Ευχαριστώ, συγνώμη: Γιατί είναι δύσκολες λέξεις

γράφει η Βίλη Αντώναρου

Κάποιοι έχουν σαβουάρ βιβρ. Δηλαδή ξέρουν να ζουν με έναν τρόπο αποδεκτό, σεβαστικό και ευγενικό προς τους άλλους. Κάποιοι όμως κατέχουν την πραγματική έννοια του σαβουάρ βιβρ. Ξέρουν να ζουν. Με έναν τρόπο ευγενικό, αποδεκτό και σεβαστικό προς τον εαυτό τους.

Ψιλά γράμματα για όσους μοιράζουν παιδιά, ευθύνες και προγράμματα αριστερά και δεξιά, χοντρά γράμματα για εκείνους που τα παίρνουν όλα πάνω τους από την αρχή ως το τέλος.

Ο εγωισμός που κρύβεται στο «άνθρωπος ορχήστρα-όλα πάνω μου», «συνάδελφος control freak» και στο «γονέας-ελικόπτερο» είναι εξοντωτικός προς όλες τις κατευθύνσεις. Ορισμένοι το κάνουν αυτό ακριβώς για να μη χρειαστεί να πουν ευχαριστώ ή συγνώμη. Άλλοι απλά το αποκαλούν «καλώς εννοούμενο εγωισμό».

Και μην το μπερδεύουμε, έχει διαφορά ο εγωισμός από την αξιοπρέπεια. Το πρώτο είναι ένα παιχνίδι αυτοεξόντωσης. Αλλά και το ανάποδο: η διαφορά που έχει το θάρρος από το θράσος. Αυτό το τελευταίο κι αν είναι η υπέρτατη εργαλειοποίηση της τέχνης του ζητείν.

Η χρυσή τομή είναι κάπου στη μέση κλασικά. Το να ζητάς βοήθεια και να μοιράζεις έργο είναι μεγάλη τέχνη. Να θέτεις όρια και να διδάσκεις αυτονομία.  Να καταφέρνεις να νιώθουν ασφαλείς, περήφανοι κι επαρκείς στο ρόλο τους, μικροί μεγάλοι γύρω σου.

Καμιά φορά πάλι μπερδεύουμε πάλι την αξιοπρέπεια/εγωισμό με την αυτονομία.

Μάθε αυτονομία και ευγνωμοσύνη τα παιδιά σου, μου βγαίνει συνεχώς μια φωνούλα πάνω από τον δεξί μου ώμο, όταν πάω να γίνω κλασική Ελληνίδα μάνα (με την κλασική συνταγή: τα δίνω όλα, τρέχω για όλα και μετά: αχάριστοι, δεν πάει άλλο, δεν αντέχω). Αυτονομία και ευγνωμοσύνη λοιπόν. Αν έχουν αυτονομία, θα αποκτήσουν και αυτοπεποίθηση. Και αν έχουν αυτοπεποίθηση, θα έρθει και πιο εύκολα η ευγνωμοσύνη. Γιατί το να λες ευχαριστώ και να παραδέχεσαι την συμβολή του άλλου είναι πιο εύκολο όταν εσύ ήδη είσαι ψηλά, ικανός και το ξέρεις.

Ευχαριστώ σημαίνει έκανες κάτι καλό σε εμένα. Κρύβει μια ανωτερότητα του ευεργέτη προς τον ευεργετημένο. Έτσι, η προφορική αναγνώριση γίνεται δύσκολη. Αντίστοιχα, συγνώμη σημαίνει έκανα κάτι κακό σε εσένα. Κρύβει μια κατωτερότητα του δράστη και η προφορική αναγνώριση γίνεται  πάλι δύσκολη.

Μόνο με τη αυτεπίγνωση της δυνατότητάς μας να κάνουμε κάτι εξίσου καλό κάποια άλλη στιγμή γίνεται εύκολο το ευχαριστώ και η ευγνωμοσύνη, το συγνώμη και η μετάνοια.

Και μόνο με την επίγνωση του πόσο δύσκολο είναι να προσφέρεις και πόσο δύσκολο είναι να παίρνεις χωρίς να αρπάζεις από του άλλου. Γιατί αν δεν ξέρεις να προσφέρεις, δεν ξέρεις και πόσο δύσκολο είναι αυτό που σου δίνουν.

Ευχαριστώ, συγνώμη. Δύσκολες λέξεις. Αλλά χρήσιμες. Σωτήριες. Να τις χρησιμοποιούμε με σεβασμό. Μην τις φθείρουμε. Ούτε να τις φοβόμαστε. Αρκεί μόνο να συνειδητοποιούμε εκείνη τη στιγμή ότι η σχέση μας με το άτομο στο οποίο τις απευθύνουμε είναι πιο σημαντική από τον εγωισμό μας.