Διαχείριση των ψυχολογικών επιπτώσεων της καραντίνας

Αρθρογράφος: Βάλια Παυλίδου
Ψυχολόγος

Είναι αλήθεια πως ζούμε πρωτόγνωρες καταστάσεις τις τελευταίες εβδομάδες. Η ταχύτατη διάδοση του κορωνοϊού ανά την υφήλιο και οι σοβαροί κίνδυνοι που ελλοχεύουν για την δημόσια υγεία, έχει αναγκάσει κυβερνήσεις, οργανισμούς και φορείς να πάρουν δραστικά μέτρα προκειμένου να ελαττωθεί όσο το δυνατόν ο ρυθμός μετάδοσης του. Το αποτέλεσμα αυτών των μέτρων ήταν να αλλάξει σημαντικά η καθημερινότητα εκατομμυρίων ανθρώπων – ανάμεσα στους οποίους είμαστε και όλοι εμείς – μέσα σε λίγες μόνο μέρες.

Οι αλλαγές αυτές επιβάλλονται προκειμένου να διαφυλάξουμε το σημαντικότερο αγαθών όλων, την υγεία μας.

Τρόποι για τη διαχείριση των ψυχολογικών επιπτωσεων λόγω του κορωνοϊού

Αν και κανείς δεν αμφισβητεί πλέον την αναγκαιότητα των μέτρων που λαμβάνονται δεν παύουν να έχουν μια σημαντική επίπτωση στην καθημερινότητα μας και ως κατ’ επέκταση και στην ψυχολογία μας. Από τη στιγμή που οι ελευθερίες μας περιορίζονται τόσο πολύ είναι λογικό να υπάρχει ανησυχία, προβληματισμός και άγχος. Επειδή ο περιορισμός μπορεί να διαρκέσει περισσότερο από όσο υπολογίζουμε είναι σημαντικό να διαχειριστούμε με σύνεση και λογική την καθημερινότητα μας αλλά και να διατηρήσουμε το ηθικό μας. Η παρατεταμένη απομόνωση έχει αναπόφευκτα επιπτώσεις στην ψυχική μας υγεία, τις οποίες είναι καλό να προσπαθούμε να διαχειριστούμε όσο μπορούμε καλύτερα.

Θέστε όρια στην πληροφόρηση

Είναι εύκολο πλέον να ενημερωνόμαστε για το τι συμβαίνει στον κόσμο. Τόσο εύκολο που μπορεί να γίνει κατάχρηση αυτής της δυνατότητας. Δεν είναι χρήσιμο ούτε λειτουργικό να ενημερωνόμαστε κάθε μισή ώρα για νέα κρούσματα, νέους θανάτους, νέες ελπίδες, νέα μέτρα ή νέες απειλές. Όλη αυτή η υπερπληροφόρηση που μας κατακλύζει εντείνει το άγχος και την ανασφάλεια αλλά και την σύγχυση για το τι επιτέλους να πιστέψουμε. Επιλέξτε ποια ώρα της ημέρας και από ποια μέσα θέλετε να ενημερωθείτε για τις εξελίξεις. Πάρτε την ενημέρωση που χρειάζεστε και μην αναλώνεστε όλη μέρα στο να παρακολουθείτε την κάθε μικρή είδηση. Δώστε χώρο και για άλλα πράγματα και ιδέες μέσα στη μέρα σας.

Μείνετε σε επαφή με το κοινωνικό σας δίκτυο

Κρατείστε επαφή με τα αγαπημένα σας πρόσωπα, αν χρειαστεί και καθημερινά. Έχουμε πλέον στη διάθεση μας τόσους τρόπους επικοινωνίας που η απομόνωση ακόμα και σε κατάσταση καραντίνας, είναι επιλογή. Η επαφή μας βοηθάει να μοιραζόμαστε τις αγωνίες μας και να στηρίζουμε ο ένας τον άλλον στην δύσκολη αυτή συνθήκη. Ανταλλάξτε ιδέες, απόψεις, σκέψεις, νέα, μικρής ή μεγάλες σημανσία. Βοηθείστε και λάβετε βοήθεια.  Η επικοινωνία μας βοηθάει να διατηρήσουμε μια ρουτίνα, τόσο χρήσιμη για να έχουμε το αίσθημα της φυσιολογικότητας.

Διαχείριση αβεβαιότητας

Ο κορωνοϊός και ο κατ’ οίκον περιορισμός ήρθε να αλλάξει την καθημερινότητα μας έτσι όπως την είχαμε συνηθίσει. Αυτό που θεωρούσαμε πάνω κάτω δεδομένο για το άμεσο μέλλον μας, αυτό που ξέραμε ή εικάζαμε ότι θα συμβεί αύριο και σχεδιάζαμε για τις προσεχείς μέρες, έχει αλλάξει. Δεν ξέρουμε με σιγουριά πότε θα επανέλθουμε στην φυσιολογική ροή, ούτε με τι κόστος. Η αβεβαιότητα για το αύριο έχει αυξηθεί κατακόρυφα. Κι όμως αυτή η αβεβαιότητα αυτή τη στιγμή είναι κάπως επιβεβλημένη. Είναι αναμενόμενο να μην ξέρουμε καθώς δεν έχουμε ζήσει κάτι αντίστοιχο στο παρελθόν. Δεν μας βοηθάει να αγχωνόμαστε για αυτό που δεν μπορούμε να προβλέψουμε αλλά μπορούμε να επικεντρωνόμαστε σε αυτό που μπορούμε να κάνουμε σήμερα για να αυξήσουμε τις πιθανότητες να βγούμε από αυτό όσο πιο αναίμακτα γίνεται. Αποδεχθείτε λοιπόν ένα κομμάτι αυτής της αβεβαιότητας ως λογική και αναμενόμενη και επικεντρωθείτε σε αυτό που μπορείτε να ίσως να ελέγξετε, τις επιλογές σας δηλαδή στο εδώ και τώρα.

Επικέντρωση στο εδώ και τώρα

Το ερώτημα επομένως που μας είναι χρήσιμο είναι: Τι μπορώ να κάνω σήμερα, τώρα; Τι μπορώ να κάνω για να βοηθήσω τον εαυτό μου και τους γύρω μου για να παραμείνουμε υγιείς; Τι μπορώ να κάνω για να διατηρήσω μια ρουτίνα; Πως μπορώ να απασχολήσω τον εαυτό μου χρήσιμα και δημιουργικά; Πώς να αξιοποιήσω το χρόνο μου, δεδομένων των περιορισμών αλλά και των πόρων που διαθέτω; Είναι σημαντικό να δομήσουμε μια ρουτίνα μέσα στο σπίτι μας. Η ρουτίνα μας βοηθάει να συνειδητοποιούμε ότι έχουμε τον έλεγχο κάποιων πραγμάτων και έτσι να μειώνονται να συναισθήματα του άγχους και της ανασφάλειας.

Δεν είναι ώρα να αναπολούμε αυτά που χρειάζεται να στερηθούμε ούτε να αναρωτιόμαστε πότε και πως θα ξαναπάμε για καφέ στο αγαπημένο μας στέκι. Απλώς δεν έχει νόημα. Βρείτε πράγματα να απασχολήσετε τον εαυτό μας με τις δεδομένες συνθήκες. Και η αλήθεια είναι πως δεν είναι τόσο δύσκολο. Η τεχνολογία μας παρέχει άπειρες δυνατότητες, να διασκεδάσουμε, να επικοινωνήσουμε, να δουλέψουμε, να εκπαιδευτούμε. Κάντε μια λίστα με δραστηριότητες με τις οποίες μπορείτε να απασχολήσετε τον εαυτό μας. Χωρίστε τη σε κατηγορίες: Διασκέδαση, Υποχρεώσεις, Εκπαίδευση. Θα εκπλαγείτε με το πόσα πράγματα μπορείτε να κάνετε.

Αποφύγετε την καταστροφολογία

Είναι εύκολο να παρασυρθούμε στην καταστροφολογία. Να προβλέπουμε και να περιμένουμε με σιγουριά άλλα δέκα δεινά να ακολουθήσουν από αυτήν την πανδημία. Δεν εθελοτυφλώ θεωρώντας ότι όλα θα πάνε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο αλλά ίσως χρειάζεται να βλέπουμε και τις ευκαιρίες που προκύπτουν από κάθε νέα κατάσταση. Ή και να τις δημιουργούμε. Δεν είναι πολύ μακριά η μεγάλη οικονομική κρίση που μάστιζε την χώρα μας την τελευταία δεκαετία. Αλλά και από αυτήν ακόμα προέκυψαν ευκαιρίες και καινοτόμες ιδέες.  Δεν υποστηρίζω να αφεθούμε στην τύχη. Υποστηρίζω να κάνουμε ότι καλύτερο μπορούμε ξέροντας ότι δεν μπορούμε να ελέγξουμε τα πάντα. Να αποδεχθούμε την αβεβαιότητα και να προχωρήσουμε με σιγουριά.

Μην παρασύρεστε στο «Τι θα γίνει αν….»

Ένα μοτίβο νοητικής ενασχόλησης που πυροδοτεί το άγχος και την ανασφάλεια είναι η τάση να πλάθουμε σενάρια του τύπου «Τι θα γίνει αν…». Τι θα γίνει αν μείνουμε απομονωμένοι πολύ καιρό; Τι θα γίνει αν αρρωστήσει κάποιος δικός μου; Τι θα γίνει αν δεν πάω στη δουλειά; Κτλ. Η διαχείριση τους μπορεί να γίνει με 2 τρόπους: Πρώτον, προσπαθήστε να κάνετε ένα πλάνο διαχείρισης για αυτά που αποτελούν πιθανά προβλήματα που μπορεί να προκύψουν. Το να έχετε ένα πλάνο διαχείρισης – γραμμένο αν σας βοηθάει – σημαίνει πως ξέρετε πως θα αντιμετωπίσετε την συγκεκριμένη κατάσταση αν προκύψει και δεν χρειάζεται να απασχολείτε το μυαλό σας συνεχώς με αυτήν.

Αυτή η διαχείριση βοηθάει σε θέματα που αντικειμενικά είναι πιθανό να συναντήσετε στο άμεσο μέλλον. Η δεύτερη αντιμετώπιση είναι η τακτική: ένα πράγμα τη φορά. Πολλούς ανθρώπους όταν έχουν να αντιμετωπίσουν μια δύσκολη κατάσταση τους βοηθάει να βλέπουν ένα στόχο μπροστά τους και να διεκπεραιώνουν αυτό και μετά να προχωρούν στο επόμενο, αντί να αφήνονται σε σενάρια για τα οποία δεν μπορούν να κάνουν κάτι επί του παρόντος. Η τακτική αυτή βοηθάει όταν το πρόβλημα που έχετε να αντιμετωπίσετε είναι στο εδώ και τώρα.

Μια ιστορία του Δρ Raj Raghunathan

Κλείνοντας, θα παραθέσω μια ιστορία που την άκουσα από Δρ Raj Raghunathan, καθηγητή Επιχειρηματικότητας στο Πανεπιστήμιο του Τέξας με μεγάλη επαγγελματική δραστηριότητα και ερευνητικό ενδιαφέρον στον τομέα της Ευτυχίας.

Κάποτε σε ένα χωριό στην ανατολή ζούσε ένας φτωχός χωρικός που είχε μόνο εφτά άλογα για να κάνει τις δουλειές του. Μια μέρα όλα τα άλογα το έσκασαν και πήραν τα βουνά. Ο χωρικός έχασε έτσι όλη την περιουσία του. Έρχονται, λοιπόν, οι συγχωριανοί του αναστατωμένοι και του λένε:
«Πω πω! τι καταστροφή σε βρήκε καημένε! Πώς θα ζήσεις τώρα; Που θα βρεις λεφτά ν’ αγοράσεις καινούρια άλογα;»

Ο χωρικός ήρεμος και ατάραχος τους απάντησε: «Καλό, κακό, ποιός ξέρει;»
Πέρασαν λίγες μέρες και μια μέρα εκεί που κάθονταν στην αυλή ήρθαν πίσω τα εφτά άλογα. Και όχι μόνο αυτά! Είχαν φέρει μαζί τους και άλλα εφτά άγρια άλογα και τώρα ο χωρικός είχε δέκα τέσσερα άλογα.

Ξαναμαζεύονται λοιπόν οι συγχωριανοί όλο χαρά και του λένε: «Τι τυχερός που είσαι! Τώρα θα βγάλεις πολλά λεφτά με τόσα άλογα». Ο χωρικός ήρεμος και ατάραχος είπε: «Καλό κακό, ποιός ξέρει;»

Μετά από λίγες μέρες ο γιός του χωρικού στην προσπάθειά του να τιθασεύσει τα άγρια άλογα έπεσε, χτύπησε το πόδι του και έμεινε κουτσός. Ξαναμαζεύονται, λοιπόν, οι συγχωριανοί και αρχίζουν πάλι την μοιρολατρία.
«Τι αναποδιά είναι αυτή! Αυτά τα άγρια άλογα φταίνε! Παραλίγο να σου σκοτώσουν το παιδί! Πως θα τον παντρέψεις τώρα που είναι κουτσός;»
Ο χωρικός ήρεμος και ατάραχος είπε:
«Καλό κακό, ποιός ξέρει;»

Μετά από λίγες μέρες έγινε πόλεμος στην χώρα και όλοι άντρες του χωριού επιστρατεύτηκαν και πήγαν στην πρώτη γραμμή. Ο γιός του χωρικού δεν επιστρατεύτηκε καθώς ήταν κουτσός. Οι περισσότεροι σκοτώθηκαν. Οι χωριανοί μαζεύτηκαν πάλι καταστεναχωρημένοι. «Τι τυχερός που είσαι! Εσύ έχεις τον γιο σού κοντά σου, ενώ εμείς χάσαμε τους δικούς μας»

Και φυσικά ο χωρικός απάντησε: «Καλό κακό, ποιός ξέρει;»… και η ιστορία συνεχίζεται.

πηγή psychology.gr