Ο πόλεμος του homework

Στην Ελλάδα του 2019 η εξαντλητική κατ’ οίκον μελέτη (διανθισμένη με εξωσχολικές, δομημένες δραστηριότητες) έχει αναχθεί για τους γονείς σε σύμβολο κύρους και αυτοεπιβεβαίωσης. Για τους συχνά απόντες, μόνιμα ενοχικούς γονείς, είναι η επιβεβαίωση ότι κάτι κάνουν καλά. Τα παιδιά όμως; 

Λένα Παπαδημητρίου

«Αλέξα 4 Χ 8;». «Αλέξα 6 επί 6;». Ο εννιάχρονος Σκωτσέζος που συνελήφθη προ ημερών επ΄αυτοφώρω από τη μητέρα του να κάνει τα μαθηματικά του παρέα με την εικονική «βοηθό» της Amazon είχε έτοιμη την απάντηση στο ερώτημα «Μα τι κάνεις εκεί;»: «Κάνω τα μαθήματά μου». Ο πόλεμος του homework εξακολουθεί να μαίνεται, προσαρμοσμένος στις ανάγκες (και τους δόλους) της νέας χιλιετίας.

Στην Ελλάδα του 2019 η εποπτευόμενη εξαντλητική κατ’ οίκον μελέτη (διανθισμένη με άπειρες εξωσχολικές, δομημένες δραστηριότητες) έχει αναχθεί για τους γονείς σε σύμβολο κύρους, αυτοεπιβεβαίωσης και πληρότητας. Για τους συχνά απόντες, μόνιμα ενοχικούς εργαζόμενους γονείς, είναι η επιβεβαίωση ότι κάτι, τέλος πάντων, κάνουν καλά. Για τους μη εργαζόμενους, είναι η χαρά ότι επιτελούν σοφά το έργο τους. «Φυλάω καραούλι κάθε απόγευμα που έχει διάβασμα» μου έλεγε, θυμάμαι, προ καιρού  μια κατ’ επιλογήν stay-at-home mum για την κόρη της,  μαθήτρια της Α’ Λυκείου. Η μητέρα αυτή δεν επέτρεπε στον εαυτό της να λείψει από το σπίτι (ακόμα και για τα ψώνια του σουπερμάρκετ), όσο «το παιδί» μελετούσε. Θεωρούσε υπέρτατο καθήκον της να είναι εκεί μονίμως παρούσα, διαθέσιμη, άγρυπνη. Ενα γονεϊκό «Πανοπτικόν» (σαν την κυκλική φυλακή του άγγλου φιλοσόφου Τζον Μπένθαμ), που δεν επιτρέπει τον παραμικρό εφησυχασμό, την παραμικρή χαλάρωση, την παραμικρή διάσπαση της προσοχής.

Το homework μέχρις εσχάτων διαλαλεί: α) ότι το παιδί είναι στο σωστό δρόμο, αφού πχ. στη Β’ Γυμνασίου διαβάζει μέχρι τις 12 το βράδυ και ξυπνάει μόνο του με ξυπνητήρι πριν το σχολείο, να κάνει μια επανάληψη, β) ότι το σχολείο είναι σοβαρό, αφού αναθέτει τεράστιο όγκο εργασιών για το σπίτι ακόμα και όταν το παιδί επιστρέφει από το σχολείο πχ στις 4 ή στις 5 το απόγευμα, γ) ότι ο δάσκαλος κάνει καλά τη δουλειά του (αλί και τρισαλί στον «εναλλακτικό» εκπαιδευτικό που δεν βάζει τόνους ασκήσεων για το σπίτι), δ) ότι ο γονιός κάνει καλά τη δουλειά του «αφού όταν έχουμε πολύ διάβασμα» (ο απωθητικός γονεϊκός πληθυντικός που είναι ικανός να αποστραγγίσει και το πλέον ελεύθερο πνεύμα), η μαμά ή ο μπαμπάς (ενίοτε με βάρδιες, ανάλογα με το ποιος είναι στο σπίτι) ζυγιάζεται σαν κοράκι πάνω από το γραφείο του παιδιού και βοηθάει/ ελέγχει/εποπτεύει/ευνουχίζει.

Δεν είναι τυχαίο ότι η  υστερία με το homework πηγαίνει πλέον χέρι με την εξ απαλών ονύχων ακαδημαϊκή εξαπάτηση. Διότι στόχος δεν είναι η μάθηση, αλλά ο βαθμός. Διόλου τυχαίο ότι η μαμά και ο μπαμπάς κάνουν συχνά οι ίδιοι τις ασκήσεις ή τις εργασίες. Οι δάσκαλοι στο Δημοτικό έχουν φτάσει στο σημείο να παρακαλούν: «Αφήστε τα παιδιά να έρχονται στο σχολείο με τα λάθη τους».

Τα παιδιά ακολουθούν το παράδειγμα του μπαμπά και της μαμάς με τη  νέα τεχνολογία να  σιγοντάρει. Η προαναφερθείσα βοήθεια της Alexa είναι μια πρόγευση. Μαθητές  και του (ελληνικού) Γυμνασίου ή Λυκείου έχουν πλέον πρόσβαση, μέσα από την οθόνη του smartphone τους (απαραίτητο εργαλείο διάσπασης της προσοχής και… μελέτης) σε πάσης φύσεως ψηφιακά βοηθήματα. Ετσι αν βαριέσαι ή  δεν έχεις χρόνο, μπορείς κάλλιστα να πάρεις τις ασκήσεις γι΄αύριο  λυμένες, έτοιμες. Για τις εργασίες υπάρχει, φυσικά, πάντα η απλή λύση του copy- paste.

Σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα των New York Times, το Ιντερνετ δημιουργεί πλέον τις προϋποθέσεις για εξαπάτηση σε «παγκόσμια, βιομηχανική κλίμακα». Οι κατά παραγγελίαν πτυχιακές κάνουν πλέον θραύση (φυσικά και στην Ελλάδα της κρίσης). Σε πολλές δε αναπτυσσόμενες χώρες (πχ Κένυα, Ινδία και Ουκρανία),  όπου πολλοί πτυχιούχοι κατέχουν άπταιστα την αγγλική, αλλά δεν βρίσκουν δουλειά, η ανάληψη «πτυχιακών» για φοιτητές σε αμερικανικά πανεπιστήμια είναι μια πρώτης τάξεως επαγγελματική σταδιοδρομία.

Ο πόλεμος του homework μαίνεται και το σπίτι μετατρέπεται σε εμπόλεμη ζώνη. Οι σχέσεις διαταράσσονται, οι γονείς φτάνουν συχνά εκτός εαυτού (πρόσφατα διάβαζα για μια μητέρα στην Κίνα που έπαθε καρδιακή προσβολή, ενώ «διάβαζε» τον γιο της μαθηματικά) και τα παιδιά εμφανίζουν συχνά δυσανεξία στην ασφυχτική αυτή αγκάλη (εξυπακούεται ότι χειρότεροι είναι οι γονείς που τυγχάνουν οι ίδιοι εκπαιδευτικοί). Η κατάσταση καταντά σχεδόν νοσηρή καθώς ολόκληρη η οικογένεια ζει και αναπνέει στους ρυθμούς της μελέτης, άπειρες Κυριακές πάνε «χαμένες», ενώ τελικά οι αναμνήσεις που «κτίζεις» με το παιδί σου περιλαμβάνουν τον εαυτό σου ως ωρυόμενη Μαινάδα: «Αν δεν κάτσεις να στρωθείς, κομμένη η έξοδος για ένα μήνα». Μια μητέρα μου έλεγε ότι οι καβγάδες που είχε με τον γιο της κόστισαν στη σχέση τους. «Εκ των υστέρων, βέβαια αναρωτιέμαι αν,  χωρίς τη δική μου γκρίνια, θα είχε περάσει στη Φιλοσοφική;».

Το ίδιο το ελληνικό σχολείο δεν φαίνεται να συνδράμει.  Κάτι μικρές «τονωτικές» ενέσεις,  όπως το πρόσφατο πρόγραμμα «Τσάντα στο σχολείο» για τους μαθητές του Δημοτικού (δύο Παρασκευές κάθε μήνα οι μαθητές αφήνουν τη σάκα στην τάξη και άρα έχουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο το Σαββατοκύριακο) δεν φαίνεται να πείθουν. Πρωτίστως, γιατί οι μικροί μαθητές δεν διδάσκονται πραγματικά ότι αυτός ο χρόνος πρέπει να εξαργυρωθεί «διαφορετικά» και όχι π.χ για διήμερο «κάψιμο» στο «Fortnite» ή το «Playstation».

Τελικά, τα παιδιά μαθαίνουν να μαθαίνουν κάτω από την καυτή γονεϊκή ανάσα. Να εκλαμβάνουν την  πίεση (και όχι π.χ την ενθάρρυνση ή τη σωστή διαχείριση του χρόνου) ως το  μοναδικό «κίνητρο» για μελέτη. Μια μητέρα μου έλεγε ότι κάποια στιγμή ο 17χρονος γιος της  τα έβαλε μαζί της, γιατί δεν τον είχε «στριμώξει» αρκετά στα μαθήματα.

Φτάνεις να αναρωτιέσαι αν οι παλιοί, οι γονείς baby boomers, με τον μπαμπά να λείπει στη δουλειά και τη μαμά να επιδίδεται στις δικές της ασχολίες, οικιακές ή άλλες («μαγειρεύω», «διαβάζω το βιβλίο μου», «αν χρειαστείς βοήθεια φώναξέ με») είχαν πιο «υγιή» στάση από τα σημερινά, παιδοκεντρικά τέρατα με τις υπετροφικές προσδοκίες.

Πηγή: Protagon.gr