουν την εκτέλεση εργασιών στο σπίτι.
 Χρειάζεται υπενθύμιση για ν’ αρχίσουν την εργασία.
 Χρειάζονται πάντα βοήθεια ή τουλάχιστον επιτήρηση για να δουλέψουν.
 Έχουν την τάση να ονειροπολούν.
 Διασπώνται εύκολα και συχνά εγκαταλείπουν την εργασία αν τους φανεί δύσκολη.

Τι μπορεί και πρέπει να γίνει:

Γενικές αρχές

Οι εργασίες που αναθέτουν οι εκπαιδευτικοί στο σπίτι θα πρέπει:

1. Να έχουν συγκεκριμένους στόχους (όχι «για να συνηθίσουν τα παιδιά να….»)
2. Να είναι πρωτότυπες και όχι απλές αντιγραφές, φωτοτυπίες βιβλίων ή κείμενα από το διαδίκτυο. Θα πρέπει να έχουν σαφή αναφορά στους συγκεκριμένους μαθητές του τμήματος.
3. Να έχουν σταθμιστεί από τον / την εκπαιδευτικό ως προς τη δυσκολία και τον απαιτούμενο χρόνο εκτέλεσης σε σχέση με τους στόχους που έχει θέσει για την τάξη του/της.
4. Να υπάρχουν στοιχεία διαφοροποίησης της εργασίας σε σχέση με τη μαθησιακή ετοιμότητα των μαθητών (διαφοροποίηση δυσκολίας) και το μαθησιακό τους στυλ (ασκήσεις με τη χρήση οπτικών και άλλων νύξεων π.χ. εννοιολογικούς χάρτες).
i. Οι εργασίες που ανατίθενται για το σπίτι θα πρέπει να είναι σαφές ότι μπορούν να ολοκληρωθούν από το σύνολο των μαθητών και μαθητριών σε ένα ποσοστό 70 – 80%, δουλεύοντας με ελάχιστη βοήθεια.
ii. Έτσι, οι προσαρμογές και η διαφοροποίηση των εργασιών μπορεί να γίνουν:
a.στην έκταση της εργασίας ή στον αριθμό των εργασιών που ανατίθενται
b. στα κριτήρια αξιολόγησης (π.χ. χαμηλότερες απαιτήσεις, βαθμολογία με βάση την πρόοδο, τη βελτίωση ή την προσπάθεια)
c.στην πρόσθετη βοήθεια ή διευκρινήσεις που δίνονται
d. στη χρήση συνεργατικής διεκπεραίωσης της εργασίας
5. Να δίνονται κατάλληλες εργασίες και να παρέχονται σαφείς οδηγίες. Στις οδηγίες ο/η εκπαιδευτικός
i. εξηγεί το σκοπό και τη σημασία της εργασίας
ii. παρέχει οδηγίες για τη διεκπεραίωση
iii. αναφέρει το χρόνο που θα χρειαστεί
iv. αναφέρει ρητά την ημερομηνία της παράδοσης
v. διευκρινίζει τη μορφή της εργασίας
vi. προσδιορίζει τα υλικά που θα χρειαστούν για την ολοκλήρωσή της
vii. εξηγεί πώς θα αξιολογηθεί
6. Να ενημερώνονται οι γονείς για την πολιτική ανάθεσης εργασιών στο σπίτι (γιατί, κάθε πότε, σε τι έκταση κλπ.).
7. Οι εργασίες έχουν σύνδεση με την εμπειρία των μαθητών, την καθημερινότητά τους και συνδέονται με τη ζωή.
8. Γίνεται πάντα συζήτηση στην τάξη για την αξία και τη σημασία των εργασιών στο σπίτι.
9. Υπάρχει σταθερή διαδικασία ανάθεσης εργασιών.
10. Υπάρχει συνεργασία με τους/τις εκπαιδευτικούς που διδάσκουν στο τμήμα, έτσι ώστε να υπάρχει συντονισμός και όχι «παραφόρτωμα».
11. Όλες οι εργασίες είναι στο πνεύμα των ΔΕΠΠΣ και ΑΠΣ.
12. Σε καμία περίπτωση δεν αναθέτουμε ως «κατ’ οίκον» εργασίες ασκήσεις παραγωγής λόγου («Σκέφτομαι και γράφω»), ασκήσεις τεχνολόγησης και χρονικών αντικαταστάσεων (Εγκύκλιος Υπουργείου 2003)
13. Να αποφεύγεται η ανάθεση εργασιών στο σπίτι κατά τις αργίες.
14. Διδάσκονται στρατηγικές μελέτης, διαχείρισης χρόνου κι επίλυσης προβλημάτων (όχι απαραίτητα μαθηματικών).
15. Επιδιώκεται η εμπλοκή των γονέων. Η εμπλοκή αυτή δεν είναι η συμπλήρωση των εργασιών από τους γονείς (πολλές φορές ακόμη και με το δικός τους γραφικό χαρακτήρα), αλλά η βοήθεια του τύπου «τόσο… όσο). Αυτό σημαίνει πως η βοήθεια ανάλογα με το παιδί μπορεί να περιλαμβάνει από απλή υπενθύμιση, την επίβλεψη, μέχρι την παροχή γνωστικής βοήθειας (π.χ. προσφορά προηγούμενης γνώσης, βοήθεια στη διαχείριση πηγών πληροφορίας κλπ.)
16. Καλό είναι το Σχολείο να έχει μια γενική και χαλαρή πολιτική για τις «Κατ’ οίκον» εργασίες, χωρίς αυτό να σημαίνει πως όλοι οι εκπαιδευτικοί πρέπει να ακολουθούν μια συγκεκριμένη διδακτική «γραμμή».
17. Όλες οι παραπάνω οδηγίες έχουν σκοπό τη βελτίωση της διδακτικής πράξης, μέσα από το πρίσμα της επιστημονικής γνώσης στο πεδίο της Διδακτικής, αλλά και της εμπειρίας.

Ενδεικτικός χρόνος απασχόλησης

Τάξεις Χρόνος σε λεπτά*
Α’ – Β’ 10’ – 15’
Γ’ – Δ’ 20’ – 30’
Ε’ – Στ’ 30’ – 45’
(*) Ο χρόνος σε λεπτά αναφέρεται στο σύνολο των εργασιών που ανατίθενται στο σπίτι για μια ημέρα πέραν της μελέτης, όχι για κάθε εργασία. Π.χ. εκτός από τη μελέτη για την επόμενη ημέρα οι μαθητές θα ασχολούνται με πιθανές εργασίες στις τάξεις, τους παραπάνω χρόνους.