Με ποιους τρόπους το παιχνίδι επιδρά στην ψυχολογία του παιδιού;

Ερωτήματα όπως <<γιατί παίζουν τα παιδιά;>> , <<τι παιχνίδια παίζουν;>> ,<<πώς επιδρά το παιχνίδι;>> και άλλα, έχουν διατυπωθεί και ερευνηθεί ανά περιόδους.

Η επίδραση του παιχνιδιού στη μάθηση προκάλεσε το ιδιαίτερο ενδιαφέρον διάφορων παιδαγωγών όπως οι Jacques Rousseau, o John Dewey, η Maria Montessori, o Friedrich Froebel.

Σύμφωνα με  τη  Wood (2013)  το παιχνίδι είναι μια σύνθετη διαδικασία με δικούς του κανόνες , στόχους και  νοήματα που διαμορφώνουν τα παιδιά. Έτσι το παιχνίδι  κάθε φορά διαμορφώνεται αναλόγως, δηλαδή αποτελεί μια  σύνθετη και ευμετάβλητη διαδικασία, η οποία εξαρτάται πάντα από το πλαίσιο στο οποίο συμβαίνει.

Το παιχνίδι μπορεί να :

• Εκφράζει ιδέες και συναισθήματα
• Ψυχαγωγεί
• Αναπτύσσει την ενσυναίσθηση
• Συμβάλει στη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών
• Διευκολύνει τη μάθηση
• Ενισχύει τη συμμετοχή, τη συνεργασία
• Αναπτύσσει εσωτερικά κίνητρα
• Ενισχύσει την αυτοπεποίθηση

Σύμφωνα με τον Vygotsky (1978), κατά τη διάρκεια του αυθόρμητου παιχνιδιού το παιδί δημιουργεί μια κατάσταση φανταστική, που θεωρείται απαραίτητη για τη μετάβαση στη ζώνη επικείμενης ανάπτυξης, η οποία βοηθά το παιδί στην κατανόηση του συνδέσμου μεταξύ συμβόλων, αντικειμένων και πράξεων που αναπαριστούν.

Το αυθόρμητο παιχνίδι αποτελεί το νόημα ή τη διαδικασία μέσα από την οποία τα παιδιά αντιλαμβάνονται τον κόσμο (Saracho &Spodek, 1998). Το αυθόρμητο παιχνίδι είναι ιδανικό για την αξιολόγηση της γνωστικής, κοινωνικής, γλωσσικής, συναισθηματικής και κινητικής ανάπτυξης.

Το παιχνίδι μπορεί να συμβάλλει στη μαθησιακή διαδικασία. Τα παιδιά μοιράζονται, ανταλλάσσουν πληροφορίες, μαθαίνουν να οργανώνουν, να ανακαλύπτουν και ακόμη περισσότερο να εμπλέκονται ενεργά για την επίλυση προβλημάτων.

Πολλές διαδικασίες που σχετίζονται με τη μάθηση αναπτύσσονται  όπως η εξάσκηση, η μίμηση, η εξερεύνηση,  η ανακάλυψη. Επομένως, χρήσιμο εργαλείο μάθησης το παιχνίδι εμπλέκει ικανότητες  όπως εσωτερικά κίνητρα, ενεργό συμμετοχή, επιμονή, αυτορρύθμιση, συναλλαγή και συνεργασία, αυτο-εκτίμηση, εμπιστοσύνη.

Παιχνίδι όπως…. 

• To κινητικό  παιχνίδι βοηθά στον προσανατολισμό στο χώρο, στην εκμάθηση του σώματος, στην κίνηση των χεριών και των δακτύλων, στην ισορροπία.
• Το παιχνίδι χειρισμού αντικειμένων ή κατασκευών με υλικά όπως ο γύψος , ο πυλός, η πλαστελίνη και πάζλ βοηθούν στην οργάνωση, στη δημιουργικότητα, στη συγκέντρωση.
• Κοινωνικό παιχνίδι, ανάληψη ρόλων: Τα παιδιά αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Εκφράζουν  συναισθήματα, νοήματα, δημιουργούν σχέσεις
• Φανταστικό με χαρακτήρες από παιδικές σειρές, βιβλία, παραμύθια: αναπτύσσει τον γλωσσικό τομέα, τον γνωστικό, τη ροή του λόγου, την αφήγηση, την περιγραφή, το λεξιλόγιο. Ιστορίες και παραμύθια που μπορούν να χρησιμοποιηθούν με στόχο την αυτοεκτίμηση, τη συνεργασία, την επίλυση συγκρούσεων
• Επιτραπέζια: εκμάθηση κανόνων, οργάνωση, μνήμη, επιμονή στην επίλυση προβλημάτων.
• Κουκλόσπιτο, playmobil, μαγαζιά με ευρώ, τουβλάκια, ψεύτικα ζωάκια, ξύλινοι κύβοι γραμμάτων. Χρησιμοποιούνται για εκμάθηση μαθηματικών εννοιών όπως τα χρήματα του ευρώ, συναλλαγές, ακόμη και για την εκμάθηση της προπαίδειας. Επίσης, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για οργάνωση και ταξινόμηση αντικειμένων με βάση χρώματος, σχήματος, μεγέθους.  Ακόμη, το κουκλόσπιτο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για περιγραφές και αφήγηση δηλαδή την καλλιέργεια του προφορικού και γραπτού λόγου καθώς και στην κατανόηση εννοιών.

Ο εκπαιδευτικός:

• Οργανώνει με κατάλληλα, εύκολα στη χρήση υλικά
• Παρέχει ευκαιρίες για παιχνίδι
• Ακούει τις ιδέες των παιδιών,
• συμμετέχει όταν χρειάζεται στο παιχνίδι
• Χρησιμοποιεί το παιχνίδι στον εκπαιδευτικό σχεδιασμό
• Διευκολύνει όλα τα παιδιά να συμμετέχουν και φροντίζει για την ασφάλειά τους.

Τα παιχνίδια πολλά, η δημιουργικότητα στη μάθηση μεγαλύτερη!! 

Ενεργοποιήστε τη φυσική επιθυμία του παιδιού να μάθει! Maria Montessori

Μπανδέλη Αθηνά

Ειδική Παιδαγωγός – Ψυχοπαιδαγωγός, MEd Special education

AXION KIDS, Κέντρο Ειδικών Θεραπειών Παιδιού & Εφήβου.

πηγή boro.gr