Τι είναι η κρυψορχία και πώς αντιμετωπίζεται;

γράφει ο Γιώργος Καμπούρογλου, MD, MSc, PhD

Παιδοχειρουργός

www.kidsurgery.gr

Τι είναι η κρυψορχία;

Κρυψορχία είναι η απουσία του ενός ή και των δύο όρχεων από τη φυσιολογική τους θέση μέσα στο όσχεο (σάκος δέρματος κάτω από το πέος που φυσιολογικά τους περιέχει).

Είναι συχνή πάθηση;

Είναι η πιο συνηθισμένη συγγενής ανωμαλία των γεννητικών οργάνων στα νεογέννητα αρσενικά βρέφη. Εμφανίζεται σε περίπου 3% των τελειόμηνων αρσενικών νεογνών, ενώ είναι πολύ συχνότερη στα πρόωρα (αναφέρεται με συχνότητα έως και 45%). Κάποιοι από αυτούς τους όρχεις τελικά φτάνουν στο όσχεο μετά τη γέννηση, έτσι ώστε στην ηλικία του 1 έτους περίπου 1% των αγοριών παρουσιάζει κρυψορχία.

Συνήθως αφορά τον ένα μόνο όρχι (ετερόπλευρη κρυψορχία), αλλά στο 10% των αγοριών με κρυψορχία, αυτή αφορά και τους δύο όρχεις (αμφοτερόπλευρη κρυψορχία).

Γιατί συμβαίνει η κρυψορχία;

Κατά την εμβρυϊκή ζωή, στα άρρενα έμβρυα, οι όρχεις εμφανίζονται αρχικά μέσα στην κοιλιά, κοντά στα νεφρά. Ακολουθεί η κάθοδός τους, περνούν δηλαδή μέσα από το βουβωνικό κανάλι και στη συνέχεια, ακολουθώντας πορεία κάτω από το δέρμα, καταλήγουν στο όσχεο. Σε αυτή τη θέση πρέπει να έχουν φτάσει ως τον 6ο μήνα ζωής.

Αν σε οποιοδήποτε σημείο αυτής της διαδρομής σταματήσει η φυσιολογική κάθοδος του όρχι, τότε έχουμε κρυψορχία.

Δεν είναι απόλυτα γνωστό γιατί ο ένας ή και οι δύο όρχεις δεν κατεβαίνουν στη φυσιολογική τους θέση, έχουν όμως ενοχοποιηθεί παράγοντες όπως: οικογενειακό ιστορικό κρυψορχίας, χαμηλό βάρος γέννησης ή προωρότητα, μειωμένη ποσότητα οιστρογόνων της μητέρας, κάπνισμα ή κατανάλωση αλκοόλ κατά την εγκυμοσύνη, προηγούμενη έκθεση των γονέων σε χημικά (κυρίως ορισμένα φυτοφάρμακα).

Είδη κρυψορχίας

Διακρίνουμε 2 μεγάλες κατηγορίες: τον ψηλαφητό και τον μη ψηλαφητό όρχι, ανάλογα με το αν αυτός μπορεί να ψηλαφηθεί ή όχι κατά την εξέταση.

Ένας ψηλαφητός μη κατελθών όρχις (περίπου 70% με 80% των περιπτώσεων), μπορεί να βρίσκεται σε οποιοδήποτε σημείο της πορείας της φυσιολογικής καθόδου του προς το όσχεο.

Εαν έχει κατέβει αλλά ακολούθησε λανθασμένη πορεία, τότε βρίσκεται σε μη σωστή θέση (στο περίνεο, στο μηρό, στη βάση του πέους) και ονομάζεται έκτοπος.

Ο μη ψηλαφητός όρχις βρίσκεται συνήθως μέσα στην κοιλιά (ενδοκοιλιακός όρχις). Σπάνια μπορεί να έχει ατροφήσει πλήρως.

Κατά κανόνα, όσο ψηλότερα βρίσκεται ο όρχις τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να είναι δυσπλαστικός, να εμφανίζει δηλαδή ανωμαλίες στην ανάπτυξη του.

Στην κρυψορχία το όσχεο της πάσχουσας πλευράς είναι ατελώς ανεπτυγμένο (υποπλαστικό).

Όταν ο ένας όρχις είναι δυσπλαστικός ή μικρού μεγέθους, ο άλλος συνήθως είναι μεγαλύτερος σε μέγεθος (αντιρροπιστική υπερτροφία).

Τι είναι οι ανασπώμενοι όρχεις; Είναι κρυψορχία;

Όταν οι όρχεις έχουν κατέβει μεν στη φυσιολογική θέση τους στο όσχεο, αλλά ανεβοκατεβαίνουν τότε ονομάζονται ανασπώμενοι. Ευθύνεται συνήθως η υπερδραστηριότητα του κρεμαστήρα μυ, ο οποίος ανεβάζει τους όρχεις σε ψηλότερη θέση. Στην κλινική εξέταση οι όρχεις κατεβαίνουν με ευκολία στο όσχεο και παραμένουν εκεί. Είναι μια καλοήθης κατάσταση η οποία συνήθως δε χρειάζεται χειρουργική θεραπεία και διορθώνεται με την πάροδο του χρόνου.

Προσοχή χρειάζεται στην περίπτωση που οι ανασπώμενοι όρχεις σταθεροποιούνται σε κάποια υψηλότερη θέση εκτός του οσχέου. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται επίκτητη κρυψορχία ή ανερχόμενος όρχις και χρειάζεται επέμβαση ορχεοπηξίας για την τοποθέτηση του όρχι στη σωστή θέση του μέσα στο όσχεο.

Γιατί χειρουργούμε την κρυψορχία;

O όρχις που δε βρίσκεται στη θέση του συνοδεύεται από αυξημένο κίνδυνο μειωμένης γονιμότητας και ανάπτυξης καρκίνου. Έτσι, πρέπει να τοποθετηθεί και να λειτουργεί στο σωστό μικροπεριβάλλον του, που είναι εντός του οσχέου.

Σε ποιά ηλικία πρέπει να γίνεται η επέμβαση;

Η προτεινόμενη ηλικία χειρουργικής επέμβασης, σύμφωνα με τις τελευταίες κατευθυντήριες οδηγίες, είναι μεταξύ 6 και 12 μηνών.

Τι περιλαμβάνει η επέμβαση στην κρυψορχία;

Η επέμβαση (ορχεπηξία) γίνεται με μια τομή χαμηλά στην κοιλιά, στη βουβωνική χώρα για την κινητοποίηση του όρχι και των στοιχείων του (αγγεία και σπερματικό πόρο) ώστε να αποκτήσουν αρκετό μήκος για να φτάνει ο όρχις στο όσχεο. Εκεί γίνεται μια δεύτερη τομή, ώστε ο όρχις να τοποθετηθεί μέσα σε μια θήκη (ή τσέπη) που δημιουργούμε για να καθηλωθεί εκεί.

Η επέμβαση πραγματοποιείται σε χειρουργείο μιας ημέρας (το παιδί την ίδια ημέρα επιστρέφει στο σπίτι), οι τομές είναι μικρές και συρράπτονται με απορροφήσιμα ράμματα (δε χρειάζεται να αφαιρεθούν).

Σε περίπτωση μη ψηλαφητού όρχι, γίνεται λαπαρασκόπηση ώστε να εντοπισθεί μέσα στην κοιλιά και αναλόγως του μεγέθους του και του μήκους των στοιχείων του, να γίνει ορχεοπηξία σε ένα ή δύο στάδια ή αφαίρεσή του.

Χρειάζεται υπερηχογράφημα για τη διάγνωση της κρυψορχίας;

Η διάγνωση των προβλημάτων θέσης των όρχεων είναι κλινική: ο παιδοχειρουργός με την ψηλάφηση μπορεί να καθορίσει αν υπάρχει κρυψορχία, εκτοπία όρχι ή ανασπώμενοι όρχεις.

Το υπερηχογράφημα δεν το χρειαζόμαστε για τη διάγνωση. Θα μας βοηθήσει όμως εκτιμήσουμε την ποιότητα των όρχεων: να μετρήσουμε με ακρίβεια το μέγεθος και να εκτιμήσουμε τους ιστούς που αποτελούν τον όρχι. Επίσης, μπορούμε να έχουμε μια πρώτη εικόνα σε περίπτωση μη ψηλαφητού όρχι αλλά και να παρακολουθούμε την ανάπτυξη του όρχι μετά από ορχεοπηξία.

Γιώργος Καμπούρογλου, MD, MSc, PhD

Παιδοχειρουργός

www.kidsurgery.gr