Οι παράπλευρες, αλλά μείζονες απώλειες, της πανδημίας στον χώρο της Ψυχικής Υγείας

Λέξεις: Νίκος Ζηλίκης

Μετά την εμπειρία του πρώτου «κύματος» της πανδημίας, σε όλα τα επίπεδα, από τις εθνικές Ψυχιατρικές Εταιρείες μέχρι τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, όλοι επισήμαναν τις αυξημένες ανάγκες στον τομέα της Ψυχικής Υγείας, τόσο στους Covid ασθενείς, στον γενικό πληθυσμό, αλλά και στους επαγγελματίες υγείας. Γράφαμε στο τεύχος της parallaxi για την επάνοδο μετά την πρώτη φάση της πανδημίας ότι η Πολιτεία «οφείλει να διασφαλίσει επάρκεια και στις υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας Ενηλίκων και Παιδιών-Εφήβων», οι οποίες είχαν ήδη υποστεί βαρύτατο πλήγμα κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης.

Στο διάστημα που μεσολάβησε μέχρι το «φούντωμα» του δεύτερου κύματος, δεν έγινε κάτι το ουσιαστικό ως προς την ενδυνάμωση των δομών και υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, τόσο Ενηλίκων όσο και Παιδιών-Εφήβων. Αντιθέτως, στη Θεσσαλονίκη μείναμε με μείον μία υπηρεσία, με το κλείσιμο της Μονάδας Εφήβων. Δεν θα αναφερθώ στις υπηρεσίες άλλων ειδικοτήτων, καθώς αυτά είναι εν πολλοίς γνωστά, εν αντιθέσει προς τα ψυχιατρικά για τα οποία δεν βλέπω να γίνεται πολύς λόγος, πέρα από το ότι τοποθετήθηκε νέα υφυπουργός αρμόδια για την Ψυχική Υγεία, η οποία για την ώρα επισκέπτεται δομές και υπηρεσίες ανά την Ελλάδα.

Δυστυχώς, η εξέλιξη του δεύτερου κύματος επιβεβαίωσε τα χειρότερα σενάρια και σήμερα βρισκόμαστε σε μια τραγική κατάσταση, ιδιαίτερα στην πόλη μας που έχει τους χειρότερους δείκτες στη χώρα. Οι ανάγκες για κλίνες και προσωπικό οδηγούν σε καταργήσεις ή μετακινήσεις κλινικών από τα Γενικά Νοσοκομεία και αυτό αγγίζει με έναν ιδιαίτερο τρόπο την Ψυχιατρική.

Μείζον πρόταγμα της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης στη χώρα μας ήταν η αποασυλοποίηση και η μετακίνηση των υπηρεσιών από τα Ψυχιατρικά Νοσοκομεία στην κοινότητα, με ανάπτυξη Ψυχιατρικών Κλινικών στα Γενικά Νοσοκομεία (ΓΝ). Η εκ μέρους μου ευαισθησία αλλά και γνώση του θέματος έχει να κάνει με το ότι συμμετείχα εξ αρχής στο κίνημα της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης, συγκεκριμένα, στην ίδρυση της πρώτης Ψυχιατρικής Κλινικής σε ΓΝ στην Αλεξανδρούπολη, ως συνεργάτης του αείμνηστου καθηγητή μου Χ. Ιεροδιακόνου, τον οποίο ακολούθησα και στην ίδρυση της Γ’ Ψυχιατρικής Κλινικής του Α.Π.Θ. στο ΑΧΕΠΑ, πρώτης αυτού του τύπου και στη Θεσσαλονίκη. Στη συνέχεια, αναπτύχθηκαν και άλλες Ψυχιατρικές Κλινικές, μία του ΕΣΥ στο ΓΝ «Γ. Παπανικολάου» και η Α’ Πανεπιστημιακή που μετακινήθηκε από το ΨΝΘ στο «Παπαγεωργίου», ενώ η ανάπτυξη και λειτουργία Ψυχιατρικής Κλινικής στο «Ιπποκράτειο» δεν ευτύχησε να προοδεύσει… Παιδοψυχιατρικές Κλινικές αναπτύχθηκαν δύο (Ιπποκράτειο και Παπανικολάου) ενώ η πόλη μας υστερούσε πάντα σε ότι αφορά τα Ιατροπαιδαγωγικά Κέντρα ή Κέντρα Ψυχικής Υγείας Παιδιών-Εφήβων, όπως τα μετονομάσαμε. Τελευταίο απόκτημα, η Μονάδα Εφήβων, με τον υπογράφοντα υπεύθυνο για όλα, εκτός από το κλείσιμο της.

Αυτό το δυναμικό των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας Παιδιών-Εφήβων (ΥΨΥΠΕ) υφίσταται μεγάλη δοκιμασία και πίεση κατά την παρούσα περίοδο. Η -άσχετη με τον Covid- κατάργηση της Μονάδας Εφήβων του ΑΧΕΠΑ αφαίρεσε ήδη μια πρότυπη δομή. Στη συνέχεια, αποφασίστηκε πριν λίγες μέρες η μετατροπή της Γ’ Πανεπιστημιακής Ψυχιατρικής Κλινικής στο ΑΧΕΠΑ σε κλινική κορωνοϊού, με μετακίνηση των ασθενών στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο και την ανάθεση της νοσηλείας των covid ασθενών από την ομάδα της μέχρι πριν μια μέρα Ψυχιατρικής… Απότομο σοκ για όλους, καθώς στην πρώτη μέρα λειτουργίας η κλινική γέμισε. Με το κλείσιμο Μονάδας Εφήβων και Ψυχιατρικής Κλινικής, δεν υφίσταται πλέον Ψυχιατρικός Τομέας στο ΑΧΕΠΑ που ως Νοσοκομείο Covid υποτίθεται ότι έχει αυξημένες ανάγκες για ψυχιατρική υποστήριξη, ασθενών, προσωπικού, όλων. Ακολουθεί η Ψυχιατρική Κλινική του «Παπανικολάου» με επίσης μετακίνηση των ασθενών στο ΨΝΘ, γιατί χρειάζεται το προσωπικό. Όλοι, ανεξαρτήτως ειδικότητας, επιστρατεύονται για περίθαλψη ασθενών Covid. Αβέβαιο το αύριο και της εκεί Παιδοψυχιατρικής, αν θα συγχωνευθεί με εκείνη του «Ιπποκρατείου» ή αν θα νοσηλεύονται οι ασθενείς της στο ΨΝΘ (που απαγορεύεται να δέχεται ανηλίκους). Μένει η Α’ Πανεπιστημιακή Ψυχιατρική του «Παπαγεωργίου» για την ώρα. Αν κλείσει κι αυτή, θα έχει επιστρέψει όλη η Ψυχιατρική στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης και ιστορικά σε μεγάλη παλινδρόμηση στο 1980, τότε που άρχιζε η Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση.

Αυτό, εκτός από το ότι σημαίνει μεγάλη υποβάθμιση των υπηρεσιών προς τους ψυχιατρικούς ασθενείς, αλλά και όσους έχουν ανάγκη λόγω της επιδημίας, στερεί τα Γενικά Νοσοκομεία από τις ψυχιατρικές υπηρεσίες, που εκτός από τη νοσηλεία, συμπεριλαμβάνουν επείγοντα, τακτικά εξωτερικά ιατρεία και διασυνδετική-συμβουλευτική προς τις άλλες ειδικότητες. Επί πλέον, για την εκπαίδευση φοιτητών και ειδικευομένων στην Ψυχιατρική και την Παιδοψυχιατρική θα προκύψουν σημαντικά κενά για άγνωστο χρονικό διάστημα.

Κατά τη γνώμη μου, όχι μόνο λόγω πανδημίας, αλλά και γενικότερα, η Ψυχική Υγεία εδώ και καιρό δεν φαίνεται να αποτελεί προτεραιότητα και αυτό το διαπιστώνουμε πιο έντονα στον τομέα της Ψυχιατρικής Παιδιού και Εφήβου. Κι αυτό, παρά τις επαναλαμβανόμενες διακηρύξεις. Περιμένουμε να δούμε τι θα κάνει η νέα υφυπουργός. Αλλά, περιμένουμε και τα θεσμικά μας όργανα, την Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία και την Παιδοψυχιατρική Εταιρεία Ελλάδος να πάρουν θέση και να προβούν στις απαραίτητες παρεμβάσεις. Το ίδιο βέβαια ισχύει και για τους «ωφελούμενους» των υπηρεσιών μας –κατά την politically correct ορολογία- οι οποίοι είναι και οι λιγότερο ισχυροί πολιτικά, γι αυτό και χρειάζονται τη συνηγορία όλων μας.

*O Νίκος Ζηλίκης είναι Ψυχίατρος-Παιδοψυχίατρος και Ομότιμος Καθηγητής Α.Π.Θ.

πηγή parallaximag.gr