“Η τεχνολογία πρέπει να χρησιμοποιείται ως ένα εργαλείο για τη βελτίωση της ζωής του παιδιού, και όχι ώς ένα μέσο υποβάθμισής του”.

 Όλοι μας έχουμε την κρυφή επιθυμία να είμαστε χαρούμενοι. Έχουμε όνειρα και στόχους να φτάσουμε σε κάποιο στάδιο στη ζωή μας όπου θα νιώθουμε πιο ολοκληρωμένοι ως άνθρωποι. Πολλές φορές όμως, κατά την διάρκεια αυτής της προσπάθειας ξεχνάμε την αρχική μας ταυτότητα, με αποτέλεσμα να αποτυγχάνουμε στην επίτευξη της αυθεντικής μας ευτυχίας. Ξεχνάμε λοιπόν τον πραγματικό λόγο που εμείς σήμερα ως ανθρώπινα όντα, έχουμε την ευκαιρία να ζούμε και να αναπνέουμε σε αυτόν τον τόπο που ονομάσαμε Γη. Ως επιβάτες αυτού του πλανήτη, οφείλουμε τα πάντα στη Δημιουργία. Αυτή είναι και η βασική αρχή στην οποία βασίζεται η τεχνολογία του μυαλού μας, η οποία είναι η δημιουργικότητα.

Ο ρόλος της δημιουργικότητας στο μέλλον των παιδιών μας

  Ως γονείς και εκπαιδευτικοί, φέρουμε το πιο μεγάλο μερίδιο ευθύνης στο να καλλιεργήσουμε την δημιουργικότητα στα παιδιά μας. Ένα τεράστιο λάθος που συμβαίνει συχνά είναι ο διαχωρισμός των παιδιών σε δύο κατηγορίες, αυτής των δημιουργικών και των μη δημιουργικών. Όλοι μας ανεξαιρέτως γεννιόμαστε με την ικανότητα να δημιουργούμε. Μέχρι και τα ζώα αναπτύσσουν δημιουργική σκέψη στην προσπάθεια τους να βρουν φαγητό, κατάλυμα και να επιβιώσουv.

  Βρισκόμαστε σε μια πολυδιάστατη κοινωνία με πολλά ερεθίσματα, στην οποία κινούμαστε με πάρα πολύ υψηλές ταχύτητες. Τα δεδομένα αλλάζουν από μέρα σε μέρα, έτσι τα παιδιά μας πρέπει να υιοθετήσουν ένα μυαλό “σφουγγάρι’’ για να μπορούν να επιβιώσουν στο άμεσο μέλλον. Η εποχή όπου οι γονείς μας εξασκούσαν το ίδιο επάγγελμα για όλη τους τη ζωή, φτάνει στο τέλος της. Από τώρα, τα παιδιά μας αντικρίζουν ένα πιο πολυσύνθετο αύριο, γεμάτο προκλήσεις αλλά και επιλογές, και πρέπει να μάθουν από μικρή ηλικία να σκέφτονται και να λειτουργούν δημιουργικά. Όπως είπε και ο Τόμας Φρίντμαν, ο γνωστός συγγραφέας  του βιβλίου “Ο κόσμος είναι επίπεδος”, “Η μελλοντική κοινωνία είναι ένα φιλόξενο μέρος για τα άτομα με δημιουργικότητα να ανακαλύπτουν πιο έξυπνους τρόπους να κάνουν παλιές δουλειές, τρόπους να προσφέρουν υπηρεσίες εξοικονόμησης ενέργειας και τρόπους να συνδυάζουν υπάρχουσες τεχνολογίες”.

  Η γρήγορη  και πολύ αναπτυσσόμενη  πρόοδος της τεχνολογίας και η ραγδαία ανάπτυξη του πληθυσμού δίνουν ώθηση στην αυτοματοποίηση της καθημερινότητάς μας. Με την πάροδο του χρόνου, όλο και περισσότερες δουλειές θα αντικαθίστανται από μηχανές και ρομπότ τα οποία θα λειτουργούν ταχύτερα και ακριβέστερα. Στα επόμενα 10 χρόνια θα παρατηρήσουμε τεράστιες αλλαγές στον εργασιακό τομέα. Η άριστη μαθηματική ικανότητα και τεχνητή ευφυΐα των ρομπότ θα αρχίσει να αντικαθιστά, τους λογιστές. Τα αυτοοδηγούμενα οχήματα θα αφήσουν πολλούς οδηγούς ταξί, λεοφορείων και τρένων χωρίς δουλειά καθώς επίσης η οριζόντια καλλιέργεια θα επηρεάσει δραματικά την ενασχόληση των γεωργών (επίσης ρομποτική χειρουργική, ανάπτυξη κρέατος σε εργαστήρια, αυτοματοποίηση των ταμείων στις υπεραγορές κ.τ.λ).

  Είναι σημαντικό να τονίσουμε πως η δημιουργικότητα δεν μπορεί να αντικατασταθεί από την αυτοματοποίηση για τον λόγο ότι η πρώτη είναι ανθρώπινη. Είναι μία εκλεπτυσμένη δεξιότητα, η οποία απαιτεί αισθήσεις και συναισθήματα για να λειτουργήσει σωστά. Μια πρόσφατη έρευνα έδειξε πως η δημιουργικότητα είναι μια βασική δεξιότητα που θα πρέπει να έχει κάθε άτομο, έτσι ώστε να μπορεί να διεκδικήσει οποιαδήποτε θέση εργασίας στο άμεσο μέλλον. Αυτού του είδους η δημιουργική σκέψη θα γίνει και η κύρια βάση που θα κτιστεί η νέα μας εκπαίδευση και οικονομία.

Τι είναι ακριβώς η δημιουργικότητα;

  Ο όρος δημιουργικότητα είναι οι σύνδεσμοι μεταξύ διαφόρων πραγμάτων που δημιουργούμε με το μυαλό μας, με απώτερο στόχο τη δημιουργία κάτι καινούργιου και μοναδικού με αξία. Για  να ενεργοποιηθεί και να εφαρμοστεί η δημιουργικότητα χρειάζεται τρία σημαντικά συστατικά που είναι η περιέργεια, η φαντασία και η κριτική σκέψη.

  Όλα τα παιδιά προσπαθούν να κατανοήσουν τον κόσμο που ζούνε με εκατομμύρια “Γιατί;”. Έτσι από την πρώτη στιγμή που θα γεννηθούν, παίρνουν τον ρόλο του “αιώνιου εξερευνητή”. Αρχίζουν ένα ταξίδι εξερεύνησης μικρών πραγμάτων, που ανακαλύπτουν μέσω της ανθρώπινης περιέργειας και των ανθρώπινων αισθήσεων. Όπως είπε και ο γνωστός ζωγράφος Βίνσεντ Βαν Γκογκ “Τα μεγάλα πράγματα δημιουργούνται από έναν συνδυασμό μικρών πραγμάτων”. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να επικεντρωνόμαστε σε αυτά τα μικρά πράγματα, τα οποία είναι τα βιώματα του κάθε παιδιού που αποθηκεύει στο μυαλό κατά τη διάρκεια της ζωής του. Είναι οι πολλαπλές συλλογές εικόνων, ήχων, λέξεων και ερεθισμάτων, που το κάθε παιδί μεταφέρει στο υποσυνείδητό του. Αυτά τα μικρά πράγματα με τα όποια έρχεται σε επαφή ένα παιδί, είναι και τα απαντήματα στα πρόωρα “Γιατί;” που μετέπειτα γίνονται οι γόνιμοι καρποί της δημιουργικότητάς του.

   Όσο ένα παιδί μεγαλώνει, επιλέγει να συγκρατεί πράγματα τα οποία τού κίνησαν το ενδιαφέρον ή, που οι συνθήκες ήταν κατάλληλες, για τη δημιουργία ενός ένθερμου συνδέσμου.

  Μέσω αυτών των φανταστικών συνδέσμων ένα παιδί αποκτά την ικανότητα να κατανοεί και να ερμηνεύει τη σημασία τού κάθε τι ξεχωριστά. Έτσι η άγνωστη, αρχική επαφή μεταμορφώνεται σε πλούσια επίγνωση στο νου του παιδιού, που με την πάροδο του χρόνου αρχίζει την καλλιέργεια της φαντασίας και της κριτικής σκέψης. Η φαντασία είναι η αυτοπεποίθηση, η ευελιξία και η δύναμη της σκέψης στο να συνθέτει καινούργιες εικόνες. Είναι μια δυνατή φωνή μέσα στο κάθε παιδί που με επιμονή δίνει ώθηση στη δημιουργία και ενθαρρύνει το πάντρεμα μικρών πραγμάτων.

  Τέλος, παίρνει θέση η κριτική σκέψη που είναι η νοητική και συναισθηματική λειτουργία κατά την οποία το άτομο αξιολογεί την αξιοπιστία των πληροφοριών και αποφασίζει τι να σκεφτεί ή τι να κάνει μέσω συλλογισμών που γίνονται, με βάση όλα τα δυνατά στοιχεία που μπορεί να έχει στη διάθεσή του. Έτσι, η κριτική σκέψη γίνεται ο κριτής που επιτρέπει ένα υγιή σύνδεσμο μικρών πραγμάτων με απώτερο στόχο την επίτευξη της δημιουργικότητας.

Πώς να καλλιεργήσουμε την δημιουργικότητα των παιδιών μας

  Όπως όλες οι δεξιότητες, έτσι και η δημιουργικότητα χρειάζεται εξάσκηση για να καλλιεργηθεί και ν’ανθίσει. Γνωρίζοντας λοιπόν τα τρία κύρια συστατικά απαραίτητα για την ανάπτυξη της δημιουργικής σκέψης, μπορούμε με λίγο περισσότερο χρόνο και ενδιαφέρον να επικεντρωθούμε στο κάθε ένα ξεχωριστά.

  Όπως επισημάναμε, τα “Γιατί;” είναι μέρος της ζωής όλων μας και τι πιο όμορφο πράγμα υπάρχει από τα αθώα “Γιατί;” των παιδιών; Ως σύμμαχοι τους, είναι υποχρέωση μας να υποστηρίζουμε τα ερωτήματά τους και όχι να τα σβήνουμε στη σιωπή, αφού στην προσπάθεια μας να τους μάθουμε περισσότερα πράγματα από μικρή ηλικία, καταλήγουμε να πέφτουμε συχνά σε μια μεγάλη παγίδα. Λόγω της καθημερινής, πολυάσχολης μας ρουτίνας, προτιμούμε να δώσουμε μια εύκολη γρήγορη απάντηση με αποτέλεσμα να αποτρέπουμε  το παιδί από το να αρχίσει να σκέφτεται δημιουργικά. Πρέπει να δίνουμε στοχευμένες απαντήσεις, όπως για παράδειγμα να αντιστρέφουμε τα “Γιατί;” και να απαντούμε με την ερώτηση “Εσύ γιατί νομίζεις;”. Είναι καθήκον μας να τους δίνουμε χρόνο και πρωτοβουλία να προβληματιστούν από νεαρή ηλικία έτσι ώστε να μπορέσει η σκέψη τους να μάθει να έρχεται σε τριβή με την πραγματικότητα.

  Επίσης το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζει ένα παιδί, παίζει εξίσου σημαντικό ρόλο στην καλλιέργεια της περιέργειας του. Πώς περιμένουμε τα παιδιά μας να μάθουν για τον κόσμο που ζούνε, αν δεν τους τον δείξουμε πρώτα; Παρέχοντας στα παιδιά ένα περιβάλλον με πλούσια ερεθίσματα, μπορούμε να διευρύνουμε το οπτικό τους πεδίο και να ενισχύσουμε τις άλλες τους αισθήσεις. Ας τους δώσουμε την ευκαιρία να επισκεφτούν μουσεία, εκθέσεις, ξένες χώρες και να τους γνωρίσουμε τη φύση. Ας τα αφήσουμε να αγγίξουν εικόνες, χρώματα, υλικά και εργαλεία,  ενθαρρύνοντας έτσι την παιχνιδιάρικη τους ψυχή.

  Αναζωπυρώνοντας λοιπόν τη σπίθα της περιέργειας τους, θα αρχίσουν να μαθαίνουν χωρίς επιπλέον βοήθεια. Εξάλλου τα παιδιά είναι εκ φύσεως αυτοδιδασκούμενα.

   Έχοντας λοιπόν τα παιδιά στην κατοχή τους αυθεντική γνώση, έχουν την ευκαιρία να βάζουν σε λειτουργία τη φαντασία τους και να την επεκτείνουν σε πολλούς ορίζοντες. Είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε την σημασία της  επειδή είναι ο σύνδεσμος της περιέργειας με την κριτική σκέψη. Όλα τα παιδιά έχουν πρόσβαση στη φαντασία, με αυτήν όμως να διακόπτεται από κοινωνικά εμπόδια. Πρέπει να επενδύσουμε έμπρακτα σε αυτήν, με το να αναπτύξουμε πρώτα την αυτοπεποίθησή τους. Ένας απλός τρόπος είναι η προσπάθεια μας να δημιουργούμε συζητήσεις με τα παιδιά για οτιδήποτε. Μπορούμε να συζητήσουμε για το σχήμα των συννέφων, για το χρώμα του νερού, γιατί πρέπει να φοράμε παπούτσια ή ακόμη για τα μυστικά που κρύβει μια ηλεκτρονική συσκευή. Ας τ’ακούσουμε και ας τα αφήσουμε να μοιραστούν μαζί μας σκέψεις, προβληματισμούς και συναισθήματα. Μόνο έτσι θα αρχίσουν να νιώθουν πως ανήκουν σε ένα σύνολο και θα αποκτήσουν το θάρρος να δοκιμάσουν κάτι καινούργιο χωρίς τον φόβο της αποτυχίας. Εκτός αυτού, η δημιουργικότητα είναι άμορφη χωρίς τη συνεχή προσπάθεια και αποτυχία. Κάθε λάθος του παιδιού θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μια ευκαιρία μάθησης και όχι ως μία ευκαιρία για να το τιμωρήσουμε. Είναι ανθρώπινο δικαίωμα  του κάθε παιδιού να έχει στην κατοχή του ελευθερία σκέψης και έκφρασης, εφόσον και αυτή η προσπάθεια είναι υγιής για το ίδιο και τον κόσμο γύρω του.

  Αργότερα, η φαντασία ενός παιδιού αφήνεται στην κριτική του σκέψη, η οποία αναλαμβάνει την τελειοποίηση της δημιουργικής διαδικασίας. Εφόσον πλέον έχουμε επενδύσει ενεργά στην περιέργεια και στη φαντασία των παιδιών μας, είναι σχεδόν αναπόφευκτη η ανάπτυξη της κριτικής τους σκέψης. Μέσα από τη λογική και τη σιγουριά της σκέψης θα αρχίσουν να δημιουργούν τα δικά τους μονοπάτια προς την εύρεση της αυθεντικής τους χαράς και ευτυχίας. Ο κύριος μας ρόλος είναι να είμαστε δίπλα τους και να τα στηρίζουμε σε κάθε τους βήμα χωρίς όμως να πρέπει να βρίσκουμε τη λύση σε κάθε τους δυσκολία. Είναι απαραίτητη η γονική στοργή και αγκαλιά, εφόσον όμως αυτή δεν περιθωριοποιεί τη θέληση και την ικανότητά τους να εξερευνήσουν και να δημιουργήσουν. Επομένως, η υγιής αποστασιοποίηση ενεργοποιεί τις αισθήσεις τους, επιτρέπει στα παιδιά να αποτύχουν και μετέπειτα τα καλεί να πάρουν τις πιο σωστές και δημιουργικές αποφάσεις.

Πώς να καλλιεργήσουμε τη δημιουργικότητα των παιδιών μας μέσω της τεχνολογίας

  Η τεχνολογία είναι μια έννοια που εξελίσσεται με ταχύτατους ρυθμούς. Πολλοί από εμάς την βλέπουμε ως κάτι που επηρεάζει αρνητικά την ανάπτυξη των παιδιών μας, όμως στην πραγματικότητα η σωστή και ελεγχόμενή της χρήση μπορεί να ενισχύσει τη δημιουργικότητά τους σε μεγάλο βαθμό.

  Η τεχνολογία μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ένα εργαλείο του μυαλού και της ψυχής των παιδιών μας. Ένα ζωντανό παράδειγμα είναι και οι ταινίες κινουμένων σχεδίων που μπορούν να τονώσουν και να μεγαλώσουν τη φαντασία τους. Συνήθως, αυτού του είδους οι ταινίες χρησιμοποιούν μια ποικιλία σχημάτων, χρωμάτων και σχεδίων για να δημιουργήσουν φανταστικά σκηνικά και χαρακτήρες. Αυτή η πανδαισία εικονικής δημιουργικότητας, εξιτάρει τη φαντασία ενός παιδιού, αφού ενισχύει και εμπλουτίζει τη νοητική του συλλογή από εικόνες, ήχους και συναισθήματα. Ακόμη, οι ταινίες κινουμένων σχεδίων μπορούν να ενισχύσουν την κριτική σκέψη των παιδιών μέσω του χιούμορ και της υπερβολής. Μέσω μιας εκπαιδευτικής ιστορίας που εξελίσσεται σε μία φανταστική περιπέτεια, τα παιδιά ταυτίζονται με τους προσεγμένα σχεδιασμένους χαρακτήρες και τους ζουν σαν τους εικονικούς τους ήρωες. Αυτοί οι χαρακτήρες καλούνται να αντιμετωπίσουν πολλά εμπόδια και να πάρουν πολλές αποφάσεις για την εκπλήρωση της περιπέτειάς τους, με αποτέλεσμα να εκπαιδεύουν παράλληλα την κριτική σκέψη των μικρών θεατών.

  Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας της τεχνολογίας που επηρεάζει ενεργά τη δημιουργικότητα των παιδιών είναι και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Μέσα από τη χρήση τους, ένα παιδί μπορεί να ταξιδέψει την περιέργεια του σε νέα και πλούσια μονοπάτια, αφού και ο εικονικός κόσμος πίσω από την οθόνη κρύβει τα δικά του “Γιατί;”. Τα καινούργια και ξένα στοιχεία ενός ηλεκτρονικού παιχνιδιού καλούν ένα παιδί να τα εξερευνήσει και να τα επεξεργαστεί. Αυτή η διαδικασία δημιουργεί καινούργια ερωτήματα για αυτά, για παράδειγμα ένα παιδί  μπορεί να απορήσει για το χρώμα ή ένα χαρακτηριστικό του χαρακτήρα, για τη χρήση των γραφικών εικόνων αλλά και για την κατανόηση της ίδιας τους της φύσης.

  Ακόμη πιο δραστικά είναι τα ηλεκτρονικά παιχνίδια της εικονικής πραγματικότητας. Τα τελευταία χρόνια έχουμε εκτεθεί στη μαγεία της εικονικής πραγματικότητας, που μας παρέχει τη δυνατότητα να ζήσουμε μια εικονική, ζωντανή εμπειρία μέσω της χρήσης τεχνητών αισθητήρων αφής και όρασης. Αυτού του είδους εικονικών εμπειριών και παιχνιδιού κτίζουν και την αυτοπεποίθηση ενός παιδιού, επειδή ακριβώς τού παρέχουν τη δυνατότητα να ανακαλύψει τις πραγματικές δυνατότητες που κρύβει μέσα του. Μπορεί το αποτέλεσμα να είναι ψηφιακό, όμως η πηγή έκφρασης παραμένει ανθρώπινη, έτσι και το παιδί συνειδητοποιεί πως μέσω της κίνησης και της πράξης μπορεί να καταφέρει σπουδαία πράγματα πέραν των δυνατοτήτων του.

  Ακόμη μια νέα τεχνολογία που προωθεί τη δημιουργικότητα του παιδιού είναι η επαυξημένη δημιουργικότητα. Η επαυξημένη πραγματικότητα είναι η άμεση ή έμμεση θέαση του φυσικού περιβάλλοντος, του οποίου τα στοιχεία του επαυξάνονται από στοιχεία αναπαραγόμενα από συσκευές υπολογιστών. Περαιτέρω, το παιχνίδι μέσω της επαυξημένης πραγματικότητας αγκαλιάζει τη δημιουργικότητα του παιδιού καθώς  παντρεύει τους δύο κόσμους. Αυτός ο εξωπραγματικός σύνδεσμος  βοηθά και το ίδιο το παιδί να εκτιμήσει τη συνύπαρξη της πραγματικότητας με την παιδική του φαντασία και αργότερα το εμπνέει να αρχίσει να κάνει τους δικούς του συνδέσμους μέσω της αυτοπεποίθησής του.

  Ένα άλλο σημαντικό προϊόν της τεχνολογίας, που ενθαρρύνει άμεσα τη δημιουργικότητα των παιδιών είναι τα ψηφιακά προγράμματα τρισδιάστατης δημιουργίας. Από μικρή ηλικία τα παιδιά μας έχουν τον φυσικό πόθο να ανακαλύπτουν και να δημιουργούν κατασκευές και παιχνίδια με υλικά από το φυσικό τους περιβάλλον. Μεταφέροντας όμως αυτό το περιβάλλον στον ψηφιακό κόσμο, αποκτούν μια πληθώρα  από εργαλεία και μετέπειτα τη δυνατότητα να σχεδιάζουν και να δημιουργούν χωρίς όρια. Αυτή η ελευθερία έκφρασης μέσω της ψηφιακής τρισδιάστατης δημιουργίας προωθεί τη φαντασία ενός παιδιού σε νέους ορίζοντες και δίνει ώθηση στη διαδικασία της συνεχούς προσπάθειας και επιτυχίας. Επομένως, η συχνή δοκιμασία της κρίσης του παιδιού στο να πάρει σωστές αποφάσεις για την εκπλήρωση ενός ψηφιακού έργου, προάγει παράλληλα την κριτική του σκέψη.

  Με τη σωστή αντιμετώπιση και χρήση της τεχνολογίας μπορούμε να την έχουμε ως σύμμαχό μας στη σωστή διαπαιδαγώγηση και ανάπτυξη των παιδιών μας. Ο ρόλος μας ως γονείς και εκπαιδευτικοί είναι να γινόμαστε τα σωστά πρότυπα προς αυτά και να τους διδάσκουμε πως η τεχνολογία είναι ένα εργαλείο για τη ζωή και όχι ένα μέσο  για να υποβαθμιζόμαστε. Κοιτάζοντας όμως από άλλη οπτική γωνία τη φύση των παιδιών μας, πιθανόν να χρειαστεί να πάρουμε εμείς θέσεις στα θρανία και να μάθουμε από τα ίδια. Με αυτόν τον τρόπο, πολλοί από εμάς μπορεί να βρούμε και τα χαμένα μας “Γιατί”, την ευαισθησία της ψυχής και το πάθος για δημιουργικότητα και ζωή. Ας βάλουμε λοιπόν ως προτεραιότητα την δημιουργικότητα και να επενδύσουμε με πολλαπλά μέσα σε αυτήν την ύψιστη τεχνολογία του μυαλού μας, με απώτερο στόχο την  προώθηση  του συνόλου προς ένα πιο ανθρώπινο και αυθεντικό αύριο.

πηγή paidiatros.com