Η σημασία του Άγιου Βασίλη για τα παιδιά

Της ψυχολόγου Μαρίνας Κόντζηλα

Ο Δεκέμβριος έφτασε και τα Χριστούγεννα είναι προ των πυλών. Η ατμόσφαιρα γύρω μας είναι εορταστική και μέσα στο πνεύμα των ημερών και μετράμε αντίστροφα για τον ερχομό του νέου έτους. Οι βιτρίνες γέμισαν με πολύχρωμα λαμπάκια και εντυπωσιακές γιρλάντες και μπάλες, οι δρόμοι και οι κεντρικές πλατείες φωταγωγήθηκαν, τα καταστήματα με εποχιακά είδη πωλούν Χριστουγεννιάτικα δέντρα και αμέτρητα στολίδια, τα Μ.Μ.Ε. προβάλλουν αντίστοιχες διαφημίσεις δίνοντας ιδέες για δώρα τόσο για μικρούς, όσο και για μεγάλους και οι περισσότερες οικογένειες σχεδιάζουν είδη τι δραστηριότητες θα κάνουν και με ποιους θα περάσουν τις ημέρες των εορτών.

Πρωταγωνιστής των ημερών και λατρεμένος ήρωας των παιδιών είναι φυσικά ο Άγιος Βασίλης. Τα περισσότερα παιδιά άρχισαν ήδη να γράφουν το περιβόητο γράμμα στον αγαπημένο Άγιο ελπίζοντας πως και φέτος θα ανταποκριθεί στις ευχές και τις επιθυμίες τους με τον παραδοσιακό τρόπο που το κάνει κάθε χρόνο.

Ο μύθος ορίζει πως ο Άγιος Βασίλης ταξιδεύει από το Βόρειο πόλο, όπου ζει εδώ και εκατοντάδες χρόνια, σε μια νύχτα σε ολόκληρο τον κόσμο, πάνω σε ένα ιπτάμενο έλκηθρο που το σέρνουν οκτώ ζωηρά ελάφια ή τάρανδοι και μεταφέροντας ένα σάκο γεμάτο δώρα που κατασκεύασε και τύλιξε στο εργαστήριό του με τη βοήθεια των μικρών καλικάντζαρων, εισβάλλει από τις καμινάδες των σπιτιών και τοποθετεί τα δώρα των παιδιών κάτω από το Χριστουγεννιάτικο δέντρο.

 Όσο πιο πολύ πλησιάζουν τα Χριστούγεννα, τόσο η έξαψη, η αγωνία, η ανυπομονησία και ο ενθουσιασμός των παιδιών κορυφώνονται.

Ο Άγιος Βασίλης είναι για τα παιδιά ένας καλοσυνάτος, χαμογελαστός, γλυκός και ευγενικός γέροντας με άσπρα μαλλιά, λευκή γενειάδα, κόκκινη στολή και φουσκωτή κοιλιά που τα αγαπάει και νοιάζεται για αυτά. Στην ουσία αποτελεί για τα παιδιά έναν άγνωστο φίλο και σύμμαχο που δεν τους χαλάει ποτέ χατίρι και τους φτιάχνει πάντα τη διάθεση.

Ας δούμε λοιπόν ποιος είναι ο συγκεκριμένος Άγιος που είναι η κυρίαρχη φιγούρα των ημερών. Στον Δυτικό κόσμο η ύπαρξη του Άγιου Βασίλη στηρίζεται στη ζωή του Αγίου Νικολάου, που χάρισε στους φτωχούς την περιουσία που κληρονόμησε από τους γονείς του. Στη χώρα μας ταυτίζεται με το Μέγα Βασίλειο από την Καισαρεία, ο οποίος έκανε πολλά φιλανθρωπικά έργα.

Οι περισσότεροι γονείς συνηθίζουν να λένε στα παιδιά προκειμένου να κάθονται φρόνιμα και να είναι συνεργάσιμα, πως ο Άγιος Βασίλης θα τους φέρει τα δώρα που του ζήτησαν μόνο αν είναι καλά παιδιά σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς. Αυτή είναι μια λανθασμένη τακτική γιατί δεν πρέπει να βάζουμε ταμπέλες και να μπαίνουμε στη διαδικασία να διαχωρίζουμε αυτόματα τα παιδιά σε «καλά» και «κακά». Είναι σημαντικό να μην χαρακτηρίζουμε το ίδιο το παιδί, αλλά να του εξηγούμε για ποιους λόγους η συμπεριφορά του δεν ήταν σωστή, ώστε να το βοηθάμε να κατανοεί τις αρνητικές συνέπειες των πράξεών του, να μαθαίνει μέσα από τα λάθη του και στο μέλλον να δρα με εναλλακτικό, πιο θεμιτό και αποδεκτό τρόπο. Και φυσικά δεν πρέπει να ξεχνάμε πως τα παιδιά χρειάζονται ενίσχυση, ενθάρρυνση και επιβράβευση για κάθε μικρό επίτευγμα και προσπάθεια που κάνουν.

Η ιστορία του Άγιου Βασίλη αποτελεί τον πιο συναρπαστικό μύθο στο μυαλό των παιδιών και έχει μεγάλη σημασία για την ψυχοσυναισθηματική τους ανάπτυξη. Και αυτό γιατί είναι ένα πρόσωπο που αντιπροσωπεύει σημαντικές έννοιες που μπορούν να διδαχθούν τα παιδιά από νωρίς, όπως την αγάπη, την ασφάλεια, την ανιδιοτέλεια, την κατανόηση, την προσμονή, τη βοήθεια προς το συνάνθρωπο, την ισότητα απέναντι το δικαίωμα να νιώθουμε ευτυχισμένοι, τη ζεστασιά, το μοίρασμα, τη χαρά, την ειρήνη, τη δοτικότητα, την πίστη, την ελπίδα και τη γενναιοδωρία.

Τα παιδιά έχουν την ανάγκη έως κάποια ηλικία, που διαφοροποιείται για το καθένα, να πιστεύουν σε μύθους, σύμβολα ή τελετουργίες. Τα μικρά παιδιά διαθέτουν πολύ γόνιμη φαντασία και ζουν σε ένα κόσμο ημι-πραγματικό, που περιλαμβάνει μάγισσες, ζωάκια που μιλάνε, ρομπότ, ξωτικά, νεράιδες,  ιππότες και ένα σωρό ήρωες από παραμύθια και κινούμενα σχέδια.

Συγκεκριμένα, από την ηλικία του ενός έτους έως και τα τέσσερα τα παιδιά κατανοούν ως πραγματικό οτιδήποτε ακούν ή βλέπουν, γιατί δεν είναι σε θέση να αντιληφθούν αφηρημένες έννοιες. Από τα τέσσερα έως τα έξι χρόνια τα παιδιά αρχίζουν να εκφράζουν απορίες και ερωτήματα που σχετίζονται με την ύπαρξη του Άγιου Βασίλη, π.χ. «θα με θυμηθεί φέτος»; «θα προλάβει μέσα σε ένα βράδυ να μοιράσει παιχνίδια σε όλα τα παιδάκια»;, «μήπως μπερδέψει το δώρο μου και δε μου φέρει αυτό που του ζήτησα»;, «πώς χωράει από την καμινάδα»;, «αφού δεν έχουμε τζάκι πως θα μας αφήσει τα δώρα»; «στο εμπορικό κέντρο που πήγαμε γιατί υπήρχαν πολλοί Άγιοι Βασίληδες»;

Από τα εφτά και άνω ένα παιδί είναι πλέον ικανό να κατανοήσει πως ο Άγιος Βασίλης δεν είναι αυτός που τοποθετεί τα δώρα κάτω από το Χριστουγεννιάτικο δέντρο και συνήθως ζητά απευθείας αυτό που θέλει από τους γονείς, τον παππού, το νονό ή άλλα συγγενικά και φιλικά πρόσωπα.

Σύμφωνα με ερευνητικά δεδομένα, τα παιδιά συνήθως χαίρονται όταν ανακαλύπτουν πως ο Άγιος Βασίλης δεν είναι υπαρκτό πρόσωπο, γιατί νιώθουν ότι πλέον είναι πιο κοντά στον κόσμο των «μεγάλων».

Γενικά, όπως σε όλα τα θέματα που σχετίζονται με την ανατροφή και τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών, δεν υπάρχει κάποια μυστική συνταγή, ούτε εγχειρίδιο οδηγιών για το πώς πρέπει οι γονείς να χειριστούν την κατάσταση. Ανάλογα με το αναπτυξιακό στάδιο που διανύει ένα παιδί, οι γονείς είναι σημαντικό να απαντούν με υπομονή και ψυχραιμία στις ερωτήσεις του, να του επιτρέπουν να εκφράζει ελεύθερα την πλούσια φαντασία και τη δημιουργικότητά του, να το αφήσουν να κάνει τις δικές του ανακαλύψεις , να το προσγειώνουν στον πραγματικό κόσμο με ομαλό τρόπο και να μοιράζονται μαζί του τη μαγεία των Χριστουγέννων περνώντας μαζί του ποιοτικό χρόνο (π.χ. να στολίσουν όλοι μαζί το σπίτι, να το βοηθήσουν να γράψει το γράμμα στον Άγιο Βασίλη, να δημιουργήσουν Χριστουγεννιάτικες χειροτεχνίες και στολίδια, να συμμετάσχουν σε θεματικές εκδηλώσεις κ.ά.).

Άλλωστε δεν πρέπει να ξεχνάμε πως και οι μεγάλοι έχουν ανάγκη να νιώσουν για λίγο παιδιά και να αποδράσουν από τα προβλήματα, το άγχος και τη ρουτίνα της καθημερινότητας. Μπορούν να διδάξουν στα παιδιά το πραγματικό νόημα των Χριστουγέννων και να τους εμφυσήσουν σημαντικές αξίες, όπως αυτή της προσφοράς με διάφορους τρόπους (π.χ. να συγκεντρώσουν μαζί με το παιδί τρόφιμα, είδη ρουχισμού που δεν τα χρειάζονται και παιχνίδια που δεν τα χρησιμοποιούν και να τα προσφέρουν σε ιδρύματα και άπορες οικογένειες.

Ακόμη και αν οι γονείς δυσκολεύονται να αγοράσουν αυτά που επιθυμεί το παιδί, το πιο πολύτιμο δώρο που μπορούν να του προσφέρουν και μάλιστα όχι μόνο τα Χριστούγεννα αλλά όλο το χρόνο, είναι μια μεγάλη αγκαλιά γεμάτη αποδοχή, αγάπη, κατανόηση και στοργή και η αίσθηση της ασφάλειας και της θαλπωρής μέσα στο σπίτι, που είναι πάντα το καταφύγιό τους. Δώρα ανεκτίμητης αξίας που κάθε παιδί εύχεται να έχει στη ζωή του.

(Πρώτη δημοσίευση στο schooltime.gr: Δεκέμβριος 2017)

πηγή schooltime.gr