Τα… δόντια του θηλασμού!

ΤΑ… ΔΟΝΤΙΑ ΤΟΥ ΘΗΛΑΣΜΟΥ

Η οδοντοφυΐα των παιδιών φαντάζει σαν μια μεγάλη πρόκληση για όλες μας, από την εγκυμοσύνη ακόμα. Όταν μια έγκυος μιλάει σε άλλους για την πρόθεσή της να θηλάσει, συνήθως ακούει την ερώτηση «Και τι θα γίνει όταν το μωρό βγάλει δόντια;».

Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι όταν το μωρό αρχίζει να βγάζει δόντια, πρέπει να αποθηλάσει. Νομίζουν ότι τα δόντια των μωρών κάνουν τον θηλασμό επώδυνο για τις μητέρες. Αλλά εάν το μωρό θηλάζει σωστά, ο θηλασμός δεν πονάει ακόμα κι αν το μωρό έχει δύο, τέσσερα ή όλα του τα δόντια. Όπως συμβαίνει και με πολλά άλλα θέματα της μητρότητας, έτσι και σ’ αυτό, η αντίληψη που έχουμε για την οδοντοφυΐα είναι πολύ χειρότερη από την πραγματικότητα.

Καταρχήν, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι το μωρό που θηλάζει σωστά δεν μπορεί να δαγκώσει. Όταν έχει τη σωστή στάση, η θηλή μας είναι βαθιά μέσα στο στόμα του μωρού. Τα χείλη του και τα ούλα του ακουμπάνε στη θηλαία άλω (το σκούρο τμήμα γύρω από τη θηλή), περίπου ένα εκατοστό μακριά από τη βάση της θηλής. Η γλώσσα του μωρού προεκτείνεται πάνω και έξω από τα ούλα του, ανάμεσα στα κάτω ούλα και στο στήθος. Τα επάνω δόντια μπορεί να αφήσουν ένα αποτύπωμα στη θηλαία άλω το οποίο όμως είναι ανώδυνο, αλλά κατά τη διάρκεια ενός καλού θηλασμού, όπου το παιδί θηλάζει και καταπίνει ενεργητικά, δεν μπορεί να δαγκώσει το στήθος.

Αισθανόμαστε πόνο μόνο όταν τα σαγόνια του μωρού κλείνουν επάνω στη θηλή μας αντί στη θηλαία άλω, ακόμα κι όταν το μωρό δεν έχει δόντια. Για να το πούμε πιο απλά, αν το μωρό έχει σωστή στάση θηλασμού δεν μπορεί να δαγκώσει και αν δαγκώνει σημαίνει ότι δεν έχει σωστή στάση θηλασμού.

Πολλές γυναίκες φοβούνται ότι το μωρό τους μόλις βγάλει δόντια θα μεταμορφωθεί σε πιράχνας και θα τις δαγκώνει συνέχεια, κάτι που δεν ισχύει φυσικά. Είναι γεγονός ότι κάποια μωρά πραγματικά δαγκώνουν μερικές φορές κι αυτό συμβαίνει συνήθως την ώρα που βάζουν το στήθος στο στόμα τους, ή κατά τη διάρκεια μιας παύσης από το θηλασμό, ή στο τέλος του θηλασμού, που έχουν χορτάσει και δεν θηλάζουν πολύ ενεργητικά.

Όμως δεν δαγκώνουν όλα τα μωρά και δεν δαγκώνουν επίτηδες. Αυτά που δαγκώνουν δεν καταλαβαίνουν τι κάνουν, δεν ξέρουν ότι θα πονέσουμε ή ότι το δάγκωμα είναι κάτι κακό. Και φυσικά υπάρχουν πολλοί τρόποι για να σταματήσουμε αυτή τη συνήθεια. Δεν χρειάζεται να σταματήσουμε να θηλάζουμε, αντιθέτως, είναι μια ευκαιρία να αλλάξουμε τη σχέση μας με το μωρό και μέσα από την εκπαίδευσή του να δυναμώσουμε ακόμα περισσότερο το δεσμό μας.

Αν το μωρό δαγκώνει

Τι κάνουμε λοιπόν αν το μωρό μας δαγκώνει;

Καταρχήν, είναι πολύ σημαντικό να καταλάβουμε ότι το μωρό δεν ξέρει ότι αν μας δαγκώσει θα πονέσουμε, πρέπει εμείς να του το μάθουμε αυτό. Κάποιες από εμάς, την πρώτη φορά που θα μας δαγκώσει, μετά την πρώτη έκπληξη ή/ και κραυγή από τον πόνο, γελάμε με τα καμώματά του. Και τότε το παιδί δεν καταλαβαίνει ότι μας πόνεσε, αλλά αντίθετα ότι αυτό που έκανε είναι κάτι ευχάριστο για εμάς.

Άλλα μωρά ξαφνιάζονται από τη δυνατή φωνή που μπορεί να βγάλουμε και αμέσως αφήνουν το στήθος. Μερικά μπορεί και να κλάψουν.  Όμως, υπάρχουν και κάποια μωρά που εξαιτίας αυτής της φυσικής αντίδρασης, μπορεί να σταματήσουν να θηλάζουν εντελώς.

Η ξαφνική έλλειψη ενδιαφέροντος για θηλασμό ή η άρνηση για το στήθος ονομάζεται απεργία θηλασμού.  Μπορούμε να ξεχωρίσουμε την απεργία θηλασμού από τον αποθηλασμό, από το ότι είναι ξαφνική και από το γεγονός ότι το μωρό φαίνεται δυστυχισμένο ή αναστατωμένο. Χρειάζεται πολύ αγκαλιά και καλόπιασμα για να πείσουμε ένα μωρό που κάνει απεργία θηλασμού να επιστρέψει στο στήθος.

Ελέγχοντας τις αντιδράσεις μας, πράγμα δύσκολο αλλά όχι ακατόρθωτο, και αναγνωρίζοντας την αιτία που κάνει το μωρό να δαγκώνει, θα καταλάβουμε τι πρέπει να κάνουμε για να το αλλάξουμε.

Οι αιτίες που μπορεί να κάνουν ένα μωρό να δαγκώνει το στήθος και οι τρόποι αντιμετώπισης:

Αν καταλάβουμε τον λόγο που το μωρό δαγκώνει, μπορούμε να επιλέξουμε τον καλύτερο δυνατό τρόπο αντιμετώπισης. Κάποιοι από τους παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν το δάγκωμα είναι:

• Φυσικοί περιορισμοί. Η αγκυλογλωσσία και η υπερπαραγωγή γάλακτος είναι δύο παράγοντες που μπορεί να εμποδίζουν το μωρό να πιάνει σωστά στο στήθος και να το κάνουν να μας δαγκώνει. Αυτό το είδος δαγκώματος το συναντάμε στα μωρά από τις πρώτες εβδομάδες μετά τη γέννηση. Η συζήτηση με έναν Πιστοποιημένο Σύμβουλο Θηλασμού βοηθάει πολύ σ’ αυτές τις περιπτώσεις.

• Όταν το μωρό βγάζει δόντια, μπορεί να πονάει. Μπορεί να βλέπουμε τα ούλα του πιο κόκκινα ή/και πρησμένα. Αν τα τρίψουμε με το δάχτυλό μας, ίσως αισθανθούμε ότι κάποιο δόντι είναι έτοιμο να ανατείλει. Η οδοντοφυΐα σε κάποια μωρά ξεκινάει πολύ νωρίς και υπάρχουν κάποιες σπάνιες περιπτώσεις μωρών που γεννιούνται με ένα ή δύο δόντια. Εν τω μεταξύ, τα μωρά πολύ σύντομα καταλαβαίνουν ότι ανακουφίζονται από τον πόνο αν δαγκώσουν ή μασήσουν κάτι, οπότε βάζουν στο στόμα τους και μασάνε τα πάντα, συμπεριλαμβανομένης και της θηλής μας. Σταματήστε το θηλασμό, προσφέρετέ του ένα παιχνίδι οδοντοφυΐας και πείτε του ότι μπορεί να δαγκώνει αυτό αλλά όχι εσάς γιατί πονάτε και ότι πρέπει να προσέχει πώς θηλάζει. Ακόμα κι ένα υγρό κρύο πανί μπορεί να γίνει ένα πολύ καλό παιχνίδι οδοντοφυΐας. Η σκληρή επιφάνεια σε συνδυασμό με την κρύα θερμοκρασία ανακουφίζουν πολύ τα ούλα. Μετά την ανατολή των δοντιών, το μωρό μας μπορεί να προτιμάει κάτι πιο μαλακό που να μπορεί να το μασήσει για να ανακουφιστεί, όπως ένα κομμάτι ψωμί.

• Δεν πιάνει σωστά το στήθος. Αυτό συνήθως συμβαίνει στην αρχή του θηλασμού. Αν δεν ανοίξει καλά το στόμα του και πιάσει μόνο τη θηλή και όχι τη θηλαία άλω, μπορεί να μας δαγκώσει. Βγάλτε το μωρό από το στήθος και εξηγήστε του τι πρέπει να κάνει. Παροτρύνετέ το να ανοίγει πολύ καλά το στόμα του και υπενθυμιστείτε το πριν από κάθε θηλασμό. Ακόμα καλύτερα να του κάνετε μια επίδειξη εσείς η ίδια για το πώς πρέπει να ανοίγει το στόμα του.

• Το δάγκωμα μπορεί να συμβεί και εάν η μύτη του μωρού μας είναι βουλωμένη. Σ’ αυτή την περίπτωση δυσκολεύεται να θηλάσει και μπορεί να χάσει την σωστή προσκόλληση στο στήθος. Έτσι, μετακινεί τη θηλή πιο μπροστά στο στόμα του και αν εκείνη την ώρα κουνάει ακόμα τα σαγόνια του, μπορεί άθελά του να μας δαγκώσει. Ακόμα, ένα μωρό που θηλάζει και η μύτη του είναι βουλωμένη, μπορεί να στρίβει το κεφάλι του δεξιά κι αριστερά καθώς δεν μπορεί να θηλάσει καλά. Μ’ αυτό τον τρόπο μπορεί επίσης να μας δαγκώσει. Οι πλύσεις της μύτης με φυσιολογικό ορό ή/και μητρικό γάλα πριν το θηλασμό, βοηθούν συνήθως πολύ. Ο θηλασμός με το μωρό σε πιο όρθια στάση, μπορεί επίσης να βοηθήσει το μωρό να θηλάζει πιο καλά σ’ αυτή την περίπτωση.

• Κάποια μωρά δαγκώνουν στην προσπάθειά τους να τραβήξουν την προσοχή μας. Πολύ συχνά μπορεί να διαβάζουμε, να μιλάμε στο τηλέφωνο ή να βλέπουμε τηλεόραση την ώρα που θηλάζουμε, χωρίς αυτό να είναι πρόβλημα. Ωστόσο, τα μεγαλύτερα μωρά κάποιες φορές κάνουν ό,τι μπορούν για να τραβήξουν επάνω τους το ενδιαφέρον μας και ένας από τους τρόπους είναι δαγκώνοντας, αφού δεν μπορούν να μας πουν «ε, κοίταξέ με!». Δώστε του εξαρχής όλη σας την προσοχή. Η ομιλία, το άγγιγμα, το χάδι και η επαφή με τα μάτια θα ηρεμήσουν το μωρό και θα καταλάβει ότι έχει όλη την προσοχή σας. Φορέστε ένα πολύχρωμο κολιέ με το οποίο μπορεί να παίζει την ώρα που θηλάζει.

• Κάποια άλλα μωρά δαγκώνουν με παιχνιδιάρική διάθεση, κι αυτό συμβαίνει συνήθως στο τέλος του θηλασμού ή όταν το μωρό δεν έχει και μεγάλη διάθεση να θηλάσει. Έχοντας χορτάσει, απλώς τεμπελιάζουν στο στήθος, και η σωστή προσκόλληση αντικαθιστάται από ένα πολύ πιο χαλαρό πιάσιμο της θηλής. Τα περισσότερα μωρά θηλάζουν διαφορετικά όταν έχουν χορτάσει. Προσέξτε τις κινήσεις του σαγονιού και της γλώσσας του μωρού και σταματήστε το θηλασμό πριν σας δαγκώσει.

• Γύρω στον 3^ο – 4^ο μήνα, το μωρό αρχίζει να ενδιαφέρεται πολύ για το περιβάλλον του. Διάφοροι ήχοι (π.χ. ο αδερφός του που παίζει στο διπλανό δωμάτιο) μπορεί να του αποσπάσουν τόσο πολύ την προσοχή, ώστε γυρνάει το κεφάλι του για να δει από πού προέρχεται ο ήχος και ξεχνάει να αφήσει τη θηλή, την οποίο παίρνει μαζί του. Αν πάτε να θηλάσετε σε ένα ήσυχο, ή/και σκοτεινό δωμάτιο, το μωρό μπορεί να είναι πολύ πιο συγκεντρωμένο στο θηλασμό.

• Ένα μωρό οποιασδήποτε ηλικίας που αποκοιμιέται στο στήθος, μπορεί να αντιδράσει δαγκώνοντας την ώρα που η θηλή βγαίνει από το στόμα του. Αυτή είναι μια ακούσια αντίδραση. Έσω έτοιμη. Αν το μωρό σας κοιμηθεί την ώρα του θηλασμού προστατέψτε τη θηλή σας πριν την βγάλετε από το στόμα του. Αυτό γίνεται γλιστρώντας το δάχτυλό σας βαθιά μέσα στο στόμα του μωρού, ώστε αν κλείσει τα σαγόνια του να δαγκώσει το δάχτυλο και όχι τη θηλή σας. Χρησιμοποιήστε όποιο δάχτυλο είναι βολικό για εσάς, για τις περισσότερες γυναίκες είναι ο δείκτης ή το μικρό δάχτυλο, αρκεί να έχετε κομμένα τα νύχια σας για να μην πληγώσετε το μωρό.

• Οι πιπίλες και οι τεχνητές θηλές μπορεί να επιδεινώσουν την κατάσταση. Οι κινήσεις του στόματος και της γλώσσας που εμπλέκονται στο θηλασμό είναι πολύ διαφορετικές από αυτές που κάνει στην τεχνητή θηλή. Ένα μωρό μπορεί να μπερδευτεί και να αρχίσει να μασάει το στήθος, όπως κάνει και στην πιπίλα. Αν και το πρόβλημα της σύγχυσης θηλών είναι πιο συχνό τις πρώτες εβδομάδες μετά τη γέννηση, μπορεί ωστόσο να συμβεί και σε μεγαλύτερα μωρά.

Μειωμένη παραγωγή

• Ένας άλλος τρόπος που οι τεχνητές θηλές μπορεί να οδηγήσουν στο δάγκωμα, είναι ότι τα μπιμπερό με νερό, χυμό ή γάλα μπορεί να μας οδηγήσουν σε χαμηλή παραγωγή γάλακτος. Το μωρό μπορεί να μας δαγκώνει στην προσπάθειά του να κατεβάσει περισσότερο γάλα. Αν το δάγκωμα συμβαίνει περίπου στα μισά του πρώτου χρόνου και λίγες μέρες πιο συχνών θηλασμών δεν βοηθήσουν στην αύξηση της παραγωγής, ίσως είναι η ώρα να εισάγετε στέρεες τροφές.

• Μια νέα εγκυμοσύνη μπορεί επίσης να συμβάλει στην μείωση της παραγωγής.

• Όταν έχετε περίοδο, μπορεί να αισθάνεστε ότι η παραγωγή σας είναι κάπως μειωμένη. Επίσης το στήθος σας ίσως να είναι πιο ευαίσθητο κατά τη διάρκεια της περιόδου, και αυτό να κάνει το θηλασμό δυσάρεστο για εσάς.

• Άλλοι παράγοντες που συντελούν στη μείωση της παραγωγής είναι τα αντισυλληπτικά χάπια, κάποια φάρμακα και κάποια συμπληρώματα διατροφής. Ρωτήστε κάποιον ειδικό αν τα φάρμακα ή τα συμπληρώματα που θέλετε να πάρετε μπορεί να επηρεάσουν την παραγωγή σας.

Γενικά

Σε κάθε ηλικία του μωρού, μην προσπαθήσετε να τραβήξετε το μωρό από το στήθος όταν σας δαγκώνει, γιατί αυτό μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερο τραύμα από το ίδιο το δάγκωμα. Αντίθετα, γλιστρήστε το δάχτυλό σας ανάμεσα στα ούλα του ή στα δόντια του και αφήστε το εκεί την ώρα που το βγάζετε από το στήθος.

Ένα άλλο κόλπο είναι να σφίξετε το μωρό πιο πολύ επάνω σας. Με το σφίξιμο τα μωρά δυσκολεύονται να αναπνεύσουν κι αφήνουν το στήθος.  Προσωπικά δε μου αρέσει αυτή η μέθοδος και δεν την χρησιμοποίησα ποτέ στα παιδιά μου. Είναι όμως εντελώς ακίνδυνη και πολλές μητέρες τη βρίσκουν ιδιαίτερα αποτελεσματική και τα παιδιά τους δεν φαίνεται να έχουν κανέναν πρόβλημα.

Κάποιες άλλες μητέρες τσιμπάνε ελαφρά τη μύτη του μωρού και τότε αυτό ανοίγει το στόμα του και αφήνει το στήθος.

Όσον αφορά τα μεγαλύτερα μωρά, οι περισσότερες απλώς σταματάμε το θηλασμό, αφήνουμε το μωρό κάτω και του λέμε ότι αυτό πονάει. Μετά του προσφέρουμε κάτι άλλο, ένα παιχνίδι ή φαγητό και την επόμενη φορά που θα θηλάσουν φροντίζουμε να του υπενθυμίσουμε εξαρχής ότι δεν πρέπει να δαγκώσει.

Όταν προσφέρουμε το στήθος ξανά, προσέχουμε πολύ τη στάση θηλασμού, του δείχνουμε πόσο πολύ πρέπει να ανοίξει το στόμα του (ανοίγοντας η ίδια το στόμα μας διάπλατα) και του δίνουμε πολύ θετική ενίσχυση λέγοντάς του πόσο καλά πιάνει και θηλάζει και πόσο πολύ προσέχει όταν τελειώνει και βγάζει τη θηλή από τα στόμα του. Λέγοντας συχνά «ευχαριστώ» και «τι καλό παιδί που είσαι» και προσφέροντας πολλά χαμόγελα, αγκαλιές και φιλιά μαθαίνουμε με το καλύτερο τρόπο στο μωρό μας τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνει.

Ακόμα και τα πολύ μικρά μωρά μπορούν να μάθουν το σωστό πιάσιμο του στήθους με λίγη ενθάρρυνση από εμάς.

Στο βιβλίο MOTHERING YOUR NURSING TODDLER η Norma Jane Bumgarner παρατηρεί:

Η αιτία που τα περισσότερα μωρά μαθαίνουν τόσο γρήγορα να σταματούν να δαγκώνουν, ίσως είναι το γεγονός ότι αντιδρούμε άμεσα και αυστηρά στο δάγκωμα. Μάλλον δεν υπάρχει άλλο γεγονός που να μας προκαλεί τόσο άμεση και αποφασιστική αντίδραση. Επιπλέον, τα παιδιά μάς αγαπούν και ανταποκρίνονται θετικά στη αποφασιστικότητα και την ειλικρίνεια με την οποία τους ζητάμε να μην μας δαγκώνουν.

Ποτέ μην πιέζετε ένα μωρό να θηλάσει, ειδικά αν είναι πάνω από 6 μηνών. Αν δεν θέλει να θηλάσει κι εσείς το πιέζετε, μπορεί να σας δαγκώσει.

Κάθε περίπτωση είναι διαφορετική και μπορεί να χρειαστεί να δοκιμάσουμε διάφορες μεθόδους μέχρι να βρούμε αυτή που είναι κατάλληλη για εμάς και το μωρό μας.

Η προοπτική του να μας δαγκώσει το μωρό στη θηλή μπορεί να είναι πολύ αποθαρρυντική, όμως κανείς δεν είπε ότι η μητρότητα είναι εύκολη. Ένα παρορμητικό νήπιο μπορεί να μας πατήσει ή να μας χτυπήσει την ώρα που μας αγκαλιάζει, αλλά αυτό δεν μας κάνει να σταματήσουμε να το αγκαλιάζουμε. Απλώς την επόμενη φορά είμαστε πιο προσεκτικές. Το ίδιο συμβαίνει και με το δάγκωμα. Κάθε μητέρα βρίσκει τελικά έναν τρόπο για να χειριστεί την κατάσταση, ο  οποίος είναι ο πιο κατάλληλος για εκείνη και το μωρό της.

Στο βιβλίο της BREASTFEEDING PURE AND SIMPLE, η Gwen Gotsch λέει:

Το πώς θα μάθετε στο παιδί σας να μη δαγκώνει, εξαρτάται από την ηλικία και το χαρακτήρα του. Ένα μεγαλύτερο μωρό ίσως να μπορεί να καταλάβει ότι αν δαγκώσει ο θηλασμός σταματάει και δεν θα θηλάσει ξανά για λίγη ώρα. Όμως η ίδια αντίδραση, σε συνδυασμό με την κραυγή που μπορεί να βγάλει η μητέρα, μπορεί να τρομάξουν ένα άλλο μωρό, ενώ ένα μικρό μωρό μάλλον δεν θα καταλάβει τη σχέση της πράξης του με τις συνέπειες που είχε.

Υπομονή, επιμονή, παρατηρητικότητα και ευαισθησία στα αισθήματα του παιδιού είναι τα πιο σημαντικά εργαλεία μας σε κάθε ηλικία του παιδιού. Αν το μωρό σας περνάει αυτή τη φάση, να είστε σίγουρες ότι δεν θα κρατήσει πολύ και συνεχίστε να θηλάζετε μέχρι να ξεπεράσει αυτή την ανάγκη.

Βίκυ

—

Η Βίκυ Φαρδογιάννη είναι πιστοποιημένη Σύμβουλος Θηλασμού IBCLC και εργάζεται στο χώρο του θηλασμού για περισσότερο από δέκα χρόνια.

Θα την βρείτε στο thilasmos.com

και στη Facebook σελίδα “Thilasmos – Θηλασμός“