Μιλώντας στα παιδιά για τον ρατσισμό

Από την Αδαμαντία Νικολάου,

Τα πρόσφατα γεγονότα στην Αμερική με τον George Floyd, αποδεικνύουν για ακόμη μια φορά ότι οι διακρίσεις και ο ρατσισμός είναι ακόμη βαθιά ριζωμένα στην κοινωνία μας. Παρόλα αυτά, όλες οι εξεγέρσεις και οι πορείες που έγιναν για το συγκεκριμένο γεγονός δίνουν την ελπίδα ότι ο κόσμος πλέον ίσως έχει γίνει πιο ευαίσθητος απέναντι σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όλα αυτά, όμως, ξεκινούν από την παιδεία και από τα πράγματα που θα μάθει ένας άνθρωπος από πολύ μικρή ηλικία μέσα από την οικογένεια και το σχολείο του.

Τα παιδιά πρέπει από μικρά να μεγαλώνουν μέσα σε ένα περιβάλλον το οποίο δέχεται τη διαφορετικότητα και κατακρίνει τις πράξεις ρατσισμού και φοβίας απέναντι σε άτομα που ανήκουν σε διαφορετικές φυλετικές  ή θρησκευτικές ομάδες, σε άτομα με διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό, άτομα με αναπηρία και γενικώς να είναι δεκτικά και να αντιμετωπίζουν φυσιολογικά τη διαφορετικότητα. Παρακάτω σκοπό έχουμε να αναλύσουμε, το πως θα πρέπει να μιλήσουμε στα παιδιά μας για τον ρατσισμό και τις διακρίσεις.

• Πριν καν μιλήσουμε, γινόμαστε οι ίδιοι το παράδειγμα.

Είναι ανώφελο να μιλήσουμε στα παιδιά μας για τον ρατσισμό όταν οι ίδιοι προβάλουμε και προάγουμε στερεοτυπικές αντιλήψεις σχετικά από άλλες φυλετικές ομάδες, άτομα με διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό, με διαφορετικά θρησκευτικά «πιστεύω» κλπ. Το να προσπαθούμε να υποστηρίξουμε τα δικαιώματα των ανθρώπων αυτών και να ενισχύσουμε την ιδέα της αποδοχής της διαφορετικότητας, δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο μέσα από λόγια. Τα παιδιά χρειάζεται καθημερινά να έχουν το παράδειγμα ενός γονιού που έμπρακτα στηρίζει τις διάφορες αυτές ομάδες. Ειδάλλως, το μόνο που θα καταφέρουμε είναι να προωθήσουμε ένα πρότυπο το οποίο το μόνο που κάνει είναι να στηρίζει θεωρητικά τη διαφορετικότητα αλλά στην πράξη να μην διαφέρει από κάποιον ο οποίος μπορεί να είναι υπέρ των διακρίσεων. Επομένως πριν φτάσουμε στη συζήτηση σχετικά με την ισότητα, πρέπει να είμαστε σίγουροι, ότι και στην πράξη δεν διαφέρουμε από αυτό το οποίο προσπαθούμε να εμφυσήσουμε και στο παιδί μας.

• Μιλάμε ανοιχτά στο παιδί μας για θέματα διακρίσεων.

Τι γεγονός ότι ζούμε σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία μας παρέχει καθημερινά ευκαιρίες να θίξουμε το θέμα των διακρίσεων και του ρατσισμού. Τα παιδιά όταν ξεκινάνε το σχολείο, θα έρθουν πιθανότατα σε επαφή με παιδιά άλλης εθνικότητας και γενικότερα με παιδιά με διαφορές από τα ίδια. Αυτό ακριβώς το γεγονός θα πρέπει να είναι και το εφαλτήριο για τη συζήτηση σχετικά με το ρατσισμό και την αποδοχή του διαφορετικού. Είναι σημαντικό να δώσουμε στα παιδιά να καταλάβουν ότι το διαφορετικό χρώμα δέρματος, μια ξένη προφορά ή μια αναπηρία δεν αποτελούν λόγο κοροϊδίας, αντιθέτως, είναι πράγματα απόλυτα φυσιολογικά τα οποία σε καμία περίπτωση δεν καθορίζουν το ποιόν του ατόμου που έχουμε απέναντί μας. Πρέπει να καταστήσουμε σαφές, ότι ανεξαρτήτως του αν η αντιμετώπιση των συμμαθητών είναι αρνητική, τα ίδια θα πρέπει να συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο που συμπεριφέρονται στους υπόλοιπους, προωθώντας έτσι ένα πρότυπο αποδοχής το οποίο μπορεί να αποτελέσει έναυσμα και για τα υπόλοιπα παιδιά να αφήσουν πίσω τις άσχημες συμπεριφορές τους και να δεχτούν όλους τους συμμαθητές τους αλλά και τους ανθρώπους εν γένει, όπως ακριβώς είναι.

• Δεν αφήνουμε τις ρατσιστικές συμπεριφορές ασχολίαστες

 Καθημερινά γινόμαστε μάρτυρες ρατσιστικών συμπεριφορών, σχολίων και τακτικών και αυτό που οφείλουμε να κάνουμε προκειμένου να θωρακίσουμε τα παιδιά μας απέναντι σε τέτοια φαινόμενα είναι να τα σχολιάζουμε και να δίνουμε στο παιδί να καταλάβει γιατί αυτά είναι λάθος. Περιστατικά όπως αυτό του George Floyd αλλά και πολλά ακόμη δεν πρέπει να μας περνάνε απαρατήρητα, εν αντιθέσει, πρέπει να αποτελούν έναυσμα για συζήτηση με τα παιδιά μας. Είναι πολύ σημαντικό να τονίζουμε με κάθε τρόπο ότι τέτοιες συμπεριφορές δεν πρέπει να γίνονται αποδεκτές, καθώς κάθε άνθρωπος ανεξαρτήτως καταγωγής, χρώματος, θρησκείας, φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού, έχει τα ίδια δικαιώματα με εμάς και δεν δικαιούμαστε με κανέναν τρόπο να τα καταπατάμε. Εάν το παιδί από νωρίς καταλάβει ότι οι ρατσιστικές συμπεριφορές είναι καταδικαστέες, θα καλλιεργηθεί μέσα του το αίσθημα της αποδοχής του διαφορετικού και της διεκδίκησης της ισότητας.

• Προσπαθούμε να κάνουμε το παιδί να μπει στη θέση του άλλου.

Από νωρίς πρέπει να βοηθάμε τα παιδιά να αποκτήσουν ενσυναίσθηση και συμπόνια. Είναι πολύ βοηθητικό, προς αυτή την κατεύθυνση, να λέμε στα παιδιά να μπουν στη θέση του ατόμου που είναι αποδέκτης των ρατσιστικών σχολίων. Πολλές φορές τα παιδιά, λόγω ηλικίας, δεν είναι σε θέση να κατανοήσουν το πόσο άσχημα μπορεί να προσβάλουν κάποιον, αν δεν βάλουν τα ίδια τον εαυτό τους στη θέση του. Οφείλουμε, λοιπόν, να καλλιεργούμε την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης στα μικρά παιδιά μέσα από ερωτησεις του τύπου «Αν ήσουν εσύ στη θέση του τάδε, πώς θα ένιωθες;». Μπορεί αυτό να φαίνεται πολύ μικρό αλλά στην πράξη μπορεί να αλλάξει όλη την λανθασμένη εικόνα που έχει το παιδί σχετικά με το τι επηρεάζει και τι δεν επηρεάζει τους άλλους.

• Μαθαίνουμε στα παιδιά μας τις ιστορίες άλλων πολιτισμών.

Επίσης βοηθητικό, μπορεί να αποδειχθεί το να μαθαίνουμε στα παιδιά μας πράγματα σχετικά με άλλες κουλτούρες και πολιτισμούς, από μικρή ηλικία. Συζητώντας με τα παιδιά μας σχετικά με την ιστορία άλλων πολιτισμών, τα ήθη, τα έθιμα, βλέποντας ντοκιμαντέρ και σχολιάζοντας τα όσα βλέπουμε, ουσιαστικά μαθαίνουμε στα παιδιά μας να σέβονται και να αγαπάνε το διαφορετικό. Η μελέτη ενός άλλου πολιτισμού, πέρα από ενδιαφέρουσα είναι και σημαντική στο να βοηθήσει το παιδί να αποβάλει κάθε ίχνος ξενοφοβίας που μπορεί ασυνείδητα να έχει υιοθετήσει λόγω συμπεριφορών που βλέπει να λαμβάνουν χώρα στο σχολείο του αλλά και γενικώς στην κοινωνία.

Το συμπέρασμα είναι ότι οι γονείς έχουν την πρώτη ευθύνη για τη δημιουργία του αισθήματος της αποδοχής της διαφορετικότητας στα παιδιά τους. Στόχος του καθενός θα πρέπει να είναι να φέρνει στον κόσμο άτομα τα οποία θα μάχονται υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θα στέκονται απέναντι σε κάθε είδους διάκριση.

πηγή csii.gr