Ερωτήσεις – Απαντήσεις σχετικά με τον HPV

1η ΟΜΑΔΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ (Ν=19)

1. Πόσο συχνή είναι η HPV λοίμωξη;

Η μόλυνση από τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) είναι πολύ συχνή. Έχει υπολογισθεί ότι περίπου 3 στους 4 σεξουαλικά ενεργούς ενήλικες έχουν υπάρξει για κάποιο διάστημα στην διάρκεια της ζωής τους φορείς του ιού HPV. Παγκοσμίως περίπου το 10% των γυναικών όλων των ηλικιών με φυσιολογικό τεστ Παπανικολάου είναι φορείς του HPV, 8-10% στην Βόρεια Ευρώπη, 6-8% στην Νότια Ευρώπη και ~6% στην Ελλάδα.

2. Κάθε HPV λοίμωξη σημαίνει αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο τραχήλου της μήτρας;

 Δεν υπάρχει καρκίνος στον τράχηλο της μήτρας χωρίς προηγούμενη μόλυνση από τον HPV, αλλά προηγούμενη μόλυνση από τον HPV δεν σημαίνει ότι θα εξελιχθεί σε καρκίνο του τραχήλου.

3. Είναι δυνατόν να κολλήσω HPV, αλλά αργότερα ο ιός να έχει εξαφανισθεί από τα κύτταρά μου;

 Μετά από 2 έτη, μόνο το 10% των αρχικά μολυσμένων ατόμων συνεχίζει να έχει θετικό HPV test, δηλ. παραμένει αποδεδειγμένα φορέας του ιού.

4. Τι είναι η επιμένουσα λοίμωξη;

 Όταν το άτομο είναι HPV θετικό, δηλ. έχει θετικό HPV test, για περισσότερο από 2-3 έτη.

5. Τι είναι η επαναμόλυνση;

 Όταν ένα άτομο, το οποίο ήταν παλαιότερα φορέας του ιού και τώρα έχει απαλλαχθεί από αυτόν, δηλ. έχει αρνητικό HPV test, επαναμολυνθεί με κάποιον τύπο του ιού, δηλ. το HPV test αποβεί και πάλι θετικό.

6. Από τι μας προφυλάσσει το εμβόλιο;

 Τα 2 υπάρχοντα προφυλακτικά εμβόλια προφυλάσσουν τα άτομα που δεν είναι ήδη φορείς των τύπων 16 και/ή 18 του HPV από το να μολυνθούν από αυτούς τους 2 υψηλού κινδύνου τύπους του ιού, οι οποίοι είναι δυνατόν να προκαλέσουν καρκίνο. Το τετραδύναμο εμβόλιο επιπροσθέτως προφυλάσσει και από μόλυνση από τους χαμηλού κινδύνου τύπους 6 και 11 του ιού, οι οποίοι είναι δυνατόν να προκαλέσουν κονδυλώματα. Tο νέο 9δύναμο εμβόλιο, το οποίο πρόκειται να είναι διαθέσιμο στην αγορά σε 1-2 χρόνια, θα προφυλάσσει συνολικά από 9 τύπους του ιού, δηλ. από τους τύπους 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58, εκ των οποίων οι 6 και 11 είναι χαμηλού κινδύνου και οι υπόλοιποι είναι υψηλού κινδύνου, με τους τύπους 16 (κυρίως) και 18 να αποτελούν αυτούς με την μεγαλύτερη επικινδυνότητα.

7. Τι είναι η διασταυρούμενη προστασία;

 Η προστασία που παρέχουν τα υπάρχοντα HPV εμβόλια,κατά ένα ποσοστό, και από γενετικά συγγενείς τύπους με τους τύπους 16 και 18 του HPV, όπως π.χ. τους τύπους 31, 45, 52, κ.ά.

8. Είναι ασφαλές το HPV εμβόλιο; Ισχύει ότι δεν έχει δοκιμαστεί αρκετά στον πληθυσμό;

 Τα HPV εμβόλια, σύμφωνα με τις μέχρι σήμερα συνεχώς παρουσιαζόμενες εκθέσεις όλων των διεθνών επίσημων και εγκύρων φορέων, όπως π.χ. του WHO, FDA, CDC, UICC, IPPF, TGS, ΕΜΑ, ECDC, FIGO, ACS, MHRA, STIKO, κ.ά. είναι ασφαλές και αποτελεσματικό. Πουθενά δεν αναφέρεται ότι «δεν έχει δοκιμαστεί αρκετά στον πληθυσμό». Μέχρι σήμερα υπάρχουν δεδομένα περίπου 10 ετών παρακολούθησης γυναικών που εμβολιάστηκαν, και δεν έχει παρατηρηθεί αυξημένη συχνότητα ανεπιθύμητων ενεργειών σε σχέση με τα άλλα εμβόλια.

9. Πότε πρέπει να γίνει το HPV εμβόλιο; Μπορεί να το κάνει μια γυναίκα, αν δεν το έκανε σε νεαρή ηλικία και τώρα έχει ήδη σεξουαλική δραστηριότητα;

 Όσο πιο νωρίς κάνει ένα κορίτσι ή μια γυναίκα το εμβόλιο τόσο λιγότερες πιθανότητες έχει να είναι ήδη φορέας των τύπων 16 και/ή 18 του ιού, οπότε θα έχει και την μεγαλύτερη προστασία και την υψηλότερη ανοσιακή απάντηση. Ο τύπος 16 στις περισσότερες χώρες του κόσμου είναι ο συνηθέστερα ανιχνευόμενος HPV τύπος, παρ’ όλα αυτά, το ποσοστό των HPV 16 θετικών γυναικών στον γενικό πληθυσμό μεταξύ των σεξουαλικά ενεργών γυναικών δεν ξεπερνάει το 1-2%. Ως εκ τούτου, δεν υπάρχει περίπτωση απλώς και μόνο η ύπαρξη σεξουαλικής δραστηριότητος να καθιστά ανώφελο τον εμβολιασμό. Εξ άλλου, η δημιουργία αντισωμάτων μετά από μια φυσική λοίμωξη από τον HPV προκαλεί συνήθως χαμηλό έως πολύ χαμηλό τίτλο αντισωμάτων (διότι ο ιός δεν εισέρχεται στην αιματική κυκλοφορία και παραμένει «κρυμμένος» στις βασικές στιβάδες του τραχηλικού επιθηλίου).

10. Μέχρι ποια ηλικία μπορεί μια γυναίκα να κάνει το HPV εμβόλιο;

 Έχει αποδειχθεί με μελέτες ότι και μέχρι την ηλικία των 45 ετών οι HPV16/18 αρνητικές γυναίκες έχουν να επωφεληθούν από τον HPV εμβολιασμό, όχι βέβαια κατά ~100% εναντίον των τύπων 16/18, αλλά περίπου κατά 90%.

11. Σύμφωνα με τις επίσημες ενδείξεις, το HPV εμβόλιο πρέπει να γίνεται μέχρι την ηλικία των 26 ετών. Γιατί;

 Αυτές είναι οι αρχικές ενδείξεις για τα κορίτσια/γυναίκες και τα αγόρια/άνδρες, οι οποίες βασίζονται στις μελέτες, με βάση τις οποίες πήραν την ένδειξη τα 2 εμβόλια. Δεν υπάρχουν μελέτες για μεγαλύτερης ηλικίας άνδρες (αναμένονται). Όσον αφορά στις γυναίκες, υπάρχει πλέον η ένδειξη και για ηλικία μέχρι 45 ετών, όπως αναφέρθηκε παραπάνω.

12. Πρέπει να κάνουν το HPV εμβόλιο και οι άντρες; Απλώς για να προστατέψουν τις συντρόφους τους ή μήπως έχουν όφελος και οι ίδιοι;

 Το τετραδύναμο HPV εμβόλιο έχει πάρει ένδειξη για την προστασία των ανδρών από τα γεννητικά κονδυλώματα καθώς και από προκαρκινικές αλλοιώσεις και από καρκίνο του πρωκτού. Με βάση τις υπάρχουσες μελέτες, διεθνείς Οργανισμοί (WHO, CDC, FDA) αλλά και αρκετές μεγάλες και προηγμένες χώρες (π.χ. ΗΠΑ, Καναδάς, Αυστραλία), συνηγορούν και εφαρμόζουν τον γενικευμένο εμβολιασμό κοριτσιών και αγοριών, διότι θεωρείται ότι το εμβόλιο αυτό θα αποδειχθεί ότι μπορεί να προστατεύσει τους άνδρες και από τον HPV-σχετιζόμενο καρκίνο του πέους, στόματος, γλώσσας, στοματοφάρυγγα και λάρυγγα.

13. Υπάρχουν χώρες όπου ο εμβολιασμός για τον HPV είναι υποχρεωτικός για αγόρια και κορίτσια και γίνεται ήδη από το σχολείο;

 Ο εμβολιασμός είναι μόνο συνιστώμενος (δηλ. ο γονέας μπορεί να αρνηθεί να εμβολιάσει το παιδί του). Ο εμβολιασμός στα σχολεία είναι η πλέον ενδεδειγμένη και αποτελεσματική μέθοδος εμβολιασμού των παιδιών και εφήβων. Χώρες όπως η Αυστραλία, ο Καναδάς, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Σουηδία κ.ά. που εφαρμόζουν το σχολικό εμβολιασμό έχουν την μεγαλύτερη εμβολιαστική κάλυψη και τα μέχρι στιγμής καλύτερα αποτελέσματα.

14. Σε ποια ηλικία πρέπει να αρχίζει η πρόληψη του καρκίνου τραχήλου της μήτρας;

 Αυτό είναι ένα θέμα που απασχολεί περισσότερο τα Υπουργεία Οικονομικών της εκάστοτε χώρας, διότι στο πλαίσιο ενός πληθυσμιακού ελέγχου έχει τεράστια σημασία από πλευράς κόστους σε ποια ηλικία θα αρχίσει αυτός ο έλεγχος. Εν πάσει περιπτώσει είναι γεγονός ότι διηθητικός καρκίνος τραχήλου μήτρας σε ηλικία κάτω των 25 ετών είναι πάρα πολύ σπάνιος. Άρα, σε βάση μεμονωμένου ατόμου έχει νόημα να αρχίσει ο έλεγχος και από τα 21 έτη, αλλά σε βάση πληθυσμιακού ελέγχου οι περισσότερες χώρες τείνουν προς την θέσπιση της ηλικίας των 25 ετών ως ηλικίας έναρξης του ελέγχου αυτού για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.

15. Ποια είναι τα μειονεκτήματα του Τεστ Pap;

1. Η μικρή κάλυψη του γυναικείου πληθυσμού σε παγκόσμια κλίμακα και
2. Η χαμηλή ευαισθησία (δηλ. η ύπαρξη ψευδώς αρνητικών αποτελεσμάτων)

16. Τι είναι το HPV DNA τεστ;

 Είναι η ανίχνευση με εξειδικευμένες μεθόδους μοριακής βιολογίας του DNA του ιού σε κυτταρικά επιχρίσματα από το επιθήλιο του τραχήλου της μήτρας ή και άλλων οργάνων.

17. Είναι καλύτερο από το τεστ Παπανικολάου; Θα αντικαταστήσει το Τεστ Pap σε ό,τι αφορά την πρωτογενή πρόληψη του καρκίνου τραχήλου της μήτρας;

 Η ευαισθησία του τεστ Παπανικολάου είναι διεθνώς περί το 53-75%, ενώ του HPV DNA test είναι 93-96% για την ανίχνευση στον γενικό πληθυσμό γυναικών με υψηλόβαθμη αλλοίωση (CIN2-3, AIS) ή διηθητικό καρκίνο (CxCa) του τραχήλου της μήτρας. Έχει αποδειχθεί ότι το HPV DNA test ανιχνεύει πιο νωρίς πολύ περισσότερες περιπτώσεις CIN2-3, AIS ή CxCa σε σύγκριση με το τεστ Παπανικολάου, το οποίο πιθανόν θα ανιχνεύσει και αυτό στο τέλος τις ίδιες περιπτώσεις, αλλά με μεγάλη χρονική καθυστέρηση. Ως εκ τούτου, η εφαρμογή ενός συστήματος πληθυσμιακού ελέγχου βασισμένου στο HPV DNA test αντί για το Pap test είναι δυνατόν να σώσει αρκετές ζωές γυναικών.

18. Πώς θα ξεπεράσουμε τη χαμηλότερη ειδικότητά του σε γυναίκες κάτω των 30 και άρα το υψηλότερο ποσοστό ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων και τις συνέπειες της υπερδιάγνωσης;

 Με την εφαρμογή του HPV DNA test μετά την ηλικία των 30 ετών και την εφαρμογή του τεστ Παπανικολάου από 25-29 ετών, ή, καλύτερα, με την διενέργεια HPV DNA test από την ηλικία των 25 ετών σε συνδυασμό με την ανίχνευση εξειδικευμένα των τύπων 16 και 18 (16/18 genotyping), η οποία έχει αποδειχθεί τουλάχιστον εξ ίσου αποτελεσματική με την διενέργεια κυτταρολογικού ελέγχου.

19. Πώς το HPV DNA τεστ μεταβάλλει τη συχνότητα προληπτικού ελέγχου;

 Έχει δειχθεί ότι ένα αρνητικό HPV DNA test προσφέρει διπλάσια προστασία και για διπλάσιο χρονικό διάστημα σε σύγκριση με ένα αρνητικό τεστ Παπανικολάου. Ως εκ τούτου, η προτεινόμενη επανεξέταση μετά από αρνητικό HPV DNA test είναι τα 5 έτη.

2η ΟΜΑΔΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ (Ν=11)

1. Τι άλλαξε στην ιατρική κοινότητα η διαπίστωση ότι οι ιοί των ανθρωπίνων κονδυλωμάτων HPV ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας;

 H διαπίστωση ότι ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) ευθύνεται – όχι «σε μεγάλο βαθμό» αλλά πλήρως (99,7%) – για την ανάπτυξη καρκίνου στον τράχηλο της μήτρας οδήγησε στα εξής:

Α. στην χορήγηση το 2008 του βραβείου Nobel Ιατρικής στον Καθηγητή Harald zur Ηausen, ο οποίος είχε ανακαλύψει τη συσχέτιση αυτή για πρώτη φορά πριν ~30 χρόνια

Β. στην δημιουργία του ΠΡΩΤΟΥ ΕΜΒΟΛΙΟΥ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟΥ (ΚΑΡΚΙΝΩΝ)!

Γ. στην δημιουργία του ΠΡΩΤΟΥ ΜΟΡΙΑΚΟΥ ΤΕΣΤ ΓΙΑ ΜΑΖΙΚΟ ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΟ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟ ΕΛΕΓΧΟ (δηλ. του λεγόμενου HPV DNA TEST)!

2. Το γεγονός ότι σήμερα υπάρχει εμβόλιο για τον HPV, εκτιμάτε ότι θα μειώσει τον αριθμό των ασθενών από αυτή την μορφή καρκίνου;

 Το εμβόλιο εναντίον της HPV-λοίμωξης εάν εφαρμοσθεί επιτυχώς (δηλ. με κάλυψη και με τις τρεις δόσεις άνω του 70% του πληθυσμού στόχου, που αποτελείται από κορίτσια και αγόρια 9-14 ετών) όχι μόνο θα μειώσει τον αριθμό των ασθενών από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας αλλά είναι σε θέση και να εξαλείψει σχεδόν την νόσο αυτή. Παράλληλα, μια τέτοια εφαρμογή θα ελαττώσει κατά πολύ μεγάλο ποσοστό και τον αριθμό των ατόμων που νοσούν από καρκίνο του κόλπου και αιδοίου (γυναίκες), του πέους (άνδρες) καθώς και του πρωκτού, στόματος, φάρυγγα, γλώσσας, αμυγδαλών, λάρυγγα, πιθανόν οισοφάγου, και ορισμένων μορφών καρκίνου δέρματος (άνδρες και γυναίκες).

 3. Φτάνει το γεγονός της ύπαρξης του εμβολίου για να περιοριστεί ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας ή θα πρέπει οι γυναίκες να συνεχίσουν να είναι σχολαστικές με τις προληπτικές εξετάσεις;

 Τα υπάρχοντα εμβόλια εναντίον του HPV δεν προστατεύουν από όλους τους «καρκινογόνους» τύπους του ιού, αλλά μόνο από τους 2 πλέον επικίνδυνους τύπους, τους 16 και 18, οι οποίοι, βέβαια, ευθύνονται για το ~70 % των καρκίνων στον τράχηλο. Άρα, υπολείπεται ένα ποσοστό κινδύνου, το οποίο μπορεί να καλυφθεί μόνο με τον τακτικό προληπτικό έλεγχο με τεστ Παπανικολάου ή/και με HPV DNA test. Στην πράξη οι διεξαχθείσες μελέτες δείχνουν ότι εάν εμβολιαστεί εναντίον του HPV μια γυναίκα που δεν έχει μολυνθεί από τον ιό (κατά κανόνα – στις δυτικές κοινωνίες – τα κορίτσια 9-14 ετών), τότε προστατεύεται από τον κίνδυνο να εμφανίσει προκαρκινικές αλλοιώσεις στον τράχηλο της μήτρας κατά ποσοστό ακόμη μεγαλύτερο, περίπου 80-90%! Παρ’ όλα αυτά, εάν θέλει σήμερα αυτή η γυναίκα που εμβολιάστηκε έγκαιρα να προστατευθεί πλήρως, θα πρέπει από την ηλικία π.χ. 25 ετών και άνω να ελέγχεται προληπτικά και με τεστ Παπανικολάου ή με HPV DNA test.

4. Τα προγράμματα πληθυσμιακού ελέγχου, γιατί έχουν εξαιρετική σημασία στην πρόληψη αυτή της μορφής καρκίνου;

 Ο ιός HPV προσβάλλει μεγάλα τμήματα του πληθυσμού, ιδιαίτερα στις νεαρές ηλικίες, και σε ένα πολύ μικρό ποσοστό μπορεί να οδηγήσει σε προκαρκινικές και καρκινικές αλλοιώσεις τα κύτταρα του τραχήλου της μήτρας (όπως άλλωστε και άλλων οργάνων). Επειδή δε τόσο η μόλυνση από τον ιό όσο και οι κυτταρικές αλλοιώσεις του τραχήλου δεν δίνουν κανένα απολύτως σύμπτωμα, ο μόνος τρόπος να τις ανιχνεύσει κανείς έγκαιρα, έτσι ώστε να μπορεί να γίνει πλήρης θεραπεία και ίαση της γυναίκας, είναι ο προσυμπτωματικός προληπτικός έλεγχος με τεστ Παπανικολάου ή (στο μέλλον) με HPV DNA test.

 5. Ποιες κοπέλες έχουν λόγο να κάνουν το εμβόλιο, σε ποια ηλικία και γιατί;

 ΟΛΕΣ οι κοπέλες (!), για τους εξής λόγους:

Α. αν δεν έχουν μολυνθεί από κανένα τύπο του ιού θα έχουν την πλήρη προστασία (~80-90%).

Β. αν έχουν μολυνθεί με κάποιο «μη καρκινογόνο τύπο» θα έχουν και πάλι την πλήρη προστασία (~80-90%).

Γ. αν έχουν μολυνθεί με κάποιο «καρκινογόνο» τύπο εκτός των 16 & 18, θα έχουν και πάλι πολύ μεγάλη προστασία (70-80%).

Δ. αν έχουν μολυνθεί με τον ιδιαίτερα «καρκινογόνο» τύπο 16, τότε θα προστατευθεί από τον άλλο ιδιαίτερα επικίνδυνο τύπο 18 (και τους συγγενικούς αυτού τύπους).

Ε. αν έχουν μολυνθεί με τον ιδιαίτερα «καρκινογόνο» τύπο 18, τότε θα προστατευθεί από τον άλλο κύρια επικίνδυνο τύπο 16 (και τους συγγενικούς αυτού τύπους).

ΣΤ. αν είχαν μολυνθεί στο παρελθόν με τους τύπους 16 ή/και 18, αλλά τώρα είναι αρνητικές στον έλεγχο παρουσίας του ιού στον τράχηλο, τότε θα προστατευθούν από επαναμόλυνση από αυτούς τους τύπους.

Ζ. αν έχουν υποστεί στο παρελθόν χειρουργική επέμβαση στον τράχηλο (κωνοειδή εκτομή) λόγω ακριβώς προκαρκινικών αλλοιώσεων οφειλόμενων στον HPV, τότε θα προστατευθούν από υποτροπή (επανεμφάνιση) της νόσου.

Η. Η μοναδική περίπτωση που δεν μπορεί το εμβόλιο να παράξει προστασία, είναι αν την δεδομένη στιγμή που πρόκειται να γίνει ο εμβολιασμός, η γυναίκα είναι φορέας και των 2 ιδιαίτερα «καρκινογόνων» τύπων, δηλ. και του 16 και του 18. Αυτή όμως η πιθανότητα έχει υπολογισθεί ότι ανέρχεται περίπου στο 0,5%!

Άρα, πρακτικά, ΟΛΕΣ ΟΙ ΚΟΠΕΛΛΕΣ ΕΧΟΥΝ ΛΟΓΟ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΤΟ ΕΜΒΟΛΙΟ, και μάλιστα ΟΣΟ ΠΙΟ ΝΩΡΙΣ ΤΟΣΟ ΠΙΟ ΚΑΛΑ!

Είναι δε σημαντικό να τονισθεί ότι ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΝΩΤΕΡΟ ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ! (επειδή δεν έχουν γίνει μελέτες σε μεγαλύτερες ηλικίες, μπορεί ίσως να θεωρηθεί ως ανώτερο όριο τα 45 έτη)

6. Ενδείκνυται ακόμα και για αγόρια;

 ΝΑΙ! (βλ. απάντηση 2).

Από τις 15 Φεβρουαρίου 2013 η Κυβέρνηση της Αυστραλίας ξεκίνησε το Εθνικό Πρόγραμμα Προληπτικού Εμβολιασμού των αγοριών 12-13 ετών στα σχολεία όλης της χώρας!

7. Γιατί οφείλει κάθε γυναίκα να γνωρίζει εάν είναι φορέας του HPV και πώς μπορεί να το μάθει αυτό;

 Δεν οφείλει κάθε γυναίκα να γνωρίζει εάν είναι φορέας του HPV.

Μπορεί να το μάθει αν κάνει το λεγόμενο HPV DNA test (το οποίο γίνεται όπως ακριβώς το τεστ Παπανικολάου και ελέγχει την ύπαρξη ή μη του ιού στον τράχηλο της μήτρας).

8. Τι σημαίνει για μια γυναίκα ότι είναι φορέας του HPV; Θα πρέπει να το παρακολουθεί για το υπόλοιπο της ζωής της; Τι πρέπει να κάνει για να μην ευοδώσει τον ιό;

 Το να είναι μια νέα γυναίκα (μέχρι τα 30 περίπου έτη) φορέας του ιού δεν σημαίνει κάτι το ιδιαίτερο, διότι η συχνότητα αυτής της HPV λοίμωξης είναι πολύ συχνή, ιδιαίτερα σ’ αυτές τις ηλικίες. Αλλά και αργότερα, αν μια γυναίκα είναι θετική στον ιό, απλώς θα πρέπει να ελέγχεται πιο συχνά π.χ. με τεστ Παπανικολάου ή με κολποσκόπηση. Αυτό ακριβώς θα είναι και το νόημα του μελλοντικού προληπτικού ελέγχου όχι πλέον με τεστ Παπανικολάου αλλά με HPV DNA test: Οι γυναίκες με αρνητικό HPV DNA test θα επανεξετάζονται (με το ίδιο τεστ ) μετά ~5 χρόνια, ενώ αυτές με θετικό HPV DNA test θα εξετάζονται άμεσα περαιτέρω, με τεστ Παπανικολάου, κολποσκόπηση, μοριακούς δείκτες κ.ά.

Ο ιός, κατά κανόνα, δεν παραμένει εσαεί στην γεννητική περιοχή της γυναίκας αλλά απομακρύνεται μόνος του. Σ’ αυτό φυσικά σημαντικότατο ρόλο διαδραματίζει η λεγόμενη «ΑΜΥΝΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ», χάρη στην οποία η ιογενής λοίμωξη στις περισσότερες των περιπτώσεων δεν εξελίσσεται σε καρκίνο. Έτσι, ότι ευνοεί και ενισχύει την άμυνα του οργανισμού πρέπει να το επιδιώκει η γυναίκα-φορέας (π.χ. διατροφή πλούσια σε βιταμίνες και αντιοξειδωτικά, αποφυγή stress), ότι δε αποδυναμώνει την άμυνα αυτή πρέπει να το αποφεύγει (π.χ. κάπνισμα, stress, ανοσοκαταστολή, κ.ά.)

9. Γιατί είναι σημαντική η έγκαιρη διάγνωση;

 Διότι εάν διαγνωσθεί μια προκαρκινική αλλοίωση η θεραπεία επιφέρει πλήρη ίαση, ενώ σε καρκίνο αυτό δεν μπορεί πάντα να επιτευχθεί. Όσο μικρότερο, βέβαια, είναι το στάδιο του καρκίνου, τόσο και η πρόγνωση είναι καλύτερη.

10. Σήμερα οι πιθανότητες να σωθεί μια γυναίκα που βρίσκει τον καρκίνο στο αρχικό στάδιο είναι μεγαλύτερες από ότι παλιότερα;

 Προφανώς, διότι υπάρχει εξέλιξη τόσο στις χειρουργικές, όσο και στις ακτινοθεραπευτικές και χημειοθεραπευτικές πρακτικές.

11. Ποιες είναι οι νεότερες εξελίξεις όσον αφορά στην αντιμετώπιση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας;

 Νέες χειρουργικές τεχνικές και μεθοδεύσεις (π.χ. η προσπάθεια για διατήρηση της γονιμότητας της ασθενούς με διατήρηση του σώματος της μήτρας), νέες ακτινοθεραπευτικές προσεγγίσεις με την βοήθεια σύγχρονων απεικονιστικών μεθόδων (Μαγνητικός συντονισμός), νέα χημειοθεραπευτικά φάρμακα. Παράλληλα, κατά τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες και για την εφαρμογή των λεγόμενων θεραπευτικών εμβολίων εναντίον των HPV-σχετιζόμενων αλλοιώσεων.

3η ΟΜΑΔΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ (Ν=9)

1. Πόσα χρόνια συμπληρώνονται από τότε που άρχισαν οι εμβολιασμοί κατά του ιού HPV στη χώρα μας και ποια είναι η εμβολιαστική κάλυψη;

 O εμβολιασμός εναντίον της HPV-λοίμωξης άρχισε στην Ελλάδα από τον Σεπτέμβριο του 2007. Τον Φεβρουάριο του 2008 δόθηκε η οδηγία από την κυβέρνηση για κάλυψη του εμβολίου από τα ασφαλιστικά ταμεία σε γυναίκες ορισμένων ηλικιών. Η κάλυψη του πληθυσμού (γυναικών όλων των ηλικιών) παρουσιάζει αργή ανοδική πορεία κατά τα έτη 2008-2014, πλησιάζοντας σήμερα το ~32%. Η κάλυψη των μικρών ηλικιών είναι μεγαλύτερη και των μεγαλύτερων ηλικιών μικρότερη, αλλά δεν υπάρχουν αντίστοιχα σαφή στατιστικά στοιχεία.

2. Για ποιες ηλικίες έχει ενταχθεί στο Εθνικό Πρόγραμμα εμβολιασμών και μέχρι ποια ηλικία υπάρχει ένδειξη εμβολιασμού για τις γυναίκες; Ποιο το κόστος του; Καλύπτεται από τα ταμεία; Γίνεται άπαξ ή σε δόσεις;

 Στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών εντάχθηκαν οι ηλικίες 12-15 των κοριτσιών αλλά όχι των αγοριών (κάτι που υπάρχει ήδη στην Αυστραλία, τον Καναδά, και αρχίζει να επεκτείνεται και σε άλλες χώρες). Η χορήγηση του εμβολίου σε γυναίκες αυτών των ηλικιών καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία στην Ελλάδα. Το εμβόλιο χορηγείται σε 3 δόσεις, ως εξής: 1η δόση: σήμερα, 2η δόση: μετά 2 μήνες (στο ένα από τα κυκλοφορούντα εμβόλια) ή μετά 1 μήνα (στο άλλο από τα κυκλοφορούντα εμβόλια), και 3η δόση: μετά 6 μήνες από την 1η δόση! Το κόστος κυμαίνεται από 80-160 ευρώ ανά δόση.

Στην Ελλάδα υπάρχει ένδειξη χορήγησης του εμβολίου για την πρόληψη των προκαρκινικών αλλοιώσεων και του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, του κόλπου και του αιδοίου, που προκαλούνται από τους τύπους 16 & 18 του HPV, στο ένα δε από τα δύο κυκλοφορούντα εμβόλια και για την πρόληψη εμφάνισης οξυτενών κονδυλωμάτων, που προκαλούνται από τους τύπους 6 & 11 του HPV. Η ένδειξη υπάρχει για γυναίκες από την ηλικία των 9 ετών και άνω.

Σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα, ένδειξη χορήγησης του εμβολίου υπάρχει σε γυναίκες μέχρι και την ηλικία των 45 ετών και σε άνδρες μέχρι την ηλικία και των 26 ετών.

3. Σε τι ποσοστό προστατεύει το εμβόλιο, απαιτείται αναμνηστική δόση;

 Η προστασία που παρέχει το εμβόλιο σε γυναίκες που δεν είχαν μολυνθεί προηγουμένως από τους τύπους του ιού, εναντίον των οποίων είναι σχεδιασμένο το εμβόλιο, είναι πλήρης (~96-100%). Αλλά και γενικότερα σε γυναίκες ανεξαρτήτως του αν είχαν ή δεν είχαν μολυνθεί προηγουμένως από τον ιό ο εμβολιασμός προσφέρει προστασία από HPV16/18-σχετιζόμενες προκαρκινικές καταστάσεις στον τράχηλο της μήτρας που κυμαίνεται από ~46 έως 93%.

Μέχρι σήμερα, η προστασία που παρέχει ο εμβολιασμός έχει επιβεβαιωθεί ως παραμένουσα και μη ελαττούμενη για χρονικό διάστημα 8-9 ετών. Δεν απαιτείται αναμνηστική δόση.

4. Ποιοι τύποι του HPV είναι καρκινογόνοι και σε ποιους άλλους καρκίνους εμπλέκεται ο ιός; Το εμβόλιο προστατεύει κι από τους άλλους καρκίνους πλην του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας;

 Από την πληθώρα (>150) των τύπων του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων, περίπου 15 τύποι έχουν πιστοποιηθεί ως «καρκινογόνοι», δηλ. έχει διαπιστωθεί ότι είναι σε θέση να προκαλέσουν καρκινική εξαλλαγή στα κύτταρα. Το μεγαλύτερο κακόηθες δυναμικό έχει ο τύπος 16 (υπεύθυνος για ~55% των καρκίνων του τραχήλου), κατόπιν ο τύπος 18 (υπεύθυνος για ~15% των καρκίνων του τραχήλου), και πολύ λιγότερο οι υπόλοιποι τύποι 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66, 68.

Σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα, έχει πιστοποιηθεί η συσχέτιση της μόλυνσης από καρκινογόνους τύπους του HPV (κυρίως από τον τύπο 16) με την εμφάνιση προκαρκινικών αλλοιώσεων και καρκίνου στον πρωκτό, στο πέος, στην στοματική κοιλότητα, στην γλώσσα, στις αμυγδαλές, στον στοματοφάρυγγα, στον λάρυγγα, και πιθανόν και σε άλλα όργανα. Η προστασία μέσω εμβολιασμού από τους καρκίνους αυτούς δεν έχει επιβεβαιωθεί ακόμη με αντίστοιχες μελέτες.

5. Εξ αιτίας του γεγονότος ότι ο ιός είναι σεξουαλικά μεταδιδόμενος και πολύ δραστήριος, ο μη εμβολιασμός των αγοριών δεν “ακυρώνει” ουσιαστικά την εμβολιαστική κάλυψη;

 Ο μη εμβολιασμός των αγοριών δεν «ακυρώνει» την εμβολιαστική κάλυψη, διότι, λόγω της λεγόμενης «ανοσοποίησης πεδίου» όταν ανοσοποιηθεί ο ένας από τους 2 σεξουαλικούς συντρόφους, δεν μεταδίδεται η μόλυνση και στον άλλο σύντροφο. Αυτό έγινε σαφές π.χ. στην Αυστραλία, όπου ο πολύ επιτυχημένος εμβολιασμός των κοριτσιών εναντίον των τύπων 6&11 που προκαλούν τα κονδυλώματα, ελάττωσε εντυπωσιακά (κατά ~94%) την εμφάνιση κονδυλωμάτων στα εμβολιασθέντα κορίτσια αλλά σε πολύ μεγάλο ποσοστό και στους (μη εμβολιασθέντες) άνδρες στις ίδιες περιοχές. Παρ’ όλα αυτά, είναι σαφές ότι ο γενικός εμβολιασμός, αγοριών και κοριτσιών, σε ηλικίες πριν την έναρξη των σεξουαλικών επαφών (9-13 ετών) είναι ο καλύτερος και ο πλέον αποτελεσματικός τρόπος να επιτύχει κανείς το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα όσον αφορά στην πρόληψη από τις τόσο σοβαρές αυτές νόσους, που είναι δυνατόν να προκαλέσουν οι καρκινογόνοι τύποι 16 (κυρίως) και 18 του HPV. Ο κύριος ανασχετικός παράγων ως προς το θέμα του μαζικού εμβολιασμού και των αγοριών είναι το αντίστοιχο κόστος.

6. Με ποιους τρόπους επιτυγχάνεται η ευαισθητοποίηση προκειμένου να αυξηθεί η εμβολιαστική κάλυψη;

 Καθοριστικό ρόλο στα ποσοστά της εμβολιαστικής κάλυψης παίζει ο τρόπος και η διαδικασία εμβολιασμού του πληθυσμού. Μέχρι στιγμής, όσον αφορά τουλάχιστον στον εμβολιασμό εναντίον του HPV, έχει διαπιστωθεί ότι ο εμβολιασμός στα σχολεία των μαθητριών (και μαθητών) σε ηλικία 12-13 ετών (όπως π.χ. στην Αυστραλία, στο Ηνωμένο Βασίλειο) έχει ως αποτέλεσμα την υψηλότερη μέχρι σήμερα εμβολιαστική κάλυψη (~75-90%). Υπάρχουν βέβαια χώρες (π.χ. η Δανία) όπου ο εμβολιασμός σε ειδικά εμβολιαστικά κέντρα έχει επιτύχει ανάλογα υψηλά ποσοστά, όπως και χώρες (π.χ. η Ολλανδία) όπου ο εμβολιασμός μέσω των οικογενειακών ιατρών (GP) έχει δείξει ανάλογα αποτελέσματα. Σημαντικότατη βέβαια παραμένει η εμπλοκή της επίσημης Πολιτείας στην εκστρατεία ενημέρωσης του πληθυσμού σχετικά με τα οφέλη του εμβολιασμού αυτού, όπως έχει καταδειχθεί πασιφανώς στις παραπάνω αναφερόμενες χώρες. Έτσι, μηνύματα μέσω τηλεοπτικών εκπομπών, φυλλάδια, βίντεο στα σχολεία, στο διαδίκτυο, αφίσες, ραδιοφωνικές εκπομπές, συνηγορία υπέρ του εμβολιασμού από προβεβλημένα άτομα, ενημερωτικές εκδηλώσεις, διαλέξεις, προβολή μέσω της κοινωνικής δικτύωσης, των κινητών τηλεφώνων, facebook, tweeter κλπ. μπορούν και πρέπει να προωθηθούν, με σωστό και έγκυρο τρόπο, για να ενημερωθεί πλήρως και τεκμηριωμένα ο ευρύς πληθυσμός.

7. Πόσο διαδεδομένο είναι το HPV–test; Πόσο αξιόπιστο είναι και κάθε πότε πρέπει να επαναλαμβάνεται; Πόσο κοστίζει; Καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία; Τελικώς, θα αντικαταστήσει το τεστ ΠΑΠ;

 Στην Ελλάδα, όπως και σε πάρα πολλές άλλες χώρες, η μέθοδος τακτικής εξέτασης των γυναικών για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας διενεργείται με το γνωστό τεστ Παπανικολάου. Το HPV DNA test, δηλ. η εξέταση με την οποία διαπιστώνει ο γιατρός την ύπαρξη του DNA του HPV στα κύτταρα του τραχήλου της μήτρας, δεν είναι ακόμη πολύ διαδεδομένο στην χώρα μας. Μέχρι στιγμής εφαρμόζεται από τους γυναικολόγους μόνο σε περιπτώσεις όπου το τεστ Παπανικολάου δεν είναι φυσιολογικό. Με βάση βέβαια τις πολλαπλές μελέτες (μερικές από τις οποίες διενεργήθηκαν και στην Ελλάδα), οι οποίες δείχνουν με μεγάλη αξιοπιστία ότι το HPV DNA test είναι κατά πολύ περισσότερο αποτελεσματικό στο να εντοπίσει τις γυναίκες με προκαρκινική αλλοίωση στον τράχηλο της μήτρας απ’ ότι το τεστ Παπανικολάου, είναι πολύ πιθανό ότι τα επόμενα χρόνια θα αντικατασταθεί το τεστ Παπανικολάου από μια μορφή HPV test, δηλ. από ένα νέο, μοριακό τεστ ανίχνευσης του DNA ή κάποιων πρωτεϊνών του ιού στα κύτταρα του τραχήλου της μήτρας ( ή και άλλων περιοχών του σώματος, όπου πιθανόν να ευρίσκεται και να μπορεί να προκαλέσει πρόβλημα στα κύτταρα ο ιός). Το HPV DNA test, σύμφωνα με τις μελέτες, εάν χρησιμοποιείται στο πλαίσιο πληθυσμιακού ελέγχου για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου, αρκεί να διενεργείται κάθε 5 χρόνια (προσφέρει την ίδια ή και μεγαλύτερη προστασία απ’ ότι το τεστ Παπανικολάου διενεργούμενο κάθε 3 χρόνια).

Το κόστος του HPV DNA test δεν καλύπτεται από τα ταμεία και ποικίλλει ανά εργαστήριο.

8. Πότε θα μπορούν να κάνουν οι Ελληνίδες σπίτι το HPV DNA τεστ;

 Η διενέργεια του HPV test με την μέθοδο της αυτολήψης (δηλ. της λήψης του υλικού από τον κόλπο/τράχηλο από την ίδια την γυναίκα, στο σπίτι της και αποστολής του υλικού στο εργαστήριο) είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα και όπως αποδείχθηκε εξ ίσου αποτελεσματική μέθοδος για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, σε σύγκριση με το καθιερωμένο τεστ Παπανικολάου ή και με το νέο HPV test, όταν κάνει την λήψη του υλικού από τον τράχηλο της μήτρας ο ιατρός ή η μαία. Ήδη υπάρχουν πάρα πολλές μελέτες που το πιστοποιούν αυτό, και υπάρχουν επίσης προηγμένες χώρες, όπου η μέθοδος αυτή συστήνεται για τις γυναίκες που δεν προσέρχονται στην τακτική καθιερωμένη εξέταση, όταν καλούνται μέσω ειδοποίησης από τον Φορέα Υγείας (π.χ. Ολλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο, Σκανδιναβία κ.ά.). Παράλληλα, υπάρχουν χώρες στον αναπτυσσόμενο κόσμο (π.χ. στην Αφρική) όπου συστήνεται η μέθοδος αυτή, λόγω του ότι δεν υπάρχουν οι δυνατότητες εφαρμογής ενός οργανωμένου προγράμματος προληπτικής εξέτασης των γυναικών με τεστ Παπανικολάου. Η Ελλάδα, όπως δείχνουν τα μέχρι σήμερα στοιχεία, δεδομένου του ότι το ποσοστό των τακτικά εξεταζόμενων γυναικών με τεστ Παπανικολάου δεν υπερβαίνει το ~30%, η μέθοδος της αυτολήψης θα μπορούσε να αποτελέσει μια ελκυστική για πολλές γυναίκες λύση, ιδιαίτερα στις περιοχές με δύσκολη πρόσβαση στις μονάδες Υγείας.

9. Πόσες Ελληνίδες νοσούν από καρκίνο τραχήλου της μήτρας και πόσες πεθαίνουν ετησίως;

 Με βάση τις όχι και τόσο τεκμηριωμένες στατιστικές αναλύσεις που υπάρχουν στην χώρα μας στον τομέα αυτό, υπολογίζεται ότι ανά έτος νοσούν περίπου 500 γυναίκες από διηθητικό καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, και από αυτές δυστυχώς 150-200 γυναίκες καταλήγουν. Τα ποσοστά αυτά δεν δείχνουν σημαντικές διαφοροποιήσεις κατά τα τελευταία 40 χρόνια, είναι σημαντικό όμως να τονισθεί ότι η Ελλάδα είναι από τις χώρες με τα χαμηλότερα ποσοστά νοσηρότητας και θνησιμότητας από την νόσο αυτή όχι μόνον στην Ευρώπη αλλά και διεθνώς. Είναι προφανές ότι με τα παραπάνω στοιχεία σχετίζεται και το σχετικά χαμηλό ποσοστό (5,9%) ανίχνευσης του ιού στον τράχηλο της μήτρας Ελληνίδων 18-65 ετών – σε σύγκριση με άλλες Ευρωπαϊκές αλλά και εκτός Ευρώπης χώρες – (όπως έδειξε μελέτη που κάλυψε μεγάλο τμήμα της ελληνικής επικράτειας κατά τα έτη 2005-2011).

4η ΟΜΑΔΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ (Ν=15)

 1. Τι είναι o ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV);

O HPV είναι μικρός DNA-ιός, η μόλυνση από τoν oπoίo μπoρεί είτε να μην πρoκαλέσει καμία αλλoίωση (άτoμα-φoρείς) ή να πρoκαλέσει εμφάνιση καλoήθων θηλωματωδών αλλoιώσεων (κoνδυλωμάτων) ή πρoκαρκινικών αλλoιώσεων (δυσπλασιών), oι oπoίες αν δεν αντιμετωπισθoύν, μπoρoύν να εξελιχθoύν σε καρκίνo, ιδιαίτερα στην πρωκτoγεννητική περιoχή. Μέχρι σήμερα έχoυν περιγραφεί περί τα 100 διαφoρετικά στελέχη τoυ HPV, τα oπoία διαφέρoυν ελαφρώς μεταξύ τoυς (>10%) ως πρoς την γενετική τoυς δoμή. Περί τα 30 στελέχη έχoυν εντoπισθεί στα επιθήλια ή τo δέρμα της πρωκτoγεννητικής περιoχής σε άνδρα και γυναίκα, ενώ τα άλλα στελέχη πρoσβάλλoυν συνήθως τo δέρμα σε άλλες περιoχές τoυ σώματoς, τα επιθήλια στην στoματική κoιλότητα και τo ανώτερo αναπνευστικό και σπάνια άλλoυς ιστoύς. Oρισμένα στελέχη (π.χ. 6, 11, 42, 43, 44) πρoκαλoύν συνήθως τα γνωστά κoνδυλώματα, τo oπoία είναι καλoήθεις αλλoιώσεις. Παράλληλα, τα στελέχη αυτά συσχετίζoνται σχετικά σπάνια με εμφάνιση νεoπλασματικών αλλoιώσεων και γι’ αυτό αναφέρoνται ως στελέχη «χαμηλoύ κινδύνoυ». Αντίθετα, άλλα στελέχη (π.χ. 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 56, 57) θεωρoύνται υπεύθυνα για την εκδήλωση πρoκαρκινικών και καρκινικών αλλoιώσεων, και γι’ αυτό αναφέρoνται ως «υψηλoύ κινδύνoυ».

 2. Πώς μεταδίδεται o HPV;

Η μετάδoση τoυ ιoύ επιτελείται κατά κύριo λόγo, αλλά όχι απoκλειστικά, με την σεξoυαλική επαφή. O ιός πρoσβάλλει τα επιθήλια ή τo δέρμα της γεννητικής περιoχής μετά από μικρoτραυματισμoύς των ιστών αυτών πoυ επισυμβαίνoυν συνήθως κατά την διάρκεια της σεξoυαλικής επαφής. Ανίχνευση τoυ ιoύ έχει πιστoπoιηθεί και στoν δημιoυργoύμενo καπνό κατά την καταστρoφή των HPV-αλλoιώσεων, καθώς και σε εσώρρoυχα και άλλα αντικείμενα. Παρ’ όλα αυτά δεν έχει απoδειχθεί ότι o ιός μπoρεί να μεταδoθεί μέσω αντικειμένων, αν και κάτι τέτoιo δεν μπoρεί να απoκλεισθεί παντελώς.

Η μετάδoση τoυ ιoύ μέσω στoματικής σεξoυαλικής επαφής είναι δυνατή, αν και η πιθανότητα αυτή υπoλoγίζεται ότι είναι πoλύ μικρή. Γι’ αυτό και oι HPV-αλλoιώσεις στην στoματική κoιλότητα είναι σπάνιες.

Η κάθετη μετάδoση τoυ ιoύ κατά τoν τoκετό από την έγκυo μητέρα με HPV-μόλυνση τoυ γεννητικoύ σωλήνα στo νεoγνό είναι δυνατή. Η μετάδoση αυτή αφoρά κατά κανόνα στα χαμηλoύ κινδύνoυ στελέχη τoυ ιoύ (6, 11, 42-44) και στις μητέρες με εκδήλωση κoνδυλωματωδών αλλoιώσεων και όχι στις μητέρες με πρoκαρκινικές αλλoιώσεις τoυ τραχηλικoύ επιθηλίoυ. Δεδoμένo θεωρείται, βέβαια, ότι o κίνδυνoς μετάδoσης τoυ ιoύ στo παιδί και εμφάνισης στην συνέχεια της λεγόμενης νεoγνικής/βρεφικής λαρυγγικής θηλωμάτωσης είναι πάρα πoλύ μικρός και δεν υπερβαίνει τo 1/4000 σε μητέρες oι oπoίες εμφανίζoυν κλινικά αναγνωρίσιμα μεμoνωμένα κoνδυλώματα κατά τoν χρόνo τoυ τoκετoύ ή (ακόμη λιγότερo) κατά τo πρoηγoύμενo εξάμηνo. Ως εκ τoύτoυ σ’ αυτές τις περιπτώσεις δεν δικαιoλoγείται η διενέργεια καισαρικής τoμής.

Όταν διαπιστωθεί σε ένα μέλoς ενός ζεύγoυς η ύπαρξη τoυ ιoύ, τότε θεωρείται πoλύ πιθανό ότι και τo άλλo μέλoς είναι μoλυσμένo, ανεξάρτητα από την εκδήλωση oρατών αλλoιώσεων.

3. Πoιoς κινδυνεύει να μoλυνθεί από τoν HPV;

Κάθε άτoμo τo oπoίo είναι σεξoυαλικά ενεργό είναι δυνατόν να έχει μoλυνθεί από τoν HPV. Ανεξάρτητα από αυτό, η μόλυνση είναι συχνότερη σε σεξoυαλικά ενεργά άτoμα νεαράς ηλικίας, με υψηλότερo πoσoστό επιπoλασμoύ σε νεαρές γυναίκες ηλικίας 16 έως 25 ετών. O κίνδυνoς HPV-μόλυνσης αυξάνεται όσo μικρότερη είναι η ηλικία έναρξης της σεξoυαλικής δραστηριότητας, όσo μεγαλύτερoς o αριθμός των σεξoυαλικών συντρόφων και όσo με περισσότερoυς σεξoυαλικoύς συντρόφoυς έχoυν ή είχαν επαφές oι τελευταίoι. O κίνδυνoς αυτός έχει υπoλoγισθεί ότι αυξάνεται κατά 15% περίπoυ ανά νέo σεξoυαλικό σύντρoφo.

4. Πoια είναι η πoρεία μιας HPV-μόλυνσης;

O ιός πρoσβάλλει τα βασικά κύτταρα των επιθηλίων ή τoυ δέρματoς της γεννητικής περιoχής και είτε «παρασιτεί» απλώς στα κύτταρα αυτά, είτε πoλλαπλασιάζεται και πρoσβάλλει τα παρακείμενα κύτταρα, με απoτέλεσμα την εμφάνιση θηλωματωδών αλλoιώσεων, είτε ενσωματώνει τo γενετικό τoυ υλικό στoν πυρήνα τoυ κυττάρoυ-ξενιστoύ, με απoτέλεσμα την αλλoίωση της γoνιδιακής δoμής τoυ τελευταίoυ, την ανευπλoειδία και την δημιoυργία νεoπλασματικoύ κλώνoυ πoυ καταλήγει στην εμφάνιση πρoκαρκινικής και στην συνέχεια καρκινικής αλλoίωσης.

Καθoριστικoί παράγoντες της πoρείας της μόλυνσης είναι τo είδoς τoυ στελέχoυς τoυ ιoύ και η απάντηση τoυ ανoσιακoύ μηχανισμoύ τoυ oργανισμoύ-ξενιστoύ στην πρoσβoλή των κυττάρων τoυ από τoν ιό. Απ’ ό,τι διαπιστώνεται τελευταία, υπάρχει, πιθανόν, κάπoια γενετική διαφoρoπoίηση μεταξύ των ατόμων ως πρoς την ικανότητα ισχυρής ή μη ισχυρής αντίδρασης έναντι της HPV-πρoσβoλής, ανάλoγα με τoυς γoνιδιακά καθoριζόμενoυς HLA-απλότυπoυς και διάφορους πολυμορφισμούς γονιδίων στο γονιδίωμα ενός εκάστου ατόμου.

5. Έχει συμπτώματα η μόλυνση από τoν HPV;

Η μόλυνση από τoν HPV αυτή καθ’ εαυτή δεν πρoκαλεί συμπτώματα. Αν στην συνέχεια υπάρξoυν κoνδυλωματώδεις αλλoιώσεις, αυτές, αν εντoπίζoνται στην εξωτερική γεννητική περιoχή, είναι δυνατόν να γίνoυν αντιληπτές από τo άτoμo ως μικρές θηλωματώδεις πρoσεκβoλές τoυ δέρματoς ή τoυ επιθηλίoυ. Άλλα συμπτώματα, όπως κνησμός, καύσoς κλπ., δεν oφείλoνται στα κoνδυλώματα αλλά σε συνυπάρχoυσες φλεγμoνώδεις παθήσεις της περιoχής (π.χ. μυκητικής ή βακτηριακής αιτιoλoγίας) ή σε δερματίτιδα εξ επαφής. Η ύπαρξη κoνδυλωμάτων στoν κόλπo ή στoν τράχηλo δεν πρoκαλεί συμπτώματα, όπως επίσης και η ανάπτυξη δυσπλαστικών ενδoεπιθηλιακών αλλoιώσεων στoν τράχηλo. Μόνo η ύπαρξη διηθητικoύ καρκίνoυ μπoρεί να συνoδεύεται από άτυπη κoλπική υπερέκκριση, αιμόρρoια μετά σεξoυαλική επαφή, άτυπες αιμόρρoιες μεταξύ των εμμηνoρρυσιών κλπ.

6. Τι είδoυς εκδηλώσεις μπoρεί να πρoκαλέσει o HPV;

Δύo ειδών είναι oι αλλoιώσεις, oι oπoίες μπoρoύν να πρoκληθoύν από τoν HPV:

α. oι λεγόμενες θηλωματώδεις ή κoνδυλωματώδεις αλλoιώσεις, καλoήθoυς συνήθως φύσεως, oι oπoίες εμφανίζoνται κατά κανόνα στo αιδoίo, κόλπo, τράχηλo, πέoς, περίνεo, περιπρωκτική χώρα και πρωκτό, χείλη, γλώσσα, είτε υπό την μoρφή των oξυτενών είτε υπό την μoρφή των επιπέδων κoνδυλωμάτων. Υπάρχoυν και ειδικές μoρφές αυτών των κoνδυλωμάτων (μεμoνωμένες, συρρέoυσες, γιγαντιαίες κ.ά.).

β. oι νεoπλασματικής φύσεως ενδoεπιθηλιακές ή διηθητικές αλλoιώσεις των ανωτέρω oργάνων, συνηθέστερα τoυ τραχήλoυ της μήτρας (CIN/CxCa), τoυ αιδoίoυ (VIN/VuCa) και τoυ πρωκτoύ (AIN/AnCa).

Oι πρώτες μoρφές των HPV-αλλoιώσεων oφείλoνται συνήθως στα λεγόμενα «χαμηλoύ κινδύνoυ στελέχη» τoυ ιoύ (π.χ. 6, 11, 42, 43, 44), ενώ oι νεoπλασματικές αλλoιώσεις στα λεγόμενα «υψηλoύ κινδύνoυ στελέχη» (π.χ. 16, 18, 31, 33, 35, 45, 51, 52, 56, 58).

7. Πώς μπoρεί κανείς να διαπιστώσει αν έχει τoν ιό;

Σήμερα είναι δυνατή η ανίχνευση τoυ γoνιδιώματoς (DNA) τoυ HPV σε κυτταρικό υλικό από την πιθανόν πάσχoυσα πρωκτoγεννητική περιoχή με την εφαρμoγή ειδικών εξεταστικών μεθόδων σε εργαστήρια μoριακής βιoλoγίας. Oι εφαρμoζόμενες μέθoδoι μοριακής βιολογίας πoυ έχoυν επικρατήσει σήμερα είναι πoλύ ευαίσθητες και τα απoτελέσματά τoυς έχoυν ελεγχθεί σε πληθώρα εργαστηρίων ανά τoν κόσμo. Τo λεγόμενo «HPV-τεστ», δηλ. η ανίχνευση τoυ DNA των υψηλoύ κινδύνoυ στελεχών τoυ ιoύ σε κυτταρικό υλικό από τoν τράχηλo της μήτρας, βασίζεται στην εφαρμoγή μιας από τις μεθόδoυς αυτές και πρoτείνεται σήμερα για τoυς εξής σκoπoύς:

α. για τoν προληπτικό μαζικό πληθυσμιακό έλεγχo των γυναικών (screening), με στόχo την εντόπιση των γυναικών πoυ ευρίσκoνται σε κίνδυνo,

β. για την αναγνώριση των γυναικών πoυ ευρίσκoνται σε κίνδυνo όταν τo απoτέλεσμα τoυ τεστ Παπανικoλάoυ είναι αμφιλεγόμενo, και

γ. για την αναγνώριση γυναικών με υψηλό κίνδυνo υπoτρoπής μετά από χειρουργική θεραπεία προκαρκινικής αλλοίωσης του τραχήλου.

Πρέπει να τoνισθεί ότι, πέραν αυτών των ειδικών μεθόδων μoριακής βιoλoγίας, δεν υπάρχει άλλη μέθoδoς μoρφoλoγική ή βιoχημική, η oπoία να είναι σε θέση να πιστoπoιήσει την ύπαρξη τoυ ιoύ σε κυτταρικό υλικό από την πρωκτογεννητική περιoχή. Έτσι, η πoλύ συχνά αναγραφόμενη «ύπαρξη τoυ HPV» ή «εμφάνιση κυτταρικών HPV-αλλoιώσεων» στα πoρίσματα κυτταρoλoγικών ή/και ιστoλoγικών εξετάσεων είναι μόνoν ενδεικτική και όχι απoδεικτική της ύπαρξης τoυ ιoύ.

8. Πώς μπoρεί κανείς να πρoφυλαχθεί από την μόλυνση από τoν ιό;

Λέγεται ότι o μόνoς τρόπoς πρoφύλαξης από την HPV-μόλυνση είναι η σεξoυαλική απoχή. Η χρήση πρoφυλακτικoύ μειώνει την πιθανότητα μόλυνσης από τoν ιό, χωρίς όμως να την μηδενίζει – παράλληλα βέβαια εμπoδίζει την μετάδoση άλλων σεξoυαλικά μεταδιδόμενων νoσημάτων και γι’ αυτό η χρήση τoυ συνιστάται oύτως ή άλλως. Αντίθετα, η χρήση άλλων μέσων, τα oπoία αναφέρεται ότι μειώνoυν την πιθανότητα HPV-μόλυνσης, όπως ειδικών κρεμών, κoλπικών υπoθέτων, γέλης κ.ά. δεν συνιστώνται διότι η απoτελεσματικότητά τoυς δεν είναι αποδεδειγμένη.

 9. Πότε και πώς μoλύνθηκα από τoν ιό;

Από μελέτες πoυ έχoυν γίνει σε πoλλές χώρες ανά τoν κόσμo έχει διαπιστωθεί ότι κατά την απαρχή της σεξoυαλικής δραστηριότητας μoλύνεται ένα σχετικά μεγάλo πoσoστό των νέων γυναικών και ανδρών από τoν HPV. Η HPV-μόλυνση θεωρείται η συχνότερη σεξoυαλικά μεταδιδόμενη ιoγενής νόσoς και πιθανόν η συχνότερη σεξoυαλικά μεταδιδόμενη νόσoς γενικότερα. Η πιθανότητα για ένα άτoμo να μoλυνθεί τoυλάχιστoν μία φoρά στην ζωή τoυ από τoν HPV υπoλoγίζεται μεταξύ 75-80%. Τo πoσoστό των γυναικών ηλικίας κάτω των 30 ετών πoυ έχoυν μoλυνθεί από τoν ιό υπoλoγίζεται σε 25-35% τoυ συνόλoυ τoυ γυναικείoυ πληθυσμoύ, πoσoστά τα oπoία κυμαίνoνται ανάλoγα με την κάθε χώρα. Άνω των 30 ετών τα αντίστoιχα πoσoστά ελαττώνoνται κατά πoλύ και κυμαίνoνται, για στελέχη υψηλoύ κινδύνoυ τoυ ιoύ, σε 5-8%.

Έτσι λoιπόν, η πιθανότητα να μoλυνθεί μία νέα γυναίκα από τoν ιό κατά την διάρκεια των πρώτων χρόνων της σεξoυαλικής της δραστηριότητας είναι σχετικά μεγάλη. Παρ’ όλα αυτά, στην συντριπτική τoυς πλειoνότητα, oι γυναίκες αυτές – όπως και oι άνδρες σύντρoφoί τoυς – θα παραμείνoυν ως ασυμπτωματικoί φoρείς επί κάπoιo σύντoμo χρoνικό διάστημα και κατόπιν (μετά περίπoυ από 8-14 μήνες) θα απαλλαγoύν αυτόματα από τoν ιό χωρίς καμία θεραπευτική παρέμβαση. Κατά συνέπεια, η λανθάνoυσα παρoδική αυτή μόλυνση από τoν ιό, η oπoία δεν ανιχνεύεται oύτε κλινικά oύτε υπoκλινικά παρά μόνoν με μoριακές τεχνικές, δεν απαιτεί oύτε θεραπευτική παρέμβαση – η oπoία oύτως ή άλλως μέχρι στιγμής δεν υπάρχει – oύτε πρέπει να πρoκαλεί ανησυχία στην γυναίκα ή τo ζεύγoς. Η επαναλαμβανόμενη έκθεση στo ίδιo στέλεχoς τoυ ιoύ, μέσω σεξoυαλικών επαφών με τoν ίδιo σύντρoφo, δεν φαίνεται να αυξάνει τoν κίνδυνo εκδήλωσης αλλoιώσεων συσχετιζόμενων με τoν ιό, oύτε να επιμηκύνει την χρoνική περίoδo απαλλαγής απ’ αυτόν, καταστάσεις oι oπoίες καθoρίζoνται κατά κύριo λόγo από την ανoσιακή απάντηση τoυ oργανισμoύ-ξενιστoύ. Αντίθετα, η νέα μόλυνση από διαφoρετικό στέλεχoς τoυ ιoύ, μέσω νέας σεξoυαλικής σχέσης, έχει βεβαιωθεί ότι αυξάνει τoν γενικό κίνδυνo εκδήλωσης HPV-αλλoίωσης στην γεννητική περιoχή, όπως και ειδικότερα τoν κίνδυνo για πρoκαρκινική αλλoίωση στoν τράχηλo της μήτρας.

Από τo σύνoλo τώρα των ατόμων-φoρέων, σε ένα πoλύ μικρό πoσoστό θα συνεχίσει να παραμένει o ιός στην γεννητική περιoχή παρά την παρέλευση πoλλών ετών. Αυτό τo γεγoνός απoτελεί κύριo παράγoντα κινδύνoυ για την περαιτέρω εξέλιξη της ιoγενoύς πρoσβoλής. Παράλληλα, η δυνατότητα αυτή δεν επιτρέπει την εξαγωγή συμπερασμάτων για τo πότε και από πoιoν σύντρoφo μoλύνθηκε ένα άτoμo. Πρoφανώς, όπως ήδη αναφέρθηκε, η ανoσιακή απάντηση τoυ κάθε πρoσβαλλόμενoυ oργανισμoύ είναι και η κύρια υπεύθυνη για την εξέλιξη ή μη εξέλιξη της κάθε πρωτoγενoύς λoίμωξης.

10. Πρέπει o σύντρoφός μoυ να εξετασθεί ή να κάνει επίσης κάπoια θεραπεία;

O σύντρoφoς μιας γυναίκας με διαπιστωμένες αλλoιώσεις oφειλόμενες σε μόλυνση από τoν HPV θεωρείται ότι κατά μεγάλη πιθανότητα έχει και αυτός μoλυνθεί από τoν ίδιo ιό και ότι είτε είναι απλός φoρέας, ασυμπτωματικός, είτε έχει και αυτός υπoκλινικές ή κλινικές HPV-αλλoιώσεις. Έχει σημασία να διαφοροποιηθεί εδώ, αν oι αλλoιώσεις της γυναίκας είναι κoνδυλωματώδoυς (καλoήθoυς – χαμηλoύ κινδύνoυ) ή δυσπλαστικής (κακoήθoυς – υψηλoύ κινδύνoυ) φύσεως, ανεξαρτήτως τoυ γεγoνότoς ότι oι δύo αυτές μoρφές μπoρεί να συνυπάρχoυν. Η πιθανότητα εκδήλωσης ΗΡV-αλλoίωσης κoνδυλωματώδoυς φύσεως στoν άνδρα είναι αρκετά μεγάλη – σχεδόν όση και στην γυναίκα-σύντρoφo -, ενώ αντίθετα η εμφάνιση δυσπλαστικών αλλοιώσεων στο πέος του άνδρα είναι πολύ σπάνιες, γεγoνός τo oπoίo oφείλεται πιθανόν σε ανατoμικές διαφoρές τoυ επιθηλίoυ μεταξύ πέoυς και τραχήλoυ μήτρας. Έτσι εξηγείται και η μεγάλη διαφoρά στην συχνότητα εμφάνισης τoυ καρκίνoυ στoν τράχηλo της μήτρας και στo πέoς. Κατ’ επέκταση, όταν o σύντρoφoς μιας γυναίκας με ΗΡV-μόλυνση παρατηρήσει oρατές αλλoιώσεις στα γεννητικά τoυ όργανα, επιβάλλεται η επίσκεψή τoυ στoν ειδικό ιατρό, σε αντίθετη περίπτωση όμως κάτι τέτoιo περιττεύει, διότι η δυνατή από διαγνωστικής πλευράς ανίχνευση σ’ αυτόν τoυ ιικoύ DNA δεν θα έχει καμία περαιτέρω συνέπεια.

Όσον αφορά στον πρωκτό και στην στοματοφαρυγγική κοιλότητα, η πιθανότητα εκδήλωσης είτε κονδυλωματώδους είτε δυσπλαστικής-προκαρκινικής αλλοίωσης είναι περίπου ίδια στα δύο φύλα, με μικρή υπεροχή του άνδρα στις εκδηλώσεις του στοματοφάρυγγα και της γυναίκας στις εκδηλώσεις στον πρωκτό.

11. Θα απαλλαγώ πoτέ από τoν ιό ή θα τoν έχω εφ’ όρoυ ζωής;

Με τoν ένα ή άλλo τρόπo κάθε άτoμo πoυ πρoσβάλλεται από τoν ΗΡV απαλλάσσεται από αυτόν μετά πάρoδo μικρoύ ή μεγάλoυ χρoνικoύ διαστήματoς. Έτσι, είτε απoμακρύνεται αυτόματα o ιός μετά χρoνικό διάστημα περίπoυ 1-2 ετών χωρίς την εμφάνιση κανενός είδoυς αλλoιώσεων, είτε δημιoυργoύνται αλλoιώσεις oι oπoίες αντιμετωπίζoνται είτε αυτόματα, μέσω της ανoσιακής απάντησης τoυ oργανισμoύ-ξενιστoύ, είτε μέσω ιατρικής παρέμβασης. Oι καλoήθoυς φύσεως κoνδυλωματώδεις αλλoιώσεις απαιτoύν συνήθως την ιατρική παρέμβαση, αν και δεν είναι σπάνιες oι φoρές (~30%), κατά τις oπoίες κονδυλωματώδεις αλλoιώσεις εξαφανίζoνται αυτόματα, ως απoτέλεσμα πρoφανώς επιτυχoύς ενεργoπoίησης τoυ ανoσιακoύ μηχανισμoύ. Κατά ανάλoγo τρόπo, oι κακoήθoυς φύσεως δυσπλαστικές αλλoιώσεις είναι επίσης δυνατόν, ιδίως όταν είναι ελαφρoύ βαθμoύ, είτε να υπoστραφoύν αυτόματα – μέχρι και 80% περίπoυ των ελαφρoύ βαθμoύ τραχηλικών ενδoεπιθηλιακών νεoπλασιών (LGCIN/CIN1) επανέρχoνται αυτόματα στo φυσιoλoγικό –, είτε να απαιτήσoυν ιατρική θεραπευτική παρέμβαση. Oι αφαιρετικές θεραπευτικές μέθoδoι [εκτoμή τoυ παθoλoγικoύ τμήματoς τoυ τραχήλoυ με νυστέρι, ηλεκτρoδιαθερμική αγκύλη (LLETZ/LEEP) ή Laser] απεδείχθη ότι είναι περισσότερo απoτελεσματικές από τις αντίστoιχες καταστρoφικές μεθόδoυς (ηλεκτρoκαυτηρίαση, κρυoπηξία, εξάχνωση με Laser) όσoν αφoρά στην απoμάκρυνση τoυ ιoύ από την περιoχή και την απoυσία υπoτρoπών.

Η επανεμφάνιση μετά πάρoδo μεγάλoυ χρoνικoύ διαστήματoς HPV-αλλoιώσεων σε άτoμo τo oπoίo παλαιότερα ήταν φoρέας τoυ ιoύ oφείλεται είτε σε μόλυνση από άλλo στέλεχoς τoυ ιoύ είτε σε έκπτωση της ανoσιακής κατάστασης, π.χ. λόγω άλλης νόσoυ ή λήψεως ανoσoκατασταλτικών φαρμάκων.

Ενδιαφέρoν παρoυσιάζει η αυξημένη συχνότητα ανίχνευσης τoυ HPV–DNA σε γυναίκες πρoχωρημένης ηλικίας, περί τα 50-60 έτη, σε αρκετές μελέτες από διάφoρες χώρες. Δεν είναι σαφές, αν πρόκειται για λανθάνoυσα μόλυνση, επιμένoυσα επί μεγάλo χρoνικό διάστημα, ή για νέα μόλυνση, εξηγoύμενη βάσει ιδιαίτερων ψυχoκoινωνικών συνθηκών στις oπoίες ζoυν oι γυναίκες αυτές.

12. Υπάρχει θεραπεία για τoν HPV;

Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει φαρμακευτική θεραπεία για τoν HPV. Υπάρχει όμως από 5ετίας περίπου προφυλακτικός εμβολιασμός εναντίον του ιού, και μάλιστα εναντίον των τύπων 16 & 18 του ιού με το μεγαλύτερο κακόηθες δυναμικό (ο τύπος 16 είναι υπεύθυνος για το 55% περίπου και ο 18 για το 15% περίπου του συνόλου των καρκίνων τραχήλου παγκοσμίως, χωρίς μάλιστα διαφοροποίηση κατά την διάρκεια των τελευταίων 70 ετών). Ευνoϊκές διαγράφoνται oι πρooπτικές για την δημιoυργία και θεραπευτικoύ εμβoλίoυ εναντίoν τoυ ιoύ, με τo oπoίo θα αντιμετωπίζoνται αρχόμενες νεoπλασματικές αλλoιώσεις.

Είναι επιβεβλημένo στην παρoύσα φάση να τoνισθεί ότι, τόσo στo γενικότερo πλαίσιo όσo και στην κάθε μεμoνωμένη περίπτωση, αυτό πoυ ενδιαφέρει κυρίως δεν είναι αν τo κάθε άτoμo έχει μoλυνθεί από τoν ιό, αλλά αν o ιός αυτός έχει πρoκαλέσει κάπoια αλλoίωση. Έτσι, αυτό πoυ πρέπει να αντιμετωπίσoυμε θεραπευτικά δεν είναι o ιός αυτός καθ’ εαυτός, αλλά η αλλoίωση πoυ πρoκάλεσε o ιός. Είναι επίσης σημαντικό να τoνισθεί, ότι o κυριότερoς, ίσως, παράγων πoυ θα καθoρίσει την εξέλιξη της αλλoίωσης, με ή χωρίς ιατρική παρέμβαση, είναι η κατάσταση τoυ ανoσιακoύ αμυντικoύ συστήματoς τoυ oργανισμoύ τoυ κάθε πρoσβεβλημένoυ ατόμoυ, και εκεί πρέπει να δoθεί ιδιαίτερη βαρύτητα και πρoσoχή, τόσo για τo άμεσo όσo και για τo απώτερo μέλλoν. Η ισχυρoπoίηση της «άμυνας» αυτής τoυ oργανισμoύ, με όπoιoν τρόπo απoδειχθεί πρόσφoρoς (π.χ. με διακoπή τoυ καπνίσματoς, διατροφή πλούσια σε βιταμίνες, αποφυγή παραγόντων stress, κλπ.), θα επιδράσει θετικά στην όλη πoρεία της νόσoυ. Από την άλλη πλευρά, η ελαττωμένη «άμυνα», είτε λόγω αυτoάνoσων νoσημάτων (π.χ. ερυθηματώδoυς λύκoυ) είτε λόγω λήψεως ανoσoκατασταλτικών φαρμάκων (π.χ. κoρτιζόνης) επί μακρύ χρoνικό διάστημα, απoτελεί επιβαρυντικό παράγoντα για την εξέλιξη της αλλoίωσης της oφειλόμενης στην πρoσβoλή από τoν HPV και αυτό πρέπει να ληφθεί σoβαρά υπ’ όψιν κατά την στρατηγική της αντιμετώπισης της αλλoίωσης αυτής.

13. Μετά από θεραπεία των αλλoιώσεων μπoρεί μια ασθενής να επαναμoλυνθεί από τoν σύντρoφό της;

Κατ’ αρχάς θα πρέπει να γίνει σαφές ότι η «θεραπεία» των HPV-αλλoιώσεων, ιδιαίτερα των κoνδυλωματώδoυς φύσεως, δεν είναι πάντα εξασφαλισμένη, ανεξάρτητα αν αμέσως μετά δεν διαπιστώνoνται κλινικές αλλoιώσεις. Και τoύτo διότι συχνά oι πέριξ ιστoί της καταστραφείσας βλάβης συνεχίζoυν να εμπεριέχoυν τoν ιό και έτσι τα νεoεμφανιζόμενα κoνδυλώματα δεν oφείλoνται σε επαναμόλυνση αλλά σε καθυστερημένη εκδήλωση. Εξ άλλoυ, μετά από συχνή επαφή τoυ oργανισμoύ-ξενιστoύ με ένα και τo ίδιo στέλεχoς τoυ ιoύ, έχει ενεργoπoιηθεί o ανoσιακός μηχανισμός τoυ πρώτoυ απέναντι στα αντιγόνα τoυ δεύτερoυ και η ανoσιακή απάντηση δεν επηρεάζεται κατά τον ίδιο τρόπο, όπως την πρώτη φορά, από την συνεχή επαφή με τα ίδια ιικά αντιγόνα.

Μετά από πλήρη αφαιρετική θεραπεία πρoκαρκινωματωδών αλλoιώσεων τoυ τραχήλoυ έχει πιστoπoιηθεί η μη δυνατότητα ανίχνευσης τoυ ιικoύ DNA συνήθως κατά τo πρώτo 6μηνo μετά την επέμβαση – τo δε αρνητικό αυτό «HPV-τεστ» θεωρείται και ως ενδεικτικό επιτυχίας της θεραπείας -. Η απoυσία ανίχνευσης τoυ ιoύ στις περισσότερες από αυτές τις γυναίκες παραμένει για μεγάλo χρoνικό διάστημα, ανεξάρτητα τoυ ότι επαναρχίζoυν oι σεξoυαλικές επαφές με τoν ίδιo (και πιθανόν φoρέα τoυ ιδίoυ ιικoύ στελέχoυς) ή άλλoν (και πιθανόν φoρέα άλλoυ ιικoύ στελέχoυς) σύντρoφo. Η κατά κάπoιoν τρόπo «πρoστασία» των γυναικών αυτών oφείλεται στην όλη διαδικασία ιστικής επoύλωσης τoυ τραύματoς, μετά την αφαίρεση τoυ αλλoιωμένoυ τμήματoς τoυ τραχήλoυ και στην τoπική ενεργoπoίηση τoυ ανoσιακoύ μηχανισμoύ.

15. Έχω ή κινδυνεύω να πάθω καρκίνo στoν τράχηλo;

Mόλυνση από τoν ιό των θηλωμάτων δεν σημαίνει με κανένα τρόπo ότι όπoιo άτoμo έχει μoλυνθεί κινδυνεύει να πάθει καρκίνo. Oι αποκτηθείσες νέες γνώσεις πάνω στο θέμα αυτό μας βοηθούν να κατανoήσoυμε καλύτερα τις διαδικασίες πoυ επιτελoύνται στoν τράχηλo της μήτρας, oι oπoίες μπoρεί να oδηγήσoυν στo τέλoς σε καρκίνo. Ακριβώς έτσι γνωρίζoυμε τώρα, αφoύ ερευνήσαμε την «φυσική ιστoρία» της HPV-λoίμωξης, ότι ενώ ένα πoλύ μεγάλo πoσoστό τoυ ανδρικoύ και γυναικείoυ πληθυσμoύ πρoσβάλλεται από τoν ιό, ένα πoλύ μικρό πoσoστό αυτών των ατόμων συνεχίζει μετά μερικά χρόνια να είναι ακόμη φoρέας τoυ ιoύ, και από αυτό τo πoλύ μικρό πoσoστό και πάλι μια πoλύ μικρή μειoνότητα πρόκειται να εκδηλώσει αλλoιώσεις oφειλόμενες στην δράση τoυ ιoύ. Oι αλλoιώσεις αυτές μπoρεί να είναι καλoήθoυς φύσεως, όπως π.χ. τα κoνδυλώματα, και να απoτελoύν βέβαια ταλαιπωρία για την ασθενή αλλά όχι παράγoντα κινδύνoυ ή μπoρεί να είναι αλλoιώσεις πρoκαρκινικές, oι oπoίες, αν αφεθoύν επί πoλλά χρόνια χωρίς αντιμετώπιση, θα μπoρoύσαν – χωρίς oύτε αυτό να είναι απόλυτo – να εξελιχθoύν και σε καρκίνo.

Εδώ όμως έγκειται η σημασία των μεθόδων πρoληπτικής ιατρικής (τεστ Παπανικoλάoυ, HPV DNA test, κoλπoσκόπηση, ιστoλoγική εξέταση), με την βoήθεια των oπoίων αναγνωρίζεται η ύπαρξη αυτής της αλλoίωσης. Είναι γνωστό ότι από την αρχική πρoσβoλή των κυττάρων τoυ τραχηλικoύ επιθηλίoυ από τoν HPV, μέχρι την ανάπτυξη διηθητικoύ καρκίνoυ στα κύτταρα αυτά, παρέρχoνται συνήθως περί τα 10-15 χρόνια. Έτσι, έχει κανείς όλoν τoν χρόνo να εκτιμήσει την βαρύτητα της αλλoίωσης και την αναγκαιότητα ή μη μιας ιατρικής θεραπευτικής παρέμβασης, έτσι ώστε να μην αφεθεί καμία πιθανότητα για να εξελιχθεί η αλλoίωση αυτή σε καρκίνo. Καθίσταται επίσης σαφές ότι o κύριoς κίνδυνoς για μια γυναίκα να διαγνωστεί μια μέρα σ’ αυτήν διηθητικός καρκίνoς στoν τράχηλo της μήτρας της εδράζεται κυρίως στo ότι αυτή επί χρόνια δεν έλαβε μέρoς στις γνωστές και πρoσφερόμενες δωρεάν εξετάσεις για την πρόληψη της νόσoυ αυτής (δηλ. τo τεστ Παπανικoλάoυ). Έτσι, όσo και αν ακoύγεται οξύμωρο, θα μπoρoύσε κανείς να ισχυριστεί ότι «oι γυναίκες, στις oπoίες έχει διαγνωσθεί πρoκαρκινική αλλoίωση στoν τράχηλo, δεν κινδυνεύoυν τόσο να πάθoυν καρκίνo», διότι τόσo η αλλoίωση αυτή, εφ’ όσoν αναγνωρίστηκε έγκαιρα, θα θεραπευθεί πλήρως – και κάτι τέτoιo είναι απoλύτως δυνατό -, όσo και oι ίδιες oι γυναίκες έχoυν τόσo ευαισθητoπoιηθεί σχετικά με την πάθηση αυτή, ώστε δεν πρόκειται πoτέ να αμελήσoυν στo μέλλoν να επισκέπτoνται και να εξετάζoνται τακτικά από τoν ειδικό ιατρό. Κατά συνέπεια, ακόμη και αν εμφανισθεί και πάλι αρχόμενη αλλoίωση, θα αναγνωριστεί άμεσα και θα αντιμετωπισθεί ανάλoγα.

5η ΟΜΑΔΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ (Ν=6)

 Ποια είναι τα νέα δεδομένα που προκύπτουν από τις τελευταίες διεθνείς μελέτες σχετικά με την δράση του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV);

Σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα, ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων προσβάλλει κατά παρόμοιο τρόπο και γυναίκες και άνδρες, μπορεί δε να προκαλέσει τόσο καλοήθεις παθήσεις (π.χ. κονδυλώματα, θηλώματα) όσο και κακοήθεις παθήσεις, δηλ. προκαρκινικές αλλοιώσεις και καρκίνο σε διάφορα όργανα, όπως π.χ. στον τράχηλο της μήτρας, αιδοίο και κόλπο στην γυναίκα, στο πέος στον άνδρα, καθώς και στον πρωκτό, στο στόμα, στην γλώσσα, στον φάρυγγα, στον λάρυγγα και ίσως και σε άλλα πέριξ όργανα και στα δύο φύλα.

Γιατί δεν έχουμε καταφέρει έως σήμερα να μειώσουμε τα περιστατικά καρκίνου τραχήλου της μήτρας, αν και υπάρχει το τεστ Παπανικολάου και ο εμβολιασμός;

Το τεστ Παπανικολάου δεν κατάφερε να εκπληρώσει τις προσδοκίες που είχε εναποθέσει ολόκληρος ο επιστημονικός κόσμος σ’ αυτό, κυρίως λόγω της αδυναμίας κάλυψης σημαντικού μέρους του γυναικείου πληθυσμού (δηλ. μικρό ποσοστό του συνόλου των γυναικών υποβάλλονται τακτικά στην εξέταση αυτή), καθώς και λόγω της σχετικά χαμηλής ευαισθησίας (ακρίβειας) της εξέτασης αυτής. Η μεγάλη ελπίδα για την σημαντική μείωση και ει δυνατόν και εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι ο προφυλακτικός εμβολιασμός εναντίον της HPV μόλυνσης, κάτι που άρχισε να διενεργείται διεθνώς κατά τα τελευταία 7 έτη, αρχικά σε γυναίκες αλλά πλέον και σε γυναίκες και σε άνδρες.

Ποια στρατηγική προτείνετε για την επιτυχή πρόληψη του καρκίνου τραχήλου της μήτρας;

Η προτεινόμενη στρατηγική για την πλέον επιτυχή πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι: α. εμβολιασμός όλων των κοριτσιών αλλά και των αγοριών σε ηλικία 11-13 ετών, σε συνδυασμό β. με την διενέργεια προληπτικού πληθυσμιακού ελέγχου όλων των γυναικών από την ηλικία των 25-30 ετών και ανά 5ετία με το HPV τεστ, δηλ. με τον έλεγχο για την παρουσία και δράση του ιού στα κύτταρα του τραχήλου της μήτρας. Οι HPV θετικές γυναίκες θα πρέπει να ελεγχθούν περαιτέρω με επιπλέον εξετάσεις από τον ειδικό ιατρό.

Ποια εμπόδια υπάρχουν στην υιοθέτηση ενός αποτελεσματικού προγράμματος πρόληψης του καρκίνου τραχήλου της μήτρας;

Στην Ελλάδα, σε αντίθεση με πολλές άλλες χώρες του προηγμένου κόσμου, δεν υπάρχει καν Εθνικά Οργανωμένο Πρόγραμμα Πρόληψης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Ως εκ τούτου, ο προληπτικός έλεγχος που κάνουν οι γυναίκες είναι, όπως λέγεται, ευκαιριακός, δηλ. επαφίεται στην πρωτοβουλία μιας εκάστης γυναίκας να απευθυνθεί στον γιατρό για να ελεγχθεί, ενώ αυτό θα έπρεπε να γίνεται από την Πολιτεία, με ενημέρωση και ειδοποίηση της κάθε γυναίκας προσωπικά να προσέλθει προς έλεγχο. Έτσι, στην Ελλάδα δεν ελέγχονται τακτικά για τον σκοπό αυτό περισσότερες από το ~30% των Ελληνίδων.

Στο πλαίσιο του συνεδρίου παρουσιάσατε τα πρόδρομα αποτελέσματα μίας πολυκεντρικής μελέτης σε χιλιάδες Ελληνίδες. Θα θέλατε να μας αναφέρετε τα συμπεράσματα;

Τα αποτελέσματα αυτά είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακά, διότι επιβεβαιώνουν και στην χώρα μας, για πρώτη φορά στο πλαίσιο μελέτης που συμμετείχαν κέντρα και Νοσοκομεία από πολλές πόλεις της Ελλάδας και σε σύνολο ~4.000 γυναικών, ότι η διενέργεια του λεγόμενου HPV DNA test (στην μελέτη αυτή με χρήση του συστήματος Cobas 4800) αποδείχθηκε πολύ περισσότερο ευαίσθητη και αποτελεσματική σε σύγκριση με το τεστ Παπανικολάου, κάτι ανάλογο με αυτό που έχει διαπιστωθεί και σε αρκετές άλλες διεθνείς μελέτες.

Η συμβουλευτική επιτροπή του FDA των ΗΠΑ ομόφωνα πρότεινε διαγνωστικό τεστ ως ασφαλές και αποτελεσματικό για χρήση στο πρωτοβάθμιο προσυμπτωματικό έλεγχο σε γυναίκες 25 ετών και άνω για κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου τραχήλου της μήτρας. Θεωρείτε ότι βρισκόμαστε κοντά σε μία ιστορική αλλαγή όσον αφορά το τεστ Παπανικολάου;

Ναι, μετά την απονομή το 2008 του βραβείου Νόμπελ Ιατρικής στον Γερμανό Καθηγητή Harald zur Hausen για την ανακάλυψη της αιτιολογικής σχέσης του HPV με την ανάπτυξη καρκίνου στον τράχηλο της μήτρας και μετά από τον καταιγισμό των σχετικών μελετών που ακολούθησαν, βρισκόμαστε σήμερα μπροστά σε μια ιστορική αλλαγή όσον αφορά στην πλέον αποτελεσματική πρωτογενή (με το εμβόλιο) και δευτερογενή (με το HPV test, σε αντικατάσταση του τεστ Παπανικολάου) πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Το τεστ Παπανικολάου ήταν και είναι μια πολύ καλή μέθοδος προληπτικού ελέγχου για την νόσο αυτή, απλώς σήμερα υπάρχει μια καλύτερη, πιο ευαίσθητη και πιο ακριβής μέθοδος, το HPV test, που σχετίζεται άμεσα με την ανίχνευση αυτού καθεαυτού του αιτιολογικού παράγοντα που προκαλεί την νόσο.

6η ΟΜΑΔΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ (Ν=10)

1. Πόσο συχνός είναι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας;

 Σε ολόκληρο τον κόσμο εμφανίζονται κάθε χρόνο ~470.000 νέες περιπτώσεις καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και ~230.000 γυναίκες πεθαίνουν ετησίως από την ασθένεια αυτή. Είναι η δεύτερη συχνότερη αιτία θανάτου γυναικών από καρκίνο στον κόσμο. Στην Ευρώπη ~30.000 γυναίκες εμφανίζουν κάθε χρόνο καρκίνο τραχήλου μήτρας και ~15.000 γυναίκες πεθαίνουν κάθε χρόνο από την νόσο αυτή (~100 στην Ελλάδα). Με άλλα λόγια, 3 γυναίκες κάθε ώρα χάνουν σήμερα την ζωή τους στην προηγμένη Ευρώπη από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, δηλ. από μία νόσο που είναι δυνατό να προληφθεί σχεδόν 100%!

2. Πού οφείλεται ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας;

 Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας οφείλεται στον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (Human Papilloma Virus – HPV) και προκαλείται από την μόλυνση της γεννητικής περιοχής με συγκεκριμένους τύπους του ιού αυτού. Πρακτικά, δεν υπάρχει περίπτωση καρκίνου τραχήλου της μήτρας που να μην οφείλεται στον ιό HPV! Υπάρχουν πάνω από 150 υπότυποι του ιού και ~40 από αυτούς μπορούν να προσβάλλουν τη γεννητική περιοχή (οι άλλοι προσβάλλουν τη στοματική κοιλότητα, το λάρυγγα, το δέρμα κλπ). Μερικοί από αυτούς (όπως οι τύποι 6 και 11) αναφέρονται ως «χαμηλού κινδύνου» διότι συνήθως προκαλούν τα γνωστά καλοήθη κονδυλώματα (δηλ. επάρματα του δέρματος ή του επιθηλίου). Αντίθετα, περίπου 15 τύποι (με συνηθέστερους τους 16 και 18) αναφέρονται ως «υψηλού κινδύνου»ή «ογκογόνοι» («καρκινογόνοι») διότι μπορεί να προκαλέσουν κυτταρικές αλλοιώσεις, που, εάν εξελιχθούν, μπορεί να οδηγήσουν μετά από χρόνια σε καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Οι τύποι 16 και 18 ευθύνονται για το ~70% περίπου των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου και για το ~60% των περιπτώσεων προκαρκινικών αλλοιώσεων που παρατηρούνται στον τράχηλο της μήτρας (CIN2 και CIN3).

3. Τι σημαίνει να μολυνθεί κανείς από τον ιό HPV;

 Η μόλυνση από κάποιον τύπο του ιού HPV είναι πάρα πολύ συνηθισμένη. Περίπου το 80% των σεξουαλικά ενεργών γυναικών και το 50% των ανδρών υπολογίζεται πως θα προσβληθούν σε κάποια στιγμή της ζωής τους από κάποιο τύπο HPV! Η μόλυνση από τον HPV συνδέεται κατά κανόνα με τη σεξουαλική πράξη. Η λοίμωξη μπορεί να παραμείνει σε λανθάνουσα μορφή και για χρόνια. Η χρήση προφυλακτικού μειώνει τον κίνδυνο μόλυνσης δεν προστατεύει όμως απόλυτα, επειδή ο HPV μπορεί να μεταδοθεί και με τη δερματική επαφή στην περιοχή των γεννητικών οργάνων.

Πρέπει να τονιστεί στο σημείο αυτό πως η συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών που θα προσβληθούν από κάποιον τύπο HPV δεν θα παρουσιάσει ποτέ κάποια αλλοίωση στα κύτταρα του τραχήλου. Στο 75% περίπου των περιπτώσεων η λοίμωξη θα υποχωρήσει από μόνη της σε ένα διάστημα από 8 έως 18 μήνες. Στις υπόλοιπες, βέβαια, περιπτώσεις η HPV-λοίμωξη θα παραμείνει επί χρόνια και σε ένα πολύ μικρό ποσοστό (1-5%) μπορεί να οδηγήσει σε προκαρκινικές ή καρκινικές αλλοιώσεις στον τράχηλο της μήτρας (αν η γυναίκα κάνει τακτικά τεστ Παπανικολάου, αυτές οι αλλοιώσεις θα αναγνωρισθούν έγκαιρα και θα θεραπευθούν από τον γιατρό).

 4. Υπάρχουν εμβόλια εναντίον του HPV;

 Εδώ και 10 περίπου χρόνια υπάρχουν προφυλακτικά εμβόλια εναντίον της μόλυνσης από τον ιό HPV. Αυτά περιέχουν μόνο πρωτεΐνες της κάψας του ιού και όχι γενετικό υλικό (DNA) και κατά συνέπεια δεν μπορούν να προκαλέσουν νόσο (ούτε σε ήπια μορφή, όπως συμβαίνει με άλλα εμβόλια που περιέχουν εξασθενημένα στελέχη μικροβίων). Tα εμβόλια αυτά, με τις δύο μορφές που κυκλοφορούν σήμερα στην αγορά, δηλ. ως Gardasil®, της εταιρείας Sanofi Pasteur MSD, και ως Cervarix®, της εταιρείας GlaxoSmithKlein, προκαλώντας την δημιουργία ειδικών αντισωμάτων, παρέχουν υψηλή προστασία εναντίον των δύο πλέον επικίνδυνων, «υψηλού κινδύνου» τύπων 16 και 18 του HPV, που ευθύνονται για το ~70% των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου. Επιπλέον, το εμβόλιο Gardasil® παρέχει προστασία και εναντίον των τύπων «χαμηλού κινδύνου» 6 και 11, που ευθύνονται για το ~90% των κονδυλωμάτων. Είναι σημαντικό να τονισθεί ότι μια γυναίκα, παρ’ όλο που έχει εμβολιασθεί, μπορεί αργότερα να μολυνθεί από κάποιον άλλο ογκογόνο τύπο του HPV (εκτός των τύπων 16 και 18 που περιέχουν τα εμβόλια) και έτσι να κινδυνεύσει να εμφανίσει κυτταρικές αλλοιώσεις στον τράχηλο.

5. Ποιος πρέπει να εμβολιαστεί και πότε;

 Τα εμβόλια δεν έχουν θεραπευτική δράση και επομένως δεν χορηγούνται για τη θεραπεία των προκαρκινικών αλλοιώσεων ή του καρκίνου του τραχήλου ή των κονδυλωμάτων. Ιδανικά, ο εμβολιασμός πρέπει να γίνεται πριν την έναρξη των σεξουαλικών επαφών, επειδή μέχρι τότε ο οργανισμός δεν έχει εκτεθεί ακόμη στον ιό. Eπιπλέον, η απάντηση του οργανισμού στον εμβολιασμό (η δημιουργία δηλαδή αντισωμάτων) είναι πολύ μεγαλύτερη στις μικρές ηλικίες. Σύμφωνα με τα παραπάνω, και μετά από απόφαση των αρμόδιων Υπουργείων, εισήχθη από τις αρχές του 2008 και στην χώρα μας ο HPV-εμβολιασμός στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών με σύσταση να εμβολιάζονται τα κορίτσια ηλικίας 11-15 ετών, καθώς και τα κορίτσια και οι νέες γυναίκες ηλικίας 15-26 ετών, που δεν εμβολιάστηκαν σε μικρότερη ηλικία.

 6. Μια γυναίκα που έχει ήδη σεξουαλικές επαφές μπορεί να κάνει το εμβόλιο;

 Ναι, μπορεί. Πρέπει όμως να τονισθεί πως μια γυναίκα που έχει σεξουαλικές επαφές έχει πιθανότητες να έχει έρθει ήδη σε επαφή με κάποιο τύπο του ιού HPV. Η προστασία που παρέχουν σε αυτήν την περίπτωση τα εμβόλια είναι πιθανόν ελαττωμένη. Έτσι, π.χ., εάν έχει ήδη προσβληθεί από έναν από τους 4 ή 2 τύπους του ιού που καλύπτoυν τα εμβόλια Cardasil και Cervarix αντίστοιχα, ο εμβολιασμός θα την προφυλάξει από τους άλλους 3 ή 1 τύπους, αλλά όχι από τον τύπο με τον οποίο έχει έρθει ήδη σε επαφή. Δηλαδή, δεν αποκλείεται στο μέλλον να εμφανίσει κάποια βλάβη (κονδύλωμα ή προκαρκινική αλλοίωση ή και καρκίνο στον τράχηλο) που θα οφείλεται στο στέλεχος του ιού με το οποίο είχε έρθει παλαιότερα σε επαφή.

7. Πρέπει μια γυναίκα να ελέγξει εάν έχει προσβληθεί από τον HPV πριν κάνει το εμβόλιο;

 Η ανίχνευση του ιού στον τράχηλο της μήτρας μπορεί να γίνει με το λεγόμενο HPV–DNA test, μια εξέταση με διαδικασία λήψης παρόμοια με αυτήν του τεστ Παπανικολάου. Με αυτή την εξέταση μπορούμε να ελέγξουμε εάν η γυναίκα έχει αυτή τη στιγμή λοίμωξη με κάποιον τύπο του HPV. Η πιθανότητα, βέβαια, να υπάρχει ταυτόχρονα μόλυνση και από τους 4 (ή 2) τύπους του ιού, που καλύπτει το εμβόλιο, είναι ελάχιστη (<1%). Έτσι, η δράση του εμβολίου θα είναι ούτως ή άλλως θετική. Για τον λόγο αυτό δεν είναι απαραίτητο για μια γυναίκα να κάνει HPV–DNA test πριν τον εμβολιασμό. Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν αξιόπιστες δοκιμασίες ανίχνευσης αντισωμάτων εναντίον του HPV στο αίμα, που να δείχνουν αν έχει προηγηθεί στο παρελθόν μια HPV-λοίμωξη, όπως συμβαίνει με άλλες λοιμώξεις (π.χ. ερυθρά).

8. Πώς γίνεται ο εμβολιασμός και ποια είναι η διάρκεια προστασίας;

 Ο εμβολιασμός με τα εμβόλια που κυκλοφορούν σήμερα γίνεται σε 3 δόσεις. Για το Gardasil®: 1η δόση τώρα, 2η δόση: 2 μήνες μετά την 1η δόση, 3η δόση: 6 μήνες μετά την 1η δόση. Για το Cervarix®: 1η δόση τώρα, 2η δόση: 1 μήνα μετά την 1η δόση, 3η δόση: 6 μήνες μετά την 1η δόση. Και οι 3 δόσεις πρέπει να γίνονται μέσα σε περίοδο ενός έτους. Αν δεν τηρηθεί το ακριβές χρονοδιάγραμμα, ο γιατρός μπορεί να συνεχίσει τον εμβολιασμό χωρίς να χάνονται οι προηγούμενες δόσεις. Πλήρης προστασία παρέχεται 1 μήνα μετά τη χορήγηση και της 3ης δόσης. Το εμβόλιο χορηγείται συνήθως με ενδομυϊκή ένεση στο δελτοειδή μυ του βραχίονα. Προς το παρόν τα δεδομένα παρέχουν στοιχεία για διάρκεια προστασίας 5-7 έτη. Δεν γνωρίζουμε εάν θα είναι αναγκαία μια αναμνηστική δόση στο μέλλον.

 9. Υπάρχουν παρενέργειες ή ανεπιθύμητες αντιδράσεις από τον HPV-εμβολιασμό;

 Τα HPV-εμβόλια αποδείχθηκαν μέχρι σήμερα πολύ ασφαλή και δεν εμφανίζουν αυξημένη συχνότητα παρενεργειών ή ανεπιθύμητων αντιδράσεων σε σχέση με άλλα εμβόλια που γίνονται στις ίδιες ηλικιακές ομάδες. Έχουν περιγραφεί ήπια ενοχλήματα όπως: ήπιος πόνος, κνησμός, ερυθρότητα ή οίδημα στο σημείο του εμβολιασμού, δεκατική πυρετική κίνηση και σπάνια πυρετός πάνω από 38οC. Σε ό,τι αφορά στις περιπτώσεις ζάλης, απώλειας συνείδησης και τάσεων λιποθυμίας μετά τη χορήγηση του εμβολίου, πρέπει να σημειωθεί πως αυτό είναι κάτι που συμβαίνει συχνά όταν εμβολιάζονται άτομα που βρίσκονται στην εφηβική ηλικία. Συστήνεται κατά τη διάρκεια του εμβολιασμού το κορίτσι ή η γυναίκα να βρίσκονται σε καθιστή ή ξαπλωμένη θέση, καθώς και να παραμείνουν επί 15/λεπτο στο χώρο του ιατρείου μετά τον εμβολιασμό. Μέχρι σήμερα, μετά από τη χορήγηση ~40.000.000 δόσεων του εμβολίου παγκοσμίως, αναφέρθηκαν ορισμένες ανεπιθύμητες αντιδράσεις στην συντριπτική τους πλειοψηφία σαν αυτές που αναφέρονται πιο πάνω. Εμφανίστηκαν, επίσης, ορισμένες περιπτώσεις του συνδρόμου παράλυσης Guillain–Barrι, καθώς και ορισμένοι θάνατοι, γεγονότα τα οποία εμφανίζονται ούτως ή άλλως στο γενικό πληθυσμό, ανεξάρτητα από εμβολιασμό, και μάλιστα με μεγαλύτερη συχνότητα. Έτσι, σύμφωνα με τις επίσημες θέσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και των επίσημων φορέων ΗΠΑ, Καναδά, Αυστραλίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης, η παρουσία αυτών των περιστατικών δεν συσχετίστηκε με τον HPV-εμβολιασμό. Επειδή τα δεδομένα σχετικά με την δράση του εμβολίου στην κύηση είναι περιορισμένα, η χορήγησή του σε έγκυες γυναίκες πρέπει να αποφεύγεται. Ο HPV-εμβολιασμός επί υπάρχουσας εγκυμοσύνης δεν αποτελεί ένδειξη για διακοπή της κύησης. Εάν διαπιστωθεί κύηση μετά την 1η ή 2η δόση του εμβολιασμού, το σχήμα θα συνεχισθεί μετά το τέλος της κύησης. Οι θηλάζουσες μητέρες μπορούν να εμβολιασθούν. Άτομα με σοβαρό αυτοάνοσο νόσημα, έντονη αλλεργική προδιάθεση ή εμφάνιση αλλεργικών αντιδράσεων στα συστατικά που εμπεριέχονται στο εμβόλιο είναι προτιμότερο να μην εμβολιάζονται. Επίσης, ο εμβολιασμός πρέπει να αναβάλλεται σε άτομα που εμφανίζουν υψηλό πυρετό.

Είναι προφανές ότι τα HPV-εμβόλια συνεχίζουν πάντα να παρακολουθούνται εντατικά από τους αρμόδιους φορείς για την πιθανή εμφάνιση σοβαρών ανεπιθύμητων αντιδράσεων στο μέλλον.

10. Μετά τον εμβολιασμό χρειάζεται προληπτικός έλεγχος με τεστ Παπανικολάου όπως γινόταν μέχρι σήμερα;

 Σαφέστατα, ναι! Το εμβόλιο δεν υποκαθιστά τον τακτικό προληπτικό έλεγχο του τραχήλου της μήτρας. Όπως αναφέρθηκε, τα εμβόλια προστατεύουν σε ποσοστό ~70% από τον καρκίνο του τραχήλου. Υπάρχει δηλαδή και ένα ποσοστό ~30% των καρκίνων του τραχήλου που οφείλεται σε άλλους ογκογόνους τύπους του ιού HPV και φυσικά δεν καλύπτεται από τα υπάρχοντα εμβόλια. Για το λόγο αυτό ο τακτικός προληπτικός έλεγχος με το τεστ Παπανικολάου πρέπει οπωσδήποτε να συνεχίσει να γίνεται.

πηγή hpvsociety.gr