Ανήλικες και ανήλικοι «φυγάδες» σε μία κοινωνία αντιμέτωπη με νέες προκλήσεις

της Αγγελικής Καρδαρά.

Ο Νοέμβριος είναι ο «Παγκόσμιος Μήνας Πρόληψης Φυγής Ανήλικων από το Σπίτι».

Αναμφίβολα, η φυγή ενός ανήλικου ατόμου συνιστά ένα πολύ σοβαρό ζήτημα που απαιτεί ειδικούς χειρισμούς στην προσέγγισή του και ασφαλώς πολύ μεγάλη κοινωνική ευαισθησία για το ανήλικο άτομο και την οικογένειά του, ώστε να μη στιγματιστούν εφόσον το παιδί βρεθεί και επιστρέψει στην οικία του. Είναι επίσης ένα πολυσύνθετο ζήτημα που πρέπει να μας προβληματίσει σε βάθος και να προβληθεί εκτενώς από τα ΜΜΕ, να μας απασχολήσει ερευνητικά και βέβαια να μας ευαισθητοποιήσει, ώστε να αποτελέσει η κοινωνία μας ένα «προστατευτικό δίχτυ» για τους ανήλικους που μπορεί να βιώνουν ή να νιώθουν  ότι βιώνουν μία εξαιρετικά δύσκολη και κρίσιμη κατάσταση και φτάνουν στο σημείο να εγκαταλείψουν το σπίτι τους. Οι ανήλικες και οι ανήλικοι «φυγάδες» εγκαταλείποντας το σπίτι τους «στέλνουν» το δικό τους πολύ δυνατό μήνυμα το οποίο δεν πρέπει, ως ενεργά μέλη της κοινωνίας, να αγνοήσουμε, γιατί ταυτόχρονα μπορεί να «κραυγάζουν» για βοήθεια, προσοχή και για ουσιαστικό ενδιαφέρον από μία κοινωνία που «τρέχει» με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, ξεχνώντας κάποιες φορές ότι το παιδί και ο έφηβος έχουν πολύ αυξημένες ανάγκες σε συναισθηματικό-ψυχολογικό επίπεδο, οι οποίες πρέπει να καλυφθούν επαρκώς.

Με την πολύτιμη επιστημονική συμβολή του κυρίου Στέφανου Αλεβίζου, Ψυχολόγου (M.Ed, PhDc), Συντονιστή του Εθνικού Κέντρου Για Τις Εξαφανίσεις Και Τα Παιδιά Θύματα Εκμετάλλευσης, Το Χαμόγελο του Παιδιού, Κύριου Ερευνητή του Εργαστηρίου Αποκαταστατικής Δικαιοσύνης, επιχειρούμε να εμβαθύνουμε στο θέμα της φυγής ανήλικων και να αναδείξουμε τις καίριες πτυχές του. Ειδικότερα, ο κ. Αλεβίζος μας παραθέτει τα στοιχεία που έχει το «Χαμόγελο» στη διάθεσή του για τον αριθμό των ανήλικων που φεύγουν από το σπίτι τους στη χώρα τους και μας μιλάει για τον «σκοτεινό» αριθμό, δηλαδή για τις υποθέσεις που δεν αποκαλύπτονται ποτέ εξηγώντας μας το «γιατί». Μας παρουσιάζει επίσης τους πολύ σοβαρούς κινδύνους που δύναται να αντιμετωπίσει ένα ανήλικο άτομο φεύγοντας από το σπίτι του και αναφέρεται στα ενδεχόμενα «προειδοποιητικά σημάδια» για τους γονείς, αν και υπογραμμίζει ότι «είναι πάρα πολύ δύσκολο να εντοπιστούν συμπεριφορές ή σημάδια που να συσχετιστούν αποκλειστικά με τη φυγή εφήβων».

Ο κ. Αλεβίζος σκιαγραφεί το προφίλ της ανήλικης/ του ανήλικου που φεύγει από το σπίτι του και αναφέρεται αναλυτικά στα βήματα που πρέπει χωρίς χρονοτριβή να ακολουθήσουν οι γονείς όταν καταλάβουν ότι το παιδί τους έχει εξαφανιστεί. Ακόμα, υπογραμμίζει τον καθοριστικό ρόλο που η οικογένεια και το σχολείο μπορούν να διαδραματίσουν ώστε να αποτρέψουν τη φυγή του ανήλικου αλλά και τον ρόλο των ΜΜΕ ως προς την ενημέρωση, την εύρεση του παιδιού και την αφύπνιση ενός ευρύτερου κοινού, ενώ εξηγεί τους πιθανούς λόγους για τους οποίους ένα ανήλικο άτομο μπορεί να εγκαταλείψει το σπίτι του καθώς και την πορεία των παιδιών που βρίσκονται και την προσπάθεια που πρέπει να γίνει ώστε να μην οδηγηθούν σε νέα φυγή.

Το δικό μας μήνυμα θέλουμε να είναι δυνατό, γιατί τα ανήλικα άτομα, ιδίως στη σημερινή εποχή με τη νέα κρίση που βιώνουν οι κοινωνίες οι οποίες έχουν βρεθεί αντιμέτωπες με την πανδημία και τις ισχυρότατες επιπτώσεις της σε όλους τους τομείς της ζωής και δράσης μας, έχουν ακόμα μεγαλύτερη ανάγκη από το έμπρακτο κοινωνικό μας ενδιαφέρον, την υποστήριξή μας, την ενθάρρυνση και την ενίσχυσή τους ώστε να πιστέψουν στον εαυτό τους, να θέσουν στόχους και να πραγματοποιήσουν όνειρα, στα οποία, σε αυτές τις ιδιαίτερα ευαίσθητες ηλικίες, επενδύουν με το πάθος που διακρίνει την ανηλικότητα και τη νεότητα.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

• Κύριε Αλεβίζο, τι μας δείχνουν τα στοιχεία που έχετε στη διάθεσή σας για τον αριθμό των ανήλικων που φεύγουν από το σπίτι τους στη χώρα μας αλλά και για τον «σκοτεινό» αριθμό, για τις υποθέσεις δηλαδή που ποτέ δεν αποκαλύπτονται;

Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι τα παιδιά που φεύγουν από το σπίτι τους, τα παιδιά που πραγματοποιούν φυγές δηλαδή, αποτελούν την μεγαλύτερη ομάδα σε αυτό που ονομάζουμε «εξαφανισμένο παιδί». Με τον όρο «εξαφανισμένο παιδί» εννοούμε κάθε άνθρωπο κάτω των 18 ετών που οι γονείς ή οι άνθρωποι που ασκούν την επιμέλεια του αγνοούν πού βρίσκεται, δεν μπορούν να το βρουν δηλαδή. Τέτοιες περιπτώσεις παιδιών είναι:

• Παιδιά που έχουν πέσει θύματα απαγωγής από άτομα εκτός των γονέων τους ή των ατόμων που νομικά έχουν τον ρόλο του γονιού τους.
• Παιδιά που πέφτουν θύματα απαγωγής από γονέα που δεν ασκεί την επιμέλεια τους, και τα κρατούν σε μέρος εκτός της νόμιμης κατοικίας τους παρά τη θέληση του άλλου γονέα που ασκεί την επιμέλεια.
• Αγνοούμενοι ασυνόδευτοι ανήλικοι μετανάστες.
• Παιδιά που έχουν χαθεί χωρίς προφανή λόγο (π.χ. μικρά παιδιά στην παραλία το καλοκαίρι) ή που έχουν τραυματιστεί και δεν μπορούν να βρεθούν αμέσως καθώς και παιδιά για τα οποία ο λόγος της εξαφάνισής τους δεν έχει προσδιοριστεί.
• Και τέλος παιδιά που φεύγουν από το σπίτι τους για οποιονδήποτε λόγο, και οι γονείς τους ή τα άτομα που ασκούν την επιμέλεια τους δεν γνωρίζουν πού βρίσκονται.

Το 2019 από το σύνολο των εξαφανισμένων παιδιών που δηλώθηκαν στην Ευρωπαϊκή Γραμμή για τις Εξαφανίσεις 116000 του Οργανισμού «Το Χαμόγελο του Παιδιού» το 57,36% αφορούσε σε φυγές εφήβων, ενώ σε ευρωπαϊκό επίπεδο το 54,5% των περιπτώσεων εξαφανισμένων παιδιών που αναφέρθηκαν στις αντίστοιχες γραμμές  ήταν και εδώ φυγές εφήβων, εκ των οποίων μάλιστα το 14% δεν βρέθηκαν.

Φαίνεται λοιπόν ότι η αυτόματη σκέψη που κάνουν οι περισσότεροι, ότι μιλάμε για ολιγόωρες φυγές εφήβων μετά από ενδοοικογενειακές συγκρούσεις, δεν ισχύει. Τα παιδιά λείπουν και η εμπειρία δείχνει ότι αντιμετωπίζουν πολλούς κινδύνους, όπως η σεξουαλική παρενόχληση ή κακοποίηση αλλά και ατυχήματα, πολλά από αυτά θανατηφόρα. Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι το πρόβλημα είναι έντονο και δυστυχώς συχνό.

Από την άλλη και σε αυτό το κοινωνικό φαινόμενο έχουμε αυτό που ονομάζεται «σκοτεινός αριθμός», περιπτώσεις παιδιών δηλαδή που εξαφανίζονται και η εξαφάνιση τους δεν καταγράφεται. Μπορεί εύκολα τώρα κάποιος να αναρωτηθεί «μα πώς είναι δυνατόν να εξαφανίζεται ένα παιδί και να μην το αναζητά κανείς;». Σε αυτό το εύλογο ερώτημα η απάντηση εντοπίζεται κυρίως στις περιπτώσεις ασυνόδευτών ανήλικων μεταναστών, οπού δεν έχει γίνει σωστή καταγραφή και στη συνέχεια δεν αναζητείται (αφού δεν έχει καταγραφεί). Δεν έχει να κάνει με αδιαφορία, αλλά με άγνοια ότι αγνοείται.

• Ποιες είναι οι διαστάσεις του πολύ σοβαρού αυτού θέματος στη σύγχρονη εποχή συγκριτικά με παρελθούσες εποχές;

Οι απαντήσεις στα βασικά ερωτήματα «γιατί έφυγε το παιδί», «πού πήγε», «με ποιόν ήταν» και «τι του συνέβη όσο έλειπε» έχουν πλέον περισσότερες απαντήσεις απ’ ότι στο παρελθόν. Καταλυτικό ρόλο έχει παίξει το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πολλά παιδιά – και ενήλικοι, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση μιλάμε για παιδιά – γνωρίζουν άτομα στο διαδίκτυο, τα εμπιστεύονται και σε κάποιες περιπτώσεις οργανώνουν τη φυγή τους μαζί τους. Από την άλλη, και χωρίς να θέλω να ακουστώ γραφικός, ο σύγχρονος τρόπος ζωής οδηγεί πολλούς γονείς να «μη γνωρίζουν τα παιδιά τους». Συνυπάρχουν στο ίδιο σπίτι, συζητούν για την καθημερινότητα αλλά τις πραγματικές ανησυχίες των παιδιών τους δεν τις γνωρίζουν και ως εκ τούτου δεν μπορούν να τις καλύψουν. Αυτό λειτουργεί σαν μεγεθυντικός φακός στα προβλήματα μέσα στην οικογένεια και πολλές φορές τα παιδιά θεωρούν τη φυγή ως λύση.

• Ποια είναι τα βήματα που ακολουθούνται με τη φυγή ενός ανήλικου ατόμου από το σπίτι του;

Το βασικό που πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς είναι ότι το πρώτο βήμα πρέπει να γίνει στα πρώτα δευτερόλεπτα, αφού συνειδητοποιήσουν ότι έφυγε το παιδί τους. Το ότι περιμένουμε 24 ώρες πριν δηλωθεί η εξαφάνιση ενός παιδιού δεν ισχύει (ούτε για τους ενήλικους). Αμέσως πρέπει να απευθυνθούν στο Τμήμα Ασφαλείας της περιοχής τους και να δηλώσουν τη εξαφάνιση και ταυτόχρονα να επικοινωνήσουν με την Ευρωπαϊκή Γραμμή για τις Εξαφανίσεις 116000 για να ξεκινήσουν οι διαδικασίες εύρεσης του παιδιού τους.

Η Γραμμή 116000 είναι ένας από τους σημαντικότερους συμμάχους των γονέων σε αυτή τους την προσπάθεια. Οι κοινωνικοί λειτουργοί και ψυχολόγοι που τη στελεχώνουν μπορούν να παίξουν έναν καταλυτικό ρόλο στην εύρεση του παιδιού, κινητοποιώντας τις υπηρεσίες, στηρίζοντας ψυχολογικά τους γονείς και αποκωδικοποιώντας τη συμπεριφορά του παιδιού πριν τη φυγή έχοντας με αυτό τον τρόπο ερμηνείες και για το πού μπορεί να είναι το παιδί αλλά και τί πρέπει να γίνει για να επιστρέψει.

Το Χαμόγελο του Παιδιού πέρα από την εμπειρία του, την τεχνογνωσία και έναν άρτιο τεχνολογικό εξοπλισμό, μετέχει και σε όλα τα διεθνή δίκτυα (όπως για παράδειγμα το Missing Children Europe) συνεργάζεται με διεθνείς φορείς (όπως το National Center for Missing and Exploited Children), το επιστημονικό του προσωπικό εκπαιδεύεται και εκπαιδεύει και με αυτό τον τρόπο είναι έτοιμο να διαχειριστεί οποιαδήποτε εξαφάνιση ανηλίκου ή ενηλίκου έως 60 ετών.

• Θα μας σκιαγραφήσετε το προφίλ της ανήλικης/ του ανήλικου που φεύγει από το σπίτι; 

Από ποιοτική έρευνα που διεξήχθη από την ομάδα των Ψυχολόγων του Οργανισμού «Το Χαμόγελο του Παιδιού» φάνηκε ότι η βασική αιτία που ωθεί τα παιδιά να πραγματοποιούν φυγή (ή ακόμη και επαναλαμβανόμενες φυγές) αποτελεί η ποιότητα των οικογενειακών σχέσεων. Και για να γίνω πιο συγκεκριμένος, οι κυριότεροι παράγοντες στους οποίους φαίνεται να οφείλονται οι εκούσιες φυγές των εφήβων είναι η συναισθηματική αποξένωση μεταξύ των μελών της οικογένειας, η απόρριψη του παιδιού από τους γονείς, η ασυνεπής διαπαιδαγώγηση των παιδιών από τους γονείς τους, η ύπαρξη συγκεχυμένων ρόλων στην οικογένεια, η ελλιπής επικοινωνία μεταξύ των μελών της οικογένειας και ο αυταρχικός τρόπος διαπαιδαγώγησης των παιδιών από τους γονείς.

Σύμφωνα με την έρευνα μας, τα παιδιά που πραγματοποιούν φυγές στην Ελλάδα φαίνεται να είναι σε μεγάλο βαθμό τα κορίτσια, στο ηλικιακό εύρος μεταξύ 14-18 ετών. Για τα αγόρια, για τα οποία δεν υπάρχουν σημαντικές ηλικιακές διαφοροποιήσεις στην πραγματοποίηση των φυγών, φαίνεται ότι ο βασικός λόγος που τα ωθεί σε φυγές είναι η αυταρχική προσέγγιση των γονέων και οι συγκρουσιακές σχέσεις με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς τους.

• Ποια είναι τα προειδοποιητικά «σημάδια» για τους γονείς ότι το παιδί τους μπορεί να έχει σκέψεις φυγής;

Είναι πάρα πολύ δύσκολο να εντοπιστούν συμπεριφορές ή σημάδια που να συσχετιστούν αποκλειστικά με τη φυγή εφήβων. Η φυγή είναι μία από τις αντιδράσεις των εφήβων απέναντι σε δυσκολίες, προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Υπάρχουν όμως και πολλοί άλλοι τρόποι αντίδρασης. Ωστόσο θα αναφέρω κάποιες αντιδράσεις – μηνύματα:

• Το να το δηλώσει το ίδιο το παιδί ότι θέλει να φύγει.
• Απομόνωση.
• Απότομη και χωρίς ερμηνεία διάθεση του παιδιού να παραβιάζει τους κανόνες του σπιτιού.
• Απότομη και χωρίς ερμηνεία αλλαγή συνηθειών του παιδιού.
• Στενόχωρη ή καταθλιπτικόμορφη διάθεση.
• Να κρύβει χρήματα ή και ρούχα στο δωμάτιο του.

• Θα μπορούσαν τα αδέλφια της οικογένειας, όπου υπάρχουν, να παίξουν έναν θετικό ρόλο στο να αποτρέψουν τον ανήλικο που έχει σκέψεις φυγής και με ποιον ακριβώς τρόπο; 

Εξαρτάται από την ποιότητα της σχέσης τους, από την ποιότητα της επικοινωνίας τους. Σίγουρα τα αδέλφια μπορούν να παίξουν ένα σημαντικό ρόλο στο να επιταχυνθεί η εύρεση των παιδιών. Συνήθως τα αδέλφια έχουν ακούσει ή δει κάτι που αγνοούν οι γονείς. Σε πολλές περιπτώσεις τα αδέλφια ενδεχομένως και να ξέρουν είτε πού, είτε με ποιον βρίσκονται τα παιδιά που αγνοούνται.

• Η φυγή ενός ανήλικου μπορεί τελικά να αποτραπεί; Οι οικογένειες πώς πρέπει έγκαιρα να στηρίξουν τον ανήλικο ώστε να αποτρέψουν μία ενδεχόμενη φυγή του από το σπίτι;

Η διαμόρφωση υγιών σχέσεων επικοινωνίας μέσα στην οικογένεια είναι αναμφίβολα ο σημαντικότερος αποτρεπτικός παράγοντας όχι μόνο των φυγών αλλά και πολλών άλλων αρνητικών συμπεριφορών των εφήβων. Η διαθεσιμότητα των γονέων στις ανάγκες και στα ζητούμενα των παιδιών, η αποδοχή της προσωπικότητας τους χωρίς στοιχεία απόρριψης ή κριτικής και παράλληλα η οριοθέτηση των αρνητικών συμπεριφορών με διάλογο και σταθερότητα είναι τα σημαντικότερα στοιχεία προς αυτή την κατεύθυνση. Σε όλες τις περιπτώσεις τα παιδιά πρέπει να ξέρουν ότι οι γονείς τους είναι εκεί μαζί τους, όχι μόνο σωματικά αλλά και συναισθηματικά.

• Το σχολείο μπορεί να διαδραματίσει έναν θετικό ρόλο; Ποιες, συγκεκριμένα, είναι οι δικές σας προτάσεις ώστε η εκπαιδευτική κοινότητα να «προλάβει» έναν ανήλικο από το να φύγει από το σπίτι; 

Φυσικά, το σχολείο έχει έναν σημαντικό ρόλο για την ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων των παιδιών, απαραίτητες για την αποτροπή σκέψεων και συμπεριφορών φυγής. Ένα σημαντικό εργαλείο είναι τα προγράμματα αγωγής υγείας. Το Χαμόγελο του Παιδιού, με μεγάλο σεβασμό στον ρόλο του, συνεργάζεται με την εκπαιδευτική κοινότητα και υλοποιεί προγράμματα όπως «Το Παπάκι Πάει..» ή το Real Life Stories οπού μέσα από αυτά τα προγράμματα τα παιδιά εκπαιδεύονται σε θέματα εξαφανίσεων και φυγής.

• Αναμφίβολα, μας προβληματίζει η πορεία αυτών των υποθέσεων και θα θέλαμε να μας ενημερώσετε βάσει των στοιχείων και των μελετών σας. Πού καταλήγουν τα παιδιά που φεύγουν από το σπίτι, εάν και σε ποιο ποσοστό βρίσκονται, μετά από πόσο χρονικό διάστημα και τι γίνεται με την επιστροφή τους στο σπίτι;

Στην Ελλάδα έχουμε ένα από τα υψηλότερα ποσοστά εύρεσης παιδιών. Θα ήθελα να ξέρετε και εσείς και οι αναγνώστες, αναγνώστριες σας, ότι ο ρόλος του Οργανισμού «Το Χαμόγελο του Παιδιού» δεν τελειώνει με την εύρεση του παιδιού. Παρακολουθούμε στενά την υπόθεση, πραγματοποιούμε συναντήσεις με τα παιδιά, είμαστε δίπλα στην οικογένεια. Συνήθως τα παιδιά βρίσκονται, είτε σε πρόσωπα του περιβάλλοντος τους που αγνοούν όμως οι γονείς τους, είτε περιφέρονται στους δρόμους. Τους κινδύνους τους έχουμε ήδη αναφέρει. Μία ομάδα εξειδικευμένων ψυχολόγων βρίσκεται δίπλα στα παιδιά και τις οικογένειες προκειμένου να βεβαιωθούμε αφενός για την υγεία τους και αφετέρου ότι δεν θα επαναληφθεί κάποια φυγή.

• Ποιος πρέπει να είναι ο ρόλος των Μ.Μ,Ε ως προς την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του κοινού για το υπό εξέταση θέμα;

Τα ΜΜΕ έχουν έναν σημαντικό ρόλο για την εύρεση των παιδιών αλλά και την ευαισθητοποίηση του κόσμου. Η ενημέρωση, η ευαισθητοποίηση, η ανάπτυξη δημόσιου διαλόγου για το θέμα επιτρέπουν σε όλους να γνωρίζουν σημαντικές πληροφορίες. Και φυσικά ο ρόλος τους στις διαδικασίες εύρεσης ενός παιδιού. Το να ενημερωθεί ο κόσμος αμέσως για την εξαφάνιση ενός παιδιού παίζει σπουδαίο ρόλο για την εύρεση του. Γι’ αυτό το λόγο μπορεί ο κόσμος να εγκαταστήσει στο κινητό του τις εφαρμογές Missing Alert και Childrescue για να έχει άμεσα, έγκαιρα και έγκυρα όλες τις πληροφορίες για την εξαφάνιση ενός παιδιού στην περιοχή τους.

• Μία σημαντική επίσης διάσταση του πολύ σοβαρού αυτού ζητήματος αφορά τον στιγματισμό των ανήλικων που επιστρέφουν στο σπίτι τους μετά τη φυγή. Κρίνω, επομένως, σκόπιμο να μας δώσετε ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές ως προς τα σημεία που πρέπει όλες και όλοι μας, ως ενεργά μέλη της κοινωνίας, να προσέξουμε για να αποφύγουμε τον κοινωνικό στιγματισμό.

Δυστυχώς πολλές φορές αυτόν το κοινωνικό στιγματισμό τον βιώνουν τόσο τα παιδιά που φεύγουν από το σπίτι, όσο και οι γονείς τους. Το κοινό ενημερώνεται για την εξαφάνιση ενός παιδιού και για την εύρεσή του. Τις λεπτομέρειες, γιατί έγινε, τι έγινε, δεν τις γνωρίζουν και γίνονται διάφορες ερμηνείες, αβάσιμες, που στιγματίζουν το παιδί και την οικογένεια του. Και αυτός ο στιγματισμός μπορεί να οδηγήσει σε εκ νέου φυγή του παιδιού.

Η φυγή είναι μία αντίδραση των παιδιών που γίνεται για κάποιους λόγους. Ανεξάρτητα από το ποιοι είναι αυτοί οι λόγοι, υπάρχουν όμως. Λίγο νωρίτερα είπαμε ότι η αποδοχή του παιδιού είναι η πορεία προς τη λύση. Γι’ αυτόν το λόγο οι ψυχολόγοι του Οργανισμού Το Χαμόγελο του Παιδιού είναι δίπλα στο παιδί και μετά την εύρεσή του.

• Έχετε καταγράψει μαρτυρίες ανηλίκων που επιστρέφουν από το σπίτι τους μετά τη φυγή;

Πολλές. Το Χαμόγελο του Παιδιού προσεγγίζει με μεγάλη ευαισθησία το θέμα των εξαφανίσεων και στόχος αποτελεί όλα τα παιδιά να βρίσκονται με ασφάλεια στο σπίτι τους. Οι μαρτυρίες των παιδιών, η ιστορία τους, αποτελεί μία σημαντική πηγή γνώσεων και για να προλάβουμε μία εξαφάνιση και για να την διαχειριστούμε.

• Ολοκληρώνοντας την πολύ ενδιαφέρουσα συζήτησή μας, θα θέλατε να προσθέσετε κάτι ή/ και να περάσετε το δικό σας μήνυμα σε ανήλικους και ενήλικους που θα διαβάσουν τη συνέντευξή μας;

Η φυγή δεν είναι ποτέ λύση σε όποιο πρόβλημα και αν αντιμετωπίζουμε. Το πρόβλημα παραμένει και ταυτόχρονα με τη φυγή γεννιούνται πολλά περισσότερα. Για οτιδήποτε χρειαστείτε μην ανοίξετε την πόρτα για να φύγετε. Σηκώστε το ακουστικό σας και καλέστε την Ευρωπαϊκή Γραμμή για τις Εξαφανίσεις 116000.  Η λύση υπάρχει και θα τη βρούμε μαζί.