Γιατί καθυστερεί η διάγνωση προβλημάτων λόγου και επικοινωνίας στα παιδιά;

Τα προβλήματα λόγου και επικοινωνίας στα παιδιά οφείλονται ως γνωστόν σε πολλά διαφορετικά αίτια, αλλά σίγουρα δεν οφείλονται σε λάθη των γονιών. Οι μόνες γλωσσικές – επικοινωνιακές διαταραχές για τις οποίες μπορούν να κατηγορηθούν οι γονείς αφορούν περιπτώσεις ακραίων καταστάσεων, που πιθανότατα να μην αντιληφθούμε ποτέ, πίσω από τις καλά κλειστές τους πόρτες.

Σε γενικές γραμμές όμως υπάρχουν “λάθη” των γονιών που δεν αφορούν πράγματα που κάνουν λάθος, αλλά πράγματα που δεν κάνουν σωστά. Αυτά είναι και οι παγίδες που πρέπει να αποφεύγονται.
Είναι μόνο όσα πρέπει να (μην) κάνετε για να βοηθήσετε τα παιδιά σας!

1. Καθυστερημένη βοήθεια

Η έρευνα έχει δείξει ότι όσο νωρίτερα ένα παιδί λαμβάνει θεραπεία για μια διαταραχή επικοινωνίας, τόσο πιο αποτελεσματική καταλήγει να είναι η θεραπεία. Αυτό οφείλεται στη  νευροπλαστικότητα του εγκεφάλου.  Σχεδόν κάθε εμπειρία έχει ως αποτέλεσμα να πραγματοποιούνται “αλλαγές” στον εγκέφαλο του παιδιού από την νεογνική  ηλικία με αποτέλεσμα να δημιουργούνται νέες νευρικές συνάψεις για την επεξεργασία αυτών των εμπειριών.

Φυσικά, είναι δύσκολο έως αδύνατον να εντοπιστούν διαταραχές επικοινωνίας στα νεογέννητα, καθώς δεν έχουν αναπτύξει τις γλωσσικές τους δεξιότητες. Ωστόσο οι γονείς παιδιών ηλικίας 1-2 ετών που παρατηρούν ότι  τα παιδιά τους δυσκολεύονται ή είναι “πίσω” στην ομιλία τους μπορεί να αναζητούν τους κατάλληλους ειδικούς (λογοθεραπευτή, παιδίατρο, ψυχολόγο) για να συζητήσουν τις παρατηρήσεις και τις ανησυχίες τους.

Αυτό που συμβαίνει συνήθως είναι η αναβολή της βοήθειας και παρέμβασης, για έναν από τους παρακάτω λόγους:

α) άρνηση

Όταν παίρνουμε αγκαλιά για πρώτη φορά το παιδί μας, αυτό που νιώθουμε είναι ότι βρισκόμαστε μπροστά σε ένα μικρό θαύμα. Αυτό είναι το συναίσθημα της πρώτης στιγμής και στηρίζεται στις προσδοκίες μας για το θαύμα που φέραμε στην ζωή και μέσα από αυτές βιώνουμε την αυτοπραγμάτωση μας .

Η εικόνα ενός ευτυχισμένου, υγιούς παιδιού που κοιμάται όλη τη νύχτα, που δεν χρειάζεται πιπίλα, τρώει υγιεινά, αρχίζει να διαβάζει στα πέντε του και έχει τις πρώτες αθλητικές του επιτυχίες είναι αυτό που προβάλλεται από περιοδικά για γονείς, life style εκπομπές, site, blogs, κλπ . Η εικόνα όμως αυτής της τελειότητας καταρρίπτεται όταν ξαφνικά ο παιδίατρος ή ο εκπαιδευτικός παραπέμπει το παιδί για αξιολόγηση λόγου-ομιλίας!
Για κάποιους γονείς αυτό το βήμα βιώνεται ως μια διαδικασία θλίψης , που κρύβει την άρνηση της πραγματικότητας. Όσο και αν φαίνεται δύσκολο θα πρέπει να υπερβούν τα συναισθήματά τους, να “βγουν” από το στάδιο της άρνησης και να προχωρήσουν  το συντομότερο δυνατόν στη βοήθεια που χρειάζεται το παιδί.

β) Κακές συμβουλές.

Άλλες φορές οι γονείς αρχίζουν να εκφράζουν την ανησυχία τους για την ομιλία των παιδιών τους στο φιλικό και ευρύτερο περιβάλλον τους. Κάποιοι χωρίς να είναι ειδικοί σε διαταραχές επικοινωνίας αρχίζουν να μοιράζουν συμβουλές στους γονείς, θεωρώντας ότι είναι καθήκον τους να δώσουν την δική τους διάγνωση και θεραπεία.

Θυμηθείτε: όσα λιγότερα ξέρουν, τόσα περισσότερα λένε!

Ίσως έχετε ακούσει ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω:

… ο Albert Einstein δεν μιλούσε μέχρι τα πέντε του !

… Ο παιδίατρος λέει ότι η ανάπτυξη της γλώσσας δεν ξεκινάει μέχρι την ηλικία των δύο ετών, οπότε είναι πολύ νωρίς για να ανησυχείτε γι ‘αυτό.

… Ο συγγενείς ή οι φίλοι σας, σας κατηγορούν ότι όταν ήταν μωρό το αφήνατε να παρακολουθεί πάρα πολύ τηλεόραση, ή να έπαιρνε πιπίλα , κλπ .

Το κοινό σε όλα τα παραπάνω είναι οι  καλύτερες προθέσεις που κρύβουν για να βοηθήσουν, έχοντας άγνοια όμως για τα προβλήματα της γλώσσας.

γ) Φόβος.

Ο φόβος του κοινωνικού στίγματος ή της “ετικέτας” μιας διαταραχής και το κόστος της θεραπείας είναι δύο βασικές ανησυχίες.  Κανείς δεν θέλει το παιδί του να περάσει από το σχολείο έχοντας δυσκολίες ή τελικά να το εγκαταλείψει . Όσον αφορά το κόστος, η θεραπεία με υπηρεσίες πρόωρης παρέμβασης και σχολικής εκπαίδευσης σίγουρα ελαχιστοποιούν το κόστος αλλά η διαθεσιμότητα και η ποιότητα τους ποικίλλουν.

δ) Ανυπαρξία ενημέρωσης.

Αρκετά συχνά κάποιοι γονείς δεν συνειδητοποιούν ότι υπάρχει δυσκολία έως ότου το παιδί τους φτάσει στο νηπιαγωγείο. Σε αυτές τις περιπτώσεις το πρόβλημα συνήθως εντοπίζεται από τον δάσκαλο που επωμίζεται το δύσκολο έργο της ενημέρωσης.  Οι “χαλαροί γονείς” τείνουν να δημιουργούν “χαλαρά παιδιά” και οι ανήσυχοι γονείς τείνουν να δημιουργούν ανήσυχα παιδιά.

Είναι καλό να υπάρχει ενημέρωση για τα αναπτυξιακά ορόσημα του παιδιού, δηλαδή τι μπορείτε να περιμένετε από τα παιδιά σας καθώς μεγαλώνουν και αναπτύσσονται, έτσι ώστε να μπορείτε να αναγνωρίσετε πότε πρέπει να αναλάβετε δράση.

2. θεραπεία “do-it-yourself”

Οι περισσότεροι γονείς που προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τις διαταραχές επικοινωνίας των παιδιών είναι καλοπροαίρετοι, με υψηλό επίπεδο νοημοσύνης και εκπαίδευσης, αλλά στερούνται της κατάρτισης για να εντοπίσουν ακριβώς τι είναι λάθος και να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν ένα αποτελεσματικό πρόγραμμα παρέμβασης. Σε ένα μικρό ποσοστό των περιπτώσεων οι γονείς μπορούν να εντοπίσουν μικρά προβλήματα (π.χ έναν παραμορφωμένο / ήχο ή μια αντικατάσταση φωνημάτων π.χ.  / t / για / k /).

Οι πληροφορίες από όπου και αν προέρχονται έχουν δύναμη. Η γνώση από το διαδίκτυο γύρω από τις διαταραχές της επικοινωνίας σας δίνει τα εφόδια που χρειάζεστε για να βρείτε τις κατάλληλες υπηρεσίες για  το μέγιστο όφελος στο παιδί σας.

Αλλά θυμηθείτε:

Η λίγη γνώση που ενεργεί αξίζει απείρως περισσότερο από την πολλή γνώση που αδρανεί

Αν προσπαθείτε να κάνετε θεραπεία μόνοι σας χωρίς την κατάλληλη εκπαίδευση και το παιδί σας δεν κάνει πρόοδο για κάποιο διάστημα, τότε απλά έχετε χάσει αυτό το χρονικό αυτό διάστημα νευρικής πλαστικότητας, που ένας ειδικός θα μπορούσε πραγματικά να βοηθήσει παιδί.

3. Δεν υπάρχει συστηματικό πρόγραμμα

Αρκετά συχνά χρειάζεται να επανεξετάζουμε το εξατομικευμένο εκπαιδευτικό σχέδιο του παιδιού και να θέσουμε νέους στόχους. Πέραν του χρόνου της συνεδρίας απαιτείται εξάσκηση των στόχων με δραστηριότητες στο σπίτι, ακολουθώντας οι γονείς τις οδηγίες αλλά και την συχνότητα εξάσκησης τους. Στην ιδανική περίπτωση, θα ήταν αρκετό αν οι γονείς μπορούσαν να περάσουν 10 με 20 λεπτά την ημέρα σε συνεργασία με τα παιδιά τους, παρά το φορτωμένο πρόγραμμά τους.

Δεν χρειάζεται να δουλεύετε με το παιδί σας εντατικά για να κάνει πρόοδο, αλλά συστηματικά.

Η επιτυχία δεν επιτυγχάνεται εν μία νυκτί. Έρχεται σε δόσεις. Μπορείτε να πάρετε μια δόση σήμερα, λίγο αύριο, μέχρι να επιτύχετε το ολόκληρο. Τη ημέρα που θα χρονοτριβήσετε, θα έχετε χάσει την επιτυχία εκείνης της ημέρας.

Να θυμάστε όμως πάντα:

Το κάθε παιδί έχει διαφορετικό ρυθμό εξέλιξης, με συνέπεια να υπάρχουν διάφορες αποκλίσεις κατά την ανάπτυξη. Αυτό που προέχει όμως πάντα είναι η επικοινωνία με το παιδί με τον τρόπο που μπορεί αυτό.

Μην τους λέτε πώς να το κάνουν. Δείξτε τους πώς να το κάνουν και μη λέτε κουβέντα. Αν μιλήσετε, θα κοιτάνε τα χείλη σας που κουνιούνται. Αν τους δείξετε θα θελήσουν να το κάνουν μόνα τους.

 Χαρά Αναστασοπούλου*
Λογοπαθολόγος-Λογοθεραπεύτρια

πηγή schooltime.gr