Το σουηδικό σχολείο με τα “Τα καπέλα της σκέψης”

«Six Thinking Hats» είναι το βιβλίο του φυσικού, συγγραφέα, εφευρέτη και συμβούλου από τη Μάλτα Edward de Bono, το οποίο περιγράφει ένα εργαλείο για την ομαδική συζήτηση και την ατομική σκέψη που περιλαμβάνει έξι χρωματιστά καπέλα. Το βιβλίο σε συνδυασμό με την ιδέα της παράλληλης σκέψης παρέχει ένα μέσο για την οργάνωση διαδικασιών που απαιτούν ομαδική σκέψη με λεπτομερή και συνεκτικό τρόπο καθώς και την σίγουρη επιτυχία τους (Edward de Bono, 1985).

Οι ομάδες μαθαίνουν να σκέφτονται μέσα από 6 διαφορετικές οπτικές. Κάθε οπτική εκφράζεται μέσα από την υιοθέτηση ενός «σκεπτόμενου καπέλου». Φορώντας νοερά το καπέλο του, μπορεί κανείς να εστιάσει σε συγκεκριμένες παραμέτρους ενός προβλήματος που, ενδεχομένως, έχει τεθεί προς συζήτηση, ενώ αλλάζοντας καπέλο να εξετάσει το πρόβλημα από άλλη πλευρά. Κατά αυτόν τον τρόπο, οι ομάδες αξιοποιούν στο μέγιστο δυνατό τις γνώσεις τους, τις δεξιότητές τους αλλά και τη δημιουργικότητά τους.

Τα καπέλα και οι σημασίες τους, όπως παρουσιάστηκαν στους φοιτητές του μαθήματος «The Classroom: A social and cultural meeting place» από τις εκπαιδευτικούς Peltola Katarina και Winter-Osterberg Nina είναι τα εξής:

• Μαύρο καπέλο: Αντιπροσωπεύει τις αρνητικές πλευρές ενός θέματος και τα μειονεκτήματα που εκείνο παρουσιάζει. Είναι ο «συνήγορος του διαβόλου» και συμπεριλαμβάνει την επισήμανση κινδύνων, προβλημάτων, εμποδίων καθώς και την ανάλυση τους.
• Κίτρινο καπέλο: Το κίτρινο καπέλο είναι το καπέλο της αισιοδοξίας. Βοηθά να σκεφτούμε τα θετικά στοιχεία των καταστάσεων και συμβολίζει την δημιουργικότητα και τον οραματισμό.
• Άσπρο καπέλο: συμβολίζει τα γεγονότα και  τις πληροφορίες που χρειαζόμαστε πριν αποφασίσουμε για κάποιο θέμα. Είναι τα δεδομένα με άλλα λόγια και αναφέρεται στην αντικειμενικότητα και την ουδετερότητα, ενώ δεν έχει σχέση με προσωπικές απόψεις ή εκτιμήσεις.
• Πράσινο καπέλο: Το καπέλο αυτό είναι η δημιουργικότητα και σχετίζεται άμεσα με την εύρεση εναλλακτικών λύσεων και προτάσεων. Ανάπτυξη ιδεών και νέες αντιλήψεις είναι επίσης μέρος της διαδικασίας σκέψης με το πράσινο καπέλο. Το πράσινο καπέλο έχει ιδιαίτερα θετική επίδραση στη εκπαιδευτική διαδικασία καθώς δίνει στους μαθητές/τριες τη δυνατότητα να διορθώσουν τα λάθη τους βρίσκοντας μια εναλλακτική που θα φέρει καλύτερα αποτελέσματα.
• Κόκκινο καπέλο: Αντιπροσωπεύει τη διαίσθηση, τα συναισθήματα και την υποκειμενικότητα. Η νομιμοποίηση της έκφρασης συναισθημάτων είναι ζωτικής σημασίας για τα παιδιά όπως και η ανάπτυξη ικανοτήτων για τη ορθή διαχείριση των συναισθημάτων αυτών.
• Μπλε καπέλο: Το μπλε καπέλο είναι το εργαλείο της γενικής επισκόπησης. Εισάγει τη διαδικασία του ελέγχου, την οργάνωση σκέψης, την θεμελίωση σωστών πλαισίων σκέψης για τη διερεύνηση του θέματος, την επιλογή κατάλληλου καπέλου στην κάθε περίσταση. Είναι συνήθως το τελευταίο καπέλο υπό το οποίο προσεγγίζονται τα θέματα και ενισχύει την κατανόηση της διαδικασίας που ακολουθήθηκε.

Τα χρωματιστά αυτά καπέλα βρίσκονται σε κάθε τάξη στο σχολείο της  Gottsunda και εφαρμόζονται συχνά, ειδικά όταν ένα θέμα είναι αμφιλεγόμενο. Σαν πρακτική παρουσιάζει ενδιαφέρον για τα παιδιά και πολλές φορές το βλέπουν σαν κάτι αστείο και διασκεδαστικό. Τους δίνει την ευκαιρία να συλλογιστούν πάνω στις πράξεις τους, να συζητήσουν με τους εαυτούς τους και να εκφραστούν χωρίς φόβο.

Επίσης, ενισχύεται η συλλογική εργασία και η ανταλλαγή απόψεων, αυξάνεται η αποτελεσματικότητα και επιτυγχάνεται ο μετριασμός προσωπικών εγωισμών και αποφυγή κακών αποφάσεων.

Σημαντικότερο όλων είναι το γεγονός ότι η μέθοδος αυτή αποτελεί ίσως το βασικότερο εργαλείο λήψεως αποφάσεων στην καθημερινή μας ζωή. Ως ένα σημείο, η μέθοδος αυτή παρουσιάζει  κοινά στοιχεία με τη μαιευτική μέθοδο του Σωκράτη, καθώς μέσα από συζήτηση επιχειρείται ένας αναστοχασμός των απόψεων και των μεθόδων  που έχει χρησιμοποιήσει το άτομο, με στόχο την εύρεση της αλήθειας ή, στην περίπτωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, της κατάλληλης απόφασης.

Ο αναστοχασμός αυτός, σε συνδυασμό με την προσέγγιση του θέματος από διαφορετικές οπτικές γωνίες, προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα στους μαθητές/τριες.

***

Σοφία Αντερά, Ουρανία Μπούγα

Διαπολιτισμική Διάσταση στην Εκπαίδευση:  Η μελέτη περίπτωσης δύο δημοτικών σχολείων στην Σουηδία

Διαβάστε ολόκληρη την πολύ ενδιαφέρουσα Πτυχιακή Εργασία για το ΑΠΘ/ΠΤΔΕ  στον παρακάτω σύνδεσμο paroutsas

Η σελίδα του σχολείου

πηγή antikleidi.com